نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 13، تابستان 1381)

اغلب فعالیت های صنعتی با تولید صدای زیاد همراه هستند که پرسنل شاغل در این صنایع را تحت تاثیر قرار می دهد. در مطالعه حاضر که در تابستان 80 انجام شده است. تراز صدای 8 کارگاه مختلف در یک کارخانه ساخت قطعات اتومبیل به همراه برخی اثرات آن بر حدود 50 نفر پرسنل شاغل در آن کارخانه ارزیابی گردید. کارخانه تازه تاسیس بوده و پرسنل آن در کار فعلی خود اغلب کمتر از 3 سال سابقه داشتند. مجموعه در 139 ایستگاه تراز معادل فشار صوت (Leq) و در 35 ایستگاه نیز تراز فشار صوت در فرکانس های اکتاو به طور مجزا اندازه گیری شد. میانگین تراز معادل در سه کارگاه آسیاب مواد، التراسونیک و آهنگری به ترتیب 112.1، 104.8 و 86.1dBA و در سایر کارگاه ها از حد مجاز 85dBA کمتر بود. نتایج اندازه گیری در فرکانس های آنالیز شده نشان داد که در دو کارگاه التراسونیک و آسیاب مواد، فرکانس های بالا خطر بیشتری دارند از تراز بالاتری برخوردارند، خصوصا در کارگاه التراسونیک بین افزایش فرکانس و تراز فشار صوت یک رابطه کاملا خطی مشاهده شد. البته در این دو کارگاه جمعا 5 نفر کار می کردند که همه از گوشی استفاده می نمودند. نتایج ادیومتری 50 نفر از پرسنل تولید به همراه 15 نفر از پرسنل اداری نیز به عنوان گروه شاهد نشان داد که فقط 11 نفر کارگر شاغل در کارگاه های آسیاب مواد، التراسونیک و آهنگری به طور معنی داری بیش از گروه شاهد دارای افت شنوایی هستند که آن هم عمدتا در فرکانس های پایین بود. بین سایر افراد با گروه شاهد تفاوت معنی داری مشاهده نشد. از هر واحد نیز 2 نفر برای دوزیمتری صدا انتخاب شدند که نتایج آن برای شرایط بدون استفاده از حفاظ گوش، در کارگاه های آسیاب مواد و التراسونیک قطعا بیش از حد مجاز و در واحد داشبورد در یک مورد بیش از حد مجاز و در بقیه موارد میزان مواجهه با صدا زیر حد مجاز اندازه گیری شد. بررسی میزان مداخله صدا در مکالمه در هنگام فعالیت دستگاه ها نشان داد که در آسیاب مواد هیچ نوع مکالمه ای بین افراد قابل شنیدن نیست و در کارگاه های التراسونیک و آهنگری با فریاد زدن این کار میسر می شود. ولی در سایر کارگاه ها مشکل زیادی از این نظر وجود ندارد.

شهر صنعتی البرز در دامنه جنوبی سلسه جبال البرز در 13 کیلومتری جنوب شرقی شهر قزوین، از طول جغرافیایی 50.5 درجه و عرضی 36.12 درجه واقع شده است. ارتفاع شهر از سطح دریا 1304 متر می باشد. شهر در نزدیکی سه مسیر اصلی حمل و نقل آهن تهران- تبریز، جاده قدیم و آزاد راه تهران- قزوین واقع گردیده است. مساحت آن در حال حاضر 860 هکتار می باشد که به وسیله اراضی کشاورزی و شهر الوند محاط می باشد که از شمال به بلوار ورودی شهر صنعتی البرز و جاده قدیم کرج، از جنوب به تصفیه خانه شهر صنعتی البرز، از شرق به اراضی روستای نصرت آباد و از غرب به اراضی روستای ایرج محدود می شود.
شهر صنعتی البرز در سال 1345 با توجه به مصوبات کمیسیون دارایی مجلس در طی برنامه سوم عمرانی و معافیت مالیاتی پنجساله برای تاسیس مراکز صنعتی با فاصله 120 کیلومتر از تهران تاسیس گردیده است. اهداف تاسیس شهر به پیروی از سیاست های عدم تمرکز صنایع، تاکید بر شرایط مطلوب تاسیس بازار مصرف و امکانات توسعه بوده است.
حوزه تحت نفوذ شهر صنعتی البرز به لحاظ اثرات زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی، مورد ارزشیابی محیط زیستی قرار گرفت و در نهایت با جمع بندی اثرات مثبت و منفی به روش چک لیست، اثرات مثبت پروژه بیشتر نمایان شد. در جمع بندی نهایی اجرای پروژه شهر صنعتی با کسب 11+ نمره، امتیاز گرفته است.

