فهرست مطالب
فصلنامه آینه معرفت
پیاپی 20 (پاییز 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/08/10
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 9بحث مفهوم حرکت و نحوه وجود آن از مباحث جدی در حوزه طبیعیات و متافیزیک است. ابن سینا به سه تعریف اصلی در آثار خود از حرکت اشاره می کند و براساس تعاریف، حرکت را امری وجودی دانسته و معنی مقابل آن یعنی سکون را معنی عدمی می داند، اما نه عدم محض بلکه عدم ملکه است. در مورد نحوه وجود حرکت، ابن سینا بر حرکت توسطیه تاکید می کند و حرکت قطعیه را امری ذهنی می داند که در قوه خیال ارتسام می یابد. در این مقاله دیدگاه ابن سینا تحلیل و نقد شده است.
-
صفحه 33آنتونی فلو یکی از چهره های الحادی جهان معاصر است که به اقامه برهان علیه وجود خداوند معروف است؛ از این رو، ادبار او از موضع الحادی برای جامعه دینی حائز اهمیت است، همین امر سبب شده است تا محققان در نوشتار حاضر در پی یافتن پاسخی برای این پرسش باشند که چه عاملی موجب تغییر مواضع آنتونی فلو شده است؟ فرضیه اصلی این است که تقریرهای نوین برهان غایت شناختی که بر یافته های جدیدی در حوزه زیست شناسی مبتنی است، به خصوص یافته های مربوط به DNA، عامل اصلی تغییر مواضع آنتونی فلوست. البته در خلال تحقیق نشان داده می شود که فلو تنها توانسته است تا مرحله خداشناسی عقلانی{طبیعی} یعنی نوعی خداشناسی ارسطویی که ناشی از ضرورت عقلی است،گام بردارد و هنوز تا دستیابی به خداباوری و حیانی راه درازی پیش رو دارد.
-
صفحه 54شناخت انسان یکی از محورهای اساسی معارف بشری است. اندیشمندان بسیاری از روزگار کهن در خصوص نوع ساختار انسان به بحث و کاوش پرداخته و هر یک کوشیده اند تا با پاسخ به پرسش های اساسی در این عرصه، از اضطراب ها و احساس رنج درونی بشر بکاهند. پرسش هایی مانند اینکه: آیا آدمی ساختاری صرفا مادی دارد؟ آیا موجودی دو سرشتی است که علاوه بر بعد جسمانی، دارای بن مایه های وجودی درونی(امورفطری) نیز می باشد که از آن رهگذر از موجودات دیگر متمایز می شود؟ آیا پذیرش نظریه درون ساختاری به معنای آن است که پاره ای امور را بالفعل دارد؟ و یا اینکه منفعل محض است که هر نقشی به او داده می شود می پذیرد؟ وجه تمایز امر فطری از غیر فطری چیست؟ رسالت اصلی این مقاله تبیین دیدگاه علامه طباطبایی مفسر بزرگ معاصر بر اساس تفسیر گرانسنگ المیزان در خصوص پرسش های فوق است (گرچه در فرایند کاوش، دیدگاه اندیشمندان دیگر نیز مطرح شده است). در بررسی نظر علامه به این حقیقت دست می-یابیم که وی در چگونگی شناخت های فطری، دیدگاهی متمایز ازدیگران ارائه کرده است. مسئله فوق از مسائلی بنیادین است که بر حوزه هایی مانند: مدیریت، اقتصاد، فرهنگ، سیاست و... اثر گذار است.
