فهرست مطالب

ژنتیک نوین - سال دوم شماره 4 (پیاپی 11، زمستان 1386)

فصلنامه ژنتیک نوین
سال دوم شماره 4 (پیاپی 11، زمستان 1386)

  • 72 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1387/04/10
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سخن سردبیر
    صفحه 2
  • راهنمایی نگارش مقالات پژوهشی
    صفحات 3-4
  • مقاله مروری
  • نانوزیست فناوری و کاربرد آن در تشخیص بیماری های ژنتیک
    صادق ولیان بروجنی، زهرا صالحی صفحات 5-14
    نانوزیست فناوری بررسی کاربردی مواد و عناصر زیستی در مقیاس نانو می باشد. در مقیاس نانو هر چیزی بدون توجه به آنچه که هست ویژگی جدیدی دارد و دو نانو ذره با اندازه های متفاوت به طور مشخصی رفتار تفاوت نشان می دهند. در نانو فناوری با بهره برداری از ویژگی ها و پدیده های جدید در مقیاس طولی نانومتر، نانوذرات جدید با کارایی بسیار بالا تولید می شود که برای نشاندار کردن مولکول های زیستی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. پیشرفت های اخیر در زمینه فناوری نانو ذرات طلا، باعث ایجاد کاوش گرهای جدید با ویژگی های منحصر به فردی مانند حساسیت بهتر و نفوذ بیشتر به داخل بافت ها شده است. نانو ذرات طلا کاربرد وسیعی در زمینه علوم مختلف از جمله علوم پزشکی پیدا نموده و گام های مثبتی در زمینه تشخیص بیماری ها با استفاده از ذرات فوق برداشته شده است. از کاربرد نانوذرات طلا در شناسایی جهش های نقطه ای و جداسازی و تشخیص پروتئین های هدف در بیماری های ژنتیکی می توان نام برد. به علاوه، در فناوری RNA تداخلی (RNA interference)، یا RNAi با طراحی ریز مولکول های زیستی RNA به طور اختصاصی محصولات ژنی بیماری زا مورد هدف قرار می گیرند.
    کلیدواژگان: نانوفناوری، نانو ذرات، مولکول های زیستی، RNAi
  • مقالات پژوهشی
  • بررسی تنوع ژنتیکی سه لاین چینی کرم ابریشم با استفاده از نشانگرهای تفاوت طول قطعات تکثیر شده (AFLP) در جمعیت کرم ابریشم ایران
    لیلا علی طالش جپولی، عبدالرضا صالحی، ضیاءالدین میرحسینی، بنیامین دلیرصفت صفحات 15-22
    تنوع ژنتیکی داخل و بین سه لاین کرم ابریشم ایران (لاین های چینی) با استفاده از نشانگرهای AFLP بررسی شد. 30 لارو از هر لاین از مرکز تحقیقات کرم ابریشم (پسیخان- رشت) جمع آوری شد. DNA از غده ابریشمی با روش فنل- کلروفرم استخراج گردید. در این مطالعه از 10 ترکیب آغازگر TaqI-PstI استفاده شد که 208 نشانگر چند شکل AFLP تولید شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار PopGene 32 بررسی شدند. بیشترین درصد محتوای اطلاعات چند شکلی (52.49%) را لاین 104 و کمترین درصد چندشکلی (23.17%) را لاین 32 دارا بود. کمترین تنوع ژنی (0.1335) مربوط به لاین 32 و بیشترین (0.1816) مربوط به لاین 104 و میانگین تنوع ژنتیکی برای کل لاین ها و آغازگرها برابر 0.3767 بود. حداکثر فاصله ژنتیکی (0.5149) با احتساب نااریبی بین لاین های 32 و 104 و حداقل فاصله ژنتیکی (0.4786) بین لاین های 32 و 110 دیده شد. با وجودی که هر سه لاین از یک نژاد می باشند ولی لاین 104 فاصله ژنتیکی بیشتری را نسبت به دو لاین دیگر نشان داده و یک گروه مجزا را تشکیل داد و دو لاین دیگر در یک گروه قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: کرم ابریشم، لاین های چینی، تنوع ژنتیکی، نشانگرهای AFLP
  • برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات وزن بدن بره های نژاد لری بختیاری با استفاده از مدل تابعیت تصادفی
