فهرست مطالب

فصلنامه اندیشه دینی
پیاپی 20 (پاییز 1385)

  • تاریخ انتشار: 1385/08/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مقالات فارسی
  • طیبه توسلی صفحه 1
    فلسفه تحلیلی فلسفه غالب در کشورهای انگلیسی زبان (آمریکا، انگلستان، کانادا، استرالیا و نیوزیلند) در قرن بیستم است. مهم ترین ویژگی این نحله فلسفی توضیح و تحلیل ساختار فکر از طریق تحلیل های منطقی و زبانی است. در نزد بسیاری از فیلسوفان تحلیلی ایضاح گزاره های فلسفی از طریق تحلیل مفاهیم راه گشای حل مسایل فلسفی است. فلسفه تحلیلی دارای سه شاخه اصلی است: مکتب کمبریج، پوزیتویسم منطقی و مکتب آکسفورد. اندیشه های فیلسوفان تحلیلی بر حوزه های مختلف دانش، از جمله اخلاق، سیاست، حقوق، و تعلیم و تربیت تاثیرگذار بوده است. معرفی اجمالی فلسفه تحلیلی و چگونگی تاثیر آن بر فلسفه تعلیم و تربیت هدف اصلی نگارش این مقاله است.
    کلیدواژگان: فلسفه تحلیلی، مکتب کمبریج، پوزیتویسم های منطقی، مکتب آکسفورد، فلسفه تحلیلی تعلیم و تربیت
  • مقاله انگلیسی
  • مجتبی زروانی، جواد فیروزی صفحه 7
    تفسیر کتاب مقدس در سنت مسیحی، سابقه ای طولانی دارد. نخستین مفسر مسیحی را در واقع می توان خود عیسی دانست. او برای هماهنگ کردن متون مسیحی با عهد قدیم به تفسیر بعضی از آیات عهد قدیم پرداخت. سنت تفسیری مسیحیت در این مقاله در سه بخش عمده خلاصه شده است. مکتب اسکندریه، مکتب انطاکیه و مکتب رومی(لاتین). هر یک از این مکتب های تفسیری را با آبای ویژه ای نمایندگی می کرده اند. آبای اسکندرانی، متون مقدس را به روش تمثیلی تفسیر می کرده اند. آبای انطاکی از روش لفظی پیروی می کرده اند. آباء لاتینی که از فرهنگ و زبان روم متاثر بوده اند، گاه به روش تمثیلی و گاه به روش لفظی، کتاب مقدس را تفسیر می کرده اند.
  • مقالات فارسی
  • قاسم پور حسن صفحه 33
    اکثر پژوهشگران و تاریخ نویسان غربی بر این باورند که با ابن رشد، حیات عقلی اسلامی پایان پذیرفته و او واپسین فیلسوف و نماینده فلسفه در تاریخ عقلی تمدن اسلامی محسوب می شود. بدین سان اینان توجه مطلوب به میراث عقلی شیعه ننمودند. علی رغم آن که حیات شیعی، عنصر نیرومند و شاید تنها رهیافت حیات عقلی اسلامی در حکمت و علوم بود اما مورد غفلت واقع شد. غفلتی که به نوعی فقر تئوری و انحطاط اندیشه را در دوران پس از 615 هجری قمری مودی گردید. گفتار حاضر می کوشد تا ضعف و سستی نظریه پایان حیات عقلی را آشکار ساخته و نقش خواجه نصیر در تجدید حیات عقلی حداقل در بعد علم اخلاق و فلسفه اخلاق در سده هفتم را تبیین سازد. تلاش خواجه نصیر در فلسفه و اخلاق در دوره انحطاط برجسته است. پژوهش علمی نشان می دهد که خواجه نصیر در ظهور و بروز سه مکتب فلسفی و عقلی شیراز، اصفهان و تهران نقش پر اهمیتی دارد. اخلاق ناصری نخستین و مهم ترین اثر او در دانش اخلاق است. وی اخلاق ناصری را به عنوان اثری اصیل و مستقل حسب گفتارش در کاستی تهذیب الاخلاق خاصه در حوزه تدبیر منزل و سیاسات، می نگارد. سه موضوع بنیادین در اخلاق ناصری مورد پژوهش قرار می گیرد: دانش نفس، فضایل و سعادت و سرانجام عدالت.
