فهرست مطالب

علمی شیلات ایران - سال بیست و ششم شماره 2 (پیاپی 100، خرداد و تیر 1396)

مجله علمی شیلات ایران
سال بیست و ششم شماره 2 (پیاپی 100، خرداد و تیر 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/04/15
  • تعداد عناوین: 18
|
  • مبین مشک آبادی، سعید گرگین، حسن فضلی، علی اکبر قره آقاجی صفحات 1-5
    رایجترین و مناسبترین روش صید کیلکا ماهیان در ایران، روش صید با تور بالابر مخروطی به وسیله نور افشانی زیر آبی است. تورهای مورد استفاده در ایران معمولا از جنس نخ های پلی آمید 6.6 (نایلون) با شماره نخ 9/ D210 هستند. یکی از مسایل مهم صیادان، تشخیص زمان مناسب برای تعویض تورهای صیادی است که متاسفانه بدلیل عدم وجود اطلاعات، این امر به درستی انجام نمی گیرد. برای شناخت دقیق این موضوع، نمونه هایی از تورهای نو و تورهای کار کرده صیادی موجود در بندر صیادی بابلسر تهیه و توسط دستگاه اینسترون مورد بررسی قرار گرفتند. داده های حاصل با استفاده از بسته های نرم افزاری 2010EXCEL و SPSS20 مورد بررسی قرار گرفتند. جهت مقایسه ی میانگین مقادیر استحکام در مقابل پارگی از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) و برای مقایسه دو به دو میانگین ها از آزمون دانکن (Duncan) استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین بافته تازه خریداری شده (شاهد) و توری که 10 ماه مورد استفاده قرار گرفته است از نظر ویژگی های نقطه گسیختگی و درصد ازدیاد طول اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0P<). ​
    کلیدواژگان: دریای خزر، تور بالابر مخروطی، صید کیلکا، استحکام الیاف تور
  • زهرا هاشمی حسین آبادی، سیاوش سلطانیان، مصطفی اخلاقی صفحات 7-13
    هدف از انجام این مطالعه اندازه گیری میزان غلظت فلزات سنگین در تعدادی از غذاهای زنده مورد استفاده در پرورش آبزیان بود. بدین منظور نمونه هایی از کرم خونی، کرم لجن، کرم خاکی، گاماروس، حلزون صدفدار، میگوی شیشه ای از محیط آبزیان داخلی و میگوی ریز خشک دریایی وارداتی تهیه گردید. پس از آماده سازی و هضم شیمیایی نمونه ها، میزان جذب اتمی فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفت و غلظت این عناصر بر اساس واحد میکروگرم برگرم وزن خشک نمونه ها ثبت گردید. نتایج بدست آمده نشان داد بیشترین میزان غلظت فلزات سنگین در غذاهای زنده مود آزمایش به این ترتیب بود: آهن (2/10±4/213)، کادمیم (013/0±15/1)، نیکل (6/3±97/20) در کرم خاکی؛ روی (8/5±71/105)، کروم (3/5±63/19) در کرم لجن؛ مس (2/4±34/37) در میگوی شیشه ای داخلی و سرب (7/4±71/24) در میگوی ریز خشک دریایی وارداتی مشاهده گردید. مقادیر زیاد فلزات سنگین در برخی از غذاهای زنده تعیین شده در این مطالعه ممکن است منجر به بروز اثرات منفی در سلامت ماهی ها و انسان شود. بنابراین پیشنهاد می شود حداکثر غلظت مجاز از این عناصر تعیین و به عنوان استاندارد سلامت برای واردات غذاهای زنده تعریف شود.
