نشریه آفاق علوم انسانی
سال یکم شماره 3 (تیر 1396)

راه های ارتباطی در طی تاریخ همواره نقشی اساسی در رونق تجارت ایران داشته است در اواخر قرن نوزدهم فردیناند فون ریشتوفن(Richthofen Ferdinand von) جغرافی دان و زمین شناس آلمان، (1905- 1833) در توصیف جاده های بازرگانی میان چین، آسیای مرکزی و اروپا، برای اولین بار اصطلاح جاده ابریشم را بکار برد. جاده ابریشم شاه راهی بود که در طول تاریخ بر تمام جوانب اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی ایران تاثیر بسزایی گذاشت. تاثیر اقتصادی این جاده چنان در ایران باستان پررنگ بوده است که هنگامی که صحبت از اوضاع اقتصادی پادشاهی های مختلف می شود به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به جادهی ابریشم متصل میشویم. عصر ساسانی نیز از این قائده مستثنی نیست ازین روی در پژوهش حاضر نگارندگان با استفاده از روش توصیفی –تحلیلی به بررسی وضعیت جادهی ابریشم در ایران عصر ساسانی میپردازند روش گردآوری اطلاعات در این
پژوهش به شیوهی کتابخانه ای است و طی پژوهش دریافتیم ساسانیان در طی 427 سال حکومت
خود توانستند کنترل زیادی را بر تجارت جادهی ابریشم داشته باشند و البته اوج رونق و ساماندهی
وضعیت جاده ابریشم را میتوان در دورهی پادشاهی خسرو انوشیروان دانست.

حکومت ها همیشه سعی داشته اند ارزش های خود را از هر طریق به جامعه شان انتقال بدهند تا بتوانند مشروعیت کسب کنندو در همین راستا هنر یکی از بهترین ابزارها برای انتقال پیام ها و ارزش های سیاسی حکومت گران می باشد . و معماری در بین شاخه های هنر نقش پر رنگی دارد . به همین خاطر معماری شعر قدرت است . و حکومت های سیاسی تلاش می کنند تا از طریق ساخت بناها ، نمادها ، میدان ها...آنچه می خواهند به جامعه انتقال دهند. در همین راستا است که رژیم پهلوی هم سعی کرد از معماری بهترین استفاده را برای اهدافش استفاده کند . که در دوره پهلوی اول با توجه به روند مدرانیزاسیون رضاشاه بر محوریت ملی گرایی ساختمان ها هم بر اساس ناسیونالیسم باستان علی الخصوص معماری دوره هخامنشی و ساسانی استفاده شد . هر چند این روند در دوره پهلوی دوم هم ادامه پیدا کرد . ولی از دهه 40 به بعد به خاطر بلند پروازی های محمد رضاشاه برای ساخت ایرانی پیشرفته ، همچنین ظهور نسل جدیدی از معماران ، معماری پهلوی دوم به سمت غربی و بین الملل گرایی هم حرکت کرد . که سعی شد علاوه بر ارزش های سنتی از نمادهای مدرن دنیای جدید هم از آن استفاده شود .

در عصر باستان با تشکیل حکومت مرکزی توسط ساسانیان ، جامعه ی ایران رو به رشد بنیان نهاد و باتنظیم یک برنامه دقیق و سازمان اداری کارآمد در امر آبیاری ، شهرسازی، معماری و صنعتی نمودن کشور در یک مقیاس بی سابقه ،فرهنگ و تمدن آنان نیز رشد زیادی یافت .فرهنگ و هنر ساسانیان دنباله روی هنر و فرهنگ هخامنشی و پارتی بوده است.ساسانیان پس از پنج قرن و نیم فترت ، هرگز به پای هنر هخامنشی نرسیدند ، اما در آن راه گام برداشتند .آنان در هنر معماری و حجاری و گچ بری و به ویژه ساختن طاق های گنبدی و تالارهای وسیع بدون ستون ، کاملا برتری خود را نسبت به دوره های قبل نشان دادند.در این میان یکی از مصالح کاربردی در معماری عصر باستان آجر بوده که در دوره های مختلف تنوع بسیار و کاربردهای گوناگونی یافته است. در این مقاله برآنیم تا به شکل گیری ،تنوع ،کاربرد و نقش آجر در بناهای عصر باستان بپردازیم.