    حکیمه مزادیان، محمود وطن خواه، حمیدرضا میرزایی صفحات 23-30
    در این پژوهش از تعداد 24056 رکورد روز آزمون وزن بدن مربوط به 5633 راس بره تا سن یک سالگی، جمع آوری شده طی سال های 1368 تا 1384 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند لری بختیاری واقع در شهرستان شهرکرد به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات وزن بدن بره ها با استفاده از مدل تابعیت تصادفی استفاده شد. مدل مورد استفاده جهت تجزیه داده ها شامل اثر عوامل ثابت (سال تولد، جنس بره، نوع تولد بره و سن مادر)، عوامل تصادفی شامل اثر ژنتیکی افزایشی، اثر محیطی دایمی (بین رکوردهای تکراری از یک بره) و باقی مانده بود. مشاهدات به وسیله مدل تابعیت تصادفی با درجات پردازش 3 تا 5 برای اثر ژنتیکی افزایشی و محیطی دایمی بره تجزیه شدند. نتایج نشان داد که مدل تابعیت تصادفی با درجه برازش 5 برای تجزیه رکوردهای وزن بدن بره ها تا سن یک سالگی مناسب تر از سایر مدل ها بوده و مقدار ضریب وراثت پذیری برآورد شده با این مدل برای وزن تولد، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11 و 12 ماهگی به ترتیب 0.18، 0.16، 0.23، 0.26، 0.25، 0.22، 0.21، 0.23، 0.25، 0.27، 0.28 و 0.26 بودند. نسبت واریانس محیطی دایمی به واریانس فنوتیپی نیز از 0.01 برای وزن تولد به 0.74 برای وزن 7 ماهگی افزایش و سپس کاهش یافت. همبستگی های ژنتیکی وزن بدن بره ها در سنین مختلف عمدتا مثبت و دامنه آن از 0.63- تا 0.99 و بین سنین نزدیک به هم بالا بود و با افزایش فاصله سنی مقدار همبستگی ژنتیکی بین آن ها کاهش یافت. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که وزن بدن در بره های این نژاد تحت تاثیر عوامل مختلفی (ژنتیکی افزایشی و محیطی دایمی) قرار دارد و به خاطر متفاوت بودن ضریب وراثت پذیری وزن بدن از تولد یک سالگی می توان نتیجه گیری نمود که ژن های کنترل کننده وزن بدن بره ها از تولد تا سن یک سالگی متفاوت می باشند.
    کلیدواژگان: پارامترهای ژنتیکی، وزن بدن، تابعیت تصادفی، بره های لری بختیاری
  • تعیین تنوع ژنتیکی برخی ژنوتیپ های انگور ایرانی با استفاده از نشانگر ریز ماهواره
    امین رمضانی، رحیم حداد، محسن مردی صفحات 31-38
    به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی 41 ژنوتیپ انگور ایرانی و روسی و سه رقم بیدانه از کالیفرنیا (آمریکا)، از نه نشانگر ریزماهواره استفاده گردید. در این تحقیق در هر جایگاه بین 6 تا 11 آلل (میانگین 8.3 آلل در هر جایگاه) مشاهده گردید. محتوای اطلاعات چندشکلی نشانگرها نیز بین 0.65 تا 0.88 متغیر بود. نشانگرهای استفاده شده در تمام ژنوتیپ ها چندشکلی بالایی نشان دادند، لذا یک مجموعه نشانگری مفید برای شناسایی ژنتیکی انگورهای ایرانی به حساب می آیند. از آنجا که چند شکلی مشاهده شده در دو جایگاه VVMD27 و SSrVrZAG47 یکسان بود، این احتمال می رود که این دو نشانگر در واقع یک جایگاه ریزماهواره را تکثیر نمایند. تجزیه خوشه ای، ارقام را به پنج گروه تقسیم کرد (چهار گروه شامل ارقام ایرانی و یک گروه حاوی ارقام روسی). ارقام آمریکایی به همراه چند ژنوتیپ ایرانی در گروه 3 قرار گرفتند. جدا شدن ژنوتیپ های ایرانی و روسی در این تحقیق نشان دهنده متفاوت بودن زمینه ژنتیکی آنها می باشد. تجزیه به مختصات اصلی نیز نتایج تجزیه خوشه ایرا تایید نمود.
