فهرست مطالب
نشریه جستارهای اقتصادی ایران
پیاپی 13 (بهار و تابستان 1389)
- بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1389/08/15
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحات 9-44طی پنجاه سال گذشته مباحث مهمی وارد نظریه اقتصاد خرد که در دو دهه اخیر این موارد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده به دو مورد بسیار مهم از این مباحث جدید که کاربرد زیادی در تحلیل مباحث اقتصادی به خصوص در حوزه اقتصاد مالی دارند و انطباق و کاربرد این مباحث با علم اقتصاد اسلامی پرداخته شود. بحث تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی ها دو موضوعی هستند که با کمی تعدیل در بسیاری از مباحث مربوط به اقتصاد اسلامی به خصوص در حوزه تامین مالی، بانکداری اسلامی و تحلیل تعادل و عدم تعادل کاربرد دارند. در این مقاله علم اقتصاد متعارف و علم اقتصاد اسلامی هر کدام به گزاره های ارزشی و توصیفی تقسیم شده و مشخص شده که هر دوی این علوم در برخی از گزاره های ارزشی و توصیفی دارای نقاط اشتراک و در برخی دیگر از این گزاره ها غیر قابل اشتراکند. از این رو ضمن بررسی کلی بحث تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی ها، این مفاهیم نیز به گزاره های توصیفی و ارزشی تقسیم و نشان داده شده که برخی از این مباحث قابلیت کاربرد در اقتصاد اسلامی را دارند. همچنین کاربردهایی از مباحث مربوط به نظریه بازی ها و تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی در حوزه های تامین مالی، بانکداری و بنگاه اسلامی نیز ارائه شده است.
کلیدواژگان: اقتصاد اسلامی، گزاره های ارزشی، گزاره های توصیفی، نظریه بازی ها، تصمیم گیری در شرایط نااطمینانی -
صفحات 45-72در فرآیند ایجاد نوآوری مالی در بازارهای مالی، همواره یکی از پرهزینه ترین مراحل، مرحله طراحی ابزار جدید بوده است. طراحی قراردادهای آتی نیز از این قاعده مستثنا نیست. با توجه به هزینه های طراحی یک قرارداد و اجرایی کردن آن، تعیین میزان موفقیت قرارداد در دست طراحی و نیز شاخص های اصلی موثر بر این موفقیت و اهمیت هر یک از این شاخص ها ضروری است.
تحقیق حاضر که از نوع بنیادی و از لحاظ گردآوری اطلاعات از نوع غیر آزمایشی و پیمایشی همبستگی است، شاخص های موفقیت یک قرارداد آتی در حال بررسی برای عرضه به بازار را در قالب یک مدل مفهومی ارائه نموده است. مدل ارائه شده در این مقاله دارای متغیرهای اصلی موثر بر موفقیت ارائه قراردادهای آتی ارائه شده به بازار شامل ویژگی های دارایی پایه و ویژگی های قرارداد طراحی شده است. هر کدام از این متغیرها دارای شاخص هایی است که می توان با استفاده از آنها مقادیر مربوط به متغیرها را محاسبه نمود. این مقاله ابتدا با استفاده از فنون آمار ناپارامتریک بااهمیت یا بی اهمیت بودن هر یک از شاخص ها و نیز مناسب یا نامناسب بودن طبقه بندی شان در مدل مفهومی ارائه شده را مورد بررسی قرار داده و در ادامه با استفاده از فن تحلیل عاملی و نرم افزار لیزرل به بررسی فرضیات تحقیق پرداخته است. در نهایت مشخص شد که هر دو متغیر ویژگی های دارایی پایه و ویژگی های قرارداد طراحی شده به شدت در موفقیت آتی های ارائه شده تاثیرگذارند. جهت بررسی میزان اهمیت شاخص ها و نیز درستی جایگاه آنها در مدل مفهومی ارائه شده، از آزمون علامت و معادلات ساختار یافته استفاده شده است.
