فصلنامه تحقیقات جغرافیایی
سال سی و یکم شماره 4 (پیاپی 123، زمستان 1395)

پدیده آلودگی هوا و بالا رفتن غلظت آلاینده ها از حد مجاز تعیین شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در شهرهای بزرگ، از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان شهرهای امروزی است که سلامت انسان ها را تهدید می نماید. با رشد تکنولوژی و خروج منابع آلاینده ثابت و صنعتی از شهرها، منابع آلاینده متحرک در بخش حمل ونقل شهری به عنوان چالش اصلی در راستای آلودگی کلان شهرها مطرح است. در این راستا مطابق یافته های سایر تحقیقات انجام شده در ادبیات برنامه ریزی شهری، ساختار فضایی شهری که یک مفهوم ترکیبی که در برگیرنده مهم ترین و اصلی ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن ها است، در افزایش یا کاهش آلودگی هوا و به تبع آن در پیامدهای سلامتی آن بر روی افراد سهم چشم گیری دارد. به عبارت دیگر ساختار فضایی شهری که بیانگر نحوه چیدمان فضاهای عمومی شهری است، بر عملکرد زیست محیطی شهر به ویژه در آلودگی هوا تاثیر به سزایی دارد. در این ارتباط بر اساس نتایج حاصله از اطلاعات مرکز پایش آلودگی هوای شهر تهران، وضعیت هوای این شهر در سال های اخیر رو به وخامت گذاشته است و هر روزه اثرات سوء آن بر سلامت عمومی در پژوهش های متعددی انعکاس می یابد. لذا تحقیق حاضر درصدد است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و تحلیلی و با به کاربستن روش های آمار فضایی، به تحلیل تطبیقی اثرات ساختار فضایی شهری بر آلودگی هوا و سرطان ریه در کلان شهر تهران و ارائه راهکارهای ساماندهی در آن بپردازد. بدین منظور از داده های آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوا (پارامتر منواکسید کربن) و از داده های بیماری های سرطان های دستگاه تنفسی وزارت بهداشت و درمان و داده های تراکم جمعیتی مرکز آمار ایران استفاده شده است. یافته های تحقیق ارتباط بین خوشه های سرطان ریه و لکه های داغ آلودگی هوا را مورد تایید قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که در صورت بکارگیری روش های رشد هوشمند شهری و همچنین استفاده از رویکردهای توسعه حمل و نقل محور (TOD) و رواج دادن فرهنگ استفاده از حمل ونقل عمومی و ایجاد پهنه های سبز، باز و طبیعی در حوزه شهر و حوزه های پیرامونی به ویژه در حوزه غربی شهر که منابع آلاینده بیشتری وجود دارند می توان در میان مدت و بلند مدت بر مشکلات آلودگی هوای شهر تهران و سلامت عمومی فایق آمد.پدیده آلودگی هوا و بالا رفتن غلظت آلاینده ها از حد مجاز تعیین شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در شهرهای بزرگ، از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان شهرهای امروزی است که سلامت انسان ها را تهدید می نماید. با رشد تکنولوژی و خروج منابع آلاینده ثابت و صنعتی از شهرها، منابع آلاینده متحرک در بخش حمل ونقل شهری به عنوان چالش اصلی در راستای آلودگی کلان شهرها مطرح است. در این راستا مطابق یافته های سایر تحقیقات انجام شده در ادبیات برنامه ریزی شهری، ساختار فضایی شهری که یک مفهوم ترکیبی که در برگیرنده مهم ترین و اصلی ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن ها است، در افزایش یا کاهش آلودگی هوا و به تبع آن در پیامدهای سلامتی آن بر روی افراد سهم چشم گیری دارد. به عبارت دیگر ساختار فضایی شهری که بیانگر نحوه چیدمان فضاهای عمومی شهری است، بر عملکرد زیست محیطی شهر به ویژه در آلودگی هوا تاثیر به سزایی دارد. در این ارتباط بر اساس نتایج حاصله از اطلاعات مرکز پایش آلودگی هوای شهر تهران، وضعیت هوای این شهر در سال های اخیر رو به وخامت گذاشته است و هر روزه اثرات سوء آن بر سلامت