نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 12، بهار 1381)

برای سنجش موفقیت و یا عدم موفقیت شهرک های صنعتی، شهرک البرز، رشت، کاوه، لیا و کاسپین مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتورهای زیست محیطی و اقتصادی، از مهم ترین عوامل مورد بررسی برای ارزیابی بودند که متاسفانه به دلیل عدم مدیریت درست درون شهرک ها و عدم آموزش و آگاهی دست اندرکاران از طرف سازمان های مربوطه، نه تنها شهرک های ایران به سیاست ها و عملکردها و اهداف ناشی از تاسیس شهرک ها نرسیده اند، بلکه در اثر تجمع واحدهای صنعتی ضد اهداف اولیه مانند تشدید معضلات زیست محیطی)آلودگی ها و هماهنگ نبودن واحدهای تولیدی درون شهرک در کمک های اقتصادی به یکدیگر(و عدم جذب نیروی انسانی برای کار روبرو شده اند که در نهایت، زیان ناشی از آن متوجه جامعه و اقتصاد کشور می شود. با توجه به اهداف اولیه شهرک ها و علت ایجاد آنها در راستای بهبودی وضعیت زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی منطقه بهتر است سازمان های مربوطه، جدی تر رفتار کنند و با آموزش کلیه افراد مختلف درگیر در امور شهرک ها و اجبار به رعایت ضوابط و استانداردهای زیست محیطی، شهرک ها را از این ناهماهنگی ها و نابسامانی ها خارج کنند تا صنایع موجود درون آن، علاوه بر هدف سودآوری و اقتصادی در اثر کاهش آلودگی ها، به هزینه های ملی و ثروت ها کمک کنند. زیرا حل معضلات زیست محیطی و کاهش آلودگی ها، متضمن هزینه های اجتماعی و اقتصادی است که در نهایت جامعه و اقتصاد ملی متضرر می شود.

مقدار لای و لجن در سال های اخیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. این مواد که در نتیجه تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی به وجود می آیند، حاوی مقادیر زیادی مواد آلی و فلزات سنگین هستند. برخی از این مواد، قابل استفاده گیاهان است و می توان از آنها به عنوان کود در مزارع کشاورزی استفاده کرد. ولی برخی دیگر از مواد موجود در لجن نه تنها برای گیاهان مفید نیست، بلکه تجمع آنها در اندام های گیاهان و ورود آنها در زنجیره غذایی می تواند سلامتی گیاه خواران و انسان را به مخاطره اندازد.
در این تحقیق، تجمع سرب و کادمیوم در گیاه ریحان با 5 تیمار تکرار در هر تیمار در محیط گلخانه مورد بررسی قرار گرفته است. تیمارها عبارتند از شاهد صفر، کود شیمیایی با 250 کیلوگرم در هر هکتار (250Kg/ha) و لجن فاضلاب 50 تن در هکتار (50t/ha) s1، (100t/ha) s2 و (150t/ha) s3. این آزمایش ها براساس اصل کاملا تصادفی انجام گرفته اند. پس از آماده سازی بستر بذر، مراحل کاشت، داشت و برداشت به ترتیب انجام شد و سپس نمونه ها برای تجزیه آماده گردیدند. فلزات مورد نظر به وسیله دستگاه جذب اتمی اندازه گیری و نتایج حاصل با کمک نرم افزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از نتایج حاصل چنین بر می آید که مقدار جذب سرب ریشه گیاه مورد آزمایش با مقدار جذب آن در شاهد، اختلاف معنی داری ندارد و در ساقه نیز تنها در تیمار 2)کود شیمیایی(نسبت به گیاه شاهد دارای اختلاف معنی داری است.

