فهرست مطالب

پژوهش در هنر و علوم انسانی - پیاپی 12 (آبان 1397)

نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 12 (آبان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/09/10
  • تعداد عناوین: 7
|
  • نسیم اشرافی صفحه 1
    سیستم یا نظام فطری معمار مسلمان به عنوان نظام معنادار درونی در ادراک و خلق اثر جایگاه ویژهای دارد و ازآنجاکه در روابط کالبد معماری و هنری و تعامل آنها با محیط، نظام عینی کارکرد مناسبی دارد؛ ولی در تعاملی که معمار و مخاطب با اثر برقرار میکنند، نظام فطری کارایی دارد. حقیقت در شناختشناسی و جایگاه اندیشه دینی بهعنوان یک نگرش کلی در نظام فطری انسان مطرح است. به عبارتی آنچه نظام معناداری را در هر حوزهای از دانش ایجاد میکند؛ برگرفته از فطرت انسان است. ازاین جهت نظام فطری در دین اسلام مولفه هایی را برمیتابد که با شناخت و ایجاد ارتباط بین آنها میتوان معماری را در جهت تحقق یک هدف متعالی که همان حیات طیبه و احسان است، سوق داد. با تعریف و شناخت مولفه های قرآنی بهعنوان اجزای نظام فطری، رابطه معنادار و به هم پیوسته آنها را در حوزه معماری و شهرسازی تبیین نماید. ازآنجاکه هدف از پژوهش حاضر بر مولفه های دینی استوار گردیده است؛ اما واژه نظام واژهای است که بر اساس روش شناسی علمی غربی به نام سیستم مطرح گردیده است که لازم است که ابتدا این واژه از جهت نگرش غربی تعریف گردد و سپس تطبیق آن با مفهوم نظام در اسلام و به تبع آن نظام فطری اسلامی مطرح گردد و یا به عبارتی تلاش شده است با تعریف و شناخت مولفه های قرآنی به عنوان اجزای نظام فطری، رابطه معنادار و به هم پیوسته آنها را در حوزه معماری و شهرسازی تبیین نماید و با روش کیفی، نقش مولفه های دینی در اندیشه نظام مدار معماری و شهرسازی مشخص گردیده تا وصول به غایت و کارکرد حیات طیبه و درنتیجه حسن)زیبایی( در معماری و شهرسازی اسلامی امکانپذیر گردد.
    کلیدواژگان: نظام فطری، معماری، شهرسازی، حیات طیبه، احسان
  • الیاس صفاران، مریم کامرانی نژاد سیرجانی صفحه 13
    انسان ابتدایی با به تصویر درآوردن باورهایش و بهره از محیط زندگی خود، نقوش و علائمی را بر دیوار غارها، صخره ها و ظروف دستساز خود نقش کردند. این نقوش روشی برای انتقال پیام، نشان دادن افکار و وسیلهای برای بیان آرزوها و ترسهای بشر بودهاند. همانند نقش بزکوهی و درخت که با زندگی مردم آن روزگار درآمیختهاند و جزئی از میراث باارزش آنها شدند. بز کوهی حیوان ملی ایران و همیشه مرکز قدرت محسوب میشده است، همراه با درخت که منبع باروری، حیات و دارای خیروبرکت است، نشان از اهمیت، فراوانی و جایگاه مهم این نقوش در باور و اساطیر آن روزگار به شمار میروند. این مقاله با روش تحلیلی -توصیفی سنگنگاره ها را بهعنوان کهنترین اثر هنری منبعی منحصربهفرد برای شناخت بیشتر هنر قبل از تاریخ معرفی میکند. نقوش حکشده بر صخره زیبای شاه فیروز سیرجان نشان از پیشینه تاریخی این منطقه دارد، به همین صورت پیدایش تمدن عظیم حوزه هلیل رود در جیرفت که باعث کشف اشیا بسیار باارزشی شد گویای قدمت دیرینه این خطه میباشد. دو نقش بزکوهی و درخت را میتوان هم بر روی سنگنگاره های تپه شاه فیروز و هم ظروف بسیار زیبا سنگ صابونی تمدن جیرفت مشاهده کرد. گرچه مشترکات فرهنگی و تشابه افکار، باورها و عقاید باعث به تصویر کشیده شدن این نقوش بر روی یافته های این مناطق شده است. اما تقابل محیطزیست باعث آرای های متفاوت از این دو نقش در این مکانها شده است. با این وجود نیاکان این سرزمینها تلاش کردهاند با نقش کردن حیوانات و گیاهان طبیعت اطراف خود را به نمایش بگذارند، و آن را تحت کنترل درآورده و رام خود کنند. این تصاویر هویت، فرهنگ و هنر این مردمان به شمار میرود که میتوان در این آثار شور زندگی و امید به آینده را مشاهده کرد.
