فهرست مطالب

مطالعات اقتصاد انرژی - پیاپی 53 (تابستان 1396)

فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی
پیاپی 53 (تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/06/30
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محبوبه جعفری *، کریم اسلاملوییان صفحات 1-33
    هدف این مطالعه بررسی تاثیر تجربی انرژی تجدیدناپذیر بر کیفیت نهادی و تولید در اقتصاد ایران به عنوان یک اقتصاد غنی از منابع انرژی طی دوره زمانی (1392-1363) می باشد. الگوی مورد مطالعه، این امکان را فراهم می سازد که تاثیر این نوع انرژی تجدیدناپذیر برکیفیت نهادی و تولید مورد مطالعه قرار گیرد. در این مطالعه تاثیر کیفیت نهادی بر تولید از طریق کانال های اثرگذاری بر فعالیت تحقیق و توسعه (R&D) و تخصیص نیروی کار بین دو بخش مولد و انحرافی نیز مورد توجه قرار گرفته است. نتایج حاصل از برآورد الگوی وضعیت- فضا برای اقتصاد ایران بیانگر این است که بهبود کیفیت نهادی به افزایش تولید به میزان 22/0 درصد و افزایش در مخارج تحقیق و توسعه و در نتیجه تولید به میزان 23/0 درصد منجر شده است. به علاوه، افزایش یک درصدی استفاده از انرژی تجدیدناپذیر موجب افزایش تولید به میزان 49/0 درصد شده است. این مسئله نشان می دهد که این نوع منابع به خودی خود برای رشد اقتصادی مضر نمی باشند. همچنین یافته های تحقیق بیانگر آن است که یک درصد افزایش در استفاده از انرژی تجدیدناپذیر باعث کاهش کیفیت نهادی به اندازه 59/0 درصد در اقتصاد ایران می شود. در نتیجه، تاثیر نهایی این نوع انرژی تجدیدناپذیر بر تولید بستگی به برآیند اثر فزاینده مستقیم و همچنین اثر کاهنده غیرمستقیم آن بر تولید دارد که نتایج حاصل از این تحقیق برای اقتصاد ایران حاکی از برآیند منفی اثر انرژی تجدیدناپذیر بر رشد محصول در اقتصاد ایران است. در واقع، کیفیت پایین نهادی در اقتصاد ایران موجب شده تا درآمد حاصل از انرژی تجدیدناپذیر به جای آن که به افزایش رشد اقتصادی منتهی گردد، به تضعیف آن منجر شود. بنابراین یافته های این تحقیق اهمیت توجه سیاست گذاران به نقش کیفیت نهادی در اثربخشی انرژی تجدیدناپذیر برای رشد اقتصادی کشور را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: کیفیت نهادی، انرژی تجدیدناپذیر، رشد اقتصادی، الگوی وضعیت- فضا، ایران
  • زهرا انصاری اردلی *، میر حسین موسوی، حمید کردبچه صفحات 35-60
    یکی از ویژگی های بازار گاز طبیعی، نوسانات زیاد قیمت است که سبب ایجاد ریسک قیمتی می شود که باید با استفاده از ابزارهای مالی مناسب، مدیریت و پوشش داده شود. در این راستا هدف این مقاله برآورد نرخ بهینه پوشش ریسک است. برای این منظور از آمار و اطلاعات ماهانه قراردادهای آتی های یک تا چهار ماهه بورس طی سال های 2016-2000 استفاده شده است. نرخ های پوششی به وسیله مدل های OLS، VECM-GARCH و BEKK-GARCH برآورد شده اند. با مقایسه ریسک و اثربخشی حالت های بدون پوشش و پوشش یافته می توان نتیجه گرفت که استفاده از قراردادهای آتی ها توجیه پذیر است. همچنین با طولانی شدن سررسید قراردادهای آتی ها، نرخ های پوششی ریسک در مدل های پویا برای تمامی قراردادها افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: قراردادهای آتی، نرخ بهینه پوشش ریسک، اثر بخشی، مدل های اقتصادسنجی OLS، GARCH - BEKK و BEKK-GARCH
  • الله مراد سیف، داود حمیدی رزی * صفحات 61-103
    از جمله عوامل مهم قهری که تفاوت در شدت مصرف انرژی بین کشورها و بین استان های یک کشور را موجب می شود، موقعیت جغرافیایی آنها می باشد. در مطالعات تجربی بین-کشوری و بین- استانی، مدلسازی شدت مصرف انرژی تنها در حضور بعد فضا و با حذف تورش تخمین، استنتاجات صحیح آماری ممکن خواهد شد. در سطح استان های کشور ج.ا.ایران نیز عواملی مانند اقلیم، مساحت و سیاست های تمرکزگرایی( و قطب های صنعتی) باعث بروز وابستگی فضایی شدت مصرف انرژی شده و مدلسازی آن باید در حضور بعد مکان(فضا) صورت گیرد. هدف این مطالعه بررسی عوامل موثر بر شاخص شدت مصرف انرژی استان های کشور و برآورد کشش فضایی شدت مصرف انرژی طی دوره 1379-1392 می باشد. بدین منظور، مدل تحقیق در چارچوب داده های پانلی تصریح شده و ضرایب توسط تکنیک های اقتصادسنجی فضایی پانلی و تخمین زن شبه- حداکثر راستنمایی(QMLE) برآورد شدند. بر طبق نتایج کشش خودرگرسیون فضایی شدت مصرف انرژی در بین استان های کشور 55/0 درصد ارزیابی شد و لذا برای کاهش شدت مصرف مصرف انرژی در بین استان های کشور باید منطقه ای عمل کرد. در پایان مهم ترین توصیه های سیاستی این پژوهش برای پژوهش گران و سیاست گزاران بحث شده است.