عمومی در پژوهش های متعددی انعکاس می یابد. لذا تحقیق حاضر درصدد است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و تحلیلی و با به کاربستن روش های آمار فضایی، به تحلیل تطبیقی اثرات ساختار فضایی شهری بر آلودگی هوا و سرطان ریه در کلان شهر تهران و ارائه راهکارهای ساماندهی در آن بپردازد. بدین منظور از داده های آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوا (پارامتر منواکسید کربن) و از داده های بیماری های سرطان های دستگاه تنفسی وزارت بهداشت و درمان و داده های تراکم جمعیتی مرکز آمار ایران استفاده شده است. یافته های تحقیق ارتباط بین خوشه های سرطان ریه و لکه های داغ آلودگی هوا را مورد تایید قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که در صورت بکارگیری روش های رشد هوشمند شهری و همچنین استفاده از رویکردهای توسعه حمل و نقل محور (TOD) و رواج دادن فرهنگ استفاده از حمل ونقل عمومی و ایجاد پهنه های سبز، باز و طبیعی در حوزه شهر و حوزه های پیرامونی به ویژه در حوزه غربی شهر که منابع آلاینده بیشتری وجود دارند می توان در میان مدت و بلند مدت بر مشکلات آلودگی هوای شهر تهران و سلامت عمومی فایق آمد.پدیده آلودگی هوا و بالا رفتن غلظت آلاینده ها از حد مجاز تعیین شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در شهرهای بزرگ، از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان شهرهای امروزی است که سلامت انسان ها را تهدید می نماید. با رشد تکنولوژی و خروج منابع آلاینده ثابت و صنعتی از شهرها، منابع آلاینده متحرک در بخش حمل ونقل شهری به عنوان چالش اصلی در راستای آلودگی کلان شهرها مطرح است. در این راستا مطابق یافته های سایر تحقیقات انجام شده در ادبیات برنامه ریزی شهری، ساختار فضایی شهری که یک مفهوم ترکیبی که در برگیرنده مهم ترین و اصلی ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن ها است، در افزایش یا کاهش آلودگی هوا و به تبع آن در پیامدهای سلامتی آن بر روی افراد سهم چشم گیری دارد. به عبارت دیگر ساختار فضایی شهری که بیانگر نحوه چیدمان فضاهای عمومی شهری است، بر عملکرد زیست محیطی شهر به ویژه در آلودگی هوا تاثیر به سزایی دارد. در این ارتباط بر اساس نتایج حاصله از اطلاعات مرکز پایش آلودگی هوای شهر تهران، وضعیت هوای این شهر در سال های اخیر رو به وخامت گذاشته است و هر روزه اثرات سوء آن بر سلامت عمومی در پژوهش های متعددی انعکاس می یابد. لذا تحقیق حاضر درصدد است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و تحلیلی و با به کاربستن روش های آمار فضایی، به تحلیل تطبیقی اثرات ساختار فضایی شهری بر آلودگی هوا و سرطان ریه در کلان شهر تهران و ارائه راهکارهای ساماندهی در آن بپردازد. بدین منظور از داده های آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوا (پارامتر منواکسید کربن) و از داده های بیماری های سرطان های دستگاه تنفسی وزارت بهداشت و درمان و داده های تراکم جمعیتی مرکز آمار ایران استفاده شده است. یافته های تحقیق ارتباط بین خوشه های سرطان ریه و لکه های داغ آلودگی هوا را مورد تایید قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که در صورت بکارگیری روش های رشد هوشمند شهری و همچنین استفاده از رویکردهای توسعه حمل و نقل محور (TOD) و رواج دادن فرهنگ استفاده از حمل ونقل عمومی و ایجاد پهنه های سبز، باز و طبیعی در حوزه شهر و حوزه های پیرامونی به ویژه در حوزه غربی شهر که منابع آلاینده بیشتری وجود دارند می توان در میان مدت و بلند مدت بر مشکلات آلودگی هوای شهر تهران و سلامت عمومی فایق آمد.