فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال بیستم شماره 3 (پیاپی 73، پاییز 1393)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال بیستم شماره 3 (پیاپی 73، پاییز 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/09/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عماد ملکی نیا*، عباس بازرگان، مظفرالدین واعظی، مجید احمدیان صفحات 1-26
    مقوله دانشگاه پایدار برخاسته از پارادایم توسعه پایدار و ناظر بر توسعه متوازن اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی جوامع است. می توان گفت که دانشگاه پایدار دانشگاهی است که فلسفه آن مبتنی بر عقلانیت جوهری و تفکر سیستمی است و با بهره گیری از رویکرد میان رشته ای در آموزش و پژوهش، به صورت فراکنشی به شناسایی و حل مشکلات مبتلا به جوامع بشری اقدام می کند و مقصد نهایی آن تحقق توسعه پایدار برای نسلهای کنونی و آینده است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی مولفه های دانشگاه پایدار انجام شد. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق آمیخته اکتشافی در دو بخش کیفی و کمی صورت پذیرفته است. در بخش کیفی در قالب روش تحقیق گروه های کانونی و از طریق ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، مولفه های دانشگاه پایدار از دیدگاه متخصصان و خبرگان دانشگاهی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، شناسایی و دسته بندی شدند. در بخش کمی تحقیق در قالب روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و از طریق ابزار پرسشنامه محقق ساخته دیدگاه های 375 نفر از استادان و دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، گردآوری و سپس، داده ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تجزیه و تحلیل و مولفه های دانشگاه پایدار و ملاکهای مرتبط با هر یک از آنها اولویت بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که مولفه نظام مدیریتی پایدار با وزن نسبی 311/ 0 دارای بیشترین اهمیت است و بعد از آن به ترتیب مولفه های نظام آموزشی پایدار با وزن نسبی 236/ 0، نظام پژوهشی پایدار با وزن نسبی 197/ 0، نظام مدیریت زیست محیطی با وزن نسبی 124/ 0، نظام تامین مالی پایدار با وزن نسبی 086/ 0 و ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار با وزن نسبی 046/ 0 قرار دارند.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، آموزش عالی پایدار، دانشگاه پایدار، آموزش و پژوهش میان رشته ای
  • زهرا فرشادفر *، ناصر الهی، مهدی مرادپور صفحات 27-43
    آموزش به عنوان یکی از کلیدی ترین ابزار ایجاد نیروی کار متخصص از مهم ترین نهاده های تولیدی است که در رشد و توسعه اقتصادی نقش مهمی دارد. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش به عنوان شاخصی از سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی کشور بود. داده های مورد استفاده برای30 استان کشور و برای دوره زمانی 1385-1380 از نشریات مختلف مرکز آمار ایران به دست آمد. برای برآورد الگو از روش حداقل مربعات دو مرحله ای (2SLS) بر روی داده های پنل استفاده شد. معادلات الگو، که اکچ آن را معرفی کرده نیز به-صورت مقطعی برآورد شده است. نتایج گویای آن است که تمرکز بر آموزش به عنوان یکی از شاخصهای سرمایه انسانی می تواند بر رشد اقتصادی کشور اثری مثبت داشته باشد.
    کلیدواژگان: سرمایه انسانی، رشد تولید، روش داده های ترکیبی، اقتصاد آموزش
  • نگین جباری*، مهرداد مدهوشی صفحات 45-65
    هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر به اشتراک گذاری دانش در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه های شهر گرگان و ارائه یک الگوی بومی بود. روشی کیفی برای اجرای این پژوهش انتخاب شد. جامعه آماری این پژوهش را اعضای هیئت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی، علوم پزشکی و کشاورزی و منابع طبیعی گرگان تشکیل دادند. نخست داده های پژوهش به شیوه مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته و از روش مقایسه مداوم اشتراوس و کوربین جمع آوری شدند. بدین منظور، 23 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های گرگان از طریق نمونه گیری هدفمند و شیوه گلوله برفی انتخاب شدند. در نهایت، پس از بررسی 427 کد باز، یافته ها در قالب یک پارادایم ارائه شد که هسته مرکزی آن را عوامل به اشتراک گذاری دانش در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه ها تشکیل می داد و شامل چهار مقوله پیوند عاطفی– اجتماعی، ارزش بازاری، دستیابی به رشد و ارتقای فردی و سازگاری با الزامات بود.