    کلیدواژگان: شدت مصرف انرژی، شهرنشینی، صنعتی شدن، استان های کشور، اقتصادسنجی فضایی تابلویی
  • بهرام فتحی، مهدی خداپرست مشهدی *، مسعود همایونی فر، سید حسین سجادی فر صفحات 105-133
    با توجه به بررسی ابعاد اقتصادی تغییرات آب و هوایی و آثار زیست محیطی آن، به ویژه در شرایط کنونی که حجم گازهای گلخانه ای با روند صعودی در حال افزایش است، اهمیت فراوانی دارد، لذا این مطالعه یک روش جدید برای ارزیابی کشورهای در حال توسعه را معرفی می کند. در این مطالعه با در نظر گرفتن ستانده های مطلوب و نامطلوب به صورت نامتقارن با بهره گیری از مدل ترکیبی بازی همکارانه و تحلیل پوششی داده ها با ملاحظات زیست محیطی اندازه گیری عملکرد کارایی کشورها بررسی می شود. در حقیقت در مطالعه موردی نیاز است چگونگی اندازه گیری در یک ساختار یکپارچه بررسی شود. در تحلیل پوششی داده ها ی متعارف ممکن است در میان کشورهای شکست ایجاد گردد و نتایج امتیازات کارایی بی معنی باشد، به خصوص زمانی که کشورها ناکافی باشند. در این مقاله یک نگرش جدید بر پایه تحلیل پوششی داده ها و تئوری بازی برای ارزیابی کشورها بوسیله یک مقیاس بزرگ اندازه گیری ارائه شده است. برای این پیشنهاد بازی چانه زنی مانند یک بازی همکارانه و مدل تحلیل پوششی داده های مرسوم ترکیب می شوند. روش پیشنهادی صرف نظر از نا کامی تعدادی از کشورها در بیشتر کشورها کارآمد است.
    کلیدواژگان: کارایی زیست محیطی
  • نغمه هنرور *، سعید دایی کریم زاده صفحات 135-164
    به بررسی رابطه بلند مدت بین متغیرهای قیمت نفت خام، نرخ ارز، شاخص قیمت مسکن و قیمت ریالی طلا طی دوره 4Q1391- 1Q1374 با استفاده از رویکرد تصحیح خطای برداری ساختاری(svecm) می پردازد. نتایج آزمون هم انباشتگی حاکی از وجود یک رابطه بلند مدت بین متغیرها در سطح معنا داری 99%، می باشد. با توجه به تعریف نرخ ارز (قیمت هر واحد دلار بر حسب ریال)، نتایج توابع واکنش ضربه نشان می دهد که شوک قیمت ریالی طلا در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اثر منفی و معنادار بر نرخ ارز دارد. همچنین شوک شاخص قیمت مسکن در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اثر منفی و معنادار بر نرخ ارز دارد. شوک قیمت نفت خام در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، اثر مثبت و معنادار بر نرخ ارز دارد. نتایج کلی تجزیه واریانس خطای پیش بینی نشان می دهد که بیشترین سهم در واریانس نرخ ارز مربوط به شوک قیمت نفت می باشد که این شوک بیشترین اثر خود را در بلند مدت مدت بر واریانس نرخ ارز بر جای می گذارد. نتایج این بخش نشان می دهد که نتایج واکنش ضربه و تجزیه واریانس با هم کاملا سازگار می باشد و یکدیگر را نیز تایید می کنند.