پدیده آلودگی هوا و بالا رفتن غلظت آلاینده ها از حد مجاز تعیین شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در شهرهای بزرگ، از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان شهرهای امروزی است که سلامت انسان ها را تهدید می نماید. با رشد تکنولوژی و خروج منابع آلاینده ثابت و صنعتی از شهرها، منابع آلاینده متحرک در بخش حمل ونقل شهری به عنوان چالش اصلی در راستای آلودگی کلان شهرها مطرح است. در این راستا مطابق یافته های سایر تحقیقات انجام شده در ادبیات برنامه ریزی شهری، ساختار فضایی شهری که یک مفهوم ترکیبی که در برگیرنده مهم ترین و اصلی ترین اجزا و عناصر شهر و رابطه ماندگار بین آن ها است، در افزایش یا کاهش آلودگی هوا و به تبع آن در پیامدهای سلامتی آن بر روی افراد سهم چشم گیری دارد. به عبارت دیگر ساختار فضایی شهری که بیانگر نحوه چیدمان فضاهای عمومی شهری است، بر عملکرد زیست محیطی شهر به ویژه در آلودگی هوا تاثیر به سزایی دارد. در این ارتباط بر اساس نتایج حاصله از اطلاعات مرکز پایش آلودگی هوای شهر تهران، وضعیت هوای این شهر در سال های اخیر رو به وخامت گذاشته است و هر روزه اثرات سوء آن بر سلامت عمومی در پژوهش های متعددی انعکاس می یابد. لذا تحقیق حاضر درصدد است تا با استفاده از رویکرد توصیفی و تحلیلی و با به کاربستن روش های آمار فضایی، به تحلیل تطبیقی اثرات ساختار فضایی شهری بر آلودگی هوا و سرطان ریه در کلان شهر تهران و ارائه راهکارهای ساماندهی در آن بپردازد. بدین منظور از داده های آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوا (پارامتر منواکسید کربن) و از داده های بیماری های سرطان های دستگاه تنفسی وزارت بهداشت و درمان و داده های تراکم جمعیتی مرکز آمار ایران استفاده شده است. یافته های تحقیق ارتباط بین خوشه های سرطان ریه و لکه های داغ آلودگی هوا را مورد تایید قرار داد. نتایج تحقیق نشان داد که در صورت بکارگیری روش های رشد هوشمند شهری و همچنین استفاده از رویکردهای توسعه حمل و نقل محور (TOD) و رواج دادن فرهنگ استفاده از حمل ونقل عمومی و ایجاد پهنه های سبز، باز و طبیعی در حوزه شهر و حوزه های پیرامونی به ویژه در حوزه غربی شهر که منابع آلاینده بیشتری وجود دارند می توان در میان مدت و بلند مدت بر مشکلات آلودگی هوای شهر تهران و سلامت عمومی فایق آمد.

در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران که دارای سیستم اقتصادی ناکارآمد، نظام های مالیاتی ضعیف و فاقد مکانیزم های مشارکت شهروندان در تامین هزینه های شهرها هستند، سیستم تامین درآمد شهرداری ها عمدتا به سمت منابع درآمدی ناپایدار و ناسالم کشیده می شود. این مساله در ایران بعد از اجرای سیاست خودکفایی شهرداری ها در دهه 1360 بیشتر نمود پیدا کرد و به ویژه در شهر تهران شدیدتر از سایر شهرها اتفاق افتاد. هم اکنون، دو چالش عمده سیستم تامین درآمد شهرداری تهران عبارت است از: ناپایدار و ناسالم بودن این نظام و عدم توفیق شهرداری در دستیابی به بازارهای مالی و پولی برای تامین هزینه های سنگین احداث زیرساخت های شهری. از این رو لازم است تا این ساختار اصلاح گردد. بدین منظور در پژوهش حاضر دو الگوی پیشنهادی برای برون رفت از این دو چالش ارائه گردید. جمع آوری داده های پژوهش برای دوره 1387-1392 صورت گرفت. همچنین از یک مصاحبه ساختاریافته و یک مصاحبه نیمه ساختاریافته با 30 نفر از خبرگان متخصص در زمینه موضوع تحقیق استفاده گردید. الگو شماره 1 در دو محور با عنوان «کنترل، کاهش و حذف تدریجی منابع درآمدی ناپایدار و ناسالم» و «مدیریت، بهبود و افزایش نقش منابع درآمدی پایدار» موجب پایدارسازی نظام درآمدی در دو بازه میان مدت و بلندمدت خواهد شد. الگو شماره 2 نیز بر ارائه روش های جدید جهت ورود شهرداری ها به بازارهای مالی و پولی تاکید دارد.

