مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال شانزدهم شماره 5 (پیاپی 100، امرداد 1396)

در سخن سردبیری یکی از شماره های پیشین مجله دانشگاه، به موضوع بسیار مهم «باز پس گیری مقالات منتشر شده به دلیل اشتباهات آماری» پرداختیم ]1[. در همان شماره، با تکیه بر شواهد موجود، اشاره کردیم که استفاده ناصحیح از آزمون های آماری ممکن است منجر به باز پس گیری مقالات منتشر شده گردد [2].
در ادامه آن چه که گفته شد و در تجزیه و تحلیل داده های مربوط به سلامت، گاهی اوقات پیش می آید که محققین قصد دارند یک پیامد مشخص نظیر فشارخون و یا چاقی را بین دو گروه تحت مطالعه نظیر مردان و زنان و یا بیماران و افراد سالم، مورد مقایسه قرار دهند. در این حالت نیز، انتخاب آزمون آماری مناسب از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد ]3[. بنابراین، هدف از نگارش این سخن سردبیری، معرفی آزمون های آماری مناسب برای مقایسه یک پیامد در بین دو گروه می باشد.
برای انتخاب یک آزمون آماری مناسب، همان طور که نمودار 1 نشان می دهد، نخست باید به این سوال پاسخ داد که داده های مورد بررسی از چه طبیعتی برخوردار هستند ]4[. چرا که آزمون های آماری مناسب برای داده های طبقه بندی شده (Categoric) مانند جنسیت با داده های عددی (Numeric) مانند طول قد و یا اندازه وزن متفاوت است ]3[. پس از مشخص شدن طبیعت داده ها، سوال مهم دیگری که مطرح می شود این است که آیا نمونه های تحت مطالعه نمونه های زوج شده (Paired) هستند یا خیر؟
اگر برای داده های طبقه بندی شده دوحالتی (Binary)، نمونه های مورد بررسی زوج شده باشند، آزمون مناسب آزمون مک نمار (McNemar’s test) می باشد، در غیر این صورت، اگر تعداد مشاهدات کمتر از 20 باشد و یا اگر تعداد مشاهدات بین 20 تا 40 باشد و کوچک ترین فراوانی مورد انتظار کمتر از 5 باشد، آزمون مناسب، آزمون دقیق فیشر (Fisher’s exact test) در غیر این صورت، اگر حداکثر 20% فراوانی های مورد انتظار کمتر از 5 باشد، آزمون مجذور کای(Chi-square test) ، آزمون مناسب قلمداد می گردد ]5[.
اما در خصوص داده های عددی، قبل از این که سوال زوج بودن داده ها مطرح شود، سوال مهم دیگری مطرح می گردد و آن این است که آیا داده ها از توزیع نرمال (Normal distribution) برخوردار می باشند؟ اگر پاسخ به این سوال مثبت باشد و ما قصد آن را داشته باشیم که داده های زوج شده را مورد مقایسه قرار دهیم، آزمون آماری مناسب، آزمون t زوجی (Paired t-test) می باشد. هم چنین، اگر داده ها از توزیع نرمال برخوردار بوده و ما قصد داشته باشیم که داده های غیر زوجی را مورد آزمون قرار دهیم، آزمون مناسب، آزمون t دو نمونه مستقل ((Independent two-sample t test می باشد] 4[.
بالاخره در خصوص داده های عددی که از توزیع نرمال برخوردار نمی باشند، در صورتی که مقایسه داده های زوج شده مورد نظر باشد، آزمون آماری مناسب، آزمون ناپارامتری رتبه های علامت دار ویلکاکسون (Wilcoxon signed ranks test) و اگر مقایسه داده های غیر زوجی مورد نظر باشد، آزمون آماری مناسب، آزمون ناپارامتری من - ویتنی یو (Mann-Whitney U test) می باشد. لازم به توضیح است که در داده های طبقه بندی شده، نسبت ها (Proportion) مورد مقایسه قرار می گیرند در حالی که در داده های عددی با توزیع نرمال، میانگین ها (Means) و در داده های با توزیع غیر نرمال، میانه ها (Medians) مورد مقایسه قرار خواهند گرفت [4].