    کلیدواژگان: انگور، تنوع ژنتیکی، ریزماهواره، توالی تکراری ساده
  • انگشت نگاری DNA ارقام گیلاس با استفاده از نشانگرهای مولکولی RAPD
    فرشته مشیری، فرهاد شکوهی فر، عبدالرضا باقری صفحات 39-48
    تشخیص دقیق و مطمئن ژنوتیپ های گیاهی بخصوص درختان میوه در اجرای برنامه های اصلاحی و حفظ ذخایر ژنتیک اهمیت بالایی دارد. نشانگرهای RAPD از جمله روش های مولکولی مبتنی بر DNA است که بطور گسترده ای در انگشت نگاری ذخایر ژنتیک و مطالعه تنوع ژنتیک جوامع زیستی مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه با هدف تمایز ارقام مختلف گیلاس و ارایه نشانگرهای مولکولی مناسب، تنوع موجود در سطح DNA 10 رقمی ایرانی و دو رقم خارجی گیلاس با استفاده از 25 آغازگر 10 نوکلئوتیدی RAPD مورد بررسی قرار گرفت. تمامی آغازگرها توانستند مناطقی از ژنوم ارقام مورد مطالعه را تکثیر نمایند، که در این بین، 14 آغازگر توانستند 50 باند چند شکل را تکثیر نمایند. بالاترین چند شکلی توسط آغازگر UBC138 شناسایی شد در حالیکه بیشترین شاخص تنوع ژنتیک توسط آغازگر 0.82 (UBC7) تعیین شد. فاصله ژنتیک ارقام بر اساس شاخص فاصله بین 0.32 تا 0.88 محاسبه شد. تجزیه کلاستر با استفاده از روش UPGMA نشان داد که کمترین فاصله ژنتیکی بین ارقام شماره 4 و 10 و بیشترین فاصله بین ارقام 1 و 6 وجود دارد. کلیه ارقام بوسیله 12 نشانگر انتخاب شده کاملا از یکدیگر متمایز شدند. در این بین برای پنج رقم (شامل ارقام شماره 1، 2، 3، 5 و 6) نشانگرهای اختصاصی بدست آمد که هر یک بوسیله یک نشانگر اختصاصی قابل تشخیص بودند. تمایز هفت رقم دیگر نیز با استفاده از ترکیبی از نشانگرهای معرفی شده امکان پذیر شد.
    کلیدواژگان: RAPD، انگشت نگاری DNA، گیلاس، UPGMA
  • معرفی کاوشگر FISH ویژه کروموزوم Y گاوی در ایران
    بهروز شمسی، فروزنده محجوبی، عبدالرضا صالحی، مریم منتظری صفحات 49-55
    تعیین جنس اسپرم یکی از راه های مهم پیش انتخاب جنسی نتاج است که به همراه تلقیح مصنوعی، توانایی قابل توجهی برای بهبود روند اصلاح و بازده تولید شیر و گوشت حیوانات دارد. اساس این روش، تفاوت های موجود بین اسپرم های حامل کروموزوم های X و Y است. سلول های اسپرم حامل کروموزوم های X و Y را می توان به کمک روش هایی مثل اندازه گیری فلوسیتومتریک DNA جدا کرد. در این پژوهش، برای ارزیابی دقت تعیین جنس اسپرم، توسعه یک روش ساده مبتنی بر FISH برای تمایز اسپرم های حامل کروموزوم های X و Y مورد توجه قرار گرفت. به این منظور، تلاش شد که کاوشگر FISH مختص قطعه DNA تکراری پری سانترومریک کروموزوم Y گاو (جایگاه (DYZ1، Tp13-q12) با استفاده امکانات موجود ساخته شود. با این هدف، DNA ژنومی از گلبول های سفید خون گاو نر استخراج شد. آن گاه آغازگرهای اختصاصی DYZ1 برای تکثیر ناحیه پری سانترومریک کروموزوم Y مورد استفاده قرار گرفتند. سپس محصول PCR با استفاده از Biotin-16-dUTP، در واکنش PCR دوم نشاندار شد. آن گاه محصول PCR نشاندار شده، تخلیص شد، در بافر دو رگه سازی حل گردید و به عنوان کاوشگر FISH مورد استفاده قرار گرفت. کاوشگر FISH مختص کروموزوم Y، پس از دورگه سازی با سلول های متافازی و اینترفازی تثبیت شده با متانول: اسید استیک، علایم قوی را نشان داد. در مجموع، تولید اولین کاوشگر FISH در ایران برای شناسایی کروموزوم Y گاو، موفقیت بزرگی بود که می تواند برای پژوهش های بعدی تعیین جنسیت به کار رود. همچنین کاوشگر FISH ساخته شده در این پژوهش و آغازگرهای مربوط به آن، می تواند برای تعیین جنس و تشخیص حالت های پلوئیدی در سلول های گاوی (مثل بلاستومرهای منفرد و رگه های سلولی) مورد استفاده قرار گیرند.