کلیدواژگان: نوآوری مالی، قرارداد آتی، پوشش ریسک، شاخص های موفقیت، مدل مفهومی -
صفحات 73-101امروزه مهم ترین ابزار کنترل نقدینگی در کشورهای توسعه یافته استفاده از «عملیات بازار باز» است که طی آن بانک مرکزی به خرید و فروش دارایی های خود (عمدتا اوراق بهادار) در بازارهای ثانویه می پردازد. لیکن در برخی کشورهای در حال توسعه به علت عدم توسعه بازارهای ثانویه، بانک های مرکزی برای کنترل نقدینگی با استفاده از «علمیات شبه بازار باز» به خرید و فروش این اوراق در بازارهای اولیه اقدام نموده اند تا بعد از توسعه بازارهای مالی بتوانند عملیات بازار باز را در بازارهای ثانویه به کار گیرند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی ضمن بررسی مسائل گذار و ویژگی های این عملیات جدید، برای گذار به عملیات بازار باز و حل مشکل فقهی پرداخت سود اوراق، ابزاری پولی با استفاده از عقود اسلامی «جعاله»، «قرض الحسنه» و «خرید و فروش» معرفی و از منظر اقتصادی و فقهی و مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج نشان می دهد که برای طراحی ابزار مذکور عقود مذکور قابلیت خوبی دارند.
کلیدواژگان: عملیات بازار باز، عملیات شبه بازار باز، اوراق بانک مرکزی، ابزار سیاست پولی اسلامی -
صفحات 103-128
موضوع کاهش ارزش پول و لزوم یا عدم لزوم جبران کاهش ارزش پول در چند دهه اخیر، مورد ابتلا و توجه محافل اقتصادی و فقهی بوده است. آحاد جامعه نیز به انحای مختلف با این موضوع درگیرند. نحوه تادیه دیون در شرایط تورمی شدید ارتباط تنگاتنگ با نحوه طرز تلقی از حقیقت پول دارد. مخالفان و موافقان لزوم جبران کاهش ارزش پول طرز تلقی متمایزی نسبت به ماهیت پول دارند. مخالفان جبران کاهش ارزش پول، پول را از مثلیات می دانند منتها ارزش اسمی را مقوم مثلیت می شمارند از این رو جبران کاهش ارزش پول را مصداق ربا می دانند. در مقابل، طرفداران لزوم جبران کاهش ارزش پول، پول را مثلی می دانند و ارزش حقیقی یا قدرت خرید را مقوم مثلیت پول های اعتباری می شمارند؛ از این رو لزوم جبران کاهش ارزش پول را بازگشت کامل مال مقترض به مقرض می دانند و آن را مصداق ربا نمی شمارند. در این گفتار برآنیم به کمک شواهد و ادله ای مقومیت قدرت خرید در مثلیت پول های اعتباری را تبیین و اثبات کنیم.
کلیدواژگان: پول، پول اعتباری، پول حقیقی، قدرت خرید، مثلی، قیمی -
صفحات 129-144مدیریت نقدینگی یکی از مهم ترین مباحث مربوط به بانکداری است که همه بانک های اسلامی و متداول را در بر میگیرد. اهمیت نقدینگی هنگامی دوچندان می شود که دریابیم عدم توانایی بانک برای پاسخگویی به تعهدات خود نه تنها بانک را به مخاطره میاندازد بلکه پایداری مالی کشور را نیز تهدید میکند. تفاوت بین سررسید دارایی ها و بدهی های بانک، علت اصلی ایجاد ریسک نقدینگی است و بانک ها و موسسات مالی باید میزان مطمئنی نقدینگی برای پاسخگویی به تعهدات خود به مشتریان نگهداری کنند و بتوانند در صورت بروز مشکل در کوتاه ترین زمان ممکن و با هزینه ای معقول نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند. ریسک نقدینگی به علت کمبود ابزارهای مطابق با شریعت اسلام در بازارهای مالی برای موسسات مالی و بانک های اسلامی از اهمیت بیشتری برخوردار است و به همین منظور به ابداع و معرفی روش های نوین بیش از پیش نیاز است. برنامه مرابحه کالایی یکی از نوآوری هایی است که می تواند به مدیریت نقدینگی بانک ها در کوتاه مدت کمک کند. در این مقاله ما به ساختار و مکانیسم برنامه مرابحه کالایی و به خصوص کاربرد آن به عنوان ابزاری برای مدیریت نقدینگی خواهیم پرداخت.
