نشریه مدیریت فردا
پیاپی 7-8 (پاییز و زمستان 1383)

مدیریت استراتژیک یک حوزه میان رشته ای است که حوزه هایی چون اقتصاد مهندسی، بازاریابی، مالی و رفتار سازمانی و... را در بر دارد. هر یک از این حوزه ها دارای واحدهای تجزیه و تحلیل، فرضیات و روش های تحقیقاتی متفاوت می باشند. به دلیل این تنوع، نظریه پردازی در زمینه مدیریت استراتژیک روش های بسیار گوناگونی از تحقیق را می طلبد. این تحقیق تلاشی است در تبیین اینکه یک محقق خوب مدیریت کیست؟ و یک تحقیق خوب مدیریت چگونه است؟ سپس روش های مختلف تحقیقات سازمانی به ویژه در زمینه مدیریت استراتژیک مورد بررسی قرار می گیرند.

در این گردآوری ضمن تعریف تحقیق، برای تحقیق کیفی ویژگی هایی بدین شرح برشمرده اند: ماهیت طبیعی، توصیفی مبتنی بر تصاویر و افاظ، فرایند محوری تا محصول محوری، مقایسه ای و تطبیقی، برداشت با توجه به زمینه و غیر ساختار یافته. در ادامه سوالات قابل مطرح پیرامون رویکرد تحقیق کیفی مطرح و به آنها پاسخ داده شده است. محور سولات عبارتند از: امکان استفاده از تحقیق کیفی و کمی بصورت همزمان، علمی بودن تحقیق کیفی، تفاوت و تشابه محقق کیفی با بعضی شغلها، قابلیت تعمیم یافته های کیفی، تاثیر محقق در نتایج تحقیق کیفی و...

فناوری اطلاعات به عنوان فناوری محوری در عصر اطلاعات محسوب می شود که بر همه ابعاد جامعه اعم از زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تاثیراتی شگرف خواهد داشت. توسعه اطلاعاتی که محصول بهره مندی مناسب از فناوری اطلاعات است منجر به تقویت نقش و شان انسان در ساختو ساز جامعه خواهد شد به گونه ای که با محوریت دانش و دانایی، فعالیتهای فیزیکی به ماشینها واگذار شده و بر تلاش مغز افزاری، خلاقیت و ظرفیت علمی بشر افزوده می شود. تغییر وتحولات عصر جدید حکایت از رشد و تکامل بینش بشر وپذیرش رهبری واحد الهی دارد که خود طلیعه ای بر حکومت جهانی مهدی موعود است.

برای بسیاری از شرکتها، استفاده از تکنولوژی اطلاعات با خرید سخت افزارهایی چون Main frame ها، کامپیوتر های شخصی و شبکه های آغاز می شود. در این موارد استفاده از IT بر مبنای تکنولوژی است. این شرکتها اغلب در درک چگونگی استفاده از چنین منابع و سیستمهایی جهت کسب و کار خود با مشکل مواجه می شوند. در این موارد از IT معادل با واژه هزینه سنگین یاد می شود. از سوی دیگر این نکته روز به روز آشکارتر می گردد که استفاده صحیح از IT مزایای رقابتی بدنبال خواهد داشت.

مالزی کشوری است که رشد اقتصادی قابل ملاحظهای در طول سالهای گذشته داشته و اهداف بلند پروازانهای نیز در سر دارد. مالزی با توجه به درآمد سرانهاش به سطح بسیار خوبی از توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات دست یافته است. تا آخر سال 2000 رتبه مالزی از نظر نفوذ اینترنت 30 بود که بالاتر از بسیاری از ملل توسعه یافته می باشد. دولت مالزی در بسیاری از مواقع رویکردی فعال و پیشرو به مساله ارتباطات و اطلاعات داشته است و در این راه چندین موسسه و برنامه را برای تسهیل کاربرد ICT در کشور ایجاد و اجرا نموده است. تجارت الکترونیکی در مالزی از رشد بالایی برخوردار است.