-
صفحه 75میان متکلمان و حکمای مسلمان در خصوص وجود یا عدم غایت و غرض در افعال باری تعالی اختلاف نظر وجود دارد. اشاعره وجود هرگونه غایت و غرض در افعال الهی را با کمال ذاتی او متعارض می دانند و آن را انکار می کنند. در مقابل، حکمای الهی و متکلمان عدلیه معتقدند که حضرت باری تعالی در افعالش غایت و غرض دارد و هیچ فعلی از او سر نمی زند مگر اینکه متوجه غایت و غرض خاصی باشد؛ اما در اینکه غایت و غرض در افعال الهی به چه کسی یا چه چیزی برمی گردد میان این اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد. متکلمان عدلیه معتقدند که غرض باید به غیر خدا برگردد تا او از هرگونه نقص و کاستی مبرا باشد؛ اما حکما می گویند غرض باید به خود خدا برگردد تا با قاعده «العالی لا یلتفت الی السافل و لا یستکمل به» در تعارض نباشد. آنچه همه صاحب نظران بر آن اتفاق نظر دارند این است که «نقض غرض قبیح است»، زیرا منجر به اجتماع خواستن و نخواستن فعل واحد می شود که محال است.
-
صفحه 99در این مقاله سعی بر آن است با قضاوت فلسفه ارسطویی به ارزش شناسی در فلسفه ارسطویی پرداخت. به همین جهت پس از اثبات ارزش شناسی به عنوان نوعی معرفت، به رابطه بین آن با دو حوزه دیگر معرفت، یعنی وجودشناسی و معرفت شناسی پرداخته و نشان داده شده است که ارزش هایی مانند خیر و زیبایی همان علت غایی و علت صوری در تبیین ارزشی هر چیزی هستند و دست کم در طبیعت خیر و غایت هر چیزی، امری واقعی و در شیء حضور دارد، درحالی که ارزش هایی مانند زیبایی و فراخی، خوبی و بدی در نسبت وجود ما وجود دارند، در واقع، چنین ارزش هایی وجود عینی و مثالی ندارند. از نظر معرفت شناسی ارزش ها با علت صوری یعنی با صورت کلیه شناخته می شوند. همچنین ارزش شناسی ارسطو نشان می دهد که مفهوم غایت مفهومی بنیادین در فلسفه ارسطوست و می توان با آن انسجام نظام فلسفی ارسطو را نشان داد.یعنی ارسطو برای ارزش ها حیثیت وجودی و معرفتی قائل است و برای موجودات و معرفت ها و حتی برای خود ارزش ها مراتب قائل شده است، یعنی هر چیزی در سلسله مراتب ارج گذاری قرار می گیرد و این ریشه در مفهوم غایت دارد. همچنین معلوم خواهد شد که ارسطو چه در مقام فیلسوف و چه در مقام ارج گذار فارغ از ارزشگذاری در وجودشناسی و معرفت شناسی نیست. با این رویکرد، بخش دوم این مقاله بر اساس همین مبنا نشان می دهد که غایت در اخلاق ارسطویی همان کمال مطلوبی است که آدمی سعادت را همچون فعالیت روحی منطبق بر عالی ترین و کامل ترین فضایل به انجام می رساند و در این کار با حاکمیت عقل بر اعمال نفس خود مراقب است و با ممارست و عادت فضیلت ها را چنان به انجام می رساند که نه در حد افراط باشد و نه در حد تفریط و زیور تمام فضایل اخلاقی را با اعتماد به قابلیت های خود دارا گردد.
-
صفحه 125سقراط ادعا می کند که فضیلت ها یکی هستند و این یگانگی در نظرش نشان آن است که فضیلت معرفت است. افلاطون نیز تحت تاثیر استاد خود به یگانگی فضیلت باور داشت، اما منظور او از اینکه «فضیلت یکی است» در نگاه نخست خالی از ابهام نیست. این موضوع در گفتگوهای لاخس و پروتاگوراس مطرح شده است.
فضیلت هایی که در این دو گفتگو مطرح شده عبارت اند: از: دینداری، شجاعت، اعتدال، عدالت و دانایی. وی آشکارا بر این باور است که این فضایل یگانه اند، اما این یگانگی به دو صورت بیان می شود. یکی اینکه فقط یک فضیلت وجود دارد با پنج نام متفاوت و دیگر اینکه هر یک از این فضیلت ها ماهیت و تعریف خود را داراست و در عین حال بین آنها ارتباط ضروری وجود دارد.