کلیدواژگان: مدیریت نقدینگی، بازار بین بانکی اسلامی، برنامه مرابحه کالایی -
صفحات 145-171امروزه در اقتصاد جهانی صادرات نقش مهمی در رشد و توسعه هر کشوری ایفا میکند، تجارت خارجی ایران به دلیل اتکا به صادرات نفت، وابستگی شدیدی به درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت دارد بنابراین اتخاذ سیاستهایی که اتکا به تک محصولی بودن را کم و از طرفی موجبات افزایش صادرات غیر نفتی و کاهش واردات شود، ضروری به نظر میرسد.
در ایران به دلیل بانک پایگی نظام مالی، تامین مالی بخشهای مختلف اقتصاد از جمله صادرات به شدت به این بخش وابسته است و این در حالی است که نظام بانکی کشور به جهت نداشتن ابزارهای مالی مناسب، سهم ناچیزی از نیازهای مالی بخش صادرات را پوشش میدهد؛ بنابراین لزوم حرکت به سمت تامین مالی از طریق ابزارهای مالی مناسب، ضروری به نظر میرسد. یکی از این ابزارها اوراق مضاربه است.
این مقاله پس از مروری بر پژوهشهای صورت گرفته در حوزه تامین مالی بخش صادرات، و نقد روشهای تامین مالی در این بخش، به دنبال پاسخ به این سوال است که «آیا اوراق مضاربه به لحاظ فقهی و اقتصادی، ابزار کارآمدی برای تامین مالی بخش صادرات است؟» نتایج این مقاله که با به کارگیری روش توصیفی کاربردی به دست آمده است، ضمن ارائه مدلهای عملیاتی اوراق مضاربه در بخش صادرات، نشان می دهد که اوراق مضابه از لحاظ فقهی و اقتصادی ابزاری مناسب برای تامین مالی بخش صادرات است و فعالان مالی بخش صادرات می توانند با استفاده از این اوراق، کمبود منابع لازم برای حمایت مالی و اعتباری از صادر کنندگان را پر کنند.
کلیدواژگان: صادرات، صادرات غیر نفتی، تامین مالی، مضاربه، اوراق مضاربه -
صفحات 173-207یکی از مطالبات به حق جامعه ما پس از سی و یک سال پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، استقرار ارزش های ناب اسلامی در کلیه شوون جامعه به ویژه تصمیم گیری های حوزه اقتصادی و بازرگانی است. در این میان اسلامی شدن دانشگاه ها و مواد و متون مورد استفاده در آنها نه تنها از اهمیت زیادی برخوردار است بلکه یک ضرورت دینی محسوب می شود. با این حال نگاهی به متون مورد تدریس در حوزه بازرگانی و بازاریابی از جمله تصمیم گیری های مربوط به آمیخته بازاریابی شامل انتخاب ویژگی های محصول، قیمت گذاری کالا و خدمات، عملیات ترویج و پیشبرد فروش و بازارگذاری محصول که هسته اصلی علم بازاریابی را تشکیل می دهد، نشان می دهد این منابع آکنده از آموزه های غربی بوده و متاسفانه در اغلب موارد در عمل نیز سرلوحه اقدامات مدیران بنگاه های اقتصادی قرار می گیرد. هدف اصلی در این پارادایم کسب حداکثر سود و سهم بازار از طریق جلب رضایت مشتری است و به اعتراف خود این صاحب نظران غربی تحت تاثیر ارزش های اخلاقی کاپیتالیستی بسط می یابد. در این پژوهش سعی شده است ارزش های اسلامی ناظر بر این نوع تصمیمات استخراج شده و با بررسی و مقایسه تطبیقی تصمیمات در نظام سرمایه داری و اسلام و معرفی آنها مساعدتی هر چند اندک برای لحاظ این ارزش های الهی در سیاست گذاری های مربوط به آمیخته بازاریابی فراهم گردد.
کلیدواژگان: آمیخته بازاریابی، نظام سرمایه داری، نظام اقتصاد اسلامی -
صفحه 209
-
صفحه 3
-
Pages 9-44During the past fifty years, important theories have been introduced to economics, whichhave undergone great review in the past two decades. Two of these theories, which have great applicability in analyzing economic subjects especially in the field of finance, arereviewed in this paper. Decision-making in uncertainty and the Games Theory are twosubjects that have applications in Islamic banking. In this article, the common economicand Islamic economic are divided into normative and descriptive statements, each. Thus,along with a general review of decision-making in conditions of uncertainty and the gamestheory, these concepts, too, have been divided into descriptive and normative statements. It has been shown that some of these concepts have applications in Islamic economic.Additionally, applications of the discussions related to the games theory and decisionmaking in uncertainty are provided, in areas such as finance, banking, and Islamic business.