درحالی که دریافت تشخیص سرطان پستان می تواند منجر به پریشانی روانشناختی شود و کیفیت زندگی بیماران را کاهش دهد، به نظر می رسد اما تاب آوری می تواند به عنوان عاملی حفاظتی عمل کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به سرطان پستان با کیفیت زندگی آنان با توجه به نقش تعدیل کننده تاب آوری بود.
در این پژوهش توصیفی تعداد 92 بیمار زن مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به بیمارستان سیدالشهدای اصفهان با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسش نامه کیفیت زندگی بیماران سرطانی، پرسش نامه تاب آوری Kremen & Block و مقیاس اضطراب افسردگی بیمارستانی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی و آزمون همبستگی Pearson و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین اضطراب 46/3±81/10، افسردگی 04/4±56/8، تاب آوری 89/8±57/45 و کیفیت زندگی بیماران 46/18± 95/62 بود. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان با افسردگی (001/0>p، 74/0-=r)، اضطراب (001/0>p، 60/0-=r) و تاب آوری (001/0>p، 45/0=r) رابطه معناداری وجود داشت و تاب آوری نقش تعدیل کننده در رابطه میان اضطراب و افسردگی با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان ایفا می کرد.
اضطراب و افسردگی، کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان را کاهش می دهد اما تاب آوری می تواند این تاثیر را تعدیل نماید. بنابراین، به نظر می رسد در کنار درمان های پزشکی، اجرای مداخله های روانشناختی مناسب به منظور افزایش تاب آوری توسط روانشناس، پرستار و مددکار اجتماعی، بتواند در افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان موثر باشد.

سطوح پلاسمایی مولکول های چسبان و نیمرخ لیپیدی به عنوان شاخص های مهمی در برآورد خطر بیماری های قلبی-عروقی به شمار می رود. فعالیت ورزشی می تواند اختلال عملکرد اندوتلیال را بهبود ببخشد. هدف پژوهش حاضر، تاثیر هشت هفته تمرین تناوبی با شدت متوسط به همراه مصرف کورکومین بر مقادیر سرمی 1-VCAM و ICAM-1 در موش های چاق یائسه بود.
در این مطالعه تجربی 28 سر موش ماده یائسه مسن نژاد ویستار 24 ماهه به طور تصادفی به 4 گروه (کنترل، مکمل، تمرین، تمرین+مکمل) تقسیم شدند (7 سر در هر گروه). برنامه تمرینی شامل 8 هفته، 3 جلسه در هفته، هر جلسه 10 مرتبه فعالیت 1 دقیقه ای با شدت 50% و 2 دقیقه استراحت بین تکرارها بود که در هفته اول با 14 متر در دقیقه شروع شد و در هفته هشتم به 28 متر در دقیقه رسید. 48 ساعت پس از پایان آخرین جلسه تمرین نمونه خونی از آزمودنی ها گرفته شد و سطوح ICAM-1، VCAM-1، تری گلیسیرید و کلسترول تام اندازه گیری شد. از روش آماری تحلیل واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی Pearson استفاده شد.
غلظت ICAM-1 در گروه های تجربی کاهش یافت که در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معنادار بود (05/0p>). غلظت VCAM-1 در گروه های تجربی کاهش داشت اما معنادار نبود (05/0p>). بین مقادیرICAM-1 وVCAM-1 چهار گروه ارتباط معناداری وجود نداشت. مقادیر تری گلیسیرید و کلسترول تام گروه های تجربی کاهش یافت اما در مقایسه بین گروهی معنادار نبود (05/0p>).
اجرای تمرینات تناوبی با شدت متوسط و مصرف کورکومین با کاهش عوامل خطرساز قلبی-عروقی ممکن است برای پیشگیری از بروز بیماری های قلبی مفید باشد.