امروزه که انجام هرگونه اقدامی در سیستم پیچیده نظام شهری بدون بهره گیری از ظرفیت های درونی آن تقریبا غیر ممکن است. تجارب پیمایشی نگارندگان حاکی از آن است که ارتقاء سطح امنیت نیز در این امر مستثنی نیست و درواقع رویکرد های متمرکز و از بالا به پایین جهت عملیاتی نمودن رهیافت های مورد نیاز با هدف ارتقاء امنیت در عمل از سطح بالایی از موفقیت آمیزی برخوردار نمی باشند. چرا که اگر محتوی شهر که همان ساکنین آن هستند، همگام با این رهیافت ها نشود و جهت تحقق این رهیافت ها درگیر نشود؛ محقق نمودن آن ها نیازی مبرم به صرف هزینه های گزاف جهت اجرایی نمودن هریک از رهیافت ها و انجام نظارت های دائمی با هدف جلوگیری از هرگونه تخطی می باشد. بنابراین ضروری است که جهت تحقق این امر به دنبال رهیافت هایی نوین بود. در این بین نتایج حاصل از تجارب نگارندگان و نظریات نوین حاکی از آن است که تنها رهیافت پیشرو تقسیم شهر به واحد های محلی خرد و ایجاد انگیزه و هدف مشترک ارتقاء امنیت در ساکنین محلات به عنوان منفعت مشترک همه آنها و در ادامه، ارتقاء سطح امنیت در این واحد ها با مشارکت ساکنین و درنهایت ارتقاء امنیت کل شهر به واسطه تحقق سطح بالایی از امنیت در واحدهای خرد آن است. از مقوله های مهم در امر ارتقاء سطح امنیت مقوله های مربوط به عوامل کالبدی می باشد. درواقع وجود کالبدی با آسیب پذیری حداقل دربرابر فجایع و برنامه ریزی آن به نحوی که انگیزه حملات نظامی در آن به حداقل برسد تاثیر بسزایی در افزایش امنیت ساکنین می تواند داشته باشد. درمیان مقوله های کالبدی، مکانیابی مناسب کاربری های شاخص به عنوان آن دسته از کاربری هایی که که نقش بسیار حساسی در آسیب پذیری شهر داشته و می توان پس از فجایع به کمک آنها اراضی محدوده آسیب دیده را مدیریت کرد؛ نقش بسیار مهمی را در ارتقاء سطح امنیت ایفا می کند. در واقع ضروری است که با مشارکت ساکنین الگوی بهینه ای جهت قرارگیری این کاربری های ارائه داد. الگویی که به واسطه درگیرنمودن ساکنین محله و وجود مقیاس خرد محلی تحقق پذیری آن با حداقل موانع همراه است. در این راستا در تحقیق پیش رو سعی شده است که پس از بیان اصول مشارکت و محله گرایی و تدقیق این کاربری ها، در محله ای به عنوان نمونه کلیه کاربری های شاخص مکان یابی می شوند که محله منتخب این تحقیق، محله باغ ملی واقع در منطقه12 تهران می باشد و در نهایت شیوه تحقق این امر به واسطه مشارکت ساکنان ارائه شود.