    خواجه نصیر بر این عقیده است که سعادت موضوع و غایت اخلاق است. این غرض او را واداشت تا بخش عمده ای از اثرش را به بحث و فحص در مفهوم رستگاری، کمال و نقصان نفس و بالاخره کردار نیک و خودآگاهی اختصاص دهد. نقد او بر ارسطو و ابن رشد در اصناف فضایل و انواع رذایل بر اساس اندیشه قرآنی مورد توجه و حائز اهمیت است.
    کلیدواژگان: خواجه نصیر، اخلاق، فضایل، سعادت، عدالت
  • علی کربلایی پازوکی صفحه 49
    مساله «نجات» و «رستگاری» پیروان ادیان، تاریخی به قدمت تاریخ ادیان دارد و همواره بخشی از تبادلات فکری و فرهنگی ادیان و بعضا سبب اختلافات دینی و نزاع های مذهبی بوده است. هرچند ادیان عموما دعوی صدق انحصاری دارند، اما انحصارگرایی دینی نجات بخشی در مسیحیت از اهمیت و برجستگی خاصی برخوردار است. در برابر این نگرش انحصارگرایانه بعضی از فیلسوفان دین، نظریه کثرت گرایی دینی نجات بخشی را تقویت کرده اند. حقیقت نجات و رستگاری چیست؟ نگرش های مختلف در این مورد کدام است؟ و اسلام کدام معیار را برای نجات و رستگاری بیان می کند؟ این نوشتار کوشش دارد با بررسی مقایسه ای و تحلیل انتقادی مساله «نجات» از منظر انحصارگرایی نجات بخش مسیحی و «کثرت گرایی دینی نجات بخش جان هیک» به کاوش در موضوع «نجات» و «رستگاری» از دیدگاه اسلام بپردازد.
    کلیدواژگان: رستگاری، کثرت گرایی دینی، نجات بخشی، ایمان، عمل صالح
  • مجید موحد صفحه 81
    فمینیسم چه به عنوان یک جنبش اجتماعی و نوعی نظام معرفت شناختی، دین را به عنوان عامل اساسی مشروعیت بخش ساختار پدرسالاری به چالش کشیده است. متکلمان فمینیست با انتقادات شدید نسبت به کلیه ادیان و تاکید بر مساله جنسیت خداوند مقوله جدیدی را در مطالعات دینی مطرح نمودند. اینان رهیافت جدیدی را تحت عنوان الهیات فمینیستی و ایده زنانه شدن دین در مطالعات دینی طرح نمودند.
    نتایج پژوهش نشان می دهد که گسترش رویکرد انتقادی فمینیستی در درون آیین مسیحیت، افزایش آگاهی های زنان و گسترش مشارکت آنان در جامعه، به ویژه طرح ایده زنانه شدن دین، تاکید بر تکثر ادیان و ارائه ادیان شخصی دارای رویکرد زنانه، تقابل شدید با بنیادگرایی، ارائه بدیل هایی مونث برای خداوند، و ارائه عناصر ساختاری الهیات فمینیستی که در آن ها تاکید بر این جهان و زندگی بشر در آن جایگزین رویکردهای اخروی دینی گردیده است، از جمله تاثیرات الهیات فمینیستی بر فرایند دنیوی شدن در دنیای غرب به حساب می آید.