-
Pages 45-72This is a basic، data-collecting research. The research aims to provide the indices for the success of future contracts to be presented to the market in a conceptual mode. The presented model in the article has effective variables on the success of presenting a designed future، including properties of underlying assets and properties of designed contract. Each of these variables has indices that help to measure values of variables. At first، the article surveys importance or unimportance of each of indices by non-parametric statistics and their coordination or in coordination with their divisions in the presented conceptual model. Then the article surveys presumptions of the research by using subjective analysis and LISREL software. Eventually، it is depicted that both properties of underlying asset variable and properties of designed contract variable are so impressive in succeeding future and are used in order to survey how much these indices are important and whether their position is accurate in the presented conceptual model.
-
Pages 73-101The most important instrument of controlling and managing liquidity in developed countries is open market type operations. However، in many developing countries because of the lack of developed financial markets، the central banks use the ope market operations as a transitional step. This article examines these new operationand transition problems by descriptive-analytic method. Then، as a transitional step and to resolve the problem of paying interest to central bank securities an Islamic monetary instrument is presented by using Islamic contracts، particularly ju’ala، qarzul hasana and ba’i. Next، the instrument is examined in the views of economists and jurisprudence scholars. The results show that the above Islamic contracts have good capabilities for designing such an Islamic monetary policy instrument
-
Pages 103-128
The issue of currency devaluation and whether or not it should be compensated hasreceived much attention from economic and jurisprudence scholars، especially at thetime of high inflation. The society has also been involved with the issue. The type ofdebt payment is closely related with the conception of the nature of currency. Theopponents of compensation of currency devaluation believe that the nominal value of currency determines the nature of money. Thus، they believe in this compensation as interest. On the other hand، the proponents believe that the purchase power determines the nature of currency. Therefore، they stress on compensation of currency devaluation as returning the complete amount that was borrowed and not as interest. The article reasons that the nature of currency is its purchase value not its nominal value.
-
Pages 129-144Liquidity management is one of the most important discussions in banking which applies to all Islamic and conventional banks. The importance of liquidity transcends the individual bank، since a liquidity shortfall at a single bank may invoke systemic repercussion causing harm to the whole financial stability of a country. Difference between maturity of assets and liabilities is the main reason that makes liquidity risk; therefore، it is important for banks and financial institutions to have adequate liquidity potential in order to obtain sufficient funds promptly and at a reasonable cost whenever they face the liquidity problem. Due to lack of liquidity instruments based on shariah principle، liquidity risk is more important in Islamic banking and financial institutions. Commodity Murabahah program is one of the innovations that can help to manage liquidity risk in short-term. This paper provides insights into the mechanism and structure of Commodity Murabahah Program as an instrument to manage liquidity.
-
Pages 145-171Nowadays، export has a main role in development and growth of every country. Iran isdependent on oil in its export and so، the country is dependent on the oil revenue. It isessential for the country to develop policies that decrease its dependence on exportinga single-product and increase its export of other products and boost its trade balance. In Iran، the financial system is bank-based and so، finance of different sectors of economy - including export activities - is dependant on the banks. On the other side،banks are less active in financing of export، caused by the lack of a proper instrument. Therefore، it is essential to develop proper instruments to finance export. One proper instrument is mudarabah sukuk. After reviewing the research works about export finance and criticizing the ways to finance export، we tried to answer the question: Is the mudarabah sukuk a proper and effective instrument in financing export? The results were drawn by a descriptive-applied method and show that the mudarabah sukuk is an effective instrument in financing export، as well as presenting practical models of mudarabah in export.
-
Pages 173-207A righteous wanting of our society after the Islamic revolution is establishing Islamvalues in all society decisions such as economic and business decisions. With thisfact in mind، Islamization of universities and textbooks is a necessity of religion. However، a review of textbooks and papers in business courses - such as mixedmarketing decisions including product selection، pricing، promotion and marketing -reveals that the courses are full of capitalism teachings. Moreover، managers oftenapply such teachings to make decisions. In this paradigm، the goal of organizationsis maximization of profit by means of customer satisfaction، which is a capitalistic value. The goal of this paper is to retrieve and analyze the Islamic values in mixed marketing decisions.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.