با توجه به سهم عمده حمل و نقل همگانی در سفرهای درون شهری، لازم است راهکارهایی جهت بهبود و توسعه این سیستم ها از لحاظ کیفی و کمی صورت پذیرد. از دیدگاه کمی لازم است که فاکتورهایی همچون توسعه زیرساخت ها، افزایش تعداد ناوگان، افزایش منطقه پوشش و همچنین افزایش زمان خدمات رسانی مدنظر قرار گیرند درحالی که از دیدگاه کیفی میزان راحتی و آسایش مسافرین، کیفیت تجهیزات و ناوگان استفاده شده و مواردی از این دست مورد توجه قرار می گیرند. به منظور جذب شهروندان به استفاده از این شیوه حمل و نقل لازم است که به طور هم زمان هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی، سامانه های اتوبوسرانی ارتقاء یابند. در این مقاله به بررسی راهکارهای مختلف کنترل ناوگان اتوبوسرانی به منظور ساماندهی حمل و نقل مسافر درون شهری و ارایه چهارچوب طراحی سامانه های عملیاتی در سیستم اتوبوسرانی پرداخته می شود. همچنین نیازمندی های اطلاعاتی و نقش داده و اطلاعات در طراحی و ساماندهی حمل و نقل درون شهری در این مقاله به منظور طراحی سامانه های مناسب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

فضای کسب و کار به آن دسته از عوامل موثر بر عملکرد بنگاه های اقتصادی گفته می شود که مدیران بنگاه ها نمی توانند آنها را تغییر داده یا بهبود بخشند. فضای کسب و کار از جمله شاخص های تعیین کننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با استناد به آن می توان به بررسی و تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت. محیط فضای کسب و کار در کشورها هرچه شفاف تر و رقابتی تری باشد، منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشورها، ورود سرمایه های داخلی و خارجی به بخش تولید و رونق فعالیتهای مولد و کاهش انواع فعالیتهای کاذب و واسطه گری ها می شود. بخش زیادی از وضعیت رکودی حاکم بر فضای کسب و کار کشور که سالهاست ادامه دارد، نتیجه عدم اعتماد سرمایه گذاران برای ورود به بخش تولید به دلیل پایین بودن وضعیت شاخص های فضای کسب و کار در کشور است. این امر نه تنها موجب سوق پیدا کردن سرمایه ها به بخش های غیرتولیدی می شود، بلکه اشتغال در همه مناطق کشور را نیز بشدت تحت تاثیر قرار می دهد و سیل بیکاران نیز به فعالیت های غیرمولد روی می آورند که تمرکز فعالیت های غیرمولد هم در شهرهای بزرگ بویژه تهران است. ظرفیت جذب مهاجران در تهران از طریق ورود سرمایه هایی که بجای تولید در جای جای کشور به دلیل عملکرد و سود بیشتر سر از تهران در می آورند، ناشی می شود. این وضعیت به طور مستقیم و غیرمستقیم تهران را تحت تاثیر قرار داده و بیشتر تلاش هایی که برای ساماندهی این شهر انجام می شود را خنثی می کند.
مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل نقش بهبود شاخص های فضای کسب و کار کشور در رونق فعالیت های تولیدی در همه مناطق کشور و پایین آمدن میزان فعالیت های واسطه ای و غیرتولیدی که عمدتا در شهرهای بزرگ و بویژه تهران سودآوری دارند و موجب جذب مهاجران بیشتر به تهران می شود، در ساماندهی شهر تهران می باشد. به نظر می رسد توجه به این امر نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی و اشتغال و کاهش بسیاری از مسایل سوء در کشور می شود، بلکه می تواند در ساماندهی شهر تهران و کاهش فشار به این شهر نیز موثر واقع شود.

تبدیل زمین های کشاورزی و باغ های پیرامون شهرها به کاربری های ساخته شده، از مهم ترین مناقشات کاربری زمین در شهرهای ایران است. مطالعه و حل و فصل این مناقشات، از دو جنبه حفظ منافع اکولوژیکی، اقتصادی و زیباشناختی این زمین ها و نیز کنترل رشد پراکنده،برای ساماندهی و اداره بهینه نواحی پیرامون شهر دارای اهمیت است. این پژوهش در پی بررسی این فرضیات است که آیا از نظریه بازی ها می توان به عنوان ابزاری مناسب در این راستا بهره گرفت؟ و آیا سیاست های فعلی حفاظت زمین های کشاورزی و مدیریت رشد شهری در ایران تاثیری در سوق دادن ذی نفعان مناقشه به سوی رفتارهایی که منجر به از دست رفتن زمین های کشاورزی پیرامون شهرها شود داشته است؟ برای ارزیابی تایید یا رد این فرضیات، مناقشه تبدیل زمین های کشاورزی به ساخته شده در شهر قم، با استفاده از مدل گراف برای حل مناقشه، مدل سازی و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که در صورت تداوم سیاست های فعلی و عدم تخصیص مشوق های اقتصادی به مالکان زمین های کشاورزی درازای تداوم فعالیت های کشاورزی در زمین شان، محتمل ترین پیامد مناقشه به شرح ذیل است: تمایل نهادهای مدیریت شهری به انجام اقداماتی که رشد پراکنده را درپی دارد، تمایل توسعه دهندگان به تبدیل زمین های کشاورزی پیرامون شهر به جای توسعه فشرده و تمایل مالکان زمین های کشاورزی به فروش یا تبدیل کاربری به جای تداوم فعالیت کشاورزی. این امر موید فرضیات تحقیق مبنی بر ضرورت بازنگری در سیاست ها و ساختار اجرایی مدیریت رشد و حفاظت زمین های کشاورزی در ایران از یک سو و قابلیت نظریه بازی ها برای مطالعه رفتارها و تعاملات ذی نفعان در مناقشات کاربری زمین و ارائه بینش هایی برای حل و فصل بهینه آن ها از سوی دیگر است.