    کلیدواژگان: فلزات سنگین، بی مهرگان آبزی، غذای زنده
  • حمیده ریگی قزاق، علی آبرومند، سعید ضیایی نژاد، پریا اکبری صفحات 15-24
    تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر آستاگزانتین بر عملکرد رشد (وزن نهایی و ضریب رشد ویژه و شاخص وضعیت)، تغذیه (ضریب تبدیل غذایی، میزان غذای دریافتی و نسبت کارایی روتئین)، ترکیب شیمیایی (میزان پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر) و برخی شاخص های بیوشیمیایی سرم خون (پروتئین تام، گلوکز، تری گلیسرید و کلسترول) به مدت 60 روز صورت گرفت. در این مطالعه، تعداد 120 قطعه ماهی کفال خاکستری با میانگین وزنی g07/0±77/11 در یک طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار آزمایشی و 3 تکرار ( با تعداد 10 قطعه در هر تکرار) که شامل تیمار آزمایشی شاهد (بدون استفاده از آستاگزانتین) و در تیمارهای آزمایشی 2، 3، 4 میزان استفاده از آستاگزانتین به ترتیبmg/kg 50، 100، 150 غذا بود، در آذرماه ماه 1394 مورد تغذیه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که در پایان آزمایش، بیشترین میزان غذای دریافتی، ضریب رشد ویژه، نسبت کارایی پروتئین و شاخص وضعیت در تیمار حاوی mg/kg 150 آستاگزانتین مشاهده شد که با تیمار شاهد دارای تفاوت معنی دار بود (05/0>P). هم چنین بیشترین وزن نهایی و پروتئین تام و کمترین تری گلیسرید و کلسترول در تیمار های حاوی mg/kg 100 و 150 آستاگزانتین مشاهده شد. کمترین میزان چربی در تیمارهای تغذیه شده با آستاگزانتین مشاهده شد که اختلاف معنی داری را با تیمار شاهد نشان داد (05/0>P). در مجموع بر اساس نتایج این تحقیق، افزودن mg/kg 100 و 150 آستاگزنتین به جیره غذایی ماهی کفال خاکستری به منظور بهبود شاخص های رشد، تغذیه، کیفیت لاشه و فراسنجه های بیوشیمیایی خون در این ماهی پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: ماهی کفال خاکستری، آستاگزانتین، ترکیب لاشه، شاخص های رشد، فراسنجه های بیوشیمیایی خون
  • کامیار جاوید رحمدل، حمید علاف نویریان، بهرام فلاحتکار، آریا باباخانی لشکان صفحات 25-35
    مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر جایگزینی آرد ماهی با کنجاله آفتابگردان بر عملکرد رشد، کارایی تغذیه و ترکیب تقریبی بدن بچه ماهیان انگشت قد کپور معمولی انجام شد. پنج جیره آزمایشی با سطوح جایگزینی صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد آرد ماهی با کنجاله آفتابگردان با سطح یکسان پروتئین، چربی و انرژی تهیه شد. نسبت آرد ماهی در جیره شاهد 28 درصد بود. بچه ماهیان با وزن متوسط 36/0 ± 03/3 گرم در 15 مخزن فایبرگلاس توزیع شدند. پس از 10 هفته تغذیه با جیره های آزمایشی، شاخص های رشد و کارایی تغذیه مورد ارزیابی قرار گرفتند و 6 عدد ماهی از هر مخزن جهت سنجش ترکیب تقریبی بدن صید گردید. مطابق نتایج، بیشترین وزن نهایی در تیمار 25 درصد به دست آمد (05/0>p)، گرچه تفاوت در تیمارهای 50 و 75 درصد با تیمار شاهد معنی دار نبود (05/0p). همچنین از نظر ترکیب لاشه، تفاوت معنی داری بین تیمارها از نظر درصد رطوبت، پروتئین و چربی وجود داشت (05/0>p)، اما درصد خاکستر تفاوت معنی داری بین تیمارها نشان نداد (05/0 کلیدواژگان: جایگزینی، اقلام گیاهی، بهره وری پروتئین، کپورماهیان
  • زیبا مقدسی، شهلا جمیلی، دلاور شهباززاده، نریمان مصفا، کامران پوشنگ باقری صفحات 37-46
    پروتئینها و پپتیدها و عاملهای شیمیایی در زهر شقایق دریایی ها به طور قوی مولکولهای فعال بیولوژیکی با خصوصیات دارویی مفید هستند. هدف از این مطالعه بررسی اثر سمیت زهر خام جدا شده ازشقایق دریایی Stichodactyla haddoni از خلیج فارس بر روی رده های سلولی سرطان سینه و سلول نرمال جنینی کلیه انسان به روش MTT بود .نمونه های S. haddoni از جزیره لارک خلیج فارس از جنوب ایران صید شد. عصاره گیری آبی از تانتاکل ها انجام شد. رده سلولی ها در محیط کشت کامل سلولی پاساژ داده شدند. سلولها با غلظتهای مختلف زهر خام به دست آمده از 78/0 -100 میکروگرم به صورت به روش رقت سازی در طی زمان 24 ساعت در معرض قرار گرفتند. نتایج آنالیز آماری نشان داد فعالیت سیتوتوکسیک عصاره روی ردیف سلولی های مورد مطالعه تقریبا در همه دوزها فعالیتی مشابه به همدیگر داشتند (05/0 P value <). نتیجه IC50 غلظتهای مختلف زهر خام بر روی رده های سلولی سینه و نرمال به ترتیب (μg 13/4 ، 8/117 ) به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان می دهندکه با افزایش غلظت عصاره میزان مرگ ومیر درهر دو ردیف سلولی افزایش می یابد. زهر خام ، مرگ و میر بیشتری روی سلولهای سرطانی سینه نسبت به سلولهای نرمال ایجاد کرد. پس زهرخام S.haddoni می تواند به عنوان یک عامل جلوگیرنده قوی رشد برای رده های سلولی سرطان بخصوص سرطان سینه و با سمیت کمتر یا بدون سمیت بر سلولهای نرمال انسان مطرح باشد.