    کلیدواژگان: فمینیسم، الهیات، پدرسالاری، دنیوی شدن، جنسیت
  • داوود حیدری ابهری صفحه 107
    مسایل جدید کلامی به سلسله مباحثی اطلاق می شود که کمتر در کلام سنتی مسلمانان مطرح بوده است و بیشتر تحت تاثیر تحولات اندیشه ای جهان مسیحیت به جهان اسلام سرایت کرده است. بخشی از این مسایل نیز به طور طبیعی در پی پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس حکومت دینی و اسلامی در ایران و ضرورت تبیین اندیشه اجتماعی و سیاسی اسلام وارد محافل علمی شده است.
    این مقاله با نگاهی اجمالی به روند تثبیت تعالیم مسیحیت در پی آن است که نشان دهد بخش عمده ای از شبهات کلامی و پاسخ های ارایه شده، ریشه در بنیان های فکری آیین مسیحیت که در قرن نخست میلادی توسط پولس پی ریزی و از سوی آبای کلیسا تثبیت شده است، دارد از این رو بسیاری از شبهاتی که در میان مسلمانان به عنوان مسایل جدید کلامی شناخته می شود همواره برای عالمان مسیحی چالش برانگیز بوده است. راندن دین از ساحت های مختلف حیات بشر و قدسیت زدایی از عالم و حتی از خود دین، چاره ای است که جهان مدرن غرب در پاسخ به این چالش ها ارایه کرده است شواهد تاریخی گواه بر این است که هم چالش ها و هم چاره جویی ها ریشه در الهیات و آیینی دارد که با انتساب به حضرت مسیح(ع)، توسط پولس بنیان نهاده شد.
    کلیدواژگان: مسیحیت، کلیسا، عیسی، پولس، الهیات، ایمان، شریعت
  • هادی حجت صفحه 125
    آیات صفات بخشی از متشابهات قرآن به شمار می روند. مسلمانان در برابر این آیات دیدگاه های مختلفی دارند، در واقع در این باره سه نظر عمده وجود دارد: تشبیه، تفویض و تاویل. تشبیه همانند ساختن خداوند در ذات یا صفات به مخلوقات و اسناد صفات خلق به خالق است. تفویض آن است که معنای صفات خبریه خداوند متعال برای ما معلوم نیست و لذا مساله را بایستی به خداوند متعال تفویض و در این باره سکوت کرد. تاویل، تفسیر این آیات مطابق با شان خداوند باری تعالی است گر چه با ظهور ابتدایی الفاظ مخالف باشد.
    اهل حدیث به شدت از تاویل این آیات و احادیث مشابه آن اجتناب کرده و به ناچار به تشبیه یا تفویض رو آورده اند. در این مقاله نشان داده ایم تاویل ضرورتی است که نه تنها امامان شیعه که جمعی از صحابه، تابعان و حتی برخی از بزرگان اصحاب حدیث نیز با بهره گیری از آن به تفسیر و تبیین آیات پرداخته اند.
    کلیدواژگان: تشبیه، تفویض، تاویل، اصحاب حدیث، آیات صفات، صفات خبری
|
  • Dr. Tayyebeh Tavasoli Page 1
    Analytic philosophy is the predominant philosophical movement of the 20th century in English- speaking countries. The most important characteristic of this movement is to analyze the structure of thought via linguistic analysis. In view of many of analytic philosophers, to reveal philosophical concepts and propositions is a way to solving the philosophical problems. Analytic philosophy has three important branches: Cambridge school, logical positivism, and Oxford school. Analytic philosophers's views have a deep influence on different braches of knowledge including ethics, politics, law, and education. In this essay we broadly introduce analytic philosophy and, then, consider its influence on education.
