فهرست مطالب

فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)
سال یازدهم شماره 2 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/06/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدرضا منجذب صفحات 1-9
    نظریه بارو – ریکاردو حکایت از عدم تاثیر کسری بودجه دولت بر مصرف دارد. این دو، با الهام از نظریه دوره زندگی و درآمد دائمی بیان می دارند، چون دولت از طریق استقراض از مردم، کسری بودجه خود را تامین می کند و در آینده برای پرداخت این بدهی از طریق افزایش مالیات، آن را تامین می نماید، لذا مصرف تغییری نمی کند.
    این نظریه، در مورد ایران آزمون شد و با تخمین تابع مصرف ایران، نتیجه مزبور در مورد ایران تکرار شد. اما چون به طور معمول در ایران، کسری بودجه عمدتا از طریق گسترش نقدینگی و از طریق استقراض از بانک مرکزی یا فروش ارز و نه استقراض از مردم تامین شده است، لذا می باید به دنبال دلایلی دیگر مبنی بر خنثی بودن کسری بودجه دولت در ایران بود.
    کلیدواژگان: تابع مصرف، ایران، کسری بودجه، بارو - ریکاردو
  • سید منصور خلیلی عراقی، حسن رضایی صفحات 11-33
    این مطالعه، به اولویت بندی صنایع جهت تخصیص بهینه منابع می پردازد. از میان معیار های مختلفی که در این راستا جهت اولویت بندی مطرح شده اند، این تحقیق بر مبنای معیار شناسایی فعالیت های پیشرو(محرک) اقتصادی که از تکنیک داده - ستانده بهره می برد، بنا نهاده شده است و هدف آن، انتخاب صنایعی است که به الگوی رشد متوازن درازمدت پایدار، پویا و درونزا کمک می کند. برای این منظور، شاخص های مختلفی که هر کدام بعد خاصی از روابط متقابل و ساختار صنعتی را در نظر می گیرند، مورد استفاده قرار گرفته اند. ابتدا صنایع طبق هر یک از شاخص ها تحلیل و اولویت بندی شده اند. از آنجایی که طبق هر یک از شاخص ها دسترسی به یک اولویت بندی کلی و نهایی مقدور نیست، پس از از بین بردن همخطی بین شاخص ها، با کمک تحلیل عاملی و تجزیه به مؤلفه های اصلی، یک اولویت بندی کلی از صنایع با استفاده از روش تاکسونومی عددی به دست آمد که پس از فعالیت های ناهمگن تولید مواد و محصولات شیمیایی و فعالیت تولید فرآورده های نفتی از بین فعالیت های همگن، فعالیت تولید آهن، فولاد و محصولات آن در رتبه اول، صنایع تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی در رتبه دوم و سایر محصولات کانی در رتبه سوم قرار دارند.
    کلیدواژگان: صنایع استراتژیک، تحلیل عاملی، تاکسونومی عددی، جدول داده، ستانده، اقتصاد ایران
  • ابراهیم علی رازینی، امیررضا سوری، احمد تشکینی صفحات 35-57
    هدف این مقاله، بررسی رابطه اندازه دولت و نرخ بیکاری در ایران می باشد. در این راستا از چندین الگوی خودرگرسیون برداری VAR استفاده شده است که شامل متغیرهای اندازه دولت(سهم مخارج دولت از تولید ناخالص داخلی(GGDP)و نرخ بیکاری(U)، و نیز سایر متغیرهای مهم کلان که بر نرخ بیکاری تاثیرگذار هستند نظیر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه بر حسب مقادیر حقیقی (RGDP)، نرخ تورم (INF) و حداقل دستمزد(RW) می باشد.
    در این پژوهش با استفاده از داده های سالهای 86-1350 سه مدل مختلف برآورد گردید، و نتایج مدل ها نشان داد که افزایش نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و حداقل دستمزد باعث کاهش نرخ بیکاری و افزایش اندازه دولت موجب افزایش نرخ بیکاری خواهد شد.
    لذا دولت باید در جهت واگذاری فعالیت ها و کاهش تصدی گری خود گام بردارد و با جذب سرمایه و مشارکت منابع مالی خارجی و داخلی، بیشتر به وظایف حاکمیتی و نظارتی بپردازد.