    کلیدواژگان: Stichodactyla haddoni، شقایق دریایی، عصاره خام، فعالیت سمیت سلولی
  • مهدی بی ریا، نرگس جواد زاده پورشالکوهی، سید احمد حسینی، محمد ولایت زاده صفحات 47-60
    ماهی حمری (Carasobarbus luteus) یکی از گونه های باربوس ماهیان بومی آب های داخلی جنوب غربی ایران می باشد که در رودخانه ها و تالاب های استان خوزستان شناسایی شده است. این تحقیق با هدف بررسی خصوصیات زیستی تولید مثل ماهی حمری رودخانه کارون انجام شد. صید بصورت ماهیانه از اسفند ماه 1390 تا فروردین ماه 1392 در سه ایستگاه در منطقه دشت عقیلی شوشتر واقع در استان خوزستان صورت گرفت. بطور کلی 385 قطعه ماهی حمری از منطقه مورد مطالعه صید شد. در این تحقیق فراوانی طول کل ماهیان 89/23±57/161 میلیمتر و فراوانی وزنی آن ها 46/35±80/63 گرم به دست آمد. بالاترین و پایین ترین میزان شاخص گنادی به ترتیب در ماه های بهمن (638/5±629/10) و آذر (560/0±986/0) به دست آمد. در این تحقیق 183 قطعه ماهی نر، 180 قطعه ماهی ماده حمری و 22 قطعه غیربالغ در رودخانه کارون شناسایی شد. میانگین قطر تخمک در مراحل جنسی دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب 818/13، 091/15، 265/16 و 2/16 میلیمتر بود. بیشترین قطر تخمک ماهی حمری مربوط به ماه بهمن (52/18 میلیمتر) و کمترین قطر تخمک مربوط به ماه دی (88/13 میلیمتر) بود. میانگین هماوری مطلق ماهی حمری 7±59/5754 و میانگین هماوری نسبی ماهیان 03/1±30/53 محاسبه گردید. با توجه به اینکه این تحقیق در بالادست رودخانه انجام شده است دلیل تفاوت فصل تخم ریزی و طول و وزن این گونه با سایر باربوس ماهیان می تواند موقعیت جغرافیایی باشد. همچنین این گونه دارای دو پیک تخم ریزی در مهر و بهمن ماه است، بنابراین امکان ناهمزمان بودن تخم ریزی آن وجود دارد.
    کلیدواژگان: تولید مثل، زیست شناسی، ماهی حمری، رودخانه کارون
  • حسن فضلی، غلامرضا دریانبرد صفحات 61-68
    هدف از این مطالعه گروه بندی شرکت های تعاونی صیادی پره ماهیان استخوانی بر اساس میزان صید طی سال های بهره برداری 89-1388 الی 91-1390 می باشد. در این مطالعه از داده های صید حدود 123 شرکت تعاونی پره در سه استان گیلان، مازندران و گلستان به تفکیک گونه (سفید، کفال ماهیان، کپور، کلمه، سیاه کولی، شاه کولی، شگ ماهیان، ماش، سس، سیم، سوف، آزاد، اردک ماهی، اسبله) استفاده شد. طی سال های مذکور از مجموع صید ثبت شده 14 گونه/گروه، ماهی سفید با24/66 درصد، بیشترین سهم از کل صید را به خود اختصاص داد. کفال ماهیان، ماهی کپور و شگ ماهیان نیز به ترتیب با 42/27، 31/1 و 26/4درصد در رده های بعدی قرار دارند. با استفاده از شاخص فاصله اقلیدسی و روش پیوند کامل، 123 شرکت تعاونی پره در سه خوشه، خوشه اول شامل 8 و خوشه دوم سوم بتر تیب شامل 25 و 90 شرکت تعاونی پره تقسم بندی شدند. خوشه سوم ضعیف ترین خوشه بوده و بیشتر این شرکتهای تعاونی پره در قسمت های شرقی و غربی سواحل ایرانی دریای خزر واقع شده اند.
    کلیدواژگان: خوشه بندی، ماهیان استخوانی، صید، پره، دریای خزر
  • آسیه مخلوق، حسن نصرالله زاده ساروی، فرخ پرافکنده، حسن فضلی، رحمان میرزایی، حمید حسین پور، علیرضا کیهان ثانی، مسطوره دوستدار صفحات 69-78
    مخازن آبی سهم مهمی را در تامین آب آشامیدنی و کشاورزی دارا هستند. در ایران نیز بررسی کیفیت آب در دریاچه ها ی پشت سد در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعه حاضر به بررسی وضعیت کیفی آب سد آزاد سنندج با استفاده از شاخص های کیفیت آب ایران (IRWQI) و سطح تروفیکی (غنی شدگی کارلسونTSI =) پرداخته است. نمونه برداری طی 12 ماه در سالهای 95-1394در پنج ایستگاه انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین سالانه نیترات، آمونیوم، فسفر کل، فسفات، درصد اشباع اکسیژن، pH، EC، شفافیت، سختی کل، BOD5، COD و کلروفیل-آبه ترتیب برابر01/0±21/0، 004/0±048/0، 001/0±030/0، 001/0±016/0 میلی گرم بر لیتر، 3±114 درصد، 37/0±89/7، 40±290 میکروزیمنس، 14/0±00/2، 1±138، 19/0±18/2، 13/1±28/9 و 73/0±73/4 میلی گرم بر لیتر بوده است. سطح تروفیکی در مخزن سد و نیز ایستگاه های مختلف، عموما بر اساس کلروفیل-آ، مزوتروف و براساس سایر فاکتورها (فسفر کل، شفافیت و درصد اشباع اکسیژن در لایه های زیرین) یوتروف تا هایپرتروف بود. میانگین شاخص کارلسون (سطح تروفیکی) بیانگر وضعیت مزوتروف (کیفیت خوب) در مخزن سد بود. براساس IRWQI، کیفیت آب در این مخزن در طبقه بسیارخوب قرار گرفت. اگرچه مقادیر میانگین از شاخص های فوق، بیانگرمناسب بودن این دریاچه برای تامین آب شرب و فعالیت های شیلاتی بود ولی با توجه به کاهش کیفیت آب و نیز افزایش سطح تروفیکی در برخی از ماه ها، لازم است که با اعمال راهکارهای مدیریتی کیفیت مناسب آب در مخزن سد حفظ گردد.
