فهرست مطالب

حقوق محیط زیست - سال دوم شماره 1 (بهار و تابستان 1396)

نشریه حقوق محیط زیست
سال دوم شماره 1 (بهار و تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/06/31
  • تعداد عناوین: 8
|
  • علمی - پژوهشی
  • احمد اکبرزاده *، ابراهیم تقی زاده صفحات 9-17
    در مباحث فقهی برای حفاظت و صیانت از اموال دیگران قاعده ای به نام قاعده اتلاف تاسیس شده است که بر مبنای آن هرکس باعث اتلاف مال غیر شود، ضامن است و باید پاسخگو باشد.
    از طرفی تخریب محیط زیست از قبیل مصرف بی رویه و غیرمجاز از منابع طبیعی، تعدی به محیط زیست مصنوعی و آلوده کردن محیط زیست طبیعی بی جان از مصادیق بارز اتلاف مال غیر، محسوب می شود. بر اساس قاعده مذکور و حقوق مدنی، اتلاف چه به صورت بالمباشره و چه به صورت تسبیب باشد، موجبات مسئولیت مدنی را فراهم می آورد و لذا شخص متلف ضامن خواهد بود
    کلیدواژگان: ضمان، قاعده اتلاف، مال، مسئولیت مدنی
  • وحید بخردی نسب *، فاطمه ژولانژاد صفحات 18-29
    امروزه بسیاری از شرکت هابا مسائل زیست محیطی روبرو هستند و در جستجویشیوه ای مناسب جهت گزارش و افشای اطلاعات برای عموم مردم می باشند.همگام با رشد اقتصادی، فشار بر سیستم های طبیعی و منابع کره زمین شدت می گیرد. واقعیت تاسف بار این است که اقتصاد به رشد خود ادامه می دهد، اما محیط زیست که بستر زندگی انسان و فعالیت های اجتماعی و اقتصادیانسان هاست و همچنین اقتصاد به آن وابسته است، رشد نمی کند. در واقع آلودگی محیط زیست به عنوان یکی از مهم ترین معضلات جامعه بشری امروز، در ایران به قدری شدت یافته که پایتخت آن به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای جهان شناخته شده است. این موضوع لزوم به کارگیری حسابداری و حسابرسی محیط زیست را به عنوان تلاشی در جهت حفاظت از محیط زیست توجیه می کند. با توجه مطالب گفته شده و اهمیت موضوع، در این پژوهش به بررسی توصیفی حسابرسی زیست محیطی پرداخته شده است، چرا که ضرورت پاسخگویی برای عملیات جاری وآیندهسازمان ها و بنگاه های اقتصادی درباره موضوعات زیست محیطی باعث به وجود آمدن شاخه جدیدی از حرفه حسابرسی، به نام «حسابرسی محیط زیست» شده است. این حسابرسی رویه های اصلی بنگاه های اقتصادی و سازمان ها را درباره موضوعات زیست محیطی، بررسی و ارزیابی می کند. روش پژوهشی در این مطالعه مروری- توصیفی می باشد و هدف آن بررسی مزایا و معایب این نوع حسابرسی می باشد. شواهد مطالعه حاضر نشان داد که حسابرسی رعایت یا حسابرسی مسئولیت های گذشته، مسئولیت های جاری و مسئولیت های آینده؛ همچنین حسابرسی فرایندهایا حسابرسی تاثیر خرید یا تحصیل یک شرکت جدید، حسابرسی اثرات محیطی منطقه استقرار سازمان، حسابرسی محصولات تولیدی و حسابرسی رویه های زیست محیطی مدیریت، از شیوه های متداول و مرسوم حسابرسی محیط زیست هستند. نتایج نشان می دهد که حسابرسی محیط زیست منجر به بهبود محیط کار و صرفه جویی در منابع سازمان می شود. افزون بر این، قبل از اینکه موضوعات زیست محیطی به مشکلات اساسی برای سازمان ها تبدیل شوند، حسابرسی زیست محیطی آن ها را کشف می کند و قادر است حوزه های سازمانی نیازمند بهبودهای فناوری، تغییرات مدیریتی و عملیاتی را شناسایی کند.