    کلیدواژگان: نرخ بیکاری، اندازه دولت، مدل خودرگرسیون برداری و مخارج دولت
  • کاظم یاوری، مهدیه رضاقلی زاده، مجید آقایی صفحات 59-86
    سیاست های ارزی به عنوان ابزاری قدرتمند در میان سیاست های اقتصادی دولت، می توانند تاثیرات معنی داری بر متغیرهای مختلف اقتصادی از جمله صادرات داشته باشند. در این میان، نرخ ارز متغیری است که چگونگی سیاستگذاری در زمینه آن، متغیرهای کلان اقتصادی و بویژه صادرات غیر نفتی را متاثر می سازد. لذا با توجه به ارتباط تنگاتنگ صادرات با سیاست های ارزی و نقش حساسی که سیاست پیمان ارزی و سیاست تک نرخی ارز در توسعه صادرات غیرنفتی کشور در سه دهه گذشته بپردازیم.
    سؤال اساسی که در این خصوص مطرح می شود، این است که آیا این سیاست ها در راستای رشد صادرات غیر نفتی صورت گرفته است؟
    در این مطالعه، تلاش می شود تا در پاسخ به این سؤال اساسی، نقش پیمان ارزی و سیاست تک نرخی ارز بر این بخش صادرات کشور به صورت کمی برآورد گردد. به همین منظور، با به کارگیری روش خودرگرسیون برداری با وقفه های گسترده (ARDL) و با استفاده از داده های آماری سه دهه گذشته، مدلی برای عرضه صادرات غیر نفتی کشور تخمین زده شده است.
    یافته های این پژوهش نشان می دهد در طول تمامی سالهای مورد بررسی (1387-1356) با اجرای سیاست پیمان سپاری ارزی، سطح صادرات غیر نفتی کاهش یافته، اما سیاست تک نرخی شدن ارز تاثیر مثبتی بر افزایش صادرات غیر نفتی ایران داشته است.
    کلیدواژگان: صادرات غیر نفتی، نرخ ارز، سیاست های ارزی، سیاست پیمان ارزی، سیاست تک نرخی ارز
  • نعمت الله اکبری، رحمان خوش اخلاق، زهرا دهقان شبانی * صفحات 87-106

    رهیافت 3D که در سال 2009 توسط بانک جهانی مطرح شد، اشاره به تاثیر سه متغیر چگالی، فاصله و ناهمگونی که سه خصوصیت فضایی اثر گذار بر رشد اقتصادی مناطق هستند، دارد. چگالی به عنوان فشردگی جمعیت در هر واحد زمین تعریف شده است. فاصله اشاره به سهولت و سختی انتقال کالاها، خدمات، نیروی کار، سرمایه، اطلاعات و ایده بین مناطق دارد. ناهمگونی در بعد ملی شامل ناهمگونی مذهبی و قومیتی می باشد. از آنجا که یکی از محورهای برنامه های توسعه اقتصادی در ایران، گرایش از برنامه ریزی بخشی به سمت برنامه-ریزی منطقه ای است، شناسایی عوامل موثر در رشد اقتصادی هر منطقه، یکی از مواردی است که می تواند به برنامه ریزان اقتصادی و منطقه ای در تنظیم برنامه های توسعه اقتصادی کمک کند.
    هدف این مقاله، ارزیابی تاثیر سه متغیر چگالی جمعیت، فاصله و ناهمگونی جمعیت بر رشد اقتصادی استان های ایران می باشد که با استفاده از چارچوب یک مدل رشد درونزا، تاثیر این سه متغیر بر رشد اقتصادی منطقه در 28 استان ایران طی سالهای 84 - 1380 به روش داده های تابلویی برآورد شده است.
    نتایج حاصل از این تحقیق، بیان کننده اثر مثبت چگالی جمعیت و اثر منفی فاصله اقتصادی، ناهمگونی مذهبی و پراکندگی قومیتی جمعیت بر رشد منطقه ای در ایران است.

    کلیدواژگان: چگالی جمعیت، فاصله اقتصادی، ناهمگونی مذهبی، پراکندگی قومیتی
  • میثم موسایی صفحه 6
    در مقاله حاضر،به این مساله اصلی پاسخ داده شده است که در صورت الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) وپذیرش کپی رایت (حقوق مؤلف) در حوزه مالکیت فکری، عرضه و تقاضای کتاب در ایران دچار چه تحولاتی خواهد شد.