    کلیدواژگان: شاخص کیفیت آب ایران، سطح تغذیه گرایی، سد مخزنی آزاد، سنندج، کردستان
  • داود علی پور، مهران جواهری بابلی، لاله رومیانی صفحات 79-88
    هدف از این تحقیق بررسی تاثیر روش های پخت بر محتوای مواد معدنی و ویتامین های فیله شانک زرد باله بود.در این مطالعه ، فرایند پخت بر روی فیله ماهی شانک زرد باله(Acanthopagrus latus) با 3 روش شامل بخار پز کردن، سرخ کردن و کباب کردن (گریل کردن) بر میزان ویتامین (A وE ) و مواد معدنی ( آهن ، فسفر،مس ،روی، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم ) باتعداد سه بار تکرار انجام شد ونتایج بدست آمده با مقادیر ویتامین و مواد معدنی نمونه خام مقایسه گردید.برای اندازه گیری محتوای ویتامین از روش کروماتوگرافی مایع کارایی بالا(HPLC) و برای اندازه گیری مواد معدنی از روش جذب اتمی و اسپکتوفتومتری استفاده شد . مقایسه میزان کلیه مواد معدنی مذکور در نمونه های پخته شده با نمونه های خام ، تغییرات معنی داری را نشان نداد (05/0p˂).محتوای ویتامین Aدر تمامی نمونه های پخته شده ،نسبت به نمونه خام کاهش معناداری داشت(05/0p˂) که پایین ترین میزان ویتامین A در نمونه های سرخ شده (66/0±6/7 میلی گرم در صد گرم وزن مرطوب مشاهده شد (05/0p˂) . محتوای ویتامین E در تمامی نمونه های پخته شده ،نسبت به نمونه خام کاهش معناداری داشت(05/0p˂) و پایین ترین میزان ویتامین E ، در نمونه های گریل شده(02/0±293/0میلی گرم در صد گرم وزن مرطوب) بدست آمد . نتایج تحقیق نشان داد که سه روش پخت شامل بخار پزکردن و گریل کردن و سرخ کردن باعث تغییر معناداری در محتوای مواد معدنی نشدند اما تاثیر این سه روش پخت بر محتوای ویتامین A و E در فیله ماهی شانک زردباله (Acanthopagrus latus)متفاوت بود.
    کلیدواژگان: شانک زرد باله، Acanthopagrus latus، روش های پخت ماهی، مواد معدنی، ویتامین A، ویتامین E
  • سعیده کیوانلو، محمد سوداگر، محمد مازندرانی صفحات 89-99
    آگاهی از اثر سمیت مواد ضدانجماد یکی از ضروری ترین پیش نیازها در طراحی دستورالعمل انجماد جنین ماهیان است. در این مطالعه به منظور بررسی اثر سمیت مواد ضدانجماد، جنین ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) در مراحل جنینی روخزیدگی ناقص و ضربان قلب انتخاب و برای مدت 5 دقیقه در معرض آنزیم پروناز (2 میلی گرم در میلی لیتر) قرار گرفتند. جنین های نفوذپذیر شده در سه ماده ضدانجماد نفوذپذیر شامل: دی متیل سولفوکساید، متانول و پروپیلن گلیکول در غلظت های 1 تا 4 مولار و در یک ماده ضدانجماد نفوذناپذیر، ساکارز (در غلظت های 10، 15 و 20 درصد) به مدت 5 و 15 دقیقه غوطه ور شدند. پس از آن جنین ها شسته شده و تا زمان تفریخ انکوباسیون شدند. بررسی سمیت مواد ضدانجماد از طریق محاسبه درصد تفریخ لارو صورت گرفت. نتایج نشان داد در هر دو مرحله تکاملی، درصد تفریخ با افزایش غلظت و مدت زمان در معرض گذاری به طور معنی داری کاهش یافت؛ همچنین متانول ماده ضدانجماد نفوذپذیر با کمترین سمیت بود و پس از آن پروپیلن گلیکول و دی متیل سولفوکساید قرار داشتند. افزایش زمان در معرض گذاری با ساکارز به ویژه در مرحله ضربان قلب به طور معنی داری منجر به کاهش درصد تفریخ شد. با پیشرفت روند تکاملی (از مرحله روخزیدگی ناقص به ضربان قلب)، حساسیت جنین ماهی کپور معمولی نسبت به مواد ضدانجماد کاهش یافت.