    کلیدواژگان: PISH، کاوشگر، اسپرم، تعیین جنس و گاو
  • ارتباط ناهنجاری های کروموزوم 8 با پیش آگهی در سرطان پستان
    فرخنده بهجتی، مرتضی عطری، حسین نجم آبادی، پروین مهدی پور صفحات 57-64
    سرطان پستان یکی از علل اصلی مرگ و میر زنان در دنیا و شایعترین سرطان در بین زنان ایرانی است و شیوع آن رو به افزایش است. از آنجایی که طبق شاخص های بالینی و بافت شناسی موجود برای طبقه بندی سرطان پستان و استفاده از روش های درمانی بر اساس این طبقه بندی تنها 60% زنان مبتلا می توانند فارغ از گسترش سرطان برای مدت طولانی زنده بمانند، نیاز مبرمی برای طبقه بندی دقیق تر بیماران مبتلا بر اساس شاخص های جدید می باشد که بتوانند سیر پیشرفت بیماری را پیش بینی و به انتخاب روش درمانی دقیق تر کمک نمایند. نشانگرهای ژنتیکی از جمله ناهنجاری های کروموزومی در این راستا می توانند مفید واقع گردند.مطالعه کروموزوم A در ارتباط با عوامل پیش آگهی می تواند با اهمیت باشد، زیرا که این کروموزوم محل قرار گیری انواع انکوژن ها و ژن های سرکوبگر توموری است.به منظور بررسی اهمیت بالینی و پیش آگهی تعداد کروموزوم 8 در سلول های سرطان پستان، در این بررسی با استفاده از داده های موجود در یک مطاله گذشته نگر، 25 زن ایرانی مبتلا به سرطان پستان اولیه غیر ارثی از نوع تهاجمی داکتال مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از پروب های سانترومریک ویژه کروموزوم 8 و روش اینترفازی دورگ سازی فلورسانس درجا (Interphase FISH) سلول های توموری تثبیت شده در تثبیت گر کارنوی (Carnoy) و قالب های پارافینی بایگانی شده برای نیوزومی کروموزوم 8 بررسی شدند.یافته های FISH در ارتباط با شاخص های مختلف بالینی- پاتولوژیک (مرحله، درجه، اندازه تومور، گسترش، محل تومور)، ایمونوهیستوشیمی (وضعیت گیرنده های استروژن، پروژسترون، پروتئین p53 و آنزیم کاتپسین (D، محتوای DNA، سن و وضعیت بقای بیماران مورد بررسی قرار گرفتند.کلیه بیماران بررسی شده یک الگوی ناهمگون از تعداد سیگنال های FISH برای کروموزوم 8 نشان دادند. بیش از 3000 سلول مطالعه شدند. میانگین درصد تعداد سلول ها برای مجموعه انیوزومی کروموزوم 8، 35 درصد بود که مشابه یافته های سایر مطالعات می باشد. افزایش تعداد سلول های حاوی هیپودیپلوئیدی کروموزوم 8 در بیماران زیر 50 سال، فاقد گیرنده پروژسترون، با مرحله پیشرفته سرطان، افزایش آنزیم کاتپسین D، اندازه بزرگتر تومور، دارا بودن پروتئین P53 و درگیری غدد لنفاوی در گسترش مشاهده گردید، هر چند که این ارتباط معنی دار نبود. یافته های این پژوهش بر نقش پیش آگهی انیوزومی کروموزوم 8 در سرطان پستان تاکید می نماید.
    کلیدواژگان: سرطان پستان، زنان ایرانی، اینترفاز FISH، انیوزومی کروموزوم 8، پیش آگهی