    کلیدواژگان: آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا، اجرای قانون محیط زیست، حسابرسی زیست محیطی
  • رخشاد حجازی * صفحات 30-37
    در جهان امروز، تلاش های زیادی انجام گرفته و می گیرد تا دین و نگاه دینی از علم و سیاست رخت بربندد و حداکثر به یک امر شخصی بدل گردد. با چنین دیدگاهی ده ها سال است که ظرفیت های فوق العاده ادیان مغفول مانده یا به بیان دقیق تر پنهان نگه داشته شده است؛ اما در چند سال اخیر در غرب شاخه جدیدی از الهیات با نام اکوتیولوژی به دانش محیط زیست معرفی شده است. دیدگاه اکوتیولوژیکی با دوری از مادی گرایی، از جمله راهکارهایی است که می تواند با تکیه بر قوانین اسلامی- محیط زیستی برای مقابله با چالش های هزاره سوم ارائه گردد. ورود مباحث دینی ضمن ارائه ظرفیت های جدید برای حمایت از محیط زیست اتفاق مبارکی است که می تواند، نویدی برای ورود دین به خارج از دایره امور اجتماعی علمی و یا حتی سیاسی باشد، چیزی که سال ها سیاست گذاران سکولار تلاش می کردند به وقوع نپیوندد. این اتفاق در غرب و برای دین مسیحیت رقم خورد و سپس در شرق برای بودیسم و هندوئیسم پیگیری شد. کلید خوردن این حرکت در دین اسلام از غرب و توسط اروپا نشینان مسلمان و برادران اهل تسنن انجام گرفت بدین لحاظ ظرفیت های مذهب شیعه برای حمایت از محیط زیست هنوز به دنیا ارائه نشده است. این شکاف انگیزه ای برای نگارنده پدید آورد تا با تامل بر یکی از پیمان های محیط زیستی، روی توانمندی های اسلام و خصوصا مذهب شیعه متمرکز شود. پیمان کیوتو به منظور مشارکت جهانی در کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه ای که سبب تغییرات اقلیمی در جهان شده ارائه گردیده است. هدف از انجام این مقاله جستاری دینی- شیعی بر پیمان کیوتو است تا از این رهگذر به شباهت های موجود در اصول پیمان کیوتو با اصول مسلم دینی و مذهب شیعه اشاره گردد. نتایج این پژوهش نشان داد روح حاکم بر پیمان های محیط زیستی کاملا دینی است. نهایتا باید تصریح کرد برخلاف فضای اسلام ستیزانه و اسلام هراسانه سال های اخیر، اسلام و شیعه سال ها قبل در بطن دستورات خود تاکیدات کاملا روشنی برای حمایت از محیط زیست دارد. بدین سبب انتظار می رود عالمان دینی و نخبگان محیط زیستی این ظرفیت فوق العاده و چهره واقعی علمی- حقوقی اسلام برای حمایت از محیط زیست را به درستی به نمایش گذارند.
    کلیدواژگان: اکوتیولوژی، پیمان کیوتو، حقوق محیط زیست
  • محمد رئوف حیدری فر*، ناصر رضایی صفحات 38-49
    امروزه مشکلات عظیمی زندگی بشررا با مخاطره واختلال مواجه کرده که اکثریت آن توسط خود وی ایجاد شده است. هدف این مقاله مطالعه و بررسی مخاطرات انسانی به خصوص مخاطرات زیست محیطی و افزایش میزان آن در طی سالیان آتی است. نابرابری و شکاف بین فقرا و ثروتمندان، افزایش جمعیت، فرا شهرنشینی، آلودگی هوا، مافیا و جنایت های سازمان یافته، مواد مخدر، سوء استفاده از علم و باندهای مافیایی علمی، تخریب محیط زیست، جنگ هایبین المللی، تروریسم، بنیادگرایی، ظهور بیماری های جدید و خطرناک همگی از جمله مخاطراتی است که بخشی از آن در این مقاله مورد بررسی و بازبینی قرار گرفته است. در این زمینه، دانش جغرافیای سیاسی به عنوان دانشی پویا و مدیریتی، با تغییر جهت از خدمت به قدرت و استعمار به صورت منفی، باید با رویکرد حل مشکل به صورت مثبت در خدمت بشریت درآمده است و بخشی از این مشکلات را – هر چند کوچک- حل کند تا بتواند دنیایی پر از امید، توسعه، پیشرفت، صلح و آرامش ودر کل مدینه فاضله را معرفی کرده یا بسازد. این مقاله با ماهیت جغرافیایی- سیاسی ضمن ایجاد توجه به ضرورت های مطالعاتی و پژوهشی در خصوص مخاطرات انسانی و تلاش در جهت حل آن؛ از رویکرد حل مسئله به جای ماهیت توسعه ای و کاربردی و غیره بهره می برد. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از منابع کتابخانه ای، گردآوری و تحلیل داده ها به تجزیه و تحلیل مسائل پرداخته و در نهایت به نتایج مورد نظر دست یافته است. نتایج این مقاله با رویکرد آینده نگری و آینده پژوهی نشان می دهد که میزان و حجم مخاطرات در طی سالیان آتی افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: امنیت انسانی، حکومت، جغرافیای سیاسی، مخاطرات انسانی
  • فاطمه زین الدین میمند*، احمد مخمل باف، مجتبی ابراهیمی رومنجان صفحات 50-57
    تخریب و نابودی محیط زیست در اثر بهره برداری بی حدواندازه بشر از منابع آن، موجب وقوع بحران در این حوزه شده است. ازآنجاکه تاثیر جوامعانسانیبیشاز بقیه مقوله ها در رخداد این بحران نمود پیدا کرده است، باید مطالعات گسترده ای پیرامون نقش هریک از حوزه های دانشبشر در پیشگیری از این جریان انجام گیرد.در این راستا محققان تمامی رشته ها باید درخصوص تاثیرگذاری حوزه های مختلف علوم بر حفاظت از محیط زیست به تحقیق بپردازند. این مطالعه مروری، با هدف واکاوی نقش حسابداران در این حوزه به رشته تحریر درآمده استو اثرگذاری رفتار حسابداران که در ارائه اطلاعات مالی نمود پیدا می کند را برروی محیط زیست تبیین می کند.حسابداران با رعایت و اعمال آیین رفتارحرفه ای در گزارشگریحسابداریمحیط زیستعلاوهبریاری رساندن به مدیران در تصمیم گیری، موجب جلب اعتمادعمومی به اطلاعات مالی و یاری رساندن به جامعه نیز می شوند. در راستای فرهنگ سازی آیین رفتارحرفه ای نیز مجامعحرفه ای باید امکان بررسی و تحقیق را در هر زمینه از مشکلاتجامعه که با حسابداریمحیط زیست مرتبط می باشد، ایجاد نمایند
    کلیدواژگان: آیین رفتار حرفه ای، حسابداری محیط زیست، علوم اجتماعی، محیط زیست، مسئولیت پذیری
  • جان استیفنز * ترجمه: صدیقه سادات مقداری صفحات 58-63
    ادبیات کودکان شامل قصه، شعر، نمایش، افسانه و داستان است. ادبیات کودکان عبارت است از تلاشی هنرمندانه در قالب کلام، برای هدایت کودکبه سوی رشد، با زبان و شیوه ای مناسب و درخور فهم اوست. به بیانی دیگر، ادبیات عبارت است از چگونگی تعبیر و بیان احساسات، عواطف و افکار به وسیلهکلمات در اشکال و صورت های گوناگون؛لذا می توان گفت ادبیات کودکان مجموعه نوشته ها، سروده ها و گفتارهایی است که از طرف بزرگسالان جامعه برای استفاده خردسالان فراهم می آید، یا خردسالان خود خالق آن هستند. در ادبیات کودکان سه چشم انداز ایدئولوژیکی نسبت به محیط زیست دیده می شود. اولین چشم انداز به ارتقای تسلط بر طبیعت تکیه دارد، دومین چشم انداز بر ارتقای نگرش مراقبت و درک دنیای طبیعی و آگاهی از موضوعات محیطی تکیه دارد و سومین چشم انداز بر موقعیت طبیعت محور تکیه داشته و به اکولوژی وابسته است.اغلب کتاب های کودکان که با طبیعت یا اکولوژی سر و کار دارند، در دومین چشم انداز قرار می گیرند که محور بحث ما در این مقاله خواهد بود
    کلیدواژگان: ادبیات کودک، طبیعت محوری، محیط زیست