    کلیدواژگان: رابطه بلند مدت، نرخ ارز، قیمت ریالی طلا، قیمت نفت خام، شاخص قیمت مسکن، رویکرد تصحیح خطای برداری ساختاری
  • ناصر چاووشی *، سعید دایی کریم زاده صفحات 165-184
    ایران با پشت سر گذاشتن فشار تحریم های اقتصادی، با اجرای برجام ، فرصتی جهت حضور فعال در عرصه اقتصاد جهانی کسب نموده که شرط موفقیت در استفاده از این فرصت، برخورداری از صنایع دارای مزیت و توان اقتصادی در برابر رقبا می باشد. بررسی و ارزیابی توان رقابتی صنایع مادر جهت تدوین و اجرای سیاست های کلان از جمله سیاست های حمایتی، امری لازم و ضروری است. صنعت نفت ایران و شرکت های تحت پوشش آن به دلیل اهمیت نفت در تامین انرژی سایر صنایع و سهم بالای آن در اقتصاد ملی در دوره پس از اجرای برجام، یکی از صنایع مادر محسوب می گردد که نیازمند توجه و حمایت لازم از سوی مسئولین می باشد. در این مطالعه که یک تحقیق تحلیلی- توصیفی است بر اساس صورت های مالی منتهی به سی ام اسفند1391، جهت بررسی توان رقابتی شرکت پالایش نفت اصفهان، شاخص های ضریب حمایتی شامل ضریب حمایت اسمی محصول، ضریب حمایت اسمی نهاده و ضریب حمایت موثر سه فرآورده منتخب شامل بنزین ، نفت سفید و نفت گاز اندازه گیری گردیده است. نتایج نشان می دهد که با وجود حمایت از نهاده های تولید شامل نفت خام و انرژی از طریق تخفیف و اختصاص یارانه ، به دلیل اعمال سیاست های محدود کننده اقتصادی از این محصولات حمایت نگردیده و هزینه های پنهان از جمله مالیات غیر مستقیم بر شرکت تحمیل و موجب ضرر و زیان شرکت گردیده است که استمرار این وضعیت موجب آسیب بر توان رقابتی صنعت نفت در دوره پسا تحریم خواهد شد.
    کلیدواژگان: ضریب حمایتی، ضریب حمایت اسمی محصول، ضریب حمایت اسمی نهاده، ضریب حمایت موثر، شرکت پالایش نفت اصفهان
  • هادی دیباوند *، عباس کاظمی نجف آبادی صفحات 185-211
    یکی از ارکان اصلی رژیم های مالی در قراردادهای سرمایه گذاری بالادستی نفت نظیر قراردادهای امتیازی و مشارکت در تولید، پرداخت بهره مالکانه توسط شرکت بهره بردار به دولت میزبان است. روش های جدید محاسبه بهره مالکانه برخلاف روش های سنتی که ابتناء آن به ارزش فروش و حجم تولید بود؛ ترکیبی از مولفه های قیمت، حجم تولید، نرخ تولید و سودآوری، ذیل ملاحظات فنی و اقتصادی یک میدان نفتی است. یکی از مواردی که در قراردادهای نفتی می تواند محل مناقشه طرفین باشد تبیین دقیق شرایطی است که وقوع آنها منجر به ایجاد وضعیت درخواست مذاکره مجدد (هاردشیپ یا عسر و حرج) توسط یکی از طرفین قرارداد می شود. در این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سئوال هستیم که موضوع بهره مالکانه و نحوه محاسبه آن در قراردادها چگونه می تواند به درخواست مذاکره مجدد منتهی گردد. نشان داده می شود نحوه محاسبه بهره مالکانه و تاثیرپذیری آن از شرایط بیرونی اقتصاد از دو کانال طولانی شدن دوره بازگشت سرمایه شرکت خارجی و همچنین کاهش درآمدهای دولت، توجیه کننده وضعیت هاردشیپ خواهد بود. در نتیجه به منظور کاهش وضعیت هاردشیب از کانال بهره مالکانه، توجه به مولفه هایی نظیر اتخاذ روش های ترکیبی در محاسبه بهره مالکانه، دقت در تعیین نرخ های بهره مالکانه، امکان انعطاف در روش پرداخت بهره مالکانه و لحاظ مولفه عمر میدان و اقتضاءات فنی و تولیدی، در زمان تنظیم قرارداد ضروری می گردد.
