فهرست مطالب

مدیریت در اسلام (نخل شهداد) - پیاپی 29-30 (بهار و تابستان 1395)

فصلنامه مدیریت در اسلام (نخل شهداد)
پیاپی 29-30 (بهار و تابستان 1395)

  • بهای روی جلد: 40,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/06/28
  • تعداد عناوین: 13
|
  • حسن روشن صفحه 7
  • آیت الله سیدصمصمام الدین قوامی صفحه 9
    اسلام به عنوان دینی جامع که از منبع وحی سرچشمه گرفته و با سرشت بشر سازگاری کامل دارد، با نظری عمیق و انیق به انسان و انسانیت در ابعاد مختلف توجه می کند و نظام بینشی و ارزشی ممتازی را بنیان می نهد که کمال و سعادت انسان را تضمین می نماید. یکی از شئون مهم زندگی بشر امروز که در منابع اسلامی نیز به آن پرداخته شده است، اداره امور اجتماعی و سازمانی و به تعبیر امروزین «مدیریت» است. «فقه الاداره» عرصه ای از دانش فقه است که با منظری فقهی به موضوعات مدیریتی و مباحث سازمانی می پردازد و به روش اجتهادی، در قرآن و سنت کنکاش و پژوهش نموده و به استنباط احکام شرعی و تدوین نظریه های مدیریتی و سازمانی اقدام می نماید. «نصب و به کارگماری» و به تعبیر دیگر «استخدام» یکی از موضوعات و مباحث مهم مدیریت منابع انسانی است که تاکنون از دیدگاهی فقهی- مدیریتی مورد بررسی قرار نگرفته است. در این نوشتار تلاش داریم به کمک اصول فقه الاداره و با روش اجتهادی، «عقد النصب» را مورد واکاوی قرار دهیم و با ارائه درآمدی بر نظریه عقد النصب، به پیوند بیشتر دو دانش فقه و مدیریت کمک نماییم.
    کلیدواژگان: عقد، عقد اذنی، عقد نصبی، ناصب، منصوب، نظریه عقد النصب
  • روح الله نوری صفحه 29
    برنامه ریزی از کلیدی ترین و مهمترین مباحث مدیریت است. مدیریت جهادی که سبکی متفاوت و متمایز با سایر سبک های مدیریتی دارد بی نیاز از برنامه ریزی نیست. در کنار برخی اشتراکات با برنامه ریزی رایج مدیران جهادی باید تفاوت های را مدنظر قرار دهند و نسبت به آنها شناخت داشته باشند. هدف گذاری مهمترین قدم برای برنامه ریزی خوب است که در این نوشتار بعنوان رکن اول انواع و سطح بندی این مهم برای مدیران جهادی بیان شده است و چگونگی تحقق اهداف به عنوان رکن دوم مطرح شده است. مدیریت جهادی در تمام عرصه های مدیریت و ابعاد زندگی انسان مومن نقش حیاتی را ایفا می نماید. در این مجال با استناد به آیات قرآن کریم سعی شده اصول کلی در برنامه ریزی مدیریت جهادی مطرح شود و نکات خاصی که با تدبر در آیات استخراج شده پیرامون موضوع ذکر گردد. این مقاله با مطالعات کتابخانه ای و برخی مصاحبه ها با روش تفسیری قرآن انجام شده است و تحلیل پیرامون این موضوع مهم پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی اسلامی، برنامه ریزی جهادی، مدیریت جهادی، تمایزات برنامه ریزی جهادی، وظایف مدیران جهادی، برنامه ریزی و قرآن
  • مهدی سعادتی صفحه 51
    وجود هدف در هر حرکت اصیلی ضرورتی انکار ناپذیر است، از این روی از اصلی ترین سوالهایی که در بررسی بحث سازمان اسلامی با آن مواجهیم سوال از چیستی هدف در این نوع تشکل است. از طرفی برای اینکه بتوان سازمان اسلامی را روشنتر معرفی کرد ابتدا باید هدف آن از ابهام بیرون آید تا بتوان سایر ابعاد این موضوع را به بحث نشست. به نظر می آید هدف در سازمان این عالم هدف واحدی است که عبارت است از رشد توحیدی انسان و جامعه او.
    در این نوشتار سعی بر این است که با تکیه بر آیاتی از قران کریم ابعاد بنیادی موضوع فوق مطمح نظر قرار گیرد.