در این مقاله، ابتدا نظر افلاطون را درباره یگانگی فضیلت و ناسازگاری بین این دو نظر براساس گفتگوهای پروتاگوراس و لاخس مطرح و سپس با مراجعه به گفتگوهای پایانی وی (جمهوری، مرد سیاسی، قوانین) نظر نهایی او را درباره این موضوع بیان می کنیم.
-
صفحه 145معنا و ماهیت دروغ گرچه در ابتدا روشن می نماید؛ ولی با اندکی تامل، پرسش های زیادی پیرامون آن مطرح می شود که پرداختن به آن را ضرورت می بخشد. به نظر می رسد در ماهیت دروغ چهار شرط لازم است: شرط بیان خبر؛ شرط خلاف واقع بودن خبر، شرط تخاطب و شرط قصد فریب داشتن. بین دروغ و فریب فرق است. دروغ نوعی فریب است که منحصر در گفتار و هر چیزی که قائم مقام گفتار باشد مانند نوشتار و اشاره است نه در مطلق قول و فعل؛ همچنین دروغ در خبر ممکن است نه در مطلق کلام. فریب در مطلق قول و فعل امکان دارد. دروغ مخالفت مراد متکلم با واقع نفس الامر است نه مخالفت ظاهر کلام با واقع یا اعتقاد متکلم. قصد عمد و علم به نادرستی خبر در دروغ شرط است. دروغ چون در اخبار، محقق است پس بدون وجود مخاطب امکان ندارد. دروغ همیشه با قصد فریب مخاطب همراه است. دروغ یعنی «شخصی با قصد إخبار از واقع، خبر خلاف واقعی که خود علم به خلاف بودن آن دارد به شخص دیگر بدهد با این قصد که او باور کند این خبر واقعیت دارد». برای حل نزاع فرق کلامی در ذاتی یا اعتباری بودن قبح دروغ باید به ماهیت و تعریف دروغ رجوع کرد. اگر دروغ را خبر خلاف واقع تعریف کنیم، این عمل ذاتا قبیح نیست مگر وجوه و اعتباراتی چون ضرر زدن، فریب دادن، اغراء به جهل به آن اضافه شود؛ ولی اگر دروغ را خبر خلاف واقع با قصد فریب دیگران تعریف کنیم قبح آن ذاتی خواهد بود.
-
Page 9The issue of motion and its existence is one of the important issues in Avicenna’s physics and metaphysics. Avicenna refers to three definitions of motion in his works and based on those definitions conclude that motion is a matter of existence and its opposite of motion, immobility, is a matter of non-existence. With regard to motion, Avicenna puts emphasis on the mediating movement which refers to motion as passing from onepoint into another or from its beginning to its end as a whole. This view of motion which exists in the mind is different from the cutting movement which refers to the unchanging, permanent condition of a moving body. The present article is an attempt to analyze critically Avicenna’s view of motion.
-
Page 33Antony Flew is one of the atheistic figures of the contemporary world who is famous for his argument against the existence of God, so his refraining for his atheistic position is of high importance for the religious community. This was the impetus for the authors to make an attempt to find out what made Antony Flew change his position. It is hypothesised that the new versions of the teleological argument which is based on thenew findings in the field of biology especially the findings related to DNA is the major cause of his change of position. It is through the investigation of the above hypothesis that it is demonstrated Flew has only been able to move to the stage of natural theology, that is, a sort of Aristotelian theology which is based on rational necessity. He has a long way to go to get to revealed theism.
