ماهنامه راه و ساختمان
پیاپی 13 (تیر 1383)

امروزه با افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ شاهد پیدا شدن مشکلات و مسائل مختلفی هستیم. افزایش تردد در سطح خیابانها، آلودگی هوا، گسترش وسعت شهرها، افزایش تصادفات، آلودگی های صوتی و... جملگی از همین مشکلات ذکر شده به شمار می روند. تهران با جمعیتی حدود 11 میلیون نفر که 36% از جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد و هر ساله بالغ بر بیش از 3% افزایش جمعیت را داراست. در حال حاضر بیش از یازده میلیون و اندی مسافرت درون شهری و افزون بر یک میلیون و هفتصد هزار سفر برون شهری در حال انجام است. خسارات وارده بر اتلاف وقت شهروندان در اختلال ترافیک موجود در شهر شاید سالیانه بیش از 200 میلیارد ریال در برداشته باشد. طبق آمارهای موجود سالیانه، در همین شهر بین 2 تا 3 هزار نفر دچار سانحه تصادف و آسیب های عمده ای می شوند که شرکتهای بیمه سالیانه مبالغ هنگفتی در این زمینه می پردازند.

مهمترین دلایل استفاده از الیاف در بتن، بهبود طاقت خمشی (توانایی جذب انرژی بعداز ترک خوردن)، مقاومت فشاری و طاقت خستگی خمشی می باشد که باعث شده بتن رفتار مناسبی در برابر بارهای دینامیکی و استاتیکی از خود نشان دهد. در مقاله حاضر بتن های مسلح به الیاف فولادی بطور خلاصه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

پس از زلزله کچور که باعث لرزیدن ساختمانهای چند شهر دیگر مانند تهران نیز گردید، بازار شایعه در زمینه پیشگویی زمین لرزه داغ شد. گرچه مسئولین مکررا از عدم قطعیت این گونه شایعات صحبت می کردند. اما ارائه فرضیه از سوی محققین در این شرایط بر بحران افزود. متن زیر نیز دلایلی بر رد این گونه فرضیات می باشد.

وضعیت روسازی معابر شهری احتیاجی به توضیح ندارد. به ندرت خیابانی یافت می شود که از تخریب چندگانه آسفالت در امان مانده باشد. وضعیت بغرنج روسازی علاوه بر تحمیل هزینه گزاف بازسازی باعث ترافیک، آلودگی، ناامنی و صدها عامل مستقیم و غیر مستقیم دیگر می باشد. دانش فنی، نیروی انسانی و تجهیزات در کشور ما وجود دارد اما موردی که به آن نه تنها در بازسازی معابر بلکه در تمام عملیات ساختمانی دیگر توجه نشده است مدیریت می باشد. عدم مدیریت صحیح در اجرا مشکل اساسیی است که توجه به آن یک همت عالی می طلبد.
سازمان شهرداری های کشور مدتی است که به این نقیصه پی برده است و در حال مدیریتی کردن عملیاتی ساختمانی تحت پوشش خود می باشد. در این راستا اولین سمینار سیستم مدیریت روسازی معابر شهری (PMS) با همت معاونت فنی و عمرانی شهرداری کرج و همکاری سازمان شهرداری های کشور و دعوت از متخصصین و شهرداری های دیگر در دوم خرداد برگزار گردید.