    کلیدواژگان: سازمان الهی، هدف انسان و هستی، رشد، مدیریت، انسان
  • محمود صفی پور صفحه 59
    نوشته حاضر اولین مقاله از سلسله مقالاتی است که در راستای بررسی اجتهادی موضوع انتخابی صورت می گیرد که حاوی رزومه و سوابق علمی و اجرایی نویسنده و چرایی انتخاب بنیاد فقهی مدیریت اسلامی و علت انتخاب موضوع و اهمیت آن بوده و به بررسی اخلاق در مدیریت و اثر آن می پردازد . از آنجایی که جهان امروز به صورت سازمانی اداره می شود و به خصوص سازمان های بسیار بزرگ جهانی وجود دارد نیاز به مدیریتی فراگیر به روش صحیح است تا خواسته های مشروع بشر را بر آورده کرده و سعادت آنها را تامین نماید. برای تامین این خواسته در مرحله اول رابطه و ضابطه ای نیاز است که از منبعی مطمئن برخواسته باشد. با بررسی روابط به دو رابطه آخرتی و الهی می رسیم که از منبع وحی الهی سرچشمه گرفته که در راستای مدیریت صحیح برای سعادت بشر از آنها می توان بهره برد. علاوه بر روابط ضوابط و قوانین لازم است که آنها را نیز در آینده باید بررسی کرد. امید است با ملموس کردن اخلاق مهدوی که وعده الهی است برای منتظران منجی در عالم هستی گامی به سوی ظهور برداریم. ما این ظهور را حتمی می دانیم هر چند یک عده آن را دور از ذهن بپندارند.
    کلیدواژگان: اخلاق، مدیریت، اخلاق مدیریت، امت، مهدوی، امت مهدوی، ا خلاق مهدوی، مدیریت مهدوی
  • حسن روشن صفحه 79
    زمان از عناصر ثابت و پر اهمیت زندگی انسانی است. این زیست متعالی و زندگی شاد در گرو استفاده صحیح از فرصت های زندگی است. که این مهم با هدف گزاری صحیح و انتخاب فرصت های بزرگ و و عمل بهنگام تامین می شود. و انجام صحیح و کامل این فرایند، همان مدیریت زمان است. در اندیشه های مختلف این فرایند مورد توجه و اهمیت و سفارش بوده است. در آموزه های دین اسلام زمان و چگونگی انجام آن از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این پژوهش تحلیلی توصیفی با هدف ارزش شناختی زمان و عناصر آن در آموزه های دینی. چگونگی مدیریت صحیح آن انجام گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدیریت صحیح زمان در سایه اصول و گام های کاربردی نظیر شناخت زمان و درک آن، هدف گزاری، هدف نگاری، پیش بینی آینده، داشتن انعطاف، ارزیابی میزان مهارت زمان و شناخت سارقان زمان امکان پذیر است.
    کلیدواژگان: زمان، مدیریت زمان، سارقان زمان، مهارت زمان
  • سید حسن موسوی صفحه 97
    فرهنگ سازمانی طی چند دهه گذشته مورد توجه خاص دانشمندان علم مدیریت قرار گرفته و بسیاری بر این باورند؛ مدیران موفق کسانی هستند که می توانند بر فرهنگ سازمان خود اعمال مدیریت کنند؛ اما وجود فرهنگ های مخرب در سازمان مانع از دست یابی مدیران به این امر مهم می گردد.
    از آنجا که مبانی و اهداف سازمانی از منظر دانشمندان غربی با دیدگاه اسلام کاملا متفاوت می باشد؛ «فرهنگ مخرب سازمانی» نیز از این دو منظر، مصادیق متفاوتی پیدا می کند، لذا ضروری به نظر می رسد تا دیدگاه اسلام در این زمینه مشخص گردد. برای نیل به این هدف در این مقاله سعی گردیده با تحلیل و بررسی آیات قرآن کریم که مهمترین منبع قابل قبول تمامی مسلمانان می باشد، برجسته ترین مصادیق فرهنگ سازمانی مخرب از دیدگاه اسلام تبیین گردد.
    آنچه پس از بررسی ها به دست می آید آن است که فرهنگ سازمانی مخرب از دیدگاه قرآن کریم، آن دسته از فرهنگ هایی می باشد که با اهداف سازمانی ترسیم شده از سوی خداوند متعال در تضاد باشد، مواردی همچون فرهنگ شرک، فرهنگ ظلم و فساد، فرهنگ مادیگرایی، فرهنگ قبیله گرایی و... می باشد که بطور حتم تغییر چنین فرهنگ های مخربی برای تمامی سازمان ها اعم از سازمان های توحیدی و غیر توحیدی مفید خواهد بود.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، فرهنگ، فرهنگ سازمانی، فرهنگ سازمانی مخرب
  • عباس علی مشکانی سبزواری*، رضا قزی سبزواری صفحه 123
    درباره نسبت فقه و اجتماع و مدیریت جامعه، دیدگاه های مختلفی وجود دارد؛ برخی میان این دو نسبتی نمی‏بینند، گروهی قائل به نسبت حداقلی بین فقه و اجتماع و مدیریت جامعه بوده و گروهی فقه را شرط اساسی مدیریت جامعه و حکومت دینی قلمداد می‏کنند. بررسی نسبت فقه و اجتماع با دو نگاه قابل بررسی است. نگاهی در قلمرو فقه موجود و نگاهی دیگر معطوف به فقه مطلوب (فقه حکومتی). در مقاله حاضر تلاش شده است با نقد دیدگاه های سلبی و حداقلی به اثبات دیدگاه حداکثری پرداخته شود. بدین منظور با استفاده از تحلیل جامعه شناختی، به تبیین سیر تکاملی فقه شیعی به موازات انقلاب اسلامی پرداخته و کارآمدی فقه شیعی در قالب فقه حکومتی در بستر انقلاب اسلامی را اثبات نموده و ضرورت حرکت در مسیر تولید و اشاعه فقه حکومتی، جهت اثبات کارآمدی دین در مدیریت جامعه را مدلل کرده است.
