نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی
پیاپی 9 (بهمن 1397)

ابن خلدون که سیر فرهنگ و تمدن اسلامی از صدر اسلام تا عصر نخست وزیری خود در دولت حفصیان را در مقدمه دسته بندی و باجزئیات فرهنگ و تمدن اسلامی را در گستره شرقی و غربی جهان اسلام نقد کرده است . از وجوه اهمیت مقدمه توجه به جریان های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مذهبی جهان اسلام است که سیر آن ها رادنبا ل کرده است . جریان های سیاسی و مذهبی و کلامی غرب جهان اسلام( آندلس ، مغرب و افریقیه)و شما ل آفریقا که او خود از نزدیک ان هار ا مشاهده می کرد و در متن برخی از آن ها قرار داشت ، از جمله او نخست وزیر دولتی بود که با شعار مهدویت روی کار آمد از جمله مباحث مقدمه که در این پژوهش گزارش شده است ، ابن خلدون ومسئله مهدویت است . اهمیت پژوهش در این است که در منطقه ای مهدویت را نقد کرده است که سابقه چند ادعای مهدویت که منجر به تاسیس دولت شد دارد . دولت فاطمیان و دولت مرابطین و دولت موحدین و جانشین آن ها حفصیان از نمادهای مهدویت استفاده کردند و هنوز نمادهای مهدویت ( المهدی امامنا ) روی مسکوکات ان ها وجود دارد. قبر ابن تومرت بزرگترین مدعی سازمان یافته مهدویت که دولت تاسیس کرد در تینمل ،اطراف پایتخت او مراکش زیارتگاه است . سخن ابن خلدون در مورد مهدویت مرجعیت روایی دارد و شهرت روایی احادیث مهدویت در غرب اسلامی بویژه شمال آفریقا را نشان می دهد . مسئله پژوهش توجه به مواضع متناقض ابن خلدون است و فرضیه پژوهش اینکه علی رغم شهرت مهدویت و جایگاه اصیل ان در فرهنگ عمومی و خواص در غرب اسلامی بویژه شمال افریقا ، جریان دولتی بسیار گسترده ای دولتی به مقابله گسترده با ان برخاست و مواضع ابن خلدون با توجه به اثار گسترده این جریان قدرتمند و ثروتمند مخالف که ابن خلدون در اخرین دوره فعالیت سیاسی اداری عمر خود سمت نخست وزیر ممالیک را داشت ، قابل توجیه و بررسی است . موضع اصلی ابن خلدون این است که او پیش از ورود به بحث پیرامون احادیث مهدویت; عقیده به ظهور مردی از اهل بیت را عقیده کافه اهل اسلام در طول تاریخ دانسته است و می نویسد : «اعلم ان المشهور بین الکافه من اهل الاسلام علی ممر الاعصار انه لابد فی آخر الزمان من ظهور رجل من اهل البیت یوید الدین و یظهر العدل ویتبعه المسلمون و سیتولی علی الممالک الاسلامیه و یسمی بالمهدی و یکون خروج الدجال و مابعده من اشراط الساعه الثابته فی الصحیح...». به هر شکل ابن خلدون چه از مثبتین عقیده به مهدی و یا ازمنکرین ظهور مهدی باشد ، متن نوشته های او به شکل حداقل دلالت اشکار بر اصالت اعتقاد به مهدویت و جایگاه طبیعبی ان در فرهنگ وتمدن غرب اسلامی و شمال افریقا دارد که در لایه های ضخیم انکار و عنادو ابرهای ضخیم و تیره در شب دیجور قرار گرفته است . پژوهش حاضر تدوین وتحلیل جدید پژوهش های پیشین مولف بر اساس طیف گسترده ای از مآخذ و مصادر غرب اسلامی در مسئله مهدی و مهدویت از جمله مهدویت در غرب اسلامی و کتاب تاریخ تشیع ( 1383/ 1385 )است که در آن بیش از هزار سال سیر تاریخی جریان مهدویت در غرب اسلامی و شمال آفریقا به عنوان بزرگترین جریان سیاسی اجتماعی و فرهنگی شما ل آفریقا بررسی شده ، آمده است ، اندیشه مهدویت از مفاهیم موثر قرآنی، روایی، کلامی، سیاسی و از ارکان تاریخ اسلام است که در فرهنگ و تمدن اسلامی و بحران فراگیر و مستمر جهان اسلام، جایگاه ویژه ای داشته است. پژوهش نشان می دهد متن احادیث مهدوی معاضد و موید به دلایل و مدارک متعدد عقلی و نقلی و تاریخ و شهرت علمایی محدثین بزرگ در شرق و غرب جهان اسلام است و تلاش در زمینه مخدوش کردن اسناد آن ها بیهود ه و متناقض است . زیرا سایر علمای مغربی احادیث مربوط به مهدی را با اسناد متعدد که در سند آن ها هیچ فرد ضعیف وجود ندارد ، در مجوعه هایی برای نقض اشکار انتقادات رجالی ابن خلدون اورده اند و تلاش رجالی ابن خلدون ، از شیوه علمی ، دانش رجال بیرون است و به اغراض سیاسی بر می گردد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین نگرش های دینی با سلامت هیجانی - روانشناختی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان لرستان است. درخلال پژوهش ازنظریات اندیشمندان حوزه های جامعه شناسی وروانشناسی ماننددورکیم، ماکس وبر، فروید، آدلر، اریکسون و... که هریک به بررسی وتبیین دقیق متغیرهای پژوهش پرداخته اند اشاره شده است؛ روش تحقیق پیمایش و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری، دانشجویان پردیس علامه طباطبایی لرستان را درسال تحصیلی96-97 شامل می شود. روش نمونه گیری مورد استفاده نمونه گیری احتمالی طبقه ای بوده است که درطی آن 100 نفر از دانشجویان رشته های تاریخ و علوم تربیتی طبق فرمول کوکران انتخاب شد و برای ازمایش فرضیه های پژوهش، پرسشنامه های استاندارد نگرش های دینی و سلامت هیجانی-روانشناختی مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی میزان ارتباط بین متغیرهای اصلی از روش همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل وآزمون تحلیل واریانس چندگانه از نرم افزار spss استفاده گردید؛ باتوجه به نتایج مشخص گردید که نگرش های دینی باسلامت هیجانی-روانشناختی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان لرستان رابطه همبستگی معناداری وجوددارد. استدلال مقاله این است که باتقویت اعتقادات دینی در دانشجویان میزان آرامش خاطر و سلامت روحی روانی انان افزایش وافسردگی ها واختلال های روانی درانان کاسته می شود. بنابراین باتوجه به نتایج حاصله از پژوهش که باتقویت بنیه های نگرش های دینی سلامت هیجانی-روانشناختی دانشجویان تقویت می شود باید چشم اندازها وبرنامه هایی برای تقویت این امرمهم درسه سطح کلان، میانه و خرد دانشگاه ها در نظر داشت.

شهر تازه آباد مرکز شهرستان ثلاث باباجانی در دشت حر(وڕ/ اور) واقع شده است. این دشت در طول تاریخ مناسب ترین مسیر جهت ایجاد ارتباط بین مناطق خاورمیانه با سرزمین های آسیای میانه، هند و چین بوده است. بنابراین تاریخی بسیار پرفرازونشیب دارد. یکی از جالب ترین مقاطع تاریخی دشت حر(وڕ/ اور) تاریخچه یک قرن گذشته آن می باشد چراکه پس از چندبار دست به دست شدن میان جاف های سنی مذهب و گوران ها و قلخانی های یارسانی مذهب سرانجام با خرید آن در سال 1299شمسی توسط باباجانی ها و با پشت سرگذاشتن تاریخچه ای پرتنش با بنای شهری نو در داخل و اطراف قلعه سلیمان خان گوران توسط آنان هویتی اسلامی پیدا کرد. با وجود چالش های متعدد، باتوجه به پتانسیل های متعدد و متنوع و کم نظیر تازه آباد از قبیل قابلیت های ارتباطی و طبیعت متنوع در حال تبدیل شدن به شهری توسعه یافته می باشد؛ در صورتی که جاده سنتی تازه آباد به کرمانشاه از طریق دارمازله و دشت لیل و کوزران احداث شود تازه آباد به مانند موقعیت تاریخی و باستانی آن می تواند به تقطه ای مهم در ترانزیت بین الملل تبدیل گردد. با بررسی نمای خارجی منازل مسکونی این شهر الگویی قابل تعریف از نحوه پراکندگی شعائر اسلامی به دست آمد. تاثیرگذارترین فاکتورهای تعیین کننده پراکندگی این شعائر مناطق حاشیه ای شهر و نیز مساجد هستند. شهرک هنجیربوس و شهرک ابراهیم آباد را می توان مذهبی ترین مناطق شهر از منظر تراکم شعائر اسلامی در نمای منازل مسکونی آنان دانست. سپس مساجد شهر بیشترین تاثیر را در ایجاد شعائر مزبور داشته اند به طوری که هرچقدر به حوزه مساجد نزدیک تر می شویم تراکم شعائر مذکور بیشتر می شود.

مورتیمر آدلربیان می کند که تمام یادگیری ها ی واقعی فعالانه هستند، این فرایند مکاشفه ای است که دانش آموز در آن عامل اصلی است نه معلم. هدف این پژوهش درک این مساله و پاسخ به این سوال است که چگونه سمینار پایدیا بر تعامل و فعالیت جامعه یادگیری حرفه ای(دانش آموزان و معلمان) در مدرسه اثر گذار است. با بررسی سابقه تحقیقات در این زمینه در دودهه اخیروبا تکیه بر نظریات و تحقیقات بر روی اصلاح مدارس، جوامع یادگیری حرفه ای و قدرت گفتگو در یادگیری و سمینار پایدیا، جهت پاسخ به سوالات از روش سنتز پژوهی استفاده شده است. که در آن محقق از میان جامعه آماری که شامل 20 تحقیق در رابطه با موضوع پژوهش بود، تعداد 15 نمونه را به صورت هدفمند انتخاب نمودند ویافته ها حاکی از این بود که سمینارهای پایدیا شرایط حمایتی برای جوامع یادگیری حرفه ای را ارتقاء بخشیده و فرصتی برای درگیر شدن در گفتگوی منطقی و اندیشمندانه در فضای همکارانه گروه را فراهم می کند.

پژوهش حاضر بخشی از کتاب تاریخ تشکیلات اسلامی (1389) ،مقاله اانقلاب اداری سامانیان (1390)، تاریخ تشکیلات عربی اسلامی دولت حفصیان (1383/1397)، تاریخ دیوان سالاری ایرانی و اسلامی دولت سلجوقیان (1397) و مقالات تحلیل فرایند دیوان سالاری ایرانی و تشکیلات اسلامی در قرون وسطی بر اساس کتاب تاریخ تشکیلات اسلامی ( 1396)، تشکیلات اسلامی و دیوان سالاری ایرانی عهد صفویه (1396)،و نقد تدابیر سیاسی و اموزشی نظام الملک( 1397) . علم دولت در تمدن اسلامی( 1397) است.درکتاب تاریخ تشکیلات در اسلام ،چهار نظریه در مورد خاستگاه تشکیلات اسلامی در قرون نخستین هجری مطرح شده است ودر مورد ریشه عربی و ایرانی و رومی و بیزانسی و اسلامی آن مطالبی ذکر شده است، امادلایل متعدد نشان می دهد که تشکیلات اسلامی داری خاستگاه ایرانی است.و در حقیقت استمرار دیوان سالاری ایرانی است . در مقاله انقلاب اداری سامانیان نظریه اصالت ایرانی تشکیلات اسلامی در یکی از مراحل فراز مندی دیوان سالاری ایرانی در تمدن اسلامی و نقش طبقه دبیران در آن در قرون نخستین هجری ودر عهد سامانیان مورد تصریح قرار گرفته و به خوبی نشان داده شده است .در این مقاله امده است که دیوان سالاری سامانیان بر عهده طبقه دبیر بود و از جمله خانواده جی هانی و بلعمی از خانوده هایی بودند که طبقات دبیر ایرانی از آن برخاستند و سازمان اداری سامانیان را پیش بردند.ا ستمرار دیوان سالاری ایرانی در تمدن اسلامی در تشکیلات اداری غزنوی و بویهی و سلجوقی از ارکان کتاب تاریخ تشکیلات است که به طور ویژه در کتاب تاریخ دیوان سالاری ایرانی و تشکیلات اسلامی سلجوقیان به آن پرداخته است و ادامه حضور طبقه دبیر در اجرای دیوان سالاری ایرانی بوسیله وزرای ایراانی سلاجقه که در دو رسته خراسانی و عراقی تقسیم شدند ، آمده است .حجم حضور کمی و کیفی و تاثیر گزاری وزرای قمی به حدی است که معتبر ترین اثر به جا مانده از عصر سلاجقه درمورد رکن قدرت عالی دیوان سالاری ایرانی یعنی وزیر، در عصر سلاجقه بوسیله ابو الرجای قمی تدوین شد و برخی از امور که میراث ماندگاردرعملکرد دولت سلاجقه است بوسیله وزرای قمی صورت گرفته است و مورد توجه مستقل محققان معاصر بوده است.مقاله حاضر چنانکه ملاحظه شد بخشی از پژوهش های یاد شده است که علاوه بر قرون نخستین هجری استمرار دیوان سالاری ایرانی را تا دوره قاجار بررسی کرده است. این پژوهش نشانه استمرار پژوهش بر مبنای پژوهش های پیشین است زیرا هر پژوهش بدون این روش ،نوعی انتحال عمدی یا سهوی است که با تغییر الفاظ و بازی با کلمات صورت گرفته است و بدور از ادب انسانی و مخالف اخلاق حرفه ای تاریخنگاری است ( اخلاق حرفه ای در تاریخنگاری 1396).

طی سالیان متمادی، فناوری تاثیر بسیار شگرفی بر توسعه روابط انسانی و پیشرفت تمدن بشری گذاشته است. امروزه دیگر فناوری به تمامی ابعاد زندگی بشری وارد شده و تحولات چشمگیری که همه روزه در آن صورت می پذیرد، زندگی انسانها را بیش از پیش تحت تاثیر خود قرار داده است. از این رو، موفقیت دولتها، صنایع مختلف، شرکتهای خصوصی و دولتی و تک تک افراد یک جامعه، به چگونگی بهره برداری و استفاده از فناوری وابسته شده است. اگر در سازمانی انتظار تغییر مثبت ( تحول ) را داشته باشیم نخست باید مقدمات آن را فراهم کنیم سپس با یک برنامه ریزی مناسب ، جامع ، مدون و منسجم اقدامات لازم را به اجرا بگذاریم . تحول یک ضرورت اجتنابناپذیراست. هدف تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین فناوری اطلاعت با نگرش تفکرسیستمی بر فرآیند شیوه های نوین کسب و کار با ایجاد تحول سازمانی درسازمان در شرایط اقتصاد مقاومتی می باشد.

بهره وری نیروی انسانی از موضوعات مورد توجه در تئوری و عمل می باشد، به گونه ای که بسیاری از سازمان ها، ارتقای بهره وری را در سرلوحه برنامه های خود قرار داده اند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر ویژگی های هیئت مدیره بر بهره وری نیروی انسانی در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می باشد. فرضیه های پژوهش مبتنی بر هدف پیش گفته می باشد. بدین منظور 125 شرکت طی سال های 1390 الی 1394 به عنوان نمونه انتخاب شده اند. در این راستا از مولفه های استقلال هیئت مدیره، دوگانگی مدیر عامل، اندازه هیئت مدیره، دانش مالی و مقطع تحصیلی دکترای مالی اعضای هیئت مدیره به عنوان متغیر مستقل و از بهره وری نیروی انسانی به عنوان متغیر وابسته استفاده گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها نیز از روش های آماری مبتنی بر رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون پژوهش نشان داد که بین مولفه های استقلال هیئت مدیره، دانش مالی اعضای هیئت مدیره و مقطع تحصیلی هیئت مدیره با بهره وری نیروی انسانی رابطه مثبت معنی دار، دوگانگی مدیر عامل با بهره وری نیروی انسانی رابطه معکوس وجود دارد و بین اندازه هیئت مدیره با بهره وری نیروی انسانی رابطه معناداری مشاهده نگردید.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش میانجیگری خودگویی در رابطه تصور از خود با تاب آوری می باشد. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان 40-18 سال موسسه حکمت مشهد است و نمونه براساس جدول مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی 278 نفر انتخاب شدند. گردآوری داده ها به روش میدانی و با استفاده از پرسشنامه خودگویی برین تاپ، پرسشنامه تصور از خود بک و پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون انجام شد. و برای تجزیه تحلیل داده ها ( tهمبستگی پیرسون و تحلیل مسیر) از نرم افزارspss استفاده شد. یافته های پژوهش نشان دادند که متغیر خودگویی، رابطه متغیرهای تصور از خود و تاب آوری را میانجی گری می کند. نتایج به دست آمده نشان داد که متغیر خودگویی رابطه متغیر تصور از خود و متغیر تاب آوری را به طور جزئی میانجی گری می کند.

مثل یکی از بارزترین شاخه های فرهنگ عامیانه ادب شفاهی و چون آیینه ای روشنی فرهنگ و سنت حاکم بر جوامع در آن نمایان است و از جمله می توان به نوع نگرش به زن به علت بودن در کانون توجه فرهنگی اشاره نمود. زن در غالب امثال فارسی و عربی با صفاتی منفی نمایان می شود گرچه گاها نیز تحسین می شود مجاورت دو ملت ایران و عرب در طول تاریخ پیوندهای دو جانبه از لحاظ سیاسی و فرهنگی را ایجاد کرده است و از انجا که در تمام روابط و پیوندها زبان نقش میانجی را ایفا می کند تاثیر گذاری و تاثیر پذیری دو ملت در عناصر زبانی امری روشن است در این مقاله سعی شده است مثل های عربی و فارسی با محوریت زن به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد تا به بازنمایی زنان در ادبیات دو ملت با تکیه بر امثال بپردازد

مبحث فطریات از موضوعات مشترک میان رشته های بسیاری از علوم انسانی از جمله تفسیر قرآن، علم کلام، فلسفه، روانشناسی، علوم تربیتی، اقتصاد و جامعه شناسی است و دارای پیشینه ای به قدمت تاریخ مکتوب بشریت است که در نظریات سقراط(با عنوان نظریه مامایی)، افلاطون(نظریه استذکار و یادآوری)، ارسطو و اندیشمندان مسلمانی همچون؛ فارابی، ابن سینا، طوسی(قاعده حسی بودن علوم نه فطری بودن آنها) خود را نشان داده است. هدف از پژوهش پیش رو بررسی فطرت و دلالت-های تربیتی آن شامل؛ مبانی، مبدا، مربی، متربی، مواعظ و اصول، محیط، منابع، موانع، مسیر، مرکب، میل، معرفت، مجاهدت، ممارست، مقاصد، منازل، مراحل، معیار و ملاک، محاسبه و ارزیابی، معینان و مشوقان، متد(روش)، محتوا، محصول و فراورده ها که تحت عنوان بیست و سه میم تعلیم وتربیت نامیده می شوند در مدرسه موحدانه اسلامی و با بهره گیری از مستندات قرآنی و نظر متخصصان و به شیوه کیفی و از نوع تحلیل- توصیفی است.