  • زهرا مهمی*، سید حسین محمدزاده صفحات 64-70
    هدف مطالعه حاضر بررسی عوامل موثر بر پایداری بخش کشاورزی در خراسان شمالی بود. بدین منظور 90 پر سشنامه از کشاورزان این استان جمع آوری گردید.برای محاسبهشاخص توسعهپایدار، از متغیرهای استفاده از شخم کم عمق، استفاده از کودهای دامی، تغییرروش های آبیاری از شیاری به بارانی و قطره ای، شخم عمود بر شیب، استفاده از بقولات، تناوب زراعی، حفظ بقایای محصولات زراعی، میزان مصرف کودهای شیمیایی، کاربرد آفت کش ها، استفاده از کود سبز، استفاده از نظام آیش و مقدار مصرف آبوجین دستیعلف های هرز استفاده گردید. به علت سانسور شدن متغیر وابسته و همچنین امکان تاثیر مجاورت بر پایداری از مدل فضایی استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای سن و فاصله از مرکز خدمات دارای تاثیر منفی و معنی دار بر پایداری هستند و متغیرهای سطح تحصیلات، مالکیت، سطح زیر کشت، شرکت در کلاس های ترویجی و شاخص نگرش نسبت به کشاورزی پایدار تاثیر مثبت و معنی دار بر پایداری کشاورزی دارند. به علاوه نتایج تخمین رگرسیون فضایی نشان داد که مجاورت تاثیر مثبتی بر سطح توسعه پایدار دارد. به عبارت دیگرکشاورزانی که در مجاورت کشاورزانی با پایداری بالا قرار دارند، با تاثیر پذیری از آن ها به سطح بالاتری از پایداری می رسند؛ بنابراین کاربرد روش های اصولی آبیاری، استفاده از شخم سطحی و کاربرد آفت کش های حیوانی به عنوان پیشنهاد مطرح می گردد.
    کلیدواژگان: الگوی فضایی، پایداری، خراسان شمالی
  • سید محمد موسوی * صفحات 71-80
    حقوق محیط زیست محصول بحران های زیست محیطی بعد از جنگ جهانی دوم و همچنینجریان های منتقد مدرنیته می باشد. از اهم حقوق طبیعی افراد بشر، حق بهره مندی و تمتع از مواهب طبیعی ومحیط زندگی سالم است. بدیهی است که هر کاری که موجبات خرابی کیفی و کمی این منابع در هر نقطه از گیتی را فراهم سازد، تجاوزی به حقوق انسان تلقی می شود. از سوی دیگر، مسئله سازی و پرسمان گری از مشروعیت، امری علمی استتا پذیرش رخدادهای سیاسی برای انسان موجه گردد. وقتی که روابط بین الملل و مشروعیت مبنای پرسمان باشند، لاجرم دستیابی به مبنای جدید مشروعیت در روابط بین الملل یکی از ضروریات هویت سیاسی- علمی می شوند که غفلت از آن در تاخر معاصرت علم سیاست نسبت به علوم دیگر اجتماعی مسئله خیز می شود. هدف از مقاله حاضر، شناسایی مبانی جدید مشروعیت در روابط بین الملل است. فرض نگارنده بر این است که مبانی از بین نمی روند بلکه متحول به زمان خویش می شوند. از این رو، سوال اصلی پژوهش از چیستی مبانی جدید مشروعیت در روابط بین الملل است که به نوبه خود از مباحث بدیع می باشد. در پاسخ به سوال از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و در جمع آوری اطلاعات از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است. یافته های این پژوهش حاکی از این است که اساس پایداری و تغییر روابط بین الملل مبتنی بر مبانی مشروعیت بخش آن می باشد. تحول به وجود آمده در جهان معاصر در مبانی مشروعیت روابط بین الملل تحول از حقانیت و مقبولیت به سوی مبانی جدید است. نتیجه آنکه مسئله حقوق بشر و محیط زیست به عنوان مبانی جدید مشروعیت روابط بین الملل به سرعت در حال تصرف مواضع علمی در جهان سیاست می باشند
    کلیدواژگان: حقانیت، حقوق بشر، روابط بین الملل، محیط، مشروعیت، مقبولیت