فهرست مطالب

نشریه علوم تربیتی
سال هفدهم شماره 2 (تابستان 1389)

  • 182 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/06/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • یدالله مهرعلی زاده صفحه 1
  • یوسف ادیب صفحه 5
    در سال های اخیر آموزش مهارت های زندگی به دلیل نقش و اهمیت آن در تقویت رفتارهای سازگارانه و مثبت، و آماده کردن افراد برای مواجهه اثرگذار با چالش های زندگی از طرف نظام های آموزشی رسمی مورد توجه قرار گرفته است. تدوین برنامه ی درسی بر اساس یک الگوی متناسب با نیازهای فراگیران و ماهیت موضوع می تواند نقش اساسی در تحقق هدف های آموزش مهارت های زندگی داشته باشد. در این مقاله الگوی بهینه ی برنامه ی درسی مهارت های زندگی برای دوره ی ابتدایی معرفی می شود. روش انجام تحقیق ترکیبی از روش های پیمایشی و تحلیلی- استنتاجی بوده است. به طوری که پس از شناسایی نیازهای آموزشی به صورت پیمایشی، به شیوه ی تحلیلی و استنتاجی الگوی موردنظر طراحی شد و اعتبار آن از نظر متخصصان مورد قبول قرار گرفت. نتیجه ی مطالعه نشان داد که الگوی بهینه ی برنامه ی درسی مهارت های زندگی برای دوره ی ابتدایی از نظر ساختار و سازماندهی محتوا به صورت تلفیقی، از نظر هدف مبتنی بر نیازهای روزمره ی دانش آموزان، از نظر محتوا روش کاری، از نظر راهبردهای تدریس مبتنی بر الگوهای تعامل اجتماعی و رشد ویژگی های شخصی، و از نظر ارزشیابی مبتنی بر روش های کمی و کیفی بررسی عملکرد دانش آموزان می باشد.
    کلیدواژگان: مهارت های زندگی، برنامه ی درسی، الگو، دوره ی ابتدایی، حل مساله
  • عباس قلتاش، محمدحسین یارمحمدیان، احمدعلی فروغی ابری، سید ابراهیم میرشاه جعفری صفحه 37
    این پژوهش با هدف نقد و بررسی رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی[1] و مشخص کردن دلالت های مهم آن برای برنامه ی درسی انجام شد. علاوه بر این تحلیل جایگاه رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی در برنامه ی درسی دوره ی ابتدایی کشور نیز هدف این پژوهش بوده است. در این پژوهش از روش توصیفی و نیز روش تحلیل محتوا، به منظور تحلیل برنامه ی درسی علوم انسانی دوره ی ابتدایی استفاده شده است.جامعه ی آماری پژوهش در بخش تحلیل محتوا، شامل برنامه ی درسی مورد نظر در دوره ی ابتدایی کشور بوده است؛ که به روش نمونه گیری هدفمند، برنامه ی درسی علوم انسانی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی به منظور جمع آوری و تحلیل یافته ها انتخاب و بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه های تحلیل هدف ها، سیاهه ی تحلیل محتوای کتاب ها و سیاهه ی تحلیل محتوای کتاب های راهنمای معلم بود. که پس از مطالعه ی مبانی نظری و پیشینه، و نیز بر اساس طرح پیشنهادی، تهیه و تدوین شد. روایی آن توسط استادان دانشگاه (که در حوزه ی تربیت شهروندی مطالعه داشته اند) تعیین شد. واحد تحلیل، جمله های مندرج در متن کتاب های درسی، متن هدف ها و کتاب های راهنمای معلم بوده است. در بخش تحلیل محتوا مهم ترین یافته ها نشان دهنده ی آن است، که در مجموع در هدف ها، میانگین میزان همخوانی هدف های مورد بررسی با هدف های پیشنهادی تربیت شهروندی پیشرفتگرا در حد 21.93 درصد است که از توجه ناچیز نشان دارد. در تحلیل محتوای کتاب های مورد بررسی میانگین میزان همخوانی 3.87 درصد، و در کتاب های راهنمای معلم نیز میانگین میزان همخوانی 1.70 درصد بوده است؛ که در این بخش ها نیز از کم توجهی به مولفه های تربیت شهروندی پیشرفتگرا در برنامه ی درسی مورد بررسی نشان دارد.
    کلیدواژگان: تربیت شهروندی، برنامه ی درسی، رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی
  • فرشید قاسمی، جعفر جهانی صفحه 63
    این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه ی اثر آموزش خلاقیت به کودکان دبستانی بر اساس الگوی پلسک و روش اسکمپر انجام گرفت. بدین منظور 275 نفر از دانش آموزان پسر کلاس پنجم ابتدایی، در قالب 8 کلاس از دو ناحیه ی شیراز، به شیوه ی تصادفی خوشه یی انتخاب شدند. که در 4 گروه آزمایشی، محتوا خلاق- روش خلاق، محتوا خلاق- روش عادی، محتوا عادی- روش خلاق و محتوا عادی- روش عادی قرار گرفتند (از هر گروه 2 کلاس).جهت اجرای پژوهش، محتوای سه فصل از کتاب علوم تجربی پایه ی پنجم به همراه راهنمای تدریس معلمان بر اساس الگوی پلسک و روش اسکمپر طراحی وتالیف شد. در مرحله ی بعد معلمان کلاس های آزمایشی، تحت آموزش های لازم قرار گرفتند. روش پژوهش شبه آزمایشی (طرح عاملی2×2) بود، بنابراین در پیش آزمون، از آزمون تورنس استفاده شد، سپس گروه ها 12 هفته تحت شرایط آزمایشی (محتوا-روش) قرار گرفتند، و در انتها پس آزمون تورنس اجرا شد. نتیجه های حاصل از آزمون تحلیل کواریانس و تحلیل واریانس از وجود تفاوت معنادار بین نمره ی خلاقیت گروه ها خبر می داد؛ به گونه یی که گروه های محتوا خلاق، روش خلاق و تعاملی (روش و محتوا خلاق)، عملکرد خلاق بیش تری را دارا بودند.
    کلیدواژگان: تفکر خلاق، خلاقیت هدایت شده، محتوای خلاق، شیوه اسکمپر، الگوی پلسک
  • منیژه شهنی ییلاق، زهرا بنابی مبارکی، حسین شکرکن، زنده یاد جمال حقیقی صفحه 83
    این پژوهش به بررسی تاثیر آموزش «شیوه های کنار آمدن» کلاس-محور در کاهش خشم و پرخاشگری و افزایش مهارت های اجتماعی و حل مساله ی دانش آموزان پرخاشگر پرداخته است. جامعه ی آماری شامل دانش آموزان دختر کلاس های چهارم و پنجم ابتدایی ناحیه های چهارگانه ی شهر اهواز است؛ که در سال تحصیلی 87-88 مشغول به تحصیل بودند. نمونه گیری شامل انتخاب تصادفی 20 دبستان از ناحیه های چهارگانه ی آموزش و پرورش اهواز و گماردن آنها به دو گروه آزمایشی و گواه (10 مدرسه گروه آزمایشی و 10 مدرسه گروه گواه) می باشد. سپس، تمام دانش آموزان هدف (پرخاشگر) این مدرسه ها بر اساس فرم ملاک های تشخیص پرخاشگری انتخاب شدند (71 نفر در مدرسه های گروه آزمایشی و 57 نفر در مدرسه های گروه گواه). ابزارهای مورد استفاده عبارتند از: مقیاس خود-گزارشی ابراز خشم کودکان (استیل و همکاران، 2008)، مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی (گراشام و الیوت، 1990)، مقیاس پرخاشگری واکنشی-پیش کنشی (داج و کوی، 1987) و پرسشنامه ی حل مساله (دانیک و اسمیت، 2003). طرح پژوهشی از نوع آزمایشی میدانی با پیش آزمون-پس آزمون است. گروه آزمایشی در 20 جلسه ی 45 دقیقه یی تحت آموزش برنامه حل مساله اجتماعی «شیوه های کنار آمدن» قرار گرفتند؛ و در دو نوبت (پیش آزمون و پس آزمون) ارزیابی شدند. در این پژوهش، از روش تحلیل آماری الگو سازی خطی سلسله مراتبی(HLM) استفاده شده است. نتیجه به دست آمده اثر معنی دار مداخله را در مهارت های حل مساله، مولفه های مهارت های اجتماعی (خویشتن داری و رفتار برون سازی شده)، پرخاشگری، پرخاشگری واکنشی، پرخاشگری پیش کنشی، خشم صفت، خشم بیرونی و کنترل خشم نشان می دهد. اثر مداخله در خشم درونی معنی دار نبود. در ضمن، پس از کنترل پیش آزمون و اثر مداخله، پس آزمون ها در بین کلاس ها متفاوت بودند. آموزگاران کاربرد این برنامه ی آموزشی را بسیار اثرگذار و مفید ارزیابی کردند.
    کلیدواژگان: مداخله شناختی- رفتاری، مهارت های حل مساله، خویشتن داری، رفتار برون سازی شده، پرخاشگری واکنشی، پرخاشگری پیش کنشی، خشم صفت، خشم بیرونی، خشم درونی، کنترل خشم و الگوسازی خطی سلسله مراتبی
  • عادل زاهد بابلان، مهدی معینی کیا صفحه 111
    این پژوهش به منظور بررسی وضعیت تعامل کلامی بین معلمان – دانش آموزان دوره ی ابتدایی در جریان تدریس و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام گرفت. بدین منظور از بین 1600 نفر معلم دوره ی ابتدایی شهرستان اردبیل، تعداد 400 نفر به شیوه ی تصادفی چند مرحله یی انتخاب شد. دانش آموزان کلاس های این معلمان به تعداد 10831 نفر به عنوان نمونه ی بعدی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، اسناد و مدارک و جدول طبقه بندی تحلیل تعاملی فلندرز بود. بدین ترتیب که میانگین نمره ی دانش آموزان هر کلاس در پایان سال تحصیلی به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی آن کلاس و تعداد کدهای ثبت شده برای هر یک از عامل های دهگانه ی فلندرز به عنوان متغیر پیش بین در نظر گرفته شد. کم ترین ضریب پایایی (ثبات بین مشاهده گران) بر اساس فرمول اسکات برابر 81/0 محاسبه شد؛ که مقدار پایایی مناسبی است. روش جمع آوری داده ها به صورت مشاهده ی حضوری؛ و روش پژوهش از نوع تحقیقات همبستگی بود. داده های به دست آمده پس از توصیف، با استفاده از رگرسیون چندگانه تحلیل شد. برخی از نتیجه های پژوهش به شرح زیر است: از کل جریان تعاملی کلاس به هنگام تدریس، بیش ترین سهم مربوط به سخنرانی و توضیح درس از سوی معلم و کم ترین سهم مربوط به درک و قبول احساس فراگیران از سوی معلم بوده است. بین مولفه های تعاملی معلم- دانش آموزان در جریان تدریس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه ی معنی داری وجود داشت (01/0P<).
    کلیدواژگان: تعامل کلامی، جدول طبقه بندی تحلیلی تعاملی قلندرز، پیشرفت تحصیلی
  • مریم بهرامیان، یدالله مهرعلی زاده، حسین سپاسی صفحه 127
    پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی عملکرد تحصیلی و اضطراب امتحان دانش آموزان پایه ی سوم ابتدایی تحت پوشش طرح ارزشیابی توصیفی با دانش آموزان مدرسه های ابتدایی عادی شهر اهواز در سال تحصیلی 86-1387 انجام گرفت. جامعه ی آماری تحقیق، دانش آموزان پایه ی سوم ابتدایی در سه ناحیه ی (1، 2 و 4) شهر اهواز بودند. روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی بود و در کل 150 دانش آموز پایه ی سوم از 6 مدرسه در این تحقیق شرکت داشتند. در این تحقیق از پرسشنامه ی اضطراب امتحان اهواز و آزمون های پیشرفت تحصیلی ریاضی و علوم برای اندازه گیری متغیرهای مورد مطالعه استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد که بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ی سوم ابتدایی در درس ریاضی با توجه به نوع ارزشیابی (توصیفی یا ملاک نمره یی) تفاوت معنی داری وجود دارد؛ و دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی، عملکرد بهتری در درس ریاضی داشته اند. این الگوی تفاوت در رابطه با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ی سوم ابتدایی در درس علوم معنی دار نبود. یعنی ارزشیابی توصیفی بر عملکرد دانش آموزان در درس علوم اثری نداشته است. نتیجه این تحقیق نشان داد بین میزان اضطراب امتحان دانش آموزان با توجه به نوع ارزشیابی (توصیفی یا ملاک نمره یی) تفاوت معنی داری وجود دارد؛ و ارزشیابی توصیفی در کاهش میزان اضطراب امتحان دانش آموزان مشمول این طرح اثر مثبت داشته است.
    کلیدواژگان: ارزشیابی توصیفی، تکوینی، پیشرفت تحصیلی و اضطراب امتحان
  • علی اکبر شیخی فینی، اقبال زارعی صفحه 149
    این پژوهش به منظور مقایسه ی اثربخشی روش های آموزش ویژه ی کلاسی و غیرکلاسی بر عملکرد مهارت انشانویسی دانش آموزان دختر پایه ی سوم ابتدایی شهرستان رامهرمز انجام شده است. روش پژوهش به صورت آزمایشی میدانی بوده است. به صورت تصادفی ساده سه گروه از دانش آموزان دختر پایه ی سوم ابتدایی شهرستان رامهرمز انتخاب شد. یک گروه تحت آموزش های ویژه ی کلاسی و گروه دیگر تحت آموزش های غیرکلاسی قرار گرفت؛ و به گروه گواه آموزشی داده نشد. تعداد اعضای نمونه 52 دانش آموز دختر پایه ی سوم ابتدایی بودند. ابزار گرد آوری اطلاعات شامل روش تدریس مبتنی بر آموزش مهارت های هشت گانه ی انشا نویسی و میانگین نمره های نیمسال اول و دوم درس انشا بود. به گروه های آزمایشی در هشت جلسه ی یک ساعته حیطه های هشت گانه ی انشا نویسی آموزش داده شد. این مرحله ها شامل انشای شفایی، انشای روی تابلو، انشای کتبی در کلاس درس، انشا در منزل، خلاصه نویسی و نقاشی کشیدن بود. پس از اعمال این مداخله ها بار دیگر در نیم سال دوم انشا هر سه گروه تصحیح و نمره گذاری شد. که این نمره ها به عنوان پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت. نتیجه ی حاصل از t-test گروه های مستقل و تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که بین تفاضل نمره های پیش آزمون و پس آزمون درس انشای دانش آموزان گروه های آزمایشی با گروه گواه تفاوت معنی داری وجود دارد. اما بین گروه های آزمایشی تفاوت معناداری مشاهده نشد. بطور کلی نتیجه نشان داد که آموزش مهارت های انشانویسی در ارتقا و بهبود کیفیت انشا دانش آموزان دختر اثرگذار بوده است.
    کلیدواژگان: آموزش ویژه کلاسی، آموزش غیر کلاسی، مهارت انشانویسی
|
  • Page 5
    In recent years, education for the skills due to its role and significance in promoting adaptive and positive behavior and the past its may play in preparing individuals to face life challenges, has received due attention by educational systems. Developing a curriculum based on a model commensurate white students needs may facilitate the requisition of the goals of education for life skills. In this article an optimal model of a curriculum for teaching life skills to elementary schools will be proposed. The methodology employed is a combination of survey analytical inferential method. For identifying educational needs of the objects via a survey method, the optimal model is developed through the use of analytical inferential method. The validity of the approach was confirmed by expects. The findings of the study indicate that the proposed optimal model should: 1) be integrate small from the point of view of content and streamline; 2) reflect everyday needs of student in term of goals; 3) be based on social interaction with regard to methodology of instruction and the development of personality traits; and 4) involve both quantitative and qualitative methods in evaluation.
    Keywords: life skills, curriculum, Model, elementary schools, problem solving
  • Page 37
    The aim of this study a critical analysis of progressive citizenship education approach, highlighting its evidence, and examining its status in Iran’s elementary school curriculum. Used method was made of a descriptive approach and content analysis to critically examine the relevant curriculum content. The samples of the content analysis involved fourth and fifth grade curricular textbooks sampled purposively from the elementary textbooks of humanities. Data collection instruments included objective an inventory of objectives analysis, inventory of textbook content analysis and am inventory of teacher's books content. Their validity was established by professors who have researched citizenship education. The unit of analysis involved sentences contained in the body of textbooks, objectives, as well as in teacher’s guides. The content analysis of the objectives, most importantly, indicated that there was in the average of 21.93 percent agreement between the objectives analyzed and those suggested by progressive citizenship education which falls short of a desirable an average. indices extracted from textbooks analysis showed in average agreement of 3.87% and these obtained from teachers book provided an average of 1.70%, both of which are too low to fulfill the goals of citizenship education great extent by the curriculum.
    Keywords: citizenship education, curriculum, citizenship education curriculum, elementary school
  • Page 63
    This paper aimed at a survey and comparison of the effect of teaching creativity to elementary school children based on Plsek Model. To do this, 275 Grade 5 elementary school students in 8 classes were randomly selected from two districts of Shiraz city. and divided into 4 experimental groups in the basis of the treatment each was to receive as follows: 1) Creative content and method, 2) Creative content, but ordinary method, 3) Ordinary content, but Creative method, and 4) ordinary content and method. (2 classes were arranged to each group) For this purpose the contents of 3 chapters of grade 5 science book along with the teacher's manual were designed based on Plsek model. In the next step, experimental group teachers received the required instruction. The research method was quasi-experimental, and Torrance pretest was employed then all groups received their respective instruction under experimental conditions. Finally, performance they were tested based on Torrance test. The results of factorial design ANCOVA and analyses showed significant difference among the creativity score of the groups. That is, the creative content group, creative method group, and creative content and method group showed higher creative performance than the other group.
    Keywords: creative thinking, directed creativity, creative content, SCAMPER Method, Plsek Model
  • Page 83
    The present study examines the effects of classroom-based "Tools for Getting Along" to decrease anger, aggression and increase social skills and problem-solving skills among students. The related population includes all female 4th- and 5th-grade primary students in Ahvaz city. The sample includes 20 schools that were selected randomly from the four educational districts in Ahvaz. All of the aggressive students in these schools were selected as target students. Two kinds of sampling were used. The validation sample included 200 aggressive students, and the hypothesis-testing sample included 128 aggressive students (71 students in intervention classrooms and 57 students in control classrooms). In this research experimental-control groups, with pretest-posttest design was used. The questionnaires used in this research were as follows: the Anger Expression Scale for Children, Reactive–Proactive Aggression Scale, Social Skills Rating System and Problem-Solving Questionnaire. In order to analyze the data both Hierarchical Linear Modeling and descriptive statistics were used. The results showed significant treatment effects on knowledge of problem-solving concepts and teacher ratings of reactive and proactive aggression, self control, externalizing behavior, and self-rated trait anger, anger-out, and anger control. There was no significant treatment effect on anger-in. Outcomes differed across teachers/ classrooms, and teacher ratings of social validity were generally positive.
    Keywords: cognitive–behavioral intervention, problem-solving skills, self control, externalizing behavior, reactive aggression, proactive aggression, trait anger, anger-out, anger-in, anger control, Hierarchical Linear Modeling
  • Page 111
    This study was carried out to explore the verbal interaction between the teacher and students during teaching and its relation with student's academic achievement in primary schools. To this end, using multistage sampling, 400 teachers were randomly sampled from an original pool of 1600 primary school teachers in Ardabil. The students of these teachers totaling 10831 were asked to participate in the study. Flanders Interaction Analysis Categories System (FIACS) and documents were used for data collection (the average score of every single students over one semester was used as an index of academic achievement and the number of codes registered for each factor of Flanders system was used as the predictor variable). Using Scott's formula, inter-rater reliability was calculated to be 0.81. Data were collected through observation. The study was correlational. The data collected were analyzed through multiple regression. The findings of the study can be summarized as follows: The greater part of classroom interaction centered on the teacher's lecture, whereas interactions concerning the under standing and appreciation of student's feelings were minimal. A positive correlation was observed between the teacher-students verbal interaction and the academic achievement of primary school students (P<0.01).
    Keywords: verbal interaction, Flanders interaction analysis categories system (FIACS), achievement
  • Page 127
    This research which is an exercise in the field of descriptive evaluation aimed at composing the academic achievement and test anxiety of third grade students of Ahvaz elementary schools in academic year of 1386/1387 (2007/2008) the statistical universe of the study consisted of 3rd grade students enrolled in the primary schools of three educational districts of Ahvaz. (districts 1, 2, 4). Sampling method used was multi-stage random sampling and, on the whole, 150 students participated in this study. To collect data Ahvaz anxiety questionnaire and achievement tests in math and science were used. Data analysis showed that there was a significant difference between the performance in mathematics of 3rd grade students on account of the type of evaluated by use of descriptive method had a better performance. However, this was not the case regarding the science performance of the students, indicating that description evaluation had no effect on the student's performance in science. Results also showed that student's test anxiety proved to be significantly different under the two regimes of evaluation tended to reduce test anxiety of students participating in this study.
    Keywords: descriptive evaluation, formative evaluation, Academic performance, test anxiety
  • Page 149
    This research was conducted to compare the effective –ness of special (formal) classroom teaching methodology with non-special teaching approach on the writing skills of the 3 rd Grade girl students in RamhormozCity. The research methodology was field experimental. Three groups of students were selected by using simple random method, from Ramhormoz 3rd grade students. One group received special classroom method another was exposed to non- special out- of –classroom method, and the 3 rd group received no instruction. The sample size totaled 52. Research data consisted of student's score on & writing skills and mean 3 cores of student's composition tests of the 1st and 2nd semesters. The experimental group received 8 session (of one hour durative) instruction in 8 areas including: oral composition, blackboard composition, in-class written composition, at home composition, precise writing, and drawing. The students were post-tested at the end of the 2nd semester and their composition papers were graded. The scores of the groups were subjected to t-test (independent group) and one way ANOVA. The results showed that there was a significant difference between performance of the 2 experimental groups and the witness group. The performance of the 2 experimental groups did not exhibit a significant difference.
    Keywords: special, non special classroom teaching, writing, skills