    کلیدواژگان: بهره مالکانه، روش های محاسبه بهره مالکانه، قراردادهای سرمایه گذاری بالادستی نفت، مذاکره مجدد
  • فاطمه نظری * صفحات 213-233
    به دلیل اهمیت بالای درآمد های مالیاتی در تامین بودجه کشورها بررسی عوامل موثر بر این درآمدها و رابطه آن با درآمد نفتی یکی از موضوعات مهم در اقتصاد است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثر درآمد نفتی بر درآمد مالیاتی کشورهای صادرکننده نفت با تقسیم کشورها به دو قسمت تجارت باز با سطح پایین و سطح بالامی باشد که با استفاده از رهیافت داده های تابلویی در طی سال های 2014-1998 پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که در کشورهای صادرکننده نفت با سطح تجارت باز پایین و بالا درآمد نفتی منفی و معنادار برآورد شده و علامت تولید ناخالص داخلی در کشورهایی با تجارت باز پایین مثبت و غیرمعنادار، شاخص درک فساد منفی و معنادار، تجارت باز مثبت و غیرمعنادار و سهم کشاورزی در تولید ملی هم مثبت و غیرمعنادار میباشد. اما در کشورهای صادرکننده نفت با سطح تجارت باز بالا تولید ناخالص داخلی منفی و غیرمعنادار، شاخص درک فساد، تجارت باز و سهم کشاورزی در تولید ملی مثبت و معنادار برآورد شده است.
    کلیدواژگان: درآمد مالیاتی، درآمد نفتی، روش پانل دیتا
|
  • Mahboubeh Jafari *, Karim Eslamloueyan Pages 1-33
    The main goal of this paper is to study the effect of non-renewable energy on output and institutional quality in Iran as an energy-rich country for the period 1984-2013. To this end, we introduce institutional quality into an endogenous growth model. The model allows us to examine how the resource abundance can influence output both directly and indirectly.In our model, the quality of institution is assumed to affect output through its impact on research and development (R&D) activities and the allocation of labor force between productive and non-productive sectors. The estimation results of our state-space model indicate that one percent improvement in institutional quality increases output and R&D expenditure by 0.22 and 0.23 percent, respectively. Moreover, we find that one percent increase in non-renewable energy raises output directly by 0.49 percent. However, we show that the use of non-renewable energy has a downward pressure on the quality of institutions in Iran and hence have negative impact on output indirectly.More specifically, one percent increase in using non-renewable energy decreases the index of institutional quality by 0.59 percent in Iran. This negative impact offsets the positive effect of using more non-renewable energy on GDP and hence lowers the growth rate. This finding highlights the importance of the institutional quality for enhancing the effect of non-renewable energy on output growth in Iran..
    Keywords: Institutional Quality, Non-Renewable Energy, Economic Growth, State-Space Model, Iran
  • Zahra Ansari Ardali *, Dr Mir Hooseyn Musavi, Dr Hamid Kordbacheh Pages 35-60
    One characteristic of natural gas markets is frequent price swings, which create a price risk that needs to be managed through appropriate hedging strategies. This study attempts to estimate an optimal hedging option. We use the information provided by the stock exchange for future contracts of between one and four months for the period 2000-2016. We apply the OLS, VECM -GARCH and BEKK-GARCH methods to compare the risk born with or without hedging using futures contracts. We find that the use of futures contracts is justified. We notice that the longer the time frame of future contracts, dynamic models suggest an increased rate of hedging.
    Keywords: futures, hedge rate risk, effectiveness, econometric models OLS, VECM -GARCH, BEKK-GARCH
  • Dr Alahmorad Seyfi, Dawod Hamidi Razi * Pages 61-103
    Among the important factors that inevitable causes differences in energy intensity between countries and between regions in a country is their geographical location. In inter-provincial and cross-country empirical studies, modeling of energy intensity only in the presence of the space and eliminating the bias estimation will get correct statistical inference. Among provinces of Iran factors such as climate, area and centralization policies (and industry pools) causing spatial autocorolation of energy intensity and modeling energy intensity of provinces must be done in the presence of space dimention. The aim of this study was to investigate the factors affecting energy intensity index in provinces of Iran and estimateing of spatial autocorolation over the period 2000-2013. For this purpose, the emprical model stipulated in the framework of panel data and coefficients were estimated by spatial panel econometric techniques and quasi-maximum likelihood (QMLE) method. Acoording to results, regional spatial elasticity of energy intensity was estimated 0.55 percent. Therefore, to reduce energy intensity among provinces should be act regionaly. The most important policy recommendations of this study for scholars and policymakers were discussed.