    کلیدواژگان: کپور معمولی، جنین، سمیت، مواد ضدانجماد، نفوذپذیری
  • فریده باعثی، علی آبرومند، سعید ضیایی نژاد، مهران جواهری بابلی صفحات 101-110
    در این تحقیق اثرات پروبیوتیک لاکتوباسیلوس تجاری در تغذیه ماهیان بر ترکیبات شیمیایی فیله و فاکتورهای بیوشیمیایی خون ماهی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور تعداد 243 قطعه ماهی تحت دو تیمار با غلظت پروبیوتیکی صفر(شاهد ،C)، 103واحد تشکیل کلنی در هر گرم (تیمارA) و 106 واحد تشکیل کلنی در هر گرم (تیمار B) پروبیوتیک لاکتوباسیلوس تجاری تغذیه شدند. نتایج مطالعه نشان داد میزان چربی فیله ماهیان در تیمار B بالاترین و در تیمار A کم ترین درصد را به خود اختصاص داده بود، که این میزان در هر دو تیمار نسبت به گروه C اختلاف معنی داری را نشان داد(05/0 P<). ماهیان گروه C دارای کم ترین میزان خاکستر نسبت به ماهیان تغذیه شده با پروبیوتیک بودند. بیش ترین میزان رطوبت متعلق به تیمار A و کم ترین میزان آن متعلق به تیمار B بود که با گروه C اختلاف معنی داری داشت (05/0 P<). تیمارA دارای بالاترین درصد پروتئین نسبت به دیگر تیمارها بود اما اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین میزان کلسترول و تری گلیسرید متعلق به تیمار B و کمترین میزان متعلق به تیمار A بود. پروتئین کل سرم در طول دوره آزمایش کاهش اما میزان آلبومین افزایش یافت. بر این اساس می توان پیشنهاد نمود که جهت بهبود ارزش غذایی ماهی کپور معمولی از پروبیوتیک مذکور استفاده شود.
    کلیدواژگان: پروبیوتیک، لاکتوباسیلوس تجاری، ترکیبات مغذی، شاخص های بیوشیمیایی خون، ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio)
  • هادی سنچولی، حسین اورجی، عبدالصمد کرامت، خسرو جانی خلیلی صفحات 111-120
    در تحقیق حاضر اثرات دوره های مختلف محدودیت پروتئینی و تغذیه مجدد طی مدت 8 هفته بر عملکرد رشد و ترکیبات بیوشیمیایی بدن بچه ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) مورد مطالعه قرار گرفت. بچه ماهیان کپور با میانگین وزن اولیه 7/0±09/20 گرم در هفت گروه آزمایشی تحت تیمارهای غذایی قرار گرفتند و هر گروه دارای سه تکرار بود. تیمار A: هشت هفته غذادهی با جیره حاوی 32 درصد پروتئین (گروه شاهد)، و برای تیمارهای B، C، D، E، F و G به ترتیب دوره ه محدودیت پروتئینی در هفته آغازین، دوهفته آغازین، سه هفته آغازین ، چهارهفته آغازین، یک هفته درمیان و یک هفته محدودیت و سه هفته غذادهی با جیره کامل در نظر گرفته شد. در طی دوره محدودیت از جیره حاوی 16 درصد پروتئین به عنوان جیره غذایی محدودیت پروتئینی استفاده شد. بیشترین مقدار وزن نهایی، افزایش وزن بدن، درصد افزایش وزن بدن، کارایی تبدیل غذایی و نرخ رشد ویژه در تیمار C و کمترین مقدار آن ها در تیمار E مشاهده شد. بهترین ضریب تبدیل غذا نیز مربوط به تیمار C بود، که نفاوت مشخصی با تیمارهای D و E داشت (05/0P<). بالاترین میزان کارایی تبدیل پروتئین نیز در تیمار F مشاهده شد (16/0±41/2)، که تفاوت معنی داری با تیمارهای CوG نشان نداد (05/0)، اما با سایر تیمارها تفاوت معنی دار نشان داد (05/0P<). همچنین بیشترین مقدار پروتئین و چربی لاشه در تیمارهای D و F مشاهده شدند.در نهایت می توان نتیجه گرفت که هر چه طول زمانی دوره های محدودیت پروتئینی بیشتر شود، توان ماهی در جبران کاهش رشد، کمتر خواهد شد اما هرچه طول دوره محدودیت پروتئینی کمتر باشد، ماهی بهتر می تواند کمبود رشد خود را جبران نماید.