    کلیدواژگان: بزکوهی، درخت، سنگنگاره، تپه شاه فیروز، تقابل، ظروف سنگ صابون، تمدن جیرفت
  • طاهره مهربد صفحه 25
    موسیقی نشانهای از نظام هماهنگ آفرینش است، مایه تهذیب و آرامش خوی است و در سوق دادن انسان به زندگی آرام و هماهنگ در جامعه و بهبود حیات اجتماعی و سیاسی تاثیر بسزایی دارد. موسیقی عظمت آرزویی منزلت آدمی را به وی گوشزد میکند. نگارنده در این پژوهش با روش اسنادی کتابخانه ای کاربرد موسیقی و هنر آوایی را در بستر جامعه ایران از نگاه مردمشناسی موسیقی موردبررسی قرار داده است. بسیاری از مظاهر طبیعت، ندای موسیقی را ایجاد میکند. صدای آبشار، ریزش باران، وزش باد از میانبرگهای درختان، چهچهه ی بلبل و. . . هریک نغمهای از نوای طبیعت است. انسان در میان این اصوات به دنیا آمد، مبانی موسیقی را از طبیعت آموخت و بعد برای پرستش خدایان آوازهایی را میخواند که تدریجا به صورت مذهبی و آوازهای دستهجمعی در آمد. در میان تمام ملتها و بهخصوص مردمان آسیایی، موسیقی و ادبیات در اجرای آیین های دینی از چنان نقش و اهمیتی برخوردار است که درگذشته هیچ آیینی بدون موسیقی یا ادبیات مخصوص به خود به اجرا درنمیآمد. به همین دلیل است که در میان این ملل، موسیقی دینی و آیینی مهمترین بخش هنر و موسیقی بوده است. مهارت در نواختن آلات و ابزار موسیقی نیز اهمیتی برابر بامهارت در موسیقی در ادیان مختلف ازجمله اسلام همواره وجود داشته و منشا آثار » موسیقی دینی «. اسطورهای یا غیردینی داشت هنری گوناگونی نیز شده است.
    کلیدواژگان: موسيقي، موسيقي ديني، موسيقي اسلامي، موسيقي حماسي، موسيقي ملي
  • بابک دهقانی، علی پریور صفحه 47
    هنر در همه ی عرصه ها تاثیر خود را بهخوبی نشان داده است. اگرچه تا چندی پیش هنر جایگاه ثابتی نداشته و تلاش جهت از میان برداشتن آن میشد، اما امروزه نه تنها برای ماندگاری آن تلاش می شود بلکه متولیان آن نیز به دیگران پیشنهاد میدهند که برای اوقات فراغت، استفاده در کسبوکار، استفاده در آموزش و همچنین تسلط بر رفتارها و آگاهی ها فردی و تمرکز در فعالیتهای روزمره از آن استفاده نمایند. هنر در شاخه های گوناگون بهخوبی ثابت کرده است که میتواند در بین خانواده جای داشته باشد. امروزه هنرهای فراوانی نظیر موسیقی، نمایش، نقاشی و… وجود دارند که خانواده های زیادی را به خود مشغول ساخته و تلاش می شود تا با سرگرم شدن به این فعالیتها از خشونت و رفتارهای مشابه آن دوری نموده و تا سر حد امکان به رفتارهای ملایم و دور از هرگونه تشنج اجتماعی زندگی مسالمتآمیزی داشته باشند. خشونت در بین نوجوانان و دانش آموزان مقطع دبیرستانی به رفتاری اطلاق میگردد که منجر به صدمه زدن بهطرف مقابل میگردد. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و فرا تحلیل نظری است که در برخی موارد از نتایج آخرین تحقیقات درباره موضوع مذکور استفاده شده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل )فردی، تعادل بین فردی و اجتماعی، اقتصادی و تاثیر هنر بر رفتارهای خشونتآمیز دانشآموزان مقطع دبیرستانی (، ابعاد و میزان
    خشونت علیه هم سن و سالان، پیامدهای) روانی، ذهنی، جسمی، اخلال در روابط اجتماعی( و شیوع این پدیده و راه های جلوگیری از آن است.