    کلیدواژگان: فقه فردی، فقه پویا، فقه حکومتی، کارآمدی دین، کارآمدی فقه، مدیریت جامعه، مدیریت فقهی، انقلاب اسلامی
  • محمدحسن زارع صفحه 151
    آنچه اقتصاد خانواده را منحصر به فرد می کند وجود ارتباطات درونی بین نقش های شغلی و خانوادگی است.با این وجود نباید فعالیت های اقتصاد خانواده را شوخی و سرگرمی دانست بلکه باید با جدیت و برنامه ریزی دقیق آنها را پیگیری کرد . این بدان معناست که تمام اعضای خانواده موظف اند از سیاست های اقتصادی خانواده در جهت پیشبرد اهداف آن تبعیت کنند.مدیریت اقتصادی خانواده در شرایط عادی باید بر اساس میزان درآمدهای هر یک از اعضای خانواده و هزینه ها تنظیم شود. همان طور که در خانواده، والدین باید مدیریت عاطفی، روانی و اجتماعی را اعمال کنند، در بحث هزینه کردن و ایجاد تعادل بین دخل و خرج نیز نیاز به مدیریت است.
    کلیدواژگان: مدیریت، اقتصاد، خانواده
  • رضا قزی* صفحه 163
    آیا بانوان صلاحیت تصدی رسمی در نظام حکومت اسلامی، را دارند؟ فقهاء و علمای اعلام امر قضاوت را یک منصب رسمی و با عنوان ولایه القضاء مطرح ساخته اند، و آن را از شئون ولایت عامه دانسته، از این رو ذکوریت را شرط کرده اند. جای بحث و کنکاش هست که آیا سایر مناصب رسمی، از شئون ولایت عامه محسوب نمی‎شود؟ اگر جواب مثبت باشد باید قائل به عدم تصدی بانوان در هریک از امور سه گانه حکومتی: قضاء، تقنین و اجرا باشیم. اما در این دیدگاه میان علماء اتفاق نظر نمی باشد. از این رو در نوشتار حاضر به برررسی امکان تصدی امر امامت و امارت در بانوان وجود دارد یا خیر؟
  • محمدحسن زارع صفحه 187
    فرهنگ سازمانی یکی از موضوعات مهم مدیریت علوم رفتاری است؛ و توجه بسیاری از دانشمندان را، در دهه گذشته به خود جلب نموده است. این فرهنگ بر تمام جنبه های سازمان نفوذ دارد؛ و اهمیت آن، امروزه به حدی است که دانشمندان مدیریت، مهم ترین وظیفه رهبران سازمان را وضع ارزش های فرهنگی مناسب و توسعه آن در سطح سازمان می دانند..هدف این مقاله توسعه ویژگی ها و همچنین مدل فرهنگ سازمانی از دیدگاه اسلام می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی بوده و در آن از تحقیقات ثانویه و مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. ویژگی های برجسته ای مانند اعتماد به خداوند، عدالت، پاسخگویی، احترام متقابل، اعتماد متقابل، اخلاص، کار سخت، همکاری، تعالی و... تشریح شده است.
    کلیدواژگان: اسلام، فرهنگ سازمانی، فرهنگ اسلامی
  • رضا گودرزی صفحه 211
    سازمان های فرهنگی به دلیل نقش حداکثری در فرهنگ کشور یکی از مهم ترین بازیگران محوری در راستای تحقق چشم انداز فرهنگی کشور هستند اما متاسفانه اتکای حداکثری به سازمان های فرهنگ با توجه به آسیب های موجود در سیستم های سازمان های فرهنگی سبب کم شدن سرعت رشد فرهنگی و مواجهه با فرهنگ های رقیب و مهاجم شده است.
    برخی از مهم ترین آسیب های سازمان های فرهنگی به شرح زیر می باشد : نگاه ابزاری به فرهنگ،سیاست زدگی نهادهای فرهنگی ، عدم پویایی در مقابل نیازهای فرهنگی، تاخر فرهنگی و عدم درک تحولات محیطی و عدم انسجام ارگانیک میان نهادهای فرهنگی می باشد .که نقش بارز این آسیب ها ممانعت از ایفای نقش کامل سازمان های فرهنگی در مسیر پیشرفت و تعالی فرهنگ بومی و واکسینه شدن در برابر فرهنگ رقیب می باشد.
    کلیدواژگان: فرهنگ، سازمان های فرهنگی، آسیب شناسی