فهرست مطالب
مجله پژوهش های فقهی
سال ششم شماره 2 (تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/15
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 5انسان بر اساس اصل آزادی اراده، مسوول کارهایی است که انجام می دهد و بر اساس آن مجازات می شود. از این رو، در اسلام برای کارهای خلاف شرع، مجازات تعیین شده و برای بسیاری از جرایم، حد مشخص شده است. اما در این میان گاهی عواملی وجود دارد که از انسان حد را برداشته و او را مورد عفو قرار می دهد، مانند توبه. با دقت در آیات و روایات و سخنان فقها در کتب فقهی معلوم می گردد که توبه یکی از عوامل سقوط مجازات شمرده شده، به گونه ای که نقش توبه در رفع مجازات، در جرایم «حق الله » مورد پذیرش فقهای اسلام قرار گرفته است و آنان سقوط مجازات مجرمان را قبل از اثبات جرم، به وسیله اقرار یا شهادت شهود، اثر اصلی توبه دانسته اند. در این مقاله توبه و نقش آن در رفع مجازات های حدی، در بعضی از شرایط مورد بررسی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: توبه، حد، اقرار، اسقاط، شهادت شهود -
صفحه 29شبهه افکنی در عرصه عقاید دینی در برخی موارد، باعث ارتداد مسلمانان می شود. ارتداد معانی فراوانی دارد که یکی از معروف ترین آنها عبارت است از «رویگردانی از اسلام».
طبق حدیث معروف نبوی (من بدل دینه فاقتلوه) بعضی از فقها این گونه برداