فهرست مطالب

فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)
سال دهم شماره 4 (زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فاطمه علیجانی، مسعود همایونی فر، علیرضا کرباسی، مهدیه مسنن مظفری صفحه 1
    سیاست گسترش تجارت بین الملل و توسعه صادرات، از دیر باز مورد توجه اقتصاددانان و سیاستگذاران اکثر کشورهای جهان بوده و یکی از ارکان مهم برنامه ریزی را به خود اختصاص داده است.
    در این مطالعه، از روش خودرگرسیون برداری در قالب مدل تصحیح خطا، به بررسی اثر همزمان سیاست های اقتصادی بر صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی با بهره گیری از سری زمانی سالانه 86- 1350 پرداخته و از آزمون ایستایی و آزمون یوهانسون و شوک های آنی استفاده شده، سیاست های مورد استفاده در این مدل سازی، شامل سیاست مالی، پولی و تجاری بوده است.
    نتایج نشان داد سیاست پولی اثر مثبت و معناداری در کوتاه مدت بر صادرات صنعتی و کشاورزی دارد، در حالی که تغییرات نرخ بهره و هزینه های دولت به ترتیب تاثیر معکوس و مستقیم معناداری روی صادرات صنعت و کشاورزی دارند؛ سیاست تجاری نیز تاثیر هم جهت در بلند مدت با صادرات صنعت و کشاورزی دارد.
    در انتها نیز شوک هر متغیر روی صادرات بررسی شد. پیشنهاد می شود به منظور افزایش صادرات غیرنفتی، نرخ ارز به قیمت واقعی تعیین شده و با افزایش حجم پول و استفاده از آن در سرمایه گذاری و افزایش عرضه کالا، تورم کاهش و متعاقب آن صادرات غیر نفتی افزایش یابد.
    کلیدواژگان: سیاست های اقتصادی، صادرات کشاورزی و صنعت، مدل تصحیح خطا
  • توحید بهجتی، ابوالقاسم مرتضوی، بابک عبدالهی صفحه 19
    در طول شهری شدن و تخریب محیط در ایران، بسیاری از افراد تمایل برای بهبود کیفیت هوا را دارند. کمبود اطلاعات در مورد ارزش سلامتی که در اثر آلودگی هوا از دست می رود، از محدودیت های عمده ای است که مانع توسعه سیاستگذاری در ارتباط با آلودگی هوا است.
    این مطالعه چگونگی رابطه بین کیفیت پایین هوا و تمایل به پرداخت ساکنان شهر تهران برای بهبود کیفیت هوا را بررسی می کند. برای دستیابی به اهداف مطالعه از روش هکمن دو مرحله ای به منظور کمی کردن تمایل به پرداخت افراد (WTP)، برای بهبود کیفیت هوا استفاده شده است.
    یک نمونه 1010 نفری از ساکنان شهر تهران، براساس روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و مصاحبه چهره به چهره با این افراد انجام شد. نتایج نشان می دهد که7/55 درصد پاسخ دهندگان، قادر به پرداخت (WTP) بودند و میانگین ماهانه (WTP) برای هر نفر 3500 ریال به دست آمد.
    یک مدل پروبیت برای ارتباط میان متغیرهای برونزا و (WTP) و یک معادله رگرسیونی برای به دست آوردن میانگین تمایل به پرداخت تخمین زده شد و نتیجه گرفته شد که سن، درآمد و تعداد سالهای تحصیل ساکنان، اثر معنی داری بر روی (WTP) دارند و زنان، افراد مبتلا به بیماری تنفسی و افراد ساکن در منطقه آلوده تمایل به پرداخت بیشتری نسبت به بقیه دارند. برخلاف کشورهای توسعه یافته، بیشتر پاسخگویان، بهبود کیفیت هوا را به عنوان مسئولیت دولت در نظر گرفتند و 44 درصد افراد، هیچ انگیزه ای برای تحمیل هزینه و تلاش برای دستیابی به کیفیت هوای بهتر را نداشتند.
    کلیدواژگان: تمایل به پرداخت، تهران، کیفیت هوا، هکمن دو مرحله ای
  • محمدعلی مرادی، معصومه تاجیک خاوه صفحه 41
    در ایران، به دلیل ضعف توسعه بازارهای مالی داخلی، فقدان یک نظام مالیات گیری کارا و وجود محدودیت هایی برای استقراض خارجی، طی دهه های گذشته، کسری بودجه دولت عمدتا یا از طریق استقراض از بانک مرکزی و یا از طریق فروش دلارهای نفتی به بانک مرکزی تامین می شده است و هر دو روش، منجر به افزایش پایه پولی یا پول پرقدرت شده و طی آن، نرخ تورم افزایش یافته است. افزایش تورم، از یک طرف، قدرت خرید پول جامعه را کاهش داده و از طرف دیگر، باعث ایجاد درآمد از طریق حق الضرب برای دولت شده است.
    هدف این مقاله، بررسی و تحلیل حق الضرب از طریق برآورد تابع تقاضای پول در ایران است. برای تخمین مدل از تکنیک همجمعی یوهانسن – جسیلیوس استفاده و با به کارگیری داده های آماری دوره 86-1342، مدل تجربی تخمین زده می شود.
    نتایج تخمین تابع تقاضای پول سرانه در ایران حاکی از آن است که شبه کشش بلندمدت تورم، منفی 59/5 و کشش بلندمدت تولید ناخالص داخلی سرانه، مثبت 36/2 می باشد. بعد از اولین تکانه نفتی، نرخ تورم حداکثرکننده حق الضرب - بجز در دوران جنگ - از نرخ تورم تحقق یافته کمتر است.
    بر این اساس، نتایج مؤید این است که اقتصاد کشور عمدتا در قسمت نامطلوب منحنی لافر قرار دارد. شایان ذکر است، نتایج این تحقیق صرف نظر از اینکه انتظارات به صورت تطبیقی و یا عقلایی شکل گیرد، معتبر است.
    کلیدواژگان: تقاضای پول، حق الضرب، پایه پولی، منحنی لافر
  • عبدالکریم اسماعیلی، رباب محسن پور صفحه 69
    با توجه به اهمیت محیط زیست و با توجه به کمبودها در زمینه روش های تحلیلی برای سیاست گذاری های زیست محیطی، در این مطالعه به برآورد قیمت های سایه ای آلاینده های هوا در نیروگاه های کشور پرداخته شده و محاسبه قیمت های سایه ای با استفاده از روش تابع مسافت نهاده انجام گرفته است.
    متوسط قیمت سایه ای آلاینده های اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد به ترتیب برابر با 9/14990 و 3/17687 ریال به ازاء هر یک کیلوگرم آلاینده اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد منتشرشده به محیط زیست به دست آمد.
    قیمت سایه ای آلاینده ها در این مطالعه، بیش از آنچه توسط سازمان حفاظت محیط زیست و بانک جهانی ارائه شده، می باشد. لذا پیشنهاد می شود که خسارت اخذ شده بر اساس قیمت سایه ای آلاینده ها تعیین گردد تا خسارت با میزان زیان وارده تطابق داشته باشد.
    کلیدواژگان: قیمت سایه ای، آلودگی، نیروگاه ها، تابع مسافت نهاده
  • محمود متوسلی، ایلناز ابراهیمی، اصغر شاهمرادی، اکبر کمیجانی صفحه 87
    در این مقاله، سعی شده است با بهره گیری از آموزه های مکتب نیوکینزی، یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران ساخته شود. در ساخت مدل، توجه خاصی به ویژگی وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت شده است و نفت و درآمدهای حاصل از صادرات آن، هم به عنوان بخشی مجزا و هم، به صورت یکی از منابع تامین مالی بودجه دولت ظاهر شده است.
    مانند تمام مدلهای تعادل عمومی پویای تصادفی نیو کینزی، در این مدل نیز انعطاف ناپذیری های اسمی وجود دارد و رقابت انحصاری حاکم است. چهار شوک: بهره وری، درآمدهای نفتی، نرخ رشد حجم پول و مخارج دولت به عنوان منبع نوسانات ادوار تجاری در اقتصاد ایران در مدل تعریف شده اند.
    نتایج حاصل از حل و مقدار دهی(کالیبراسیون) مدل، حکایت از نزدیکی گشتاورهای متغیرهای حاضر در مدل و گشتاورهای داده های واقعی اقتصاد ایران دارد. همانند دنیای واقع، نتایج مدل ارائه شده نیز حکایت از نوسان بیشتر سرمایه گذاری خصوصی نسبت به تولید غیر نفتی و نوسان کمتر تولید غیر نفتی در مقایسه با مصرف خصوصی دارد.
    همچنین توابع عکس العمل آنی متغیرهای تولید غیر نفتی و تورم در برابر شوک ها نشان می دهد که مطابق با انتظارات تئوریک و مشاهدات دنیای واقعی، تولید غیر نفتی در برابر شوک های بهره وری، درآمدهای نفتی، نرخ رشد حجم پول و مخارج دولت افزایش می یابد. با ذکر این نکته که پس از گذشت چند دوره، اثر برون رانی مخارج دولتی سبب کاهش تولید غیر نفتی می شود. همچنین تورم در برابر تمام شوک ها به غیر از شوک بهره-وری افزایش یافته و از مقدار باثبات خود، دور می شود.
    کلیدواژگان: مکتب نیو کینزی، مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، اقتصاد صادر کننده نفت
  • زهرا نصرالهی، مینا شاهویری، مجتبی امیری صفحه 117
    یکی از مفاهیم کلیدی در مدیریت ریسک سبدهای متشکل از دارایی های مالی، مدل سنجش ریسک مبتنی بر احتمال، با عنوان «ارزش در معرض ریسک» می باشد. طی سالهای اخیر، روش های متنوعی به منظور اندازه گیری معیار مذکور توسط محققان ارائه گردیده که به کارگیری هر کدام از آنها به علت در نظر گرفتن فروض و مقدمات غیرمشابه، نتایج متفاوتی را نیز حاصل می نماید.
    بر این اساس، مقاله حاضر در تلاش است تا دو روش عمده محاسبه این مقیاس، یعنی مدل پارامتریک خود رگرسیونی واریانس ناهمسان شرطی تعمیم یافته و رایج ترین روش شبیه سازی با نام مونت کارلو را در اندازه گیری ارزش در معرض ریسک پورتفولیوی ارز، به کار گرفته و نتایج آنها را با استفاده از آزمون بازخورد نرخ شکست، مورد مقایسه و ارزیابی قرار دهد. نتایج، عملکرد متفاوت دو مدل را به وضوح نشان می دهد.
    کلیدواژگان: ارزش در معرض ریسک، مدل GARCH، شبیه سازی مونت کارلو، سبد ارز
  • حسین صادقی، عباس عصاری، ارشک مسائلی صفحه 143
    رشد اقتصادی یا افزایش متغیرهای کمی اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه که در آغاز، نشانه توسعه و رفاه به شمار می آمد، بزودی با ایجاد شکاف بیشتر میان کشورهای غنی و دیگر کشورها، به عنوان تنها عامل موثر در رفاه، مورد تردید واقع شد و چگونگی توزیع منافع از رشد اقتصادی و مباحث دیگر مربوط به عدالت اجتماعی، ابعاد دیگری از رفاه و توسعه را مطرح کرد.
    برآورد روند رفاه در ایران، می تواند آینه اثرگذاری سیاست های اعمال شده توسط برنامه ریزان باشد. لذا هدف این مقاله تخمین رفاه و مشخص نمودن روند آن طی سالهای 1353 تا 1385 می باشد. در این مقاله از نرم افزار مطلب(MATLAB) و دو شاخص درآمد سرانه و توزیع درآمد برای تخمین رفاه با کمک منطق فازی استفاده گردیده است. نتایج این بررسی که با توجه به دیدگاه سن در مورد رفاه استخراج گردیده، نشان می دهد که علی-رغم نوسانات فراوان، روند رفاه در کشور طی دوره مورد بررسی صعودی بوده و مقدار ماکزیمم و مینیمم این روند طی سال های 1354 و 1384 رخ داده که به ترتیب برابر 715/0 و 421/0 بوده است.
    کلیدواژگان: تابع رفاه، توزیع درآمد، درآمد سرانه، شاخص رفاه، منطق فازی
|
  • Fatemeh Alijani, Masood Homayounifar, Alireza Karbasi, Mahdieh Mosannan Mozafari Page 1
    International trade expansion and export development have been the center of attention by the economists, policy makers and the cornerstone of planning in many countries of the world. Agricultural and industrial sectors are the crucial economic sectors in every country that have a parity role in preparing food for people and industrial inputs. This article using vector error correction models considers the simultaneous effect of economic policies on agricultural and industrial exports during the years 1971 to 2005. After testing the stationery, Johansen test was used for long run estimation. Results have shown that monetary policy has positive and significant effect on industrial and agricultural exports in short run, while interest rate and government expenditures have significant inverse and direct effect on industrial and agricultural exports respectively, and exchange rate policy has the same effect on industrial and agricultural export in long-run. Finally, the strength of each variable was investigated on export. It is recommended that increasing non oil export, the real value of interest rate is determined and by rising volume of money and then investing it and improving commodity supply, inflation will decrease and therefore non oil export will increase.
  • Tohid Behjati, Abolqasem Mortazavi, Babak Abdollahi Page 19
    Due to urbanization and consequent environmental problems in Iran, many people have been interested in improving the weather quality. Lack of information about health risks as a result of pollution is a big obstacle which stops policy-making in this regard. The present study examines the type of relationship between low air quality and Tehran citizens’ willingness to pay in order to improve weather quality. To achieve the goals two-stage Heckman method has been used so as to quantify the tendency to pay in people (WTP) for improving weather quality. A sample including 1010 Tehran citizens have been used according to random sampling method and the citizens have been interviewed face to face. The results have revealed that 55.7 percent of respondents are able to pay WTP and monthly average per person has been estimated about 3500 Rials. A Probit model for relationship between endogenous variables and WTP and a regression equation for getting the average willingness to pay have been used and what has been concluded is that age, income and the number of years spent in education have a significant effect on WTP and the women, and those suffering from respiratory diseases and habitants of polluted areas have more willingness to pay than others. Unlike developed countries, most respondents consider the government in charge of weather quality improvement and 44 percent of people were not motivated at all to spend money or make any effort to improve weather quality.