    کلیدواژگان: هنر، خشم، دانش آموزان، متوسطه، بندرعباس
  • سلطنت روایی صفحه 57
    در میان آفریده های خداوند متعال، انسان بارزترین آنهاست. آیاتی که درباره نشانه های قدرت الهی است، از در اسلام، انسانها دعوت به. » من آیاته ان خلقکم من تراب ثم اذا انتم بشر تنتشرون «. انسان آغاز می شود شناخت اصالت وجودی خود شده اند. از طرف دیگر خودشناسی، مقدمه خداشناسی است. اگر انسان خود را خوب بشناسد، خدای خود را نیز بهتر میشناسد. رشد هویت در انسان بدون رشد خودآگاهی امکانپذیر نیست. انسانها دارای ارزشهای بالقوه هستند، که اگر به فعلیت برسند، او را به مقام انسان واقعی میرساند.  در این راستا، دین و تعالیم مذهبی راه گشا هستند و به انسان در جهت رسیدن به کمال و تعالی و دستیابی به مقام والای انسان کامل کمک میکنند. ما نیز بهعنوان یک مسلمان در جامعه ایران، متاثر از آموزه های دینی
    هستیم. به نوعی میتوان گفت که هویت ایرانی و اسلامی یکی است. برای مصون ماندن از بحران هویت، پایبندی به دین ضرورت دارد. تعالیم ادیان آسمانی مخصوصا دین مبین اسلام درزمینه هویتپذیری بسیار غنی است. زیربنای هویت از هر نوع و با هر عنوانی که باشد، دین و مذهب است و بحرانهای هویتی در صورت بیتوجهی یا کمتوجهی به مباحث دینی پیش میآید. با توجه به مطرحشدن مباحثی چون عصر جهانیشدن و تهدید هویت ملی و دینی؛ ضرورت اهتمام بیشتر مسئولین به بحث هویت یابی احساس میگردد. پژوهش حاضر با رویکرد بررسی نقش دین در هویت انسان صورت گرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است.
    کلیدواژگان: دین، هویت، انسان
  • مزدک نصوری صفحه 67
    قاعده احسان یکی از قواعد فقهی مسلم و موثر در حقوق اسلام و دارای گستره وسیعی است که مورد توجه بسیاری از فقها و حقوقدانان قرارگرفته است، بهطوریکه از آن بهعنوان رافع مسئولیت و ضمان نامبرده میشود. طبق این قاعده اگر شخص محسن قصد رساندن سود به دیگری یا دفع ضرر از دیگری داشته باشد با رعایت تبصره هایی مثل داشتن حسن نیت و وارد نکردن زیانی بیش از زیان اول، عمل او مسئولیت آور نیست.  زیرا اگر با نیکوکار مانند زیانکار رفتار شود سبب اجتناب انسان از احسان میگردد. ارزش عمل نیکوکارانه و قبح مجازات نیکوکاران تا بدان جاست که خداوند نیز درآیات متعددی از قرآن مقدس، محسنین را مورد دوستی و محبت خود قرار داده است. هدف این پژوهش، استفاده از مستندات نقلی و عقلی قاعده احسان و استناد به منابع فقهی، حقوقی، دانشگاهی و تحقیقات مختلف با تکیه بر قرآن و حدیث است تا اثبات کند که احسان یکی از موارد معافیت از جبران خسارت و مسقط ضمان قهری میباشد و با اشاره به قوانین مدنی و جزایی مرتبط با این قاعده نشان داده شده است که میتواند جایگاه مهمی را در روابط خصوصی شهروندان و نظام حقوقی ایران کسب کند.