  • Dr. Ghasem Pourhasan Page 33
    Many researchers believe that Averrors is the last philosopher in intellectual history of Islamic civilization. Therefore they did not pay attention to rational heritage in Shiism. Whereas Shiite world was the more paradigm of Islamic intellectual life in philosophy and sciences, but was neglected. This neglection caused the decline theory and thought in Islamic world post 615(AH).This discourse engaged to explain and prove the invalidity of the theory by researching in Nasirodin's role in renewed birth of intellectual life in seventh century. His efforts in philosophy and ethics in the decadence period should be significant.Scientific research will prove Nasirodin's prominence in emerging intelectual schools (Shiraz, Isfehan and Tehran). Akhlaghe Naseri is the first and most important work of him in ethics science. He compiled it as an independent work, considering his reasoning that Tahzib-al-Achlagh has some deficiency, particular in demostic economy and politics. Three fundamental subjects are researched in Akhlaghe Naseri: knowledge of self (Rational faculty), virtues and prosperity, and justice. He believes that prosperity is subject and ultimate object of ethics. This believe caused him to allocate most part of first chapter in pondering salvation sense, perfect and deficiency of nous, and finally good deeds and self-knowledge. His critique on Aristotle and Averroes in counting virtues species and describing rascalities kinds basis on Quranic thoughts, is distinguished.
  • Dr. Ali Karbalaie Pazooki Page 49
    The salvation affair of religion followers has a history as old as religion history, and it has always been a part of mental and cultural exchanges of religions and partially the cause of religious disagreements and disputes.Although religions commonly claim the exclusive truth, but the salvational religious exclusivism in Christianity has the importance and special protuberance.Against this exclusive attitude. Some of the religion philosophers supported the view of salvational religious pluralism.What is the reality of salvation?What are the different attitudes about it?And what are the criteria is expressed for salvation by Islam?By comparative investigation and critical analysis of salvation affair in the sight of Christian salvational exclusivism and salvational religious pluralism of John Hick, this paper tries to research about salvation affair in the sight of Allameh Tabatabayi and Murtaza Mutahhari.
  • Dr. Majeed Movahed Page 81
    Feminism as a social movement and a epistemological system has challenged the religion as legitimating element of patriarchal structure. The feminist theologists present a new category in religious studies by serious critics toward religions and emphasize on issues of gender of God. They presented a new approach in religious studies as feminist theology and the idea of feminization of religion. The data shows that the feminist critical approach in Christianity, the increase of women consciousness and their participation in society, especially the design of feminization of religion, the emphasis on the pluralism of religions, and personal religions with feminine approach, the conflict to fundamentalism, the presentation of female alternatives for the God and structural elements of feminist theology that in which emphasis on this world and human life in it substitute to the religious approaches, are all the effects of the feminist theology on the secularization in the western world.
  • Davood Heidari Page 107
    The new theological questions are the questions which were paid less attentions in the traditional Muslim theology. They have mainly entered Muslim world under the influence of ideological development in Christian world. Parts of these thoughts entered Iranian scientific spheres after the victory of Islamic Revolution and establishment of religious government.Having a glance at the process of stabilization of Christian instructions, this article tries to prove that a large part of theological doubts and their replies have a root in the basis of Christian thoughts brought about by Paul in the first century. So most of the so-called new theological questions, indeed are the ones that have always challenged Christian scholars. Putting aside of religion from social life and separating of holiness from the life of human and even from religion itself, is the method offered by western to answer these challenges. Historical evidence shows that both the questions and doubts as well as the answers to them have a deep root in religion and thoughts found by Paul and related to Jesus Christ.
  • Dr. Hadi Hojjat Page 125
    Among the allegorical verses of the Quran (mutashabihat), are the verses of attributes (Ayat al-sifat). Dealing with these verses, Muslim scholars have different positions. Indeed, in this respect there are three major views: Tashbih, Tafvidh and Tawil. Tashbih (assimilating) is the comparison of God to created things. Tafvidh is the consigning [the meaning] of the verses of attributes [to Allāh] and do not liken them to the creation nor negate them. Tawil is the interpreting of these verses according to what befits His Majesty Most High. The people of tradition (Ahl al-hadith) hold the positions of Tashbih and Tafvidh.In this essay, the author criticizes ahl al-hadith's views and attempts to demonstrate that Tawil is the best way concerning above mentioned verses, and not only Imams of Shiah but also a number of distinguished companions, successors and even some ahl al-hadith scholars have accepted it as the appropriate method for interpreting the allegorical verses.