    برای پاسخگویی به سؤال مذکور، ابتدا موارد نقض کپی رایت در حوره کتاب بررسی شده، سپس بامحاسبه کشش قیمتی و کشش درآمدی، میزان تاثیر رعایت کپی رایت بر قیمت و درآمد و درنتیجه بر عرضه و تقاضای کتاب در کوتاه مدت نشان داده شده است.
    بر اساس یافته های این بررسی، با الحاق ایران به سازمان تجات جهانی و رعایت کپی رایت باید تخصیص برخی از انواع یارانه ها به بخش کتاب حذف شود و به خارجیان حق مؤلف پرداخت شود. با حذف سوبسیدها و پرداخت کپی رایت به خارجیان، به طور متوسط 5/7 درصد قیمت کتاب افزایش می یابد و در کل 35/13 درصد تقاضا کاهش می یابد و البته، عرضه یعنی تیراژ کتاب حساسیت کمتری خواهد داشت و تغییرات آن بسیار جزئی و افزایش آن در کوتاه مدت بسیار ناچیز خواهد بود،. اما در بلند مدت به دلایل متعددی از جمله حضور در بازارهای جهانی وافزایش کیفیت، تیراژ کتب افزایش خواهد یافت. تجربه سایر کشور ها نیز این مطلب را تایید می کند.
    کلیدواژگان: ایران، سازمان تجارت جهانی، عرضه و تقاضای کتاب، کپی رایت، سازمان مالکیت فکری
  • میرفیض فلاح شمس، محمود محمدی صفحه 30
    یکی از مهترین مباحثی که در سالهای اخیر در محافل حرفه ای و دانشگاهی مطرح بوده، بحث دستکاری قیمت در بورس اوراق بهادار تهران است. در این مقاله ابتدا با انجام آزمون های تسلسل، خودهمبستگی و بررسی پسماند رگرسیون، وجود بازدهی غیر عادی (تفاوت معنی دار بین بازدهی واقعی و بازدهی انتظاری تعدیل شده برمبنای ریسک)، در سهام130 شرکت بورسی که طی سالهای 1381 تا انتهای 1385 در مقاطعی از نوسانات شدید قیمتی برخوردار بوده اند، مورد بررسی قرار گرفت تا از این طریق، شرکت های دستکاری شده مشخص گردند. شرکت هایی که روند نوسانات قیمت آنها تصادفی نبوده و قیمت سهم در هر مقطع دارای خودهمبستگی با قیمت های گذشته باشند، بیانگر بروز دستکاری قیمت در سهم مذکور خواهد بود.
    در بخش بعدی با استفاده از روش رگرسیون لوجیت باینری مدلی برای پیش بینی دستکاری قیمت با استفاده از متغیرهای شفافیت اطلاعات، نقد شوندگی سهم، اندازه شرکت (سرمایه شرکت)، نسبتP/E طراحی گردید. در آخر با انجام آزمونهای والد، درستنمایی، لاندای ویلکس کارایی مدل در پیش بینی دستکاری قیمت در بورس تهران مورد تایید قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که با توجه به سطح معنی داری (P-value <0.05)، تابع درستنمایی آزمون-2Loglikelihood= 27.49)) و ضریب تعیین محاسبه شده (Cox & Snell R2=0.792، 0.799) و همچنین ضریب لاندای ویلکس محاسبه شده (ilk''s Lambda=0.205)، مدل از کارآیی بالایی برای پیش بینی دستکاری قیمت برخوردار است.
    کلیدواژگان: دستکاری قیمت، نقدشوندگی سهام، شفافیت اطلاعات، حد نوسان قیمت، سهام شناور آزاد، بورس اوراق بهادار تهران، رگرسیون لاجیت
|
  • Mohammad Reza Monjazeb Pages 1-9
    According to Barro–Ricardo theorem, government budget deficit has not an effect on the consumption. Inspired by the theory of life cycle and permanent income, they believe that, since the government finances the budget deficits through issuing bonds, in future government will offset it by increasing taxes. Therefore, the consumption does not change. In this paper we test this theory and get positive result by estimating the consumption function of Iran. In Iran budget deficit is usually financed by expansion of liquidity through borrowing from central bank or by selling foreign currencies and not by issuing bonds. Therefore the budget deficit in Iran will remain neutral as a result.