-
Page 54Understanding the human being is an integral part of human knowledge. Since antiquity, numerous thinkers have explored the human constitution, and each has tried to provide answers to the fundamental questions in this regard so that they can, in this way, reduce man’s anxieties and inner pain. Some of these questions are: Does man have solely a materialistic structure? Or is he a dual-natured creature that has primordial traces inaddition to his physical dimension which make him distinct from other creatures? Does accepting the idea of internal constitution mean that he has some actual inherent characteristics or is he a sheer reactionist who accepts any role given to him? What is the difference between a primordial and a non-primordial characteristic? The main purpose of the present article is to clarify the viewpoint expressed in this regard by Allamah Tabatabai, the great contemporary exegetic interpreter in his highly esteemed Almizan exegetic interpretation (though in the process of exploration, the viewpoints of other thinkers have also been presented.
-
Page 75There is a discrepancy among Islamic philosophers and theologians on the presence of purpose in God’s actions and the lack of it. The Ash’rite theologians consider any kind of purpose in God’s actions in opposition with His essential perfection and so deny it altogether. In contrast, the theological philosophers and ‘Adleeyeh theologians’ (believers in divine justice) believe that God has a purpose and an end in His actions and noaction emanates from Him without being directed toward a specific purpose. But there is controversy over the target of God’s actions among these scholars. Adleeyeh theologians believe that purpose must be targeted toward someone or something other than God; otherwise, it would be against His essential perfection. While philosophers argue thatpurpose must be targeted to God himself, otherwise, it would be against this principle that a sublime being does not need to mean and is not perfected by it. What all scholars agree on is that ‘the violation of purpose is obscene’ since it leads to the union of wanting and not wanting a single act which is impossible.
-
Page 99The present article is an attempt to reassess Aristotelian philosophy by dealing with his axiology. For this purpose first axiology is introduced as a kind of rigorous knowledge and then its relation with the other two types of philosophical knowledge, that is, ontology and epistemology is explained. Then it is illustrated that values such as goodness and beauty are the same as the formal and final causes in axiological explanation of any object and that, at least in nature, the goodness and the final cause of any object are real and thus internal to the nature of the object itself. In contrast, opposite values such as beauty / splendour and good / bad, etc. only exist in relation to us. The claim is that such values do not have objective being. From an epistemological point of view, values arerecognized through their formal cause, that is, their universal form. In Aristotelian axiology, the concept of telos is a fundamental one which shows that Aristotle’s philosophical thoughts constitute a coherent system.
-
Page 125Socrates claims that all virtues are the same, and this unity of virtues in his view means that virtue is knowledge. Plato, under the influence of his teacher believed in the unity of virtues; however, his view is not free of ambiguity at first glance. This is introduced in the dialogues between Protagoras and Laches. The virtues introduced in these two dialogues are: piety, courage, temperance, justice and wisdom. He clearly believes in the unity of virtues but this unity is expressed in two different ways: (1) There is one virtue with five different names; (2) Every one of these virtues has its own essence and definition but all virtues are necessarily related. The present article first discusses the unity of virtues and the inconsistency between the two views expressed in the dialogues between Protagoras and Laches and then, with reference to the final dialogues (Republic,Statesman, Laws) presents his final views.
-
Page 145The definition of ‘lie’ seems obvious at first glance but with a second glance a number of questions are raised which need to be answered. For a lie to occur four conditions should be fulfilled. First, lying requires that someone makes a statement (statement condition). Second lying requires the person to believe that the statement is false (untruthfulness condition).Third, lying requires that the statement is addressed to someone (addressee condition). Fourth, lying requires that a statement is made to delude the addressee (condition of deluding the addressee). There is a distinction between lying and deception. Lying is a kind of deception which is exclusive to verbal and non-verbal expression and not to bothexpression and action. In addition, lying is exclusive to statements and not to any type of verbal and non-verbal expressions. Lying implies the opposition of the liar’s purpose with what has already happened in reality and not the opposition of the form of the expression with the reality or the liar’s purpose. One of the controversial issues in Islamic theology has been the nature of lying, that is, whether the wrongness of lying isessential or accidental. We can deal with this issue by referring to the definition of lying.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.