اختلال فزون کنشی جنسی به تلاش های ناموفق متعدد افراد برای کنترل یا کاهش مدت زمان صرف شده، درگیر شدن در تخیلات، تمایلات و رفتارهای جنسی تعریف می شود که در پاسخ به حالت های خلقی ملال آور یا رویدادهای استرس زا می باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اختلال فزون کنشی جنسی در دانشجویان بر اساس دشواری در تنظیم هیجان و بهزیستی روانشناختی طراحی شده است.
این پژوهش از نوع توصیفی بود که 300 نفر از دانشجویان پسر دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 95-1394 به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ایچندمرحله ای بر اساس دانشکده و کلاس انتخاب شدند و پرسش نامه های رفتار فزون کنشی جنسی، دشواری در تنظیم هیجان و بهزیستی روانشناختی را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، آزمون های همبستگی Pearson و رگرسیون خطی چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که بین دشواری در تنظیم هیجان (001/0p<، 51/0r=) و بهزیستی روانشناختی (001/0p<، 39/0- r=) با اختلال فزون کنشی جنسی دانشجویان، همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین دشواری در تنظیم هیجان (2/30%=R2) و بهزیستی روانشناختی (8/17%=R2) با توان مطلوبی، اختلال فزون کنشی جنسی دانشجویان را پیش بینی کردند.
یافته های این مطالعه ضرورت توجه به مشکلات تنظیم هیجان و بهزیستی روانشناختی را در اختلال فزون کنشی جنسی دانشجویان نشان می دهند. شروع مداخلات مناسب و موثر برای پرداختن به این مشکلات و آموزش راهبردهای تنظیمی مثبت در دانشجویان می تواند از شیوع و وقوع این اختلال و مشکلات بهداشتی بعدی (از جمله بارداری های ناخواسته و بیماری های منتقله از راه جنسی) جلوگیری کند.

هیپرلیپیدمی، یک اختلال متابولیکی پیش رونده و جهانی است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی اثر عصاره های هیدروالکلی سالویا شریفی و سالویا ویرگاتا بر برخی پارامترهای بیوشیمیایی سرم در موش های صحرایی نر هیپرلیپیدمیک بود.
در این مطالعه تجربی 40 موش صحرایی نر نژاد ویستار به 4 گروه مساوی: شاهد، هیپرلیپیدمی، هیپرلیپیدمی و تیمار با عصاره های هیدروالکلی سالویا ویرگاتا و سالویا شریفی (200 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن) تقسیم و یک ماه با جیره پرچرب تغذیه شدند. با سنجش کلسترول و تری گلیسرید سرم، هیپرلیپیدمی تایید شد و عصاره ها به مدت 21 روز خورانده شد. در پایان، کلسترول، تری گلیسرید و آنزیم های کبدی سرم اندازه گیری و داده ها توسط تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی Tukey آنالیز شد.
در مقایسه با گروه هیپرلیپیدمی، کلسترول، تری گلیسرید و لیپوپروتئین با دانسیته کم سرم در گروه های درمان کاهش معنی داری یافت که این کاهش در گروه درمان با سالویا شریفی برجسته تر بود (05/0>p). هر دو عصاره، لیپوپروتئین با دانسیته بالا را افزایش دادند، اما این افزایش تنها در گروه درمان با سالویا شریفی معنی دار بود (05/0>p). آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز سرم در گروه های درمان در مقایسه با گروه هیپرلیپیدمی کاهش معنی داری یافت (به ترتیب 05/0>p و 01/0>p)؛ اما کاهش بین دو گروه درمان معنی دار نبود (05/0˃P).
هر دو عصاره توانستند سبب بهبود پروفایل لیپیدی و آنزیم های کبدی در موش های صحرایی هیپرلیپیدمیک شوند، اما بهبود در گروه درمان با سالویا شریفی بارزتر بود.

غذا خوردن احساسی منجر به افزایش دریافت انرژی و به تبع آن مشکلات مربوط به وزن و شکل بدن می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط احساسات غذایی با شاخص های تن سنجی در دانشجویان دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1394 انجام شد.
این مطالعه به صورت توصیفی در تیرماه سال 1394 بر روی 130 نفر از دانشجویان دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام گرفت. وضعیت احساسات غذایی با پرسش نامه (Emotional eater questionnaire) EEQتعیین شد. برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون های t مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، همبستگی خطی Pearson و مجذور کای استفاده شد.
ارتباط بین نمایه توده بدن و نمره احساس غذایی معنی دار بود (248/0r=- ،002/0p=)؛ به طوری که افراد با نمایه توده بدنی بالاتر از 30 کیلوگرم بر مترمربع، نمره احساس غذایی کمتر و کنترل ضعیف تری بر غذا خوردن داشتند (69/1±23/4). همچنین، میانگین و انحراف معیار نمره احساس غذایی در افراد با دور کمر غیرنرمال (84/1±71/5) و در افراد با دور کمر نرمال (33/1±82/6) بود (038/0p=). همبستگی مثبت و معنی داری بین سن و نمره احساس غذایی به دست آمد (21/0r=، 017/0p=). ارتباط معنی داری بین وضعیت زندگی (بومی یا غیربومی بودن) و نمره احساس غذایی مشاهده شد (021/0p=).
به نظر می رسد احساسات غذایی منفی با پرخوری، چاقی، سن، سابقه چاقی در بستگان درجه یک و مصرف مکمل ارتباط دارند. ضروری به نظر می رسد با ارائه آموزش های تغذیه ای و روان شناختی مناسب در سطح جامعه، احساسات غذایی و انتخاب های غذایی ناشی از آن را کنترل نمود تا شاهد اثرات مفیدی در جامعه بود.