    کلیدواژگان: به اشتراک گذاری دانش، اعضای هیئت علمی دانشگاه، مدیریت دانش
  • احمد علی یزدان پناه*، امید سلطانی صفحات 67-93
    پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل روابط برنامه ریزی راهبردی، قابلیت انعطاف پذیری و عملکرد موسسات آموزش عالی با مورد پژوهی در دانشگاه شهید بهشتی تهران اجرا شد. روش تحقیق از نوع پیمایشی بود و جامعه آماری نمونه ای شامل کلیه مدیران، اعضای هیئت علمی و کارشناسان متولی برنامه ریزی راهبردی دانشگاه شهید بهشتی تهران بودند. ابزار پژوهش پرسشنامه بود که برای ارزیابی روایی آن از نظر کارشناسی استادان و برای پایایی کل نمرات(945/ 0) از ضریب آلفای کرانباخ و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدلیابی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش برنامه ریزی راهبردی بر انعطاف پذیری و انعطاف پذیری بر عملکرد اثر مثبت و معنادار دارد و نقش واسطه ای انعطاف پذیری در ارتباط بین برنامه ریزی راهبردی و عملکرد تایید شد. همچنین، انعطاف پذیری پژوهشی بر عملکرد مالی و ابعاد انعطاف پذیری ساختاری و انعطاف پذیری تکنولوژیکی بر عملکرد غیرمالی تاثیر مثبت و معنادار داشته است. نتایج به دست آمده از بررسی ارتباط انعطاف پذیری آموزشی و مالی بر عملکرد مالی و نیز ارتباط عملکرد غیرمالی با عملکرد مالی تفاوت معنادار نشان داد و رابطه مثبت و معنادار میان آنها وجود نداشت.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی راهبردی، انعطاف پذیری، عملکرد مالی، عملکرد غیرمالی، آموزش عالی
  • نسرین نورشاهی* صفحات 95-120
    پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر رشد حرفه ای اعضای هیئت علمی و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن انجام شد. از روش پژوهش توصیفی علی – مقایسه ای و پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه آماری 17787 نفر عضو هیئت علمی تمام وقت دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده چند مرحله ای 531 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. از مجموع 531 نفر پاسخ دهنده 53 نفر در گروه هیئت علمی موفق، 57 نفر در گروه هیئت علمی ناموفق و 421 نفر در گروه هیئت علمی در حال گذار قرار گرفتند. همچنین، در آزمونهای استنباطی از تحلیل واریانس و آزمونF و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین اعضای هیئت علمی موفق و ناموفق از نظر مولفه های روابط و تعاملات علمی و گروهی، جامعه پذیری سازمانی، شیوه تصمیم گیری در گروه علمی مربوط و عوامل ساختاری تفاوت معنادار وجود دارد. گروه های ناموفق بیش از گروه های موفق و در حال گذار به آموزش اهمیت می دهند. همچنین، دو گروه موفق و ناموفق برحسب متغیر جامعه پذیری سازمانی و به ویژه زیرمولفه فرایند آماده سازی و هماهنگی اولیه با یکدیگر تفاوت معنادار داشتند. مقایسه دو گروه هیئت علمی موفق و ناموفق برحسب میزان تعاملات و روابط علمی آنها نشان داد که گروه موفق به طور معنادار بیشتر از گروه ناموفق دارای تعاملات و روابط علمی هستند.
    کلیدواژگان: اعضای هیئت علمی، رشد حرفه ای، توسعه حرفه ای، ارتقا
  • حسین مطهری نژاد*، محمد احمدی ده قطب الدینی صفحات 121-140
    این پژوهش با هدف ارائه مدلی مبتنی بر رویکرد بازاریابی رابطه مند به منظور تعیین عوامل موثر بر وفاداری دانشجو انجام شد. برای این منظور یک نمونه 696 نفری از دانشجویان دوره کارشناسی به صورت طبقه ای انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه داده های مورد نیاز در خصوص متغیرهای مدل پیشنهادی گردآوری و برای تحلیل آنها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته ها نشان داد که ضرایب مسیر کیفیت خدمات، فعالیتهای اجتماعی و امکانات بر رضایت دانشجو، ضرایب مسیر کیفیت خدمات، فعالیتهای اجتماعی، امکانات و رضایت دانشجو بر شهرت دانشگاه و ضرایب مسیر رضایت دانشجو و شهرت دانشگاه بر وفاداری به دانشگاه معنادار است. اما ضرایب مسیر فناوری اطلاعات بر رضایت دانشجو و شهرت دانشگاه معنادار نبود. در ضمن، رضایت دانشجو نسبت به شهرت دانشگاه پیش بینی کننده بهتری برای وفاداری دانشجو به شمار می آید. شناخت در خصوص عناصر مدل پیشنهادی و نوع ارتباط آنها با یکدیگر گامی موثر برای جذب و حفظ دانشجو در موسسات آموزش عالی است.