ممالیک در مصر، با کنار زدن دولت ایوبی روی کار آمدند. مملوکان مصر بیش از دو سده و نیم بر مصر و شام فرمان راندند، در جنگ با صلیبیان پیروزی هایی را بدست آورند، در برابر نیروهای مغولی ایستادگی کردند و همچنین نهضت ترجمه ای را که ایوبیان در مصر و شام آغار کرده بودند، ادامه دادند و علاوه بر آن به تاسیس مراکز آموزشی پرداختند و موجبات رشد مراکز آموزشی متعدد و ظهور چهرهای سرآمد در رشته های مختلف علمی را فراهم کردند. آنها مراکزی را از طریق اوقاف تاسیس می کردند و دانشجویان زیادی را به این مراکز جذب کردند. به ویژه اینکه در این زمان به دلیل احیای خلافت عباسی در قاهره علم و تمدنی که در بغداد بود به قاهره انتقال پیدا کرد و بسیاری از علما نیز به این منطقه مهاجرت کردند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نظام آموزش ممالیک می پردازدو درپی پاسخ به این سوال است که مراکز آموزشی، مراحل آموزش، رشته های علمی و شیوه تدریس علوم در این دوره چگونه بوده است وچه تاثیری بر آموزش داشته است ؟در پی آن ابتدا به بررسی مراکز آموزشی، مواددرسی، شیوه تدریس و تاثیر این شیوه برآموزش می پردازیم. بر اساس بررسی های انجام شده به نظر می رسد تعلیم و تربیت در این دوره در زمینه مراکز آموزشی، مواد درسی و شیوه های آموزشی، رونق فراوانی داشته است که این رونق متاثر ازدولت های قبلی مانند زنگیان در شام و ایوبیان در مصر می باشد .

ضرورت و اهمیت وجود سازمان های غیر دولتی در جوامع امروزی به گونه ای چشمگیردر حال افزایش است.در ایران نیز سازمان های غیر دولتی با روی آوردن گسترده مردم به ویژه اقشار مختلف زنان، حیاتی نو یافته اند. در این راستا توجه و تاکید بر توانمند سازی سازمان های غیر دولتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در همین ارتباط راهکارهای مختلفی مطرح گردیده .این مقاله نیز با تاکید بر اهمیت توانمند سازی سازمان های غیر دولتی از یک سو و از سویی دیگر با توجه به اهمیت و نقش سرمایه اجتماعی که می تواند با ایجاد و تسهیل امکانات هماهنگ ،کارایی جامعه را بهتر کنند ، به ارتباط میان آنها به صورت موردی سازمان های غیر دولتی زنان بر اساس یک کار میدانی پرداخته است .

گسترش آسیب های اجتماعی و جرایم از جمله مسائل اجتماعی عمده ای است که امروزه گریبانگیر بسیاری از جوامع کنونی خصوصا« جهان سوم که در حال گذر از سنت به مدرنیته هستند می باشد، جرم و انحراف از جمله نتایج آسیب های است که ریشه اجتماعی دارد و فرد مانند سایر رفتار ها آن ها را یاد می گیرد. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی است، با هدف بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مرتبط با نوع جرم صورت گرفت، روش به کار رفته در این پژوهش، روش پیمایش بوده و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه طیف لیکرت پنج گویه ای استفاده شد. جامعه آماری مجرمان شهر سرپل ذهاب بود که تعداد 150 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین گردید. روش نمونه گیری، نمونه گیری احتمالی ساده بوده و برای سنجش فرضیات پژوهش از آن جا که متغیر وابسته از نوع اسمی چند بعدی بود از روش آزمون های آماری ناپارامتری و نوع کای اسکوئر و به صورت ساختگی از رگرسیون چند متغیره استفاده شد. همچنین برای مشخص شدن روابط بین متغیرها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین سطوح دین داری، پیوند اجتماعی، محرومیت نسبی، خانواده نابسامان، طبقه اجتماعی، آزادی جوانان، سطح تحصیلات و وضع تاهل با نوع جرم پیوستگی آماری معناداری وجود دارد.