    Keywords: Energy Intensity Index, Industrialization, Urbanization, Iran's provinces, Spatial Panel Econometric
  • Bahram Fathi, Mahdi Khodaparast Mashhadi *, Masuod Homayounifar, Seyedhossein Sajadifar Pages 105-133
  • Naghme Honarvar * Pages 135-164
    This study examines long-term relationship between oil prices, exchange rates, house prices and the price of gold rials during 4Q1391- 1Q1374 using structural vector error correction approach (svecm) deals. Co-integration test results indicate the existence of a long-term relationship between the variables significant at 99%, is. According to the definition of currency (dollars per unit per Rials), the results of impulse response functions show that monetary gold price shock in the short term, medium term and long term negative effect on the exchange rate. The housing price index shocks in the short term, medium term and long term negative effect on the exchange rate. Crude oil price shock in the short term, medium term and long term, positive effect on the exchange rate.
    Keywords: Long-term relationship, exchange rates, the price of monetary gold, crude oil prices, house prices, structural vector error correction approach
  • Naser Chavoshi *, Dr Saeed Daei-Karimzadeh Pages 165-184
    Iran after the pressure of economic sanction and execution the joint comprehensive plan of action(BARJAM), faced opportunity to active presence in the global economy and advantaged industries is condition for successful. Review and Assessment the competitive power of original industries it’s necessary to development and implementation of major policies. Iran's oil industry and companies covered is one of the original industries becuose of its high share of oil in energy and other industries and in the national economy in the period after the implementation of BARJAM that need attention and support by the authorities. In this descriptive-analytical study that based on financial statements ending on the thirtieth Esfand 1391 to assessment the competition power of Esfahan oil refinery company has been measured and analyzed the protective coefficient indexes including Nominal Protection Coefficient of Output(NPC), Nominal Protection Coefficient of Input(NPCI) and Effective Protection Coefficient(EPC) obtained from three selected products, i.e. petrol, kersion and oil gas. The results show that nominal protection coefficient of input is less than one and it means that protection inputs have been protected. Nominal protection coefficient of three outputs is also less than one and its means that outputs have,nt been protected. Effective protection coefficient of three selected outputs is less than one and it means that production of these outputs haven,t been protected and also indirect tax has been imposed in production of these outputs and continuation of this situation would damage the competitiveness of the oil industry in the post-sanctions period.
    Keywords: Supportive factor, the nominal protection coefficient, nominal protection factor inputs, effective protection factor, Esfahan Oil Refining Co
  • Hadi Dibavand * Pages 185-211
    Paying the royalty by an international oil company (IOC) to host government is one of the principal basis of fiscal regimes in upstream oil investment contracts like license and production sharing agreement. Unlike traditional methods which were only based on selling value and production volume, the new methods of royalty calculation contain a combination of price, production volume and rate and profitability with regard to the technical and economical aspects of an oil field. One issue which arises a conflict between parties in a contract is the clarification of conditions in which a renegotiation (hardship) clause could be referred to by a party of the contract. In this study, we are going to answer to this question that: how royalty and its calculation method lead to a renegotiation request in contracts. It will be shown that royalty calculation method and its influence by exogenous economical conditions can justify a hardship situation through two ways, a longer period of investment return for foreign company (IOC) and a reduction in government income. As a Conclusion, to reduce the occurrence of hardship due to royalty payment, considering some factors like: applying the combinational methods of royalty calculation, exact determination of royalty rates, flexibility in royalty payment method and attention to the life period of a field with its technical features, are essential at the moment of contract writing
    Keywords: royalty. royalty calculation. renegotiation. upstream oil investment contracts
  • Fateme Nazari * Pages 213-233
    Because of the importance of tax revenues in provision of budget of countries, it is one of the most important subjects in economics to investigate the Factors affecting these revenues and its relationship with oil revenues. The main objective of this research is the investigation the effect of oil revenues on tax revenue of Petroleum Exporting Countries with dividing the country into two parts, Open trade with low-level and high level which has been investigated by using Panel Data Approach during the years 1998-2014. The results show that oil revenues is estimated negative and significant in the Petroleum Exporting Countries with Open trade with low-level and high level and the GDP is estimated positive and non significant in countries with a low level of open trade . corruption perception index is estimated negetive and significant, open trade is estimated positive and non significant and the share of agriculture in GDP is estimated positive and non significant. But in the petroleum exporting countries with a high level of open trade , GDP is estimated negetive and non significant, corruption perception index , open trade and the share of agriculture in GDP is estimated positive and significant .
    Keywords: tax revenue, oil revenue, panel data approach