    کلیدواژگان: بازاریابی آموزش عالی، بازاریابی رابطه مند، وفاداری دانشجو، شهرت دانشگاه، رضایت دانشجو
  • هادی سارانی، محسن آیتی*، فاطمه نادری صفحات 141-159
    این مطالعه با هدف بررسی تاثیر روش آموزش درس زبان انگلیسی از طریق تلفن همراه و پست الکترونیکی بر میزان یادگیری و انگیزه پیشرفت دانشجویان انجام شد. این پژوهش از نظر نوع تحقیق کاربردی و از نظر روش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 521 نفر از دانشجویان دانشگاه بیرجند بود که در سال تحصیلی 90- 1389 درس زبان عمومی داشتند. از جامعه مذکور تعداد 102 دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از میان نمونه انتخاب شده یک گروه (38 نفر) به طور تصادفی از طریق تلفن همراه و گروه دیگر (26 نفر) از طریق پست الکترونیکی آموزش دیدند. همچنین، 38 نفر به عنوان گروه کنترل با روش معمول تحت آموزش قرار گرفتند. به منظور اطمینان از همسطح بودن گروه ها از نمره آزمون زبان و معدل نیمسال دانشجویان استفاده شد. در این پژوهش برای سنجش میزان یادگیری دانشجویان از آزمون معلم ساخته (محقق ساخته) استفاده و اعتبار آزمون با استفاده از روش کودر- ریچاردسون(20=KR) معادل 86% محاسبه شد. انگیزه پیشرفت با استفاده از پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس سنجیده شد. در گزارش هرمنس ضریب پایایی به روش بازآزمایی برابر82% و به روش آلفای کرونباخ 84% اعلام شده است. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از آزمون درس زبان انگلیسی و نمرات حاصل از پرسشنامه با روش تحلیل واریانس یکراهه نشان داد که روش آموزش از طریق تلفن همراه و پست الکترونیکی بر یادگیری و انگیزه پیشرفت دانشجویان در درس زبان انگلیسی تاثیر مثبت داشته است. همچنین، آزمون تعقیبی توکی نشان داد که میانگین تغییرات در نمره آزمون درس زبان انگلیسی و انگیزه پیشرفت دانشجویان در گروه آزمایشی استفاده پست الکترونیکی به طور معنادار از دو گروه دیگر بیشتر است.
    کلیدواژگان: پست الکترونیکی، تلفن همراه، یادگیری، انگیزه پیشرفت، زبان انگلیسی
|
  • Emad Malekinia*, Abbas Bazargan, Mozafaredin Vaezi, Majid Ahmadian Pages 1-26
    The sustainable university topic emerged from sustainable development paradigm that focuses on balanced economic، social and environmental development. Therefore، a sustainable university is defined as a university that its philosophy is based on substantive rationality and system thinking، using interdisciplinary approach in teaching and research to solve human community problems، and its final destination is sustainable development for current and future generations. The main purpose of this research was identification and prioritization of sustainable university''s factors. This research was carried out by exploratory mixed method in two qualitative and quantitative parts. In the qualitative part، the focus groups research method was used and in the quantitative part analytical-descriptive research method was employed. The research population consisted of UT faculty members and graduate students. In the qualitative part، purposive non-probability sampling method and in the quantitative part، stratified sampling method was used for selection of students and faculty. In the qualitative part، semi-structural interviews with academic experts was conducted and in the quantitative part a researcher made questionnaire was used. To analyze the research data in the qualitative part، coding and encoding method was used; while in the quantitative part Analytic Hierarchy Process (AHP) were utilized. The results of the study showed that a sustainable university has six main factors. The results of AHP indicated that from the perspective of faculty members and graduate students of UT، the factors of a sustainable university in order of importance based on their numerical weights are: sustainable management system (. 311)، sustainable teaching system (. 236)، sustainable research system (. 197)، environmental management system (. 124)، sustainable financing system (. 086)، and sustainable development outreach (. 086).
    Keywords: Sustainable development, Sustainable higher education, Sustainable University, Interdisciplinary education, research
  • Zahra Farshadfar*, Naser Elahi, Mehdi Moradpur Pages 27-43
    Education as a key tool for the creation of specialized labor is the most production inputs that have a significant role economic growth and development. Hence، the purpose of present study was to evaluate the impact of education، as a human capital index، on Iran''s economic growth. Therefore، needed data for country''s 30 provinces were collected from Iranian Statistics Center''s different publications during 2000-05. In order to predict a model، 2SLS method on panel data was performed and Moses Oketch recommended model equation were predicted by cross sectional method. Results indicated that focusing on education as one of the human capital indexes could have a positive effect on the country’s economic growth.