در این نوشتار به یکی از مشکلات نظام برنامه ریزی شهری پرداخته شده است مورد غفلت واقع شده است و از آنجا که پژوهش ها و طرح ها و برنامه های شهری در دراز مدت مشمول هزینه ای فراوان می شود. نتیجه هر گونه تسامح یا غفلت خسارت های بسیار زیادی در مقیاس منطقه ای و حتی ملی در بر خواهد داشت. لذا در این پژوهش از منظر دیگری به نظام برنامه ریزی شهری توجه شده است و پس از بررسی و اشاره به ضرورت دانش بومی در تلفیق با دانش رسمی برای دستیابی به طرح های بهینه و عقلایی و کاهش مسایل و مشکلات شهری، راهکارهایی که می تواند روند تعادل و تلفیق دانش بومی و دانش رسمی را تسریح بخشد به تفضیل بحث گردیده است و در نهایت نتیجه گیری و پیشنهادهایی ارایه گردیده است.
ضرورتهای تعامل و تلفیق دانش بومی با دانش مدرن در فرایند ساماندهی بافتهای شهری بی توجهی و غفلت نسبت به کارایی و سودمندی دانش بومی و سنتی، ریشه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد. بی توجهی به دانش بومی در شهرسازی، ریشه در چیرگی بی رویه دانش رسمی دارد زیرا دانش رسمی توانسته است برای ایجاد فناوری نوین و انتقال از محیطی به محیط دیگر منابع و مهارتها را ترکیب کند برخی از نتایج خیره کننده علوم جدید بدین شرح است: استفاده از مصالح مقاوم و زیبا در ساختمان سازی، ایجاد استحکام بیشتر در مقابله با زلزله، سیل، فرسایش آبی - بادی و خلاصه توجه به زیبایی و تمیزی بناها اشاره کرد.
موانع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و همچنین نتایج خیره کننده مذکور باعث شده است که بسیاری از مراکز عمده دانشگاهی و پژوهشی نسبت به دانش بومی و تلفیق آن با دانش رسمی بی توجه باشند. از آنجا که بی توجهی به دانش بومی به مثابه اتلاف منابع عظیمی از هوش، استعداد و توانایی است، لذا باید دانش بومی و دانش رسمی در تمام ابعاد با یکدیگر تلفیق و تجمیع شوند، زیرا این دو دانش هیچگونه تضادی با یکدیگر ندارند و براساس منطق و خرد انسانی شکل می گیرند.
تلفیق دانش بومی و رسمی زمانی امکان پذیر است که زمینه تعامل مناسب میان صاحبان علوم رسمی و بومیان (دانش رسمی و دانش بومی) فراهم و موافق تلفیق آن دو دانش برطرف شده باشد. برخی از راهکارهای ضروری که می تواند روند تعامل و تلفیق دانش بومی و دانش رسمی را تسریع بخشد و موانع را برطرف سازد به شرح زیر است:الف) اصلاح تفکر حاکمب) اصلاح نظامهای آموزش با تاکید بر فرآیند یادگیری

از آنجا که به لحاظ عملکردی باید گفت شورای شهر از عناصر مهم مدیریت شهری است و موفقیت در انجام این نقش مستلزم بررسی، تحلیل و آسیب شناسی آن در ادوار مختلف زمانی می باشد. از این منظر شناخت و تحلیل شوراها در فرایند تصمیم گیری تا اجرا موضوع حائز اهمیتی است که نباید هرگز بدست فراموشی سپرده شود. در این نوشته با عنایت به موارد مذکور مشکلات شورا از ابعاد مختلف قانونی، اجتماعی، اقتصادی و... پرداخته شده است و با استفاده دقیق از نتایج نظرسنجی از اعضای شوراهای شهری مورد تحلیل و پژوهشی علمی واقع شده است و با اشاره به سلسله مراتب نظام شورایی در قانون اساسی به نتیجه گیری و جمع بندی کل پرداخته شده است.

طراحی، برنامه ریزی و مدیریت شهری علومی هستند که به منظور بررسی، تجزیه و تحلیل و پاسخگویی به معضلات و مسایل موجود در شهرها، با حجم وسیعی از داده های توصیفی و مکان مرجع تعامل دارند. در حال حاضر و با استفاده از روش های موجود مشکلاتی در مسیر استفاده از این علوم وجود دارد. بواسطه وجود این مشکلات اقدامات انجام شده، مشمول مرور زمان شهد و هماهنگی کافی بین تصمیمات اخذ شده با واقعیت وجود ندارد. همگی این مسایل بر لزوم استفاده از علوم و فناوری های جدید تاکید دارد GIS. و ابزارهای آن توانایی آن را دارند که علاوه بر ساماندهی حجم وسیع اطلاعات، با تلفیق لایه های اطلاعاتی مختلف در قالب مدلهای متفاوت در این علوم مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله قابلیت های GIS در تحقق طراحی، برنامه ریزی و مدیریت بهینه شهری در یک دید کلی مورد بررسی قرار گرفته است.

در این نوشتار علاوه بر اشاره ای مختصر به فرآیند 5 مرحله ای از منظر برنامه ریزی شهری در امر بازسازی به مباحث انتخاب استراتژی بازسازی پرداخته شده است و در نهایت به طور اخص مولفه های مختلف انتخاب استراتژی ساخت و ساز و اسکان موقت بم مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت استراتژی منطقی تر و توصیه های این پژوهشگر ارایه گردیده است.