فهرست مطالب

مطالعات تاریخی - پیاپی 63 (زمستان 1397)

نشریه مطالعات تاریخی
پیاپی 63 (زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/12/04
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی فلاحی * صفحات 5-34
    در تحقیق حاضر برای اینکه نگاه چندبعدی و کامل تری به انقلاب اسلامی داشته باشیم از روش واقع گرایی انتقادی و چارچوب نظری الگوی تحولی کنش اجتماعی استفاده شده است. مبحث نظری این تحقیق به روی بسکار تعلق دارد که تلاش دارد در فهم و تبیین پدیده های اجتماعی از هر دو رهیافت ساختارمحور و کارگزارمحور توامان بهره ببرد. بر اساس روش مذکور و انطباق آن با انقلاب اسلامی در مبحث ساختاری به ساختارهای سیاست داخلی، نظام بین الملل، ساختار اقتصادی– اجتماعی و ساختار فرهنگی توجه شد و در مبحث کارگزاری سه گروه کلی چپ، ملی- مذهبی و روحانیت مورد توجه قرار گرفت. در این تحقیق تاکید شده است که در هر دو سطح ساختاری و کارگزاری عوامل پدیدآورنده از نقش واحدی برخوردار نیستند و مثلا در حوزه کارگزاری نقش روحانیت بسیار عمیق تر از دو گروه دیگر بوده است.
    کلیدواژگان: واقع گرایی انتقادی، الگوی تحولی کنش اجتماعی، ساختار، کارگزار، انقلاب اسلامی ایران
  • میثم عبداللهی * صفحات 35-64

    در این مقاله به بررسی دوران استبداد صغیر و نقش هماهنگ انگلیس و روسیه در سرنگونی محمدعلی شاه قاجار و تلاش آنها برای تحریف مشروطه، متناسب با اهداف استعماریشان، پرداخته شده است. در این پژوهش بر روی تحولات کانون های مشروطه در دوران استبداد صغیر در سه منطقه رشت، تبریز و بختیاری توجه شده و نحوه همکاری روسیه و انگلیس در آن بررسی شده است. دامنه زمانی این تحقیق سال های 1287 و 1288 است. روش به کار گرفته شده نیز روش کتابخانه ای و توصیفی – تحلیلی است.

    کلیدواژگان: استبداد صغیر، تحریف مشروطه، نیروی رشت، نیروی بختیاری، نیروی تبریز
  • یعقوب توکلی * صفحات 65-79
    در این مقاله، ورود طوایف مسیحی آشوری از عثمانی به ایران در سال 1293 بر اثر تحولات جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی بررسی شده است. در این تحقیق بحث می شود که چگونه دولت های مسیحی غربی در جهت تقویت و حمایت همه جانبه از این گروه ها برآمدند و تلاش کردند با تقویت آنها یک نیروی نظامی قوی علیه دو کشور مسلمان عثمانی و ایران ایجاد کنند. سیاست دولت های غربی در آن زمان در جهت ایجاد بود. این سیاست، پیامدهای خونینی در ایران داشت و به کشتار جمعیت « ارمنستان بزرگ » زیادی از مردم ارومیه انجامید.
    کلیدواژگان: تجزیه ایران، بنیامین مارشیمون، ارتش مسیحی آشوری، ویلیام آمبروس شد، ایجاد اختلاف قومی - مذهبی
  • محمود نادری * صفحات 80-108
    مقاله حاضر به بررسی زمینه های تاریخی پیدایش حزب دمکرات کردستان ایران در سال های نخست پس از جنگ جهانی دوم می پردازد و تحولات آن را تا انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار می دهد. در این پژوهش به طور ویژه به نقش عنصر خارجی در پیدایش و تحولات حزب دمکرات کردستان ایران پرداخته شده و در روایتی توصیفی نقش نظام بین الملل بعد از جنگ جهانی دوم را در فعالیت های تجزیه طلبانه و مبارزه مسلحانه مورد بررسی قرار میدهد. این تحقیق مطالعه موردی محسوب شده و دوره زمانی آن از دهه 1320 تا انقلاب اسلامی در سال 1357 است.
    کلیدواژگان: ارتش سرخ شوروی، فرقه دمکرات آذربایجان، حزب توده، قاضی محمد، کومله ژیانی کورد
  • سمانه بایرامی * صفحات 109-128
    در سالهای میانی ده 1340 ، برخی هسته های مبارزاتی کوچک شکل گرفتند که اعضای آن قبل از هر اقدامی به دست ساواک دستگیر و زندانی شدند. از جمله این هسته ها می توان به گروه تربت حیدریه اشاره کرد. آنها به پیروی از روش مبارزاتی مائو در چین، مبارزه دهقانی را الگوی برنامه های خود قرار دادند. اما مدت کوتاهی پس از آغاز فعالیت توسط ساواک شناسایی و اعضای آن در آبان 1347 دستگیر شدند. اعضای گروه همگی ابراز ندامت کردند و چون اقدام خاصی هم نکرده بودند، بعد از مدتی از زندان آزاد شدند. مقاله حاضر با بررسی اسناد برجامانده از این گروه به بررسی نحوه تشکیل و فعالیت این گروه پرداخته است. این گروه، البته اهمیت و تاثیری در تاریخ ایران نداشته است، اما تحقیق درباره آن می تواند گوشه ای از فضای فکری، سیاسی و ظرفیت و امکانات و نیز شرایط جامعه ایران و محافل مبارزاتی و روشنفکری آن دوران را ترسیم سازد.
    کلیدواژگان: مائوئیسم، مبارزات چریکی، هوشنگ دامغانی، بهروز شهدوست راد، گروه پروسه مارکسیست- لنینیست ایران
  • حسین رفیع *، مجید عباس زاده مرزبالی صفحات 129-152

         مقاله ی حاضر به بررسی روابط ایران و آلمان از آغاز دوره پهلوی تا پایان مقطع جنگ جهانی دوم (1324-1304 ه ش) می پردازد. این روابط در طی دوره مذکور با فرازونشیب های زیادی همراه بوده است. به طورکلی بعد از روی کارآمدن رضاشاه و درنتیجه ی اتخاذ سیاست گرایش به نیروی خارجی سوم و اجرای برنامه های نوسازی ازسوی وی و نیز مسئله بازسازی خرابی های ناشی از جنگ جهانی اول در آلمان، روابط دو کشور در زمینه های مختلف گسترش یافت، تا این که در مقطع زمانی جنگ جهانی دوم به قطع روابط انجامید. در این پژوهش، ابتدا خلاصه ای از روابط ایران و آلمان تا قبل از به قدرت رسیدن رضاشاه بیان می شود، سپس این روابط در دوره حکومت این پادشاه مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه، به چگونگی روابط دو کشور در مقطع زمانی جنگ جهانی دوم پرداخته می شود. لازم به ذکر است که در این مقاله از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.

    کلیدواژگان: ایران، آلمان، روابط خارجی، نیروی سوم، عصر پهلوی اول