    Keywords: Human capital, Product growth, Panel data method, Education economics
  • Negin Jabbary*, Mehrdad Madhoshi Pages 45-65
    The purpose of this study was to identify effective factors on knowledge sharing among faculty members in Gorgan City universities and presenting a domestic model. A qualitative method was chosen for this study. Statistical population of this research was comprised of faculty members in Gorgan Azad University، Medical Sciences University and Agricultural Sciences and Natural Resources University. First، using Strauss and Corbin continuous comparison methodology، data were collected through deep and semistructured interviews. For this purpose، 23 Gorgan universities'' faculty members were selected through purposive sampling and snowball methodology. Finally، after examining 427 open cods، results were presented as a paradigm that its central core consisted of knowledge sharing among faculty members in Gorgan universities. This paradigm involves four categories of emotional-social bond، market values، achieving personal growth and development and adapting to requirements.
    Keywords: Knowledge sharing, University faculty members, Knowledge management
  • Ahmad Ali Yazdanpanah*, Omid Soltani Pages 67-93
    This study was aimed to evaluate relationships between strategic planning with flexibility ability and performance of higher education institutions in Shahid Beheshti University. This research is a survey type and statistical population was included all administrators، faculty members and strategic planning officers. A questionnaire was used as a research tool. Its validity was evaluated by faculty members. The reliability of the questionnaire was determined using Cronbach alpha Coefficient (0. 945). Partial Least Squares Structural Equations Modeling (PLS-SEM) was used for data analysis. According to research founding، strategic planning had significant positive effects on flexibility، and flexibility had significant positive effects on performance. In addition، the intermediary role of flexibility between strategic planning and performance was confirmed. Moreover، research flexibility had significant and positive impact on financial performance، and aspect of structural flexibility and technological flexibility had significant and positive impact on non-financial performance. The result of relationship between teaching and financial flexibility on financial performance and also relationship between non-financial performances and financial performance showed a significant difference with no significant and positive relationship.
    Keywords: Strategic planning, Flexibility, Financial performance, Nonfinancial performance, higher Education
  • Nasrin Nourshahi* Pages 95-120
    The current study was carried out with the purpose of reviewing effective factors on professional development of faculty members and proposing some strategies for its improvement. A causal-comparative descriptive research method was used، and a researcher-made questionnaire was utilized for data collection. The statistical population of the study included 17787 full time faculty members of the universities affiliated with the Ministry of Science، Research and Technology، of which 531 individuals were selected based on multistage stratified random sampling. Out of 531 respondents، 53، 57 and 421 persons were placed in three groups of successful، unsuccessful and in transition faculties، respectively. Variance analysis، F test and Scheffe test were employed to analyze data. Results showed that there was a significant difference between successful and unsuccessful faculty members in terms of relationships، and group and scientific interactions factors، organizational socialization، methods of decision making in the related scientific group and structural factors. Unsuccessful groups put more emphasis on teaching compared to successful and in transitions groups. In addition، successful and unsuccessful groups had significant differences with each other based on organizational socialization variable and specially sub-factor of preparation and primary coordination process. Comparison between the successful and unsuccessful groups، based on their degree of interaction and scientific relationships، showed that the successful group had significantly more interactions and scientific relationships compared to the unsuccessful group.
    Keywords: Faculty members, Professional development, Improvement
  • Hadi Sarani, Mohsen Ayati*, Fateme Naderi Pages 141-159
    This study was aimed to investigate the effects of English language teaching method via mobile phone and e-mail on level of student learning and achievement''s motivation. The study was an applied and semi-empirical type utilizing pre- test post- test and control groups. The statistical population included 521 Birjand University''s students who were enrolled in a general English language course. A purposive sample of 102 students were drawn from the population and randomly divided into two mobile (n=38) and email (n=26) experimental groups. In addition، a control group of 38 students were thought in a conventional way. To evaluate students'' learning، a researcher made test was used. The validity of the instrument was determined (. 86) by Kudr - Richardson Formula 20. Achievement motivation was measured through Hermen''s Achievement Motivation Questionnaire. Hermen reported the retest''s coefficient and Cronbach''s alpha of. 82 and. 84، respectively. Data analysis of language test and questionnaires'' test scores، using one way ANOVA، revealed that teaching method through phone and e-mail had positive effects on students'' English language learning and achievement''s motivation. Also، Tukey''s test showed that the average change in proficiency test scores and achievement''s motivation are significantly more in the e-mail experimental group than the other groups.
    Keywords: Electronic mail, Mobile phones, Learning, Achievement motivation, English