توسعه نیازمند تولید ثروت و این امر وابسته به رشد اقتصادی در فضای رقابتی است. توزیع فضایی قدرت، ثروت، جمعیت و میزان استقلال شهرهای بزرگ اکنون در همه جای دنیا متاثر از فرایندهای جهانی شدن است. یکی از نتایج جهانی شدن این است که مقیاس روابط بین شهری و شبکه های شهری به سطح جهانی ارتقا یافته است. یکی از مشکلات اساسی ایران، محلی اندیشی و ناجهانی اندیشی است و بیش از اشتراکات بر افتراقات و عوامل واگرا توجه نشان می دهد و بیشتر از تولید و تعامل فکری و علمی، درصدد صدور آرا و نظرات خود به دیگر نقاط جهان است. تحولات ژئوپلیتیکی چند دهه اخیر چنان شتابناک بوده که تصمیم سازان سیاسی را گاه غافلگیر کرده و آنها را به اتخاذ روش های واکنشی برای مواجه با تحولات سوق داده است. ساماندهی و مدیریت شهر تهران به عنوان پایتخت و گرانیگاه اصلی حکومت در ایران، و با توجه به نقشی که این شهر در عرصه منطقه و جهان ایفا می کند، نمی تواند فارغ از تحولات جهانی و بدور از فرایندهای جهانی شدن باشد. هر تلاشی برای مدیریت بهینه شهر تهران بدون توجه به مولفه ها و ویژگی های جهانی شدن و همراهی و هماهنگی با اهداف جهانی، به موفقیت چندانی نایل نخواهد شد.

در این مقاله، هدف، بررسی چالش های اجتماعی شهر تهران، از نقطه نظر آمایش و ساماندهی این شهر با رویکرد عوامل مرتبط با رفتارهای پرخطر جنسی زنان خیابانی(رفتارهایی که با فعالیت های جنسی مرتبط بوده واحتمال ابتلای فرد به تعدادی از بیماری ها را فراهم میکند و نقش موثری در انتقال و دریافت امراضی مانند مانند ایدز و اچ آی وی[1]،بیماری های مقاربتی ایفا می کنند) از طریق پیمایش میدانی و تهیه پرسشنامه بود.یک مطالعه مقطعی میدانی، با هدف اندازه گیری عواملی که منجر به افزایش رفتارهای پرخطر جنسی زنان خیابانی شهر تهران می باشد، برنامه ریزی گردید. شرکت کنندگان در این مطالعه، زنان خیابانی مراجعه کننده به مراکز زنان آسیب پذیر در تهران بودند که از طریق پیمایش میدانی مورد بررسی قرار گرفتند. تعداد 250نفر از زنانی که دارای پرونده در آن مراکز بودند، بصورت خوشه ایانتخاب گردیدند. پرسشنامه ای با تعداد 36سئوال طراحی گردید و تمامی 250 نفر، پرسشنامه مذکور را تکمیل نمودند.
بر اساس نتایج بدست آمده، بیش از نیمی از زنان مورد مطالعه، در سنین بین 17 تا 35 سال قرار داشتند که در این میان، گروه سنی 26-30 سال بیشترین فراوانی را داشت. از نقطه نظر وضعیت تاهل نیز، بیشترین فراوانی به ترتیب مربوط به زنان مطلقه و بیوه بود. رقم بسیار پایینی از جامعه مورد بررسی دارای خانه شخصی بودند و بیش از نیمی از آنها در گرم خانه ها و منازل استیجاری زندگی مرکردند که نشان از آسیب پذیری بالای آنها از نقطه نظر اقتصادی و آمایش اجتماعی می باشد. از کل 250 نفر مورد مطالعه، حدود 80 درصد سابقه مصرف مواد داشتند و این رقم برای مصرف الکل 61 درصد بود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که قشر بسیار اسیب پذیری ذیل عنوان زنان آسیب پذیر قرار دارند که ایجاد یک طرح ساماندهی فضایی- اجتماعی جامع، بدون درنظر گرفتم این قشر، ناقص خواهد بود.