شرکت نکاچوب در سال 1350 با هدف بهره برداری علمی و مکانیزه از جنگل های نکا به شرط احیای جنگل های مخروبه و انجام عملیات پرورشی و حفظ تجدید حیاط طبیعی تاسیس شد. ساختار اصلی شرکت، از دو بخش صنعت و جنگل تشکیل شده است.
در این تحقیق با استفاده از روش های آماری، مشاهده ای، جنگل شناسی و روش سیستم ها، اثرات بهره برداری شرکت در تخریب جنگل های نکا مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج حاصله بیانگر آن است که شیوه بهره برداری پناهی از جنگل های تحت پوشش شرکت، شیوه مناسب با وضعیت این جنگل ها نیست. همچنین برداشت از سطح جنگل ها بیشتر از نیاز بخش صنعت صورت می گیرد و چوب های اضافی به صورت آزاد فروخته شده و درآمد آن، صرف جبران ضررهای بخش صنعت می گردد.
کاستی های موجود در مدیریت، اجرای ناقص عملیات پرورشی و کمبود شبکه راه های ارتباطی در عرصه جنگل را از عوامل مهم تخریب می توان به حساب آورد.
قرار دادن اصل حفاظت به عنوان اولویت اول در مدیریت، تجدید نظر اساسی در واگذاری طرح های جنگلداری به بخش خصوصی، انتخاب شیوه بهره برداری مناسب، استفاده از پتانسیل های موجود در شمال، کاشت درختان سریع الرشد صنوبر و واردات چوب از خارج، فاکتورهای مهمی هستند که می توانند حیات چنین جنگل هایی را تضمین نمایند.

بررسی قابلیت بالقوه سرزمین در واقع سنجش موجودی و توان بالقوه سرزمین با ملاک ها و معیارهای مشخص و از پیش تعیین شده است. هدف از فرآیند سنجش قابلیت بالقوه سرزمین منطقه 22 شهرداری تهران، عینیت بخشیدن به قابلیت بالقوه سرزمین در قالب کاربری توسعه شهری در راه نیل به ارتباطات و تعاملات بین فعالیت های انسانی، جوامع بشری و توان سرزمین برای حصول به آمایش سرزمین است. بدین منظور در گام اول، کار شناسایی و تهیه نقشه های منابع اکولوژیکی پایدار)شامل نقشه های فیزیوگرافی، تیپ خاک، تیپ و تراکم پوشش گیاهی، زمین شناسی و سنگ شناسی(وناپایدار)مشتمل بر نقشه های منابع آب، زیستگاه های حیات وحش، اقلیم و کاربری اراضی(در عرصه 6000 هکتاری تحت مطالعه انجام گرفت. در گام بعدی با روی هم گذاری نقشه های شیب، جهت یابی جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا، نقشه واحدهای شکل زمین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه گردید. به همپوشانی نقشه های تیپ خاک و جوامع گیاهی، نقشه یگان های زیست محیطی آماده شد. در مرحله بعد با تنظیم و کدبندی اطلاعات جداول یگان های زیست محیطی و تطابق آنها با مدل های اکولوژیکی کاربری توسعه شهری ایران، مدل های اکولوژیکی ویژه طبقات مختلف کاربری توسعه شهری این منطقه به شیوه ارایه مدل ریاضی خطی تعیین و نقشه های طبقات این کاربری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. نتایج مطالعات سنجش قابلیت بالقوه منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که غالب عرصه تحت مطالعه، دارای توان 2)نسبتا مناسب(توسعه شهری است. در این بین، اراضی واقع در مناطق با شیب زیاد، مسیل ها و حرایم گسیل های موجود در منطقه، واجد طبقه 3)نامناسب(برای توسعه شهری هستند. بزرگ ترین عامل محدود کننده توسعه منطقه، کمبود منابع آب تشخیص داده شد.

اندازه گیری های زمینی و تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که مراکز شهرهای بزرگ مانند تهران نسبت به نقاط حاشیه ای خود، دمای بالاتری دارند. به طوری که پس ار رسم نقشه نقاط همدما یا تفسیر عکس های هوایی، کانون های حرارتی در سطح شهر خصوصا در مناطق مرکزی و پرتراکم شهر دیده می شود...