یکی از مهم ترین شاخص های نشان دهنده کیفیت آموزش عالی، کیفیت محیط آموزشی است. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کیفیت محیط آموزشی بر اساس مدل (DREEM) Dundee Ready Educational Environment Measure از دیدگاه دانشجویان پزشکی مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سال 1394 انجام شد.
این مطالعه از نوع مقطعی و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه 50 سوالی DREEM بود. پرسش نامه در اختیار 370 نفر دانشجوی پزشکی مشغول به تحصیل دانشگاه قرار گرفت که تعداد 260 نفر پرسش نامه ها را تکمیل کردند و تحویل دادند. داده های به دست آمده با کمک شاخص های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آزمون های آمار استنباطی t مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سطح معنی داری در آزمون ها 05/0 در نظر گرفته شد.
میانگین و انحراف معیار کلی امتیاز جو آموزشی 74/22±01/89 از 200 امتیاز به دست آمد. کیفیت آموزش از نظر اکثریت دانشجویان، 165 نفر (5/63%)، نیمه مطلوب ارزیابی شد. جو کلی آموزش از نظر دانشجویان در حیطه های پنج گانه، متاثر از جنس، وضعیت تاهل، سن، معدل و مقطع تحصیلی نبود (05/0

نتیجه گیری

به طورکلی، محیط حاکم بر آموزش از نظر دانشجویان نیمه مطلوب ارزیابی گردید. بنابراین، توجه بیشتر به محیط یادگیری و برنامه ریزی دقیق تر برای بهبود وضع آموزشی از طرف مسئولان دانشگاه و خودارزیابی های مداوم آموزشی، ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژگان: دانشجوی پزشکی، محیط آموزشی، درک دانشجویان، رفسنجان

تصویر بدن نماینده تصوری است که فرد از بدن خود دارد و مهم ترین بخش تصور فرد از خود است؛ زیرا ظاهر فیزیکی فرد، اولین ویژگی است که در برخورد افراد با فرد دیگر، مورد قضاوت قرار می گیرد. از طرف دیگر، یکی از معیارهای مورد توجه سلامت روانی، رضایت از تصویر ذهنی بدنی و نگرش مثبت به جسم می باشد. لذا این مطالعه با هدف تعیین ارتباط تصویر بدن با سلامت روان دانشجویان انجام شد.
در این مطالعه مقطعی، 372 نفر از دانشجویان محصل در شهر بیرجند در سال تحصیلی 1395 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه سلامت عمومی (General Health Questionnaire; GHQ-28) و پرسش نامه تصویر بدنی (Multidimensional Body-Self Relations Questionnaire; MBSRQ) بود. داده ها با به کارگیری آمار توصیفی و آزمون های همبستگی Spearman، Kruskal-Wallis، Mann-Whitney، و رگرسیون خطی ساده تجزیه و تحلیل شدند.
بین تصویر بدنی و سلامت روان همبستگی معکوسی وجود داشت که از لحاظ آماری نیز معنی دار بود (001/0p<). بین نمره تصویر بدنی کل و دو خرده مقیاس خود بدن و رضایت از بدن با نمره سلامت روان کل و تمامی ابعاد آن نیز همبستگی معکوس و معنی داری وجود داشت (05/0p<). نتایج رگرسیون خطی ساده نیز نشان داد که میانگین سلامت روان به ازای یک واحد افزایش نمره تصویر بدنی، 372/0 نمره کاهش می یابد
نتایج مطالعه حاکی از آن بود که بین تصویر بدنی با سلامت روان رابطه معکوسی وجود دارد که توجه به این امر می تواند در تهیه و تدوین برنامه های مشاوره ای یا آموزشی راهگشا باشد.