  • Mohammad Ali Moradi, Masoumeh Tajick Khaveh Page 41
    Due to the poor development of the domestic financial markets in Iran, a lack of efficient tax system and some restrictions on foreign borrowing in recent decades, the government budget deficit was mainly financed through borrowing from either the central bank or through the selling of the oil revenue dollars to the central bank, both of which led to increased monetary base. It caused to increase the rate of inflation as well. While printing money creates revenue through seigniorage for the government, it decreases the purchasing power of the money and people prefer to hold less cash money because of the inflationary effects of monetization of budget deficit and finally it will reduce the seigniorage revenue of the government. The aim of this article is to analysis seigniorage revenue in Iran using money demand function approach. The Johansen-Juselius Cointegration technique is used to estimate the empirical model using annual data over the period 1961-2007. The results of estimates show that semi elasticity of inflation rate is negative of 5/59 and the elasticity of GDP per capita is positive of 2/36 in long run. After first oil boom, seigniorage-maximizing rate of inflation, except during the period of war, is lower than the actual rate of inflation. According to the result, the economy is generally on the wrong side of the Laffer curve. The result does not depend on whether the expectations of agents form adaptively or rationally.
  • Abdoulkarim Esmaeili, Robab Mohsenpour Page 69
    Regarding environmental importance and the lack of analytical methods for environmental policies, in this paper, shadow price for NOx and SOx emissions has been estimated for the Iranian electric industry. Input distance function is used for estimating shadow prices. The estimated shadow prices have revealed that the cost of Iranian electric industry for reducing one KG of NOx and Sox is 14991 and 17687 Rials, respectively. Estimated shadow prices in this study are greater than the amount offered by EPO (Environment Protection Organization) and World Bank. So it is recommended that any fine should be taken according to the emission shadow price.
  • Mahmoud Motavaseli, Ilnaz Ebrahimi, Asghar Shahmoradi, Akbar Komijani Page 87
    This paper develops a New Keynesian dynamic stochastic general equilibrium (DSDE) model to study Iran's economy. The model considers the dependence of Iran's economy to oil exports. Oil sector and oil export revenues have been modeled as a separate sector and one of the government budget resources, respectively. In this model, like in other New Keynesian DSGE models, firms face nominal rigidities and the intermediate-good sector is monopolistically competitive. Four shocks (productivity, oil revenues, money growth rate and government expenditure) have been introduced as the sources of volatility. The findings show that business cycle moments generated by the model and those of actual statistics from the economy are closely related. The model produces more volatile private investment and less volatile private consumption than non-oil output. Impulse response functions of shocks show that non-oil output increases in response to productivity, oil revenues, money growth rate and government expenditure shocks. Although non-oil output increases in response to government expenditures shocks, crowding- out effect of these expenditures causes output to decrease after some periods.
  • Zahra Nasrollahi, Mina Shahviri, Mojtaba Amiri Page 117
    One of the key concepts in risk managing of financial portfolios is the probability based risk measurement method known as value at risk. During recent years, various methods have been introduced by researchers to compute this criterion. Because of their dissimilar assumptions and procedures, making the use of each of which creates different results. Therefore, this paper uses two main methods in order to measure the value at risk of foreign exchange portfolio. They comprise generalized autoregressive conditional heteroskedasticity model and Monte Carlo Simulation. Using failure rate back testing, the results of these methods are compared. The results of the evaluation demonstrate that the mentioned methods have different performances.
  • Hossein Sadeghi, Abbas Assari, Arashk Masaeli Page 143
    Over the past decades, one of the most important indicators of the development and welfare was economic growth or any quantitative variables such as gross domestic product and income per capita. As long as the World has experienced a wide gap among rich and poor countries, economic growth as the only effective factor in welfare was questioned and consequently, gross domestic product distribution and other issues related to social justice raised as a distinguished feature of welfare and development economics. Estimating welfare trend in Iran can mirror the policies imposed by policymakers. Therefore, this paper aims to estimate welfare index during 1974- 2006 period. In this paper MATLAB software is used to estimate welfare employing fuzzy logic model using Sen's approach. The results of this study show that in spite of high degrees of vacillation, welfare trend was ascending during the aforementioned years. The maximum value obtained was 0.715 in 2005 while the minimum value obtained was 0.421 in 1994. Keywords