    کلیدواژگان: جبران خسارت، ضمان، قاعده احسان، قاعده فقهی، مسئولیت
  • بهمن خسروی پور، مریم زنگنه، محمد خدامرادپور صفحه 79
    آب از نهاده های اصلی کشاورزی و رکن اساسی توسعه کشاورزی به شمار میرود. بحران آب چالشی بزرگ برای کشور ایران و تمام کشورهای جهان است. آب جایگاه ویژهای در توسعه پایدار کشاورزی دارد و مصرف نادرست آن موجب عدم دستیابی به پایداری در توسعه کشاورزی میشود. کشور ایران با قرار گرفتن در ناحیه ی گرم و کمبارش جهان نه تنها با معضل تامین آب مورد نیاز کشاورزی بلکه با تهیه و دسترسی به آب شرب بهداشتی هم رو به رو میباشد. عدم انجام تحقیقات لازم در بخش پیشبینی خشکسالی در سالهای گذشته و یا عدم توجه به تحقیقات به عمل آمده، موجب بروز بحران آب در کشور ایران شده است. این بی تدبیری و عدم توجه، ضربات بزرگ و جبران ناپذیری به تمام بخشهای اصلی کشور و زندگی روزانه مانند روند سریع بیابانزایی، پدیده ریزگردها، مهاجرت روستاییان، معضلات اجتماعی، کاهش تولیدات کشاورزی و غیره را به دنبال داشته است. در این تحقیق که به صورت مروری و با استفاده از منابع مکتوب کتابخانه ای و سایتهای اینترنتی تهیه شده، مساله آب، بحران آب و بخش کشاورزی، توسعه پایدار و مدیریت بحران آب بررسی و راهکارهایی را در پایان ارائه مینماید.
    کلیدواژگان: آب، کشاورزی، خشکسالی، بحران آب
|
  • Page 1
    The innate system is very important that has a special role in conception and creation of architecture. The relationship between works and its interaction with the environment, an objective system works properly but interaction of architect and audione with architectural works created by innate and mental systems. In other words, significant systems are created in every area of knowledge, based on the human nature that is rooted in Islamic Philosophy. For this reason, innate system or nature system has components that are inherent in Islam that By recognizing and linking them, architecture components that can be pushed to a higher purpose. this paper attempts to identify the components of the innate system in the attitude of religion and the Koran as the Islamic bases,explaine that How to arrange them together to produce religious work in islamic arcitecture and urban with The relationship between components.
    Keywords: innate systems, architecture, urbanism, pure life, elegance
  • Page 25
    Music is the emblem of the harmonic system of creation; it is the cause of refinement and peace of mind and is greatly influential in pushing humans into a calm and harmonious life in society and improving social and political life as well. It reminds man of the optative greatness of his dignity. In this research, using library method, the author has intended to evaluate the use of music and phonetic art in the context of the Iranian society from the perspective of musical anthropology. Many of the manifestations of nature are reflective of a musical sounds. The sounds of waterfalls, the rain fall, the wind in the leaves of the trees, the nightingales twittering and so on are all songs of nature. Man was born amongst these sounds, learned the bases of music from nature and, then, sang some songs to the  worship of gods that gradually changed into religious and collective songs. In all nations, especially Asians, music and literature play such an important role in the performance of religious rites that in the past no ritual was performed without music or literature of its own. That is why religious and ritual music has always played a pivotal role in the music and art of these nations. The skill in playing musical instruments was as important as the skills of mythical or non-religious music. "Religious music" has always existed in various religions, including Islam, and has been the origin of various works of art.
    Keywords: music, religious music, Islamic music, heroic music, national music
  • Page 67
    Ehsan Rule is one of inalienable and effective rules in Islam law with a wide range that has been concerned by jurists and lawyers. This rule is noted as responsibility resolve and liability.  According to this rule, If the philanthropist person intends to deliver profits or avoid losses of another in accordance with the provisions such goodwill and avoiding a worse loss, the action is not binding. Because if with philanthropist be behaved like deleterious ،mankind abstain of Ehsan. The value of philanthropist act and obscenity punish of philanthropists to the extent that is God in numerous verses of the Holy Quran has put his friendship and love about philanthropists. The objective of this study is to use rational and traditional documents of Ehsan Rule and citing the jurisprudential, legal and academic resources and also different studies based on Quran and Hadith to highlight Ehsan Rule as one of cases to exempt compensation and overthrow compulsory liability and referring to civil and criminal laws related with this Rule is shown that can play an important role in relations between citizens and legal system of Iran.
    Keywords: Compensation of Loss, Liability, Ehsan Rule, Jurisprudence Rule, Responsibility