روش های مختلفی برای تحلیل و طبقه بندی داده های جمع آوری شده در تحقیق کیفی وجود دارد که بسته به نوع تحقیق و مورد کاوی از هر کدام استفاده می شود. در این مقاله با اشاره مختصر به پانزده روش اصلی تحلیل در چنین تحقیقاتی و معرفی آنها به تشریح یکی از روش ها به نام روش تحلیل محتوا (qualitative content analysis) می پردازیم.

پر واضح است عوامل کلیدی موفقیت (CSFs)، عرصه های محدود و معینی هستند که در آن عرصه ها بایستی نتایج رضایت بخش و مورد انتظار سازمان حاصل گردد که در این میان نقش تحقیق و توسعه به عنوان عامل ایجاد و بسط پویایی سازمان مخصوصا در بخش خصوصی (با شدت رقابت زیاد) غیر قابل انکار می باشد. لذا تعامل R&D و CSFs میان بستر ساز پیشرفت سازمانها خواهد بود. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا ضمن بررسی این تعامل، به معرفی مقوله شاخصهای کلیدی موفقیت مدیران با نگاهی عمیق و کاربردی در عصر پرچالش و نوین بپردازد.

طرحهای سازمانی درگذر زمان تکامل یافته اند. طرح سازمانی، تجلی دیدگاه سیستمی است که ساختار را مرکب از هم عناصر سخت و هم عناصر نرم می داند و ترکیبی از رابطه بین عناصر سازمانی است. ابعاد ساختاری به طور سنتی بر اساس سه بعد رابطه رسمی: سلسله مراتبی، کارکردی (وظیفه ای) و بعد پراکندگی و تمرکز بر مبنای انواع اصلی ساختار یعنی سازمان های مکانیکی (ماشینی) و ارگانیکی بررسی شده اند. در عین حال، اقتصاد دانش محور خواسته های جدیدی بر ساختار دهی سازمانی مبتنی بر فرایندها تحمیل می کند.

با رشد شهرنشینی و ایجاد کلان شهرها، روز به روز بر دامنه مشکلات و مسایل مدیریت شهری افزوده می شود. نگرش صنعتی مدیریت شهری پاسخگوی نیازها و رافع مشکلات نخواهد بود، گر چه روز به روز به جمع شهرداری ها و ادارات دولتی مدیریت شهری بیفزاید. توسعه شهر نشینی مشکلاتی از قبیل مسکن، تراکم، ترافیک، کمبود فضاهای سبز و آموزشی، آلودگی محیط زیست و... را با روند رو به تزایدی همراه دارد. اکنون سوال اینجاست که چاره از چیست؟ یکی از بهترین استراتژی های مدیریت شهری، همانا مشارکت دادن شهروندان فهیم، آگاه و با انگیزه در حوزه هایی از مدیریت شهری است.

در این مقاله عوامل گزینش شده ای ارائه گردیده و شرح داده می شوند که در اقتصادهای نوظهور برای فرایند استراتژیک سازمانها مهم می باشند. چه سازمان دولتی باشد چه خصوصی و یا برای بدست آوردن سود محصول بیرون دهد، یا خدمات، فرض بر آن است که این فرایند استراتژیک در هر سازمانی بکار بسته می شود، هر چند که نتیجه های تحلیل استراتژیک و پیاده سازی استراتژی در کار در میان سازمانها و بویژه در میان اقتصادهای نوظهور و توسعه یافته متفاوت می باشد. این مقاله می تواند بحثها و نقدهایی را برانگیزد که به واسطه آنها ریزنگری ها و عاملهای منوط به فرایند استراتژیک شناسایی و پالایش می گردند.

امروزه مهمترین چالش های تجاری و تکنولوژیک عبارتند از کسب مشتری، وفاداری مشتری و افزایش دادن سودآوری مشتری. در عصر اطلاعات و با بکاربردن ابزارهای مبتنی بر وب و علی الخصوص عاملهای هوشمند، سرویس دهی به مشتریان وارد عرصه جدیدی گشته است که بدین طریق می توان کیفیت خدمات ارائه شده به مشتری (به عنوان یک سرمایه باارزش برای دستیابی به برتری استراتژیک) را ارتقا بخشید. در مقاله حاضر به بررسی عوامل موثر بر جلب رضایت مشتری و انواع خدمات قابل ارائه به مشتریان می پردازیم.