    کلیدواژگان: محدودیت پروتئینی، رشد جبرانی، ترکیب بدن، شاخص های رشد، کپور معمولی Cyprinus carpio
  • آسیه مخلوق، حسن نصرالله زاده ساروی، فرشته اسلامی، علیرضا کیهان ثانی، فریبا واحدی صفحات 121-130
    زی توده فیتوپلانکتون و غلظت کلروفیل-آاز پارامترهای مهم در برآورد تولیدات اولیه اکوسیستم آبی محسوب می شوند. هدف از مقاله حاضر تعیین کلروفیل-آو فهم تغییرات این فاکتور در ارتباط با برخی پارامترهای تجمع فیتوپلانکتون و عوامل غیر زیستی (محیطی و مواد مغذی) در اکوسیستم ساحلی دریای خزر-منطقه گهرباران می باشد. نمونه برداری بصورت ماهانه در لایه های سطح، 5 و 10 متر از اعماق 5، 10 و 15 متری طی سال 1392 صورت گرفت. نتایج نشان داد که روند تغییرات مقادیر وزن تر (biovolume) توده فیتوپلانکتون از بهار تا زمستان (بجز کاهش آن در تابستان ) افزایشی بود. حداقل و حداکثر میانگین (SE±) کلروفیل-آبه ترتیب در بهار (05/0± 39/0) و پاییز(23/0± 56/4) میلی گرم در مترمکعب ثبت گردید. تغییر الگوی گونه های غالب فیتوپلانکتون در فصول مختلف نقش مهمی در ارتباط بین محتویات کلروفیلی سلول با پارامترهای غیرزیستی نشان داد. در منطقه مورد بررسی، دما در فصول تابستان و پاییز، غلظت مواد مغذی فسفردر بهار، نیتروژن در تابستان و سیلیس در بهار و زمستان دارای اثر معنی دار بر بروز عدم تطابق بین الگوی تغییرات وزن تر توده فیتوپلانکتونی و غلظت کلروفیل بودند. نتیجه اینکه، تفاوت در الگوی تغییرات کلروفیل و زی توده بیانگر ضرورت توجه در انتخاب پارامتر مناسب به منظور برآورد بهره وری از دریا (برآورد تولیدات اولیه) و یا پیش بینی شکوفایی جلبکی بخصوص در محل استقرار قفس های پرورش ماهی (پن و کیج) است. زیرا تغییرات در سطح ارتباط کلروفیل-آو زی توده می تواند به خطاهای واضح در تفسیر نتایج و نیز مشاهدات میدانی غیرمنتظره ختم شود.
    کلیدواژگان: شاخص های تولیدات اولیه، کلروفیل، وزن تر توده فیتوپلانکتونی، منطقه گهرباران، دریای خزر
  • سردار محمودی، مهدی بنایی، پروانه شوکت، احمد نوری، لاله موسوی ده موردی صفحات 131-138
    هدف از این مطالعه ارزیابی تغییرات آسیب شناسی بافتی آبشش ها، کبد، طحال، کلیه و روده ماهیان قزل آلای رنگین کمان پرورشی در چهار ایستگاه مختلف در امتداد چشمه برم لردگان است. در این مطالعه 15 ماهی از هر ایستگاه صید و پس از کالبد شکافی از بافت آبشش، کبد، طحال، کلیه و روده ماهی ها نمونه برداری انجام شد و بعد از تهیه مقاطع بافتی با رنگ هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شدند. بافت ها با بزرگنمایی X400 مورد بررسی قرار گرفتند. بهم چسبیدگی ، هیپرپلازی آبششی، پوسته پوسته شدن و نکروز اپیتلیوم آبششی، هیپرتروفی و تورم لاملاهای آبششی، هیپرتروفی و دژنرسانس چربی در هپاتوسیت ها، دژنره شدن گلومرولی و مجرای جمع آوری ادرار، افزایش فضای لومن، تحلیل رفتن گلومرولی؛ افزایش مراکز ملانوماکروفاژی و بهم ریختن آرایش سلول های الیپسوئیدی طحال، نکروز سلول های مخاطی، پوسته پوسته شدن اپیتیلیوم لایه مخاطی روده از مهمترین آسیب های بافت شناسی است که کم و بیش در کمتر از 20 درصد از ماهیان صید شده از ایستگاه چهارم و معدودی از ماهیان ایستگاه سوم مشاهده شد. نتیجه این مطالعه بافت شناسی نشان داد که این تغییرات ممکن است ناشی از افزایش سطح مواد شیمیایی در مزارع پایین دستی باشد. لذا این تغییرات آسیب شناسی بافتی را می توان به عنوان شاخص زیستی مناسبی جهت پایش کیفیت آب در نظر گرفت.