با توجه به اهمیت موضوع آلودگی هوا، این مبحث به یک زمینه مورد علاقه برای مطالعه و تحقیق تبدیل شده است. از طرفی توسعه روزافزون روش های عددی این امکان را فراهم نموده است تا به مدلسازی آلودگی هوا از طریق حل عددی نیز توجه شود. در کار حاضر با اعمال ساده سازی هایی در معادلات پیوستگی و حرکت سیال، معادله انتقال غلظت آلودگی در محیط دو بعدی به سیستم معادلات اضافه شده است. این معادلات مورد استفاده برای مدلسازی جریان سیال شامل معادله پیوستگی و معادلات حرکت تراکم ناپذیر غیر چسبنده می باشد. با به کارگیری سلول احجام محدود با استفاده از مثلث می توان محیط سیال اطراف اشکال هندسی نامنظم و پیچیده در محیط های اطراف ساختمان ها را به صورت شبکه اجزا بدون ساختار گسسته سازی نمود. با به کارگیری ترفندهای عددی نظیر روش تراکم پذیری مصنوعی، روش ضلع- مبنا، روش استهلاک مصنوعی و اعمال شرایط مرزی مناسب شکل تراکم ناپذیر معادلات پایستار جرم و اندازه حرکت و معادله انتقالی غلظت به صورت همبند برای وضعیت دایمی حل شده اند و یک مدل عددی دو بعدی برای شبه سازی انتقال آلاینده ها از یک منبع آلوده کننده هوا در فضای بین ساختمان های بلند در قالب برنامه ای به زبان فرترن میکروسافت توسعه یافته است. روش حل ارائه شده با مقایسه بین نتایج به دست آمده از برنامه مذکور و اندازه گیری های آزمایشگاهی موجود صحت سنجی شده است. امکان استفاده از مدل عددی تدوین یافته با کاربرد آن در شبیه سازی توزیع آلودگی در محیط های شهری با مقیاس کوچک، به نمایش درآمده است و در نهایت پیشنهادهایی برای ادامه کار و تکمیل مدل عددی ارایه شده است.

تصفیه شیمیایی فاضلاب های نساجی با استفاده از مواد منعقد کننده به عنوان یکی از موثرترین روش های حذف رنگ و مواد آلی در این گونه فاضلاب ها شناخته شده است. در این تحقیق از آلوم و کلرورفریک به عنوان منعقد کننده و از پلی الکترولیت به عنوان کمک کننده استفاده شد. مناسب ترین pH و غلظت مصرفی برای هر منعقد کننده از نظر حذف رنگ و کدورت به دست آمد. مناسب ترین pH برای آلوم (pH=7) و برای کلرورفریک (pH=9) و همچنین مناسب ترین محدوده غلظت برای آلوم (60-100) و برای کلرورفریک (80-100) به دست آمد. فاضلاب های مورد آزمایش از گروه رنگ های مستقیم، دیسپرس و راکتیو بودند. برای نمونه فاضلاب رنگ مستقیم آلوم و پلی الکترولیت به عنوان بهترین منعقد کننده و کلرورفریک برای نمونه فاضلاب دیسپرس بهترین راندمان را از نظر حذف رنگ و کدورت داشتند. همچنین آلوم همراه آهک بهترین راندمان را از نظر حذف رنگ و کدورت برای فاضلاب رنگ های مختلف راکتیو داشتند.

بخاطر خشکسالی های چند سال اخیر و استحصال بی رویه از منابع آب های زیرزمینی که بدون توجه به پتانسیل آبی منطقه و اثرات منفی آن روبه فزونی نهاده است، اقدام به مطالعه آبخوان دشت هشتگرد گردید. منظور از این بررسی مطالعه روند تحول پتانسیل آب زیرزمینی این آبخوان در ده سال گذشته (طی سال های آبی 70-69 تا (78-79 و علل آن می باشد. در این مقاله ابتدا خلاصه ای از وضعیت زمین شناسی، هواشناسی و هیدرولوژیکی منطقه آورده شده است. سپس براساس آخرین اطلاعات و آمار به دست آمده از ارگان های ذیربط وضعیت آب های زیرزمینی منطقه مورد تشریح و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه تحقیق نشان دهنده افت 6.14 متر از سطح آب زیرزمینی در طول دوره و به طور میانگین سالانه 30 میلیون مترمکعب کسری مخزن می باشد. لذا کنترل دبی چاه های دارای پروانه با نصب کنتور حجمی و همچنین مسدود نمودن چاه های غیر مجاز که در دوره ممنوعیت حفاری شده اند پیشنهاد گردید. همچنین با توجه به شرایط زمین شناسی، اقلیم دشت و وضعیت آب رودخانه کردان و همچنین برآورد آب مازاد سطحی به میزان 11 میلیون متر مکعب، اجرای طرح تغذیه مصنوعی پیشنهاد گردید.

آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی بشر می باشد. بنابراین باید با به کارگیری ابزار و روش های مناسب و کارا این مشکل را کنترل نمود. ترکیبات فتل و مشتقاتش در بسیاری از صنایع شیمیایی، پتروشیمی، نفت، تولید رنگ و مواد منفجره به عنوان ماده ای خطرناک و آلاینده به صورت گاز و بخار در محیط زیست پخش و سبب آلودگی هوا می شوند. یکی از روش های قابل اطمینان، ساده و کم هزینه برای حذف آلاینده های گازی بیوفیلتراسیون می باشد. در این تحقیق دو روش پیوسته و مرحله ای به منظور دست یابی به راندمان حذف قابل قبولی از تخریب زیستی فنل انجام شد. در آزمایش مرحله ای از میکروارگانیزم هایی که درون بستر بیوفیلتر به مدت 2 ماه تحت تاثیر فیل قرار گرفته بودند، کشت خالصی تهیه شد و نهایتا از چند کلنی میکروبی که به طور مجزا کشت داده شده بودند و طی مدت زمان 48 ساعت در انکوباتور لرزان در دمای 30 درجه سانتی گراد تحت تاثیر غلظت های متفاوتی از فنل قرار گرفتند، نتایج قابل توجهی در حذف فنل به دست آمد. در آزمایش پیوسته طی مدت 110 روز از یک ستون بیوفیلتر که با مخلوطی از کمپوست و تراشه چوب پر شده بود، استفاده گردید. در طی انجام این آزمایش با تغییر سرعت های حجمی و زمان های ماند 23، 28، 38، 57 و 75 ثانیه و با اعمال غلظت های پایین در محدوده 125-40 میلی گرم بر متر مکعب به میانگین راندمان حذفی حدود 75-61 درصد دست پیدا شد.