[1] HIV (Human Immunodeficiency Virus)، AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome).

جامعه امروزی پیچیده است و جامعه پیچیده نیازمند اداره پیچیده. بدین ترتیب، فهم و غلبه بر منبع مشکلات، ضمن فهم پیچیدگی محیط، نیازمند سیستم اداری پیچیده، پویا و یادگیرنده است تا از این طریق بتواند تا حدی، پیچیدگی موجود را تحت کنترل درآورده، مدیریت نماید. بنابراین، با افزایش مراتب پیچیدگی، تنوع و وسعت سیستم های اجتماعی، ضرورت آشنایی و کاربست نظریه پیچیدگی، نظریه سیستم های پیچیده انطباق پذیر، قانون تنوع ضروری و قانون پیچیدگی ضروری برای مهار این پیچیدگی توسط مدیران، حیاتی می نماید. این درحالی است که نقش پایتخت و سیستم اداری آن، به ویژه در کشورهای درحال توسعه به دلیل تمرکز بیش از حد ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اداری و روابط متقابل میان آن ها و همچنین ارائه مستقیم خدمات توسط حکومت محلی به مردم و اثرپذیری مستقیم احوال جامعه تحت پوشش از خدمات ارائه شده توسط آن، ضرورت توجه به الگوی پیچیده و متنوع را برای مهار پیچیدگی و تنوع، مهم تر جلوه می دهد. با نظر به این موارد، هدف این مقاله لزوم توجه به تنوع بخشی و پیچیده سازی سیستم اداری حکومت محلی متناسب با پیچیدگی محیط آن، به منزله راهی برای مهار مسائل مترتب بر سیستم اجتماعی پایتخت است. بنابراین، این مقاله ضمن ضروری شمردن افزایش تنوع و پیچیدگی سیستم اداری پایتخت، به منزله الگویی برای اداره بهینه آن، مدیران شهری را با مزایای حاصل از قوانین تنوع ضروری و پیچیدگی ضروری برای برخورد با محیط های پیچیده آشنا می نماید تا از این رهگذر، اقدام به پردازش سیستم هایی نمایند که متناسب با پیچیدگی موردنظر بوده، بتوانند سیستم را تحت کنترل خود درآورده، مدیریت نمایند. در این امتداد، پیشنهاد می شود برای کسب موفقیت بهتر در زمینه اداره محیط متحول و متغیر امروزی، از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی، با نظر به نگرش سیستمی، نظریه سیستم های پیچیده انطباق پذیر، نظریه پیچیدگی و قانون تنوع ضروری به مدیران شهری آموزش داده شود تا به منزله الگویی اثربخش در اداره بهینه پایتخت مدنظر آنان قرار گیرد.

سرطان معده شایع ترین سرطان دستگاه گوارش و سومین علت مرگ مردان در دو دهه گذشته و سومین سرطان شایع در بین زنان در ایران بوده است. ریشه یابی عوامل ایجاد کننده آن می تواند نظام بهداشتی را در راستای کاهش ابتلا به این بیماری و بهبود سلامت جامعه یاری کند. داده هایی که از مرگ و میر ناشی از سرطان معده در شهر تهران در طی یک دوره بیست ساله از 1372 تا 1392بدست آمد، حاکی از متفاوت بودن مقادیر این بیماری در مناطق مختلف تهران بود. این مطالعه با توجه به این تفاوت، در مناطق مختلف با رویکرد مکانی سعی در کشف ارتباط بین میزان ابتلا به سرطان معده و مکانی که فرد در آن زندگی می کند را داشته و به شناسایی مناطق بحرانی ابتلا به سرطان معده در شهر تهران پرداخته است. شاخص خود همبستگی موران محلی با در نظر گرفتن مقادیر مختلف سرطان معده در هریک از مناطق شهر تهران به شناسایی مناطق با ریسک بالا پرداخت. نتایج بدست آمده، ارتباط بین مناطق مرکزی و جنوب شهر با داشتن میزان بالاتری از آلودگی در منابع آب و هوا را با سرطان معده نشان داد.