    کلیدواژگان: آسیب شناسی بافتی، کیفیت آب، نشانگر زیستی، قزل آلای رنگین کمان، چشمه برم
  • جاسم غفله مرمضی، مرتضی یعقوبی، امید صفری صفحات 139-151
    در این پژوهش اثرات کاهش چهل درصدی اسیدهای آمینه ی ضروری آرژنین، فنیل آلانین و تریپتوفان در جیره غذایی بر فاکتورهای رشد، تغذیه و ترکیب بیوشیمیایی لاشه ماهی صبیتی به مدت 42 روز مورد بررسی قرار گرفت. از چهار تیمار غذایی در 3 تکرار استفاده شد که شامل جیره غذایی شاهد با میزان و نسبت مناسب از همه ی اسید های آمینه ی ضروری بود. در سه تیمار دیگر اسیدهای آمینه آرژنین، فنیل آلانین و تریپتوفان به میزان 40% نسبت به جیره کنترل کاهش یافتند. جهت متعادل نمودن دقیق اسیدهای آمینه ضروری از اسیدهای آمینه خالص (کریستاله) در ساخت همه جیره ها استفاده گردید. در تیمار کمبود اسید آمینه ی آرژنین (ARG) تنها در دو شاخص درصد افزایش وزن (156/32±4/4) و تثبیت نیتروژن (13/8±0/76) نسبت به کنترل به صورت معنی داری کاهش یافت (05/0> P). اما در تیمار های کمبود اسید آمینه ی فنیل آلانین (PHE) و تریپتوفان (TRP) همه ی شاخص های رشد و تغذیه از جمله وزن نهایی، درصد افزایش وزن، نرخ رشد ویژه، میزان مصرف غذا، نرخ کارایی پروتئین و تثبیت نیتروژنی نسبت به شاهد به صورت معنی داری کاهش یافت (05/0> P). ترکیب شیمیایی لاشه در تیمار های آزمایشی در مقایسه با تیمار شاهد با افزایش میزان رطوبت در تیمار PHE، کاهش انرژی ناخالص در همه ی تیمار ها و کاهش چربی خام در تیمار های PHE و TRP ، همراه بود (05/0> P). کاهش پروتئین کل لاشه در تیمار کمبود اسید آمینه ی آرژنین نشان دهنده استفاده بیشتر از پروتئین نسبت به چربی به عنوان منبع انرژی در این گروه از ماهیان در مواجهه با کمبود اسید امینه ی آرژنین می باشد. کاهش چربی لاشه در همه ی تیمار های آزمایشی نشان دهنده ی اختلال در متابولیسم چربی با کاهش کارایی اسید های آمینه ی ضروری در بدن می باشد. علی رغم کاهش چهل درصدی هر یک از اسیدهای آمینه ی ضروری آرژنین، فنیل آلانین و تریپتوفان در هر یک از جیره ها میزان این اسیدهای آمینه در لاشه ماهیان در بین تیمارها تغییر معنی داری را نشان ندادند که نشان دهنده ذخیره سازی این اسیدهای آمینه ی محدودشده توسط بدن ماهی در مواجهه با کمبود آنها می باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که کاهش یک اسید آمینه ی ضروری تاثیر بسیار زیادی در جذب سایر اسید های آمینه و ساخت پروتئین و در نهایت رشد دارد.
    کلیدواژگان: آرژنین، تریپتوفان، فنیل آلانین، کمبود اسیدآمینه، ماهی صبیتی، Sparidentex hasta
  • شبنم باقری، سیده زهرا معصومی زاده صفحات 153-162
    کلرلا از جلبک های سبز و مهم میباشد که به دلیل توان تحمل شرایط نامساعد محیطی در تصفیه فاضلاب از آن استفاده می شود. فاضلاب و پساب به دلیل وجود مواد مغذی می توانند به عنوان یک محیط کشت غنی برای کشت میکروجلبک ها استفاده شوند. از آنجایی که ویتامین ها در رشد میکروجلبک ها موثرند، لذا جهت بررسی اثرات ترکیبات ویتامینه (گیلارد، کانوی و ترکیبات گروه B) و نوع آب مورد استفاده در محیط کشت (آب دریا و فاضلاب غیر استریل)، رشد میکروجلبک کلرلا در تیمارهای مختلف ویتامینه و محیط کشت های کانوی و TMRL مورد آزمایش قرار گرفتند. محیط های کشت آب دریا (5 تیمار) و فاضلاب غیراستریل (6 تیمار) بودند که هر تیمار دارای 3 تکرار بوده است. با توجه به بررسی های انجام شده مشخص گردید که در آب دریای استریل شده، رشد کلرلا بین محیط کشت دارای ویتامین (ویتامین های گیلارد و ویتامین های کانوی) و محیط کشت فاقد ویتامین و همچنین بین محیط کشت کانوی و دیگر تیمارها (محیط کشتTMRL بدون ویتامین و محیط کشت TMRL با ویتامین ) اختلاف آماری معنی داری وجود دارد (05/0p<)، در حالی که بین تیمارهای محیط کشت TMRL دارای ترکیبات ویتامینه مختلف در آب دریا اختلاف معنی داری وجود ندارند (05/0p>). در بین تیمارهای فاضلاب غیراستریل، بین محیط کشت ها اختلاف معنی داری وجود ندارد (05/0p>)، یعنی وجود ویتامین ها و همچنین محیط کشت کانوی در محیط غیراستریل باعث افزایش رشد نمی شود.