کیفیت زندگی را سازه ای تحلیلی، سیاستی و عنصری کلیدی در سیاست گذاری و بررسی سیاست های حوزه عمومی به حساب می آورند و از آن به عنوان شاخص توسعه اجتماعی یاد می شود. ویژگی این سازه مانند پویایی، چندبعدی بودن و پنداشت های مختلف از آن سبب شده تا این سازه که در ابتدا در حوزه های بهداشت و سلامت مورد استفاده قرار می گرفت به تدریج به دیگر حوزه های مطالعاتی نیز ورود پیدا کند. هدف تحقیق حاضر بررسی کیفیت زندگی با تاکید شاخص های رفاه اجتماعی (مورد مطالعه:معلمان مقطع راهنمایی شهرستان دزفول) است. در این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده است و شیوه ی گردآوری داده ها استفاده از پرسشنامه است. جامعه آماری تمام معلمان مقطع راهنمایی شهرستان دزفول بود که با استفاده از جدول لین 400 نفر به عنوان حجم نمونه و با استفاده از شیوه تصادفی طبقه ای چند مرحله ای تعیین شده است. براساس یافته های پژوهش، بین کیفیت زندگی(متغیر وابسته) و میزان تحصیلات، اوقات فراغت، مسکن، و بهداشت و درمان (متغیرهای مستقل) رابطه معنی داری وجود دارد. در صورتی که بین جمعیت خانوار و کیفیت زندگی رابطه معکوسی مشاهده شده است اما با توجه به سطح معنی داری این فرض، نشان از رابطه دار بودن این دو متغیر است.نتایج کلی این پژوهش نشان می دهد که بهداشت و درمان تاثیرگذارترین متغیر بر کیفیت زندگی است.

سرمایه اجتماعی مفهومی جدید، پیچیده و مهم است که امروزه به عنوان یکی از مهم ترین شاخصه های توسعه در هر جامعه مطرح است؛بدین معنا که شرط لازم برای پیشرفت جامعه،ایجاد روابط گرم،گسترش انسجام اجتماعی،بسط مشارکت اجتماعی و اعتماد متقابل( فرد -جامعه دولت) است. افول سرمایه اجتماعی در هر جامعه ای، آن را با مشکلات فرهنگی،سیاسی،اقتصادی و اجتماعی عدیده ای روبرو می سازد که نهایت آن، فروپاشی اجتماعی است .سرمایه اجتماعی عاملی است که می تواند به تولید امنیت در جامعه کمک کند و با کاهش هزینه های کنترل جامعه،موجب تقویت همبستگی اجتماعی شود. از این رو هدف مقاله حاضر پرداختن به موضوع سرمایه اجتماعی و نقش آن در بازارهای مالی می باشد .

انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 مهمترین رخداد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران در دوره معاصر و یکی از مهمترین رخدادهای سیاسی جهان در سده بیستم بوده است. حسین، بشیریه، جامعهشناس سیاسی بنام، اندکی پس از رخداد انقلاب، کتاب دولت و انقلاب در ا یران که تز دکتری او بود را به چاپ رساند. کتابی که تا مدتها بعد به فارسی ترجمه نشد. و همین باعث شد تا به هنگام انتشار آن در ایران، اگرچه توجه فراوانی به خود جلب کند ولی از منظر داده ها، تحلیلها و رویکردها کمی کهنه به نظر برسد. در این مقاله تلاش بر آن است تا ضمن نقد و راستیآزمایی اطلاعات آن با یک رویکرد تاریخی، نگاهی دوباره به انقلاب ایران و زمینه های تاریخی آن بشود. بر این اساس بهنظر میرسد، فاکتهای ارائه شده در کتاب، در بسیاری موارد بر اساس شایعات عامیانه و گزارشهای ژورنالیستی و تبلیغات سیاسی احزاب بنا شده که امروز قابل استناد نیستند.