  • Mansoor Khalili Araghi, Hasan Rezai Pages 11-33
    Manufacturing sector has an outstanding potential in production, employment, value added and income. This sector also procures machinery and equipment for other sectors. Since a large part of the government investments are allocated to the manufacturing sector; it needs special consideration for the optimum allocation of the limited resources. In this study we have surveyed various strategies covering import substitution, export promotion, basic export and balanced and unbalanced growth. With regard to Iran’s situation and characteristics such as resources, specialties, infrastructure, the unbalanced growth pattern is recommended. The input-output backward and forward linkages have been investigated via the input-output table. Different techniques have been used such as principal component, factor analysis and numerical taxonomy.
  • Ebrahim Ali Razini, Amir Reza Soori, Ahmad Tashkini Pages 35-57
    The goal of this paper is investigating the relationship between unemployment rate and government size in Iran. For that, we have used some VAR models, which include the following variables: government size which is measured by total government outlays as a percentage of GDP, unemployment rate, real GDP growth rate, inflation rate, and minimum wage. The results reveal that a large government sector would raise unemployment, and an increase in GDP growth rate, inflation rate and minimum wages are likely to decrease unemployment rate.
  • Kazem Yavari, Mahdieh Rezagholizadeh, Majid Aghaei Pages 59-86
    This article analyses the effects of foreign exchange commitment and exchange rate unification policies on Iran’s non-oil exports during the last three decades. In addition, the effects of these policies on non-oil exports have empirically been estimated. For this purpose, an export supply model was estimated using the econometrics technique of Auto Regressive Distributed Lag (ARDL) and reliable Iranian data for the last three decades. The empirical results of this paper shows that during the entire period of 1977-2008, foreign exchange commitment policy has caused non-oil exports to decline, but exchange rate unification policy has had positive effects on Iran’s non-oil exports.
  • Nematollah Akbari, Rahman Khoshakhlagh, Zahra Dehghan Shabani Pages 87-106

    This paper is aimed at analyzing population density, population division and economic distance on regional economic growth, using Panel Data models for 28 provinces of Iran over the period 2001-2006. The results show that religious and ethnic divisions and economic distance have negative effect and population density has positive effect on regional economic growth in Iran.

  • Maysam Musai Page 6
    This paper seeks to respond to this major question that if Iran accedes to the World Trade Organization (WTO) and observes copyrights, in the realm of intellectual property, what demand and supply changes would occur in Iran’s book market. To respond the above question first some instances of breaching the copyrights in book publishing sector is investigated. Then calculating the price and income elasticity, the impact of observing the copyrights on price and income, and therefore on the demand and supply for books in short term is demonstrated. The findings of this research reveal that with accession of Iran to WTO and observation of copyright, some of the subsidies to the book sector must be terminated, and also the non-national authors would receive royalties. With elimination of subsidies and payment of royalties book price will increase by an average of 7.5 percent and demand would decrease by 13.35 percent. But, supply will show less sensitivity and its increase in short term would be insignificant. Yet, as experienced in other countries, for numerous reasons such as entering the international markets and increased quality, the printing volume of books will increase. In long term, the experiences of other countries have shown the same trend.
  • Mirfieyz Falah Shams, Mahmood Mohammadi Page 30
    Price manipulation in the Tehran Stock Exchange has been one of the most widely discussed issues among academic and professional practitioners in recent years. In this article, we first calculated the abnormal Returns- significance difference between actual and risk-based adjusted expected returns- by using an autoregressive test, for all 130 accepted firms in the Tehran stock market during 2002-2006, which seemed to be manipulated, since they had experienced great fluctuations in their stock prices. For any firm, if changes in share prices are not at random and/or its stock prices are autocorrelated with the past ones, it can be concluded that the firm is under a price manipulation. In the next stage, we have developed a binary logit regression model for predicting the firm's price manipulation based on four factors i.e. the information transparency, the liquidity of the shares, the size (capital) of the firm and the P/E ratio. Finally, the model efficiency for predicting price manipulation in the Tehran Stock Exchange is validated by using appropriate statistical tests such as, The Wald, Likelihoods Function, and the Wilk's Lambda tests. The results showed that the model is efficient and robust for predicting the price manipulation (P<0.05, Wilk's Lambda=0.205; Cox & Snell R2=0.792, 0.799; -2Log likelihood= 27.49).