    کلرلا از جلبک های سبز و مهم میباشد که به دلیل توان تحمل شرایط نامساعد محیطی در تصفیه فاضلاب از آن استفاده می شود. فاضلاب و پساب به دلیل وجود مواد مغذی می توانند به عنوان یک محیط کشت غنی برای کشت میکروجلبک ها استفاده شوند. از آنجایی که ویتامین ها در رشد میکروجلبک ها موثرند، لذا جهت بررسی اثرات ترکیبات ویتامینه (گیلارد، کانوی و ترکیبات گروه B) و نوع آب مورد استفاده در محیط کشت (آب دریا و فاضلاب غیر استریل)، رشد میکروجلبک کلرلا در تیمارهای مختلف ویتامینه و محیط کشت های کانوی و TMRL مورد آزمایش قرار گرفتند. محیط های کشت آب دریا (5 تیمار) و فاضلاب غیراستریل (6 تیمار) بودند که هر تیمار دارای 3 تکرار بوده است. با توجه به بررسی های انجام شده مشخص گردید که در آب دریای استریل شده، رشد کلرلا بین محیط کشت دارای ویتامین (ویتامین های گیلارد و ویتامین های کانوی) و محیط کشت فاقد ویتامین و همچنین بین محیط کشت کانوی و دیگر تیمارها (محیط کشتTMRL بدون ویتامین و محیط کشت TMRL با ویتامین ) اختلاف آماری معنی داری وجود دارد (05/0p<)، در حالی که بین تیمارهای محیط کشت TMRL دارای ترکیبات ویتامینه مختلف در آب دریا اختلاف معنی داری وجود ندارند (05/0p>). در بین تیمارهای فاضلاب غیراستریل، بین محیط کشت ها اختلاف معنی داری وجود ندارد (05/0p>)، یعنی وجود ویتامین ها و همچنین محیط کشت کانوی در محیط غیراستریل باعث افزایش رشد نمی شود.
    کلیدواژگان: کلرلا، آبزی پروری، ویتامینها، فاضلاب
  • عبدالکریم خداشناس، سید علی اکبر هدایتی، رسول قربانی، سید عباس حسینی، محمود سقلی صفحات 163-167
    تحقیق حاضر در مجتمع پرورش میگو گمیشان در شمال شهرستان گمیشان در استان گلستان اجرا شد. جهت کاهش بار آلودگی، در مسیر کانال خروجی اصلی پساب میگو، تاسیسات لاگون به مساحت حدود 30 هکتار جهت رسوب گذاری احداث شد. جهت انجام طرح، از سه ایستگاه ورودی مجتمع پرورش میگوی گمیشان، ورودی لاگون (قبل از ورود به لاگون) و خروجی لاگون در سه ماهه آخر طول دوره پرورش (اواخر ماه های مرداد، شهریور و مهر سال 1394) با اندازه گیری برخی از پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب شامل EC، BOD، NO3، PO4 و NH4 نمونه برداری صورت گرفت. مقادیر BOD، نیترات و فسفات در سه نقطه ورودی سایت، ورودی لاگون و خروجی لاگون تغییرات معنی داری نداشتند (05/0 کلیدواژگان: استان گلستان، کاهش آلودگی، دریای خزر، پساب خروجی، مجتمع پرورش میگوی گمیشان
  • مهران یاسمی، علینقی سرپناه، مهسا محمودی خوش دره گی، مهران پارسا صفحات 169-172
    فیل ماهی (Huso huso Linnaeus، 1758) از ماهیان اقتصادی و با ارزش دریای خزر می باشد که به دلیل بومی بودن، رشد نسبتا سریع، امکان تولید مثل در شرایط اسارت، تامین لارو و بچه ماهی آن با هزینه کمتر در مقایسه با سایرگونه های ماهیان خاویاری کاندید مناسبی برای پرورش به شمار می رود (Mohseni et al.، 2008). زیره سیاه گیاهی بوته ای و علفی به ارتفاع حداکثر نیم متر می باشد. قسمت مورد استفاده ی این گیاه، میوه های آن است که سرشار از اسانس می باشد. زیره دارای خواص ضد انگلی، ضد قارچی، ضد عفونی کننده و ضد اسپاسم بوده و مقوی معده است (Ahmad & Abdel-Tawwab، 2011). در سال های اخیر بیشترین تحقیقات تغذیه ای در ارتباط با اثرات پروبیوتیک ها و پرو بیوتیک ها در آبزی پروری بوده است، بطوریکه در آبزی پروری پروبیوتیک ها به منظور کنترل بیماری ها، به صورت مکمل غذایی یا حتی در برخی موارد به عنوان جایگزینی برای ترکیبات ضد میکروبی (آنتی بیوتیک ها) مورد استفاده قرار می گیرد (Cain et al.، 2003). این تحقیق با هدف بررسی تاثیر پودر زیره سیاه بر برخی شاخص های رشد و ترکیبات لاشه بدن بچه فیل ماهیان صورت پذیرفت.
    کلیدواژگان: زیره سیاه، شاخص های رشد، ترکیبات لاشه، بچه فیل ماهی