در گذشته به معماری سیستمهای اطلاعاتی توجه چندانی نمی شد. اما امروزه با تنوع زیاد سیستمهای اطلاعاتی در سازمان های بزرگ و متوسط دارای سیستمهای اطلاعاتی، نیاز به یکپارچگی بیش از گذشته احساس می شود. بعلاوه امروزه بسیاری از سازمانها می خواهند سیستمهای اطلاعاتی خود را با دیگر سازمانها یکپارچه کنند. در این مقاله معماری سیستمهای اطلاعاتی و یکپارچگی همزمان و غیر همزمان، اتوماتیک و دستی مورد توجه قرار گرفته اند ارائه شده است. در گذشته سناریوهای متنوعی برای یکپارچگی شامل یکپارچگی میان و درون سازمانی ارائه شده اند.

در این مقاله به طور مختصر از تاریخچه چگونگی شکل گیری مدیریت زنجیره تامین شرحی داده شد و سپس به تعریف مدیریت زنجیره تامین پرداخته و بعضی از عواملی که موجب ایجاد عدم اطمینان در زنجیره می شود، معرفی گردیده و در پایان چند راهکار عملی برای مدیریت در برابر چالشها پیشنهاد شده است.

ابزار بخش مهمی از هر حرفه محسوب می شود. در اختیار داشتن ابزار مناسب و آگاهی از چگونگی کاربرد آنها، یک مدیر حرفه ای را از یک مدیر آماتور متمایز می سازد و این امکان را فراهم می آورد تا افراد متخصص و حرفه ای بهتر، سریعتر و کامل تر در صحنه رقابت حضور یابند. ابزار و فنون همراه با شیوه های مدیریت و زیر ساختار سازمانی، مؤلفه ای بنیادی از کیفیت جامع (TQ) هستند.

صنایع کوچک و متوسط صنایعی هستند که بر اساس تعداد کارکنان، میزان سرمایه و میزان سهم مالکیت خصوصی در کشورهای مختلف تعاریف متفاوتی دارند. در کشور ایران برخی کارگاه ها با کارکنان کمتر از 10 نفر را کوچک و برخی تعداد کارکنان زیر 50 نفر را شاخص صنایع کوچک گرفته اند که این تفاوت دیدگاه در آماردهی تفاوتهایی را بروز می دهد. صنایع کوچک در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده در راستای توسعه کشور، نقش اساسی بازی می کنند. سیر تاریخچه صنایع کوچک و متوسط در بعد از انقلاب حاکی از کم توجهی دولت به این بخش و اهمیت روز افزون به صنایع بزرگ است.

بشر از آغاز حیات خود مدام در تکاپوی بهبود و پیشرفت وضع زندگی خود در همه عرصه ها بوده است. این تلاش در نگاه بشر امروز توسعه نامیده می شود. اما تا چند دهه پیش هرگز خود توسعه موضوع خاص معرفت شناسی و یا عملی نبوده است. به تدریج و همراه باپیشرفتهای فکری در نزد متفکران جهانی، توسعه به صورت یک بحث مستقل و مجرد از کار کرد و نتایج خود توجه شد و اصل توسعه موضوعیت یافت. یکی از جنبه های ویژه مقوله توسعه، مدخلیت آن در همه علوم است. بنابراین همه اندیشمندان در هر زمینه تخصصی و علمی به آن می پردازند.

محیط بین المللی به سرعت در حال تغییر است. هیچ چیز ثابتی وجود ندارد: عواملی که دیروز سبب موفقیت بودند ممکن است در دنیای فردا سبب شکست شوند. رهبران کنونی باید برای ایجاد مدلهای نوین مدیریتی مسئولیتهایی به عهده بگیرند، زیرا بسیاری از فرضیاتی که مطابق آنها عمل می کردند در حال منسوخ شدن است. رقابت بین المللی ونیاز به تجارتی کارآمد در عرصه فراملیتی سبب شده است تا بسیاری از سازمانها و دولتها بیش از بیش به نگرش جهانی و تغییرات سریع تکنولوژی و تغییر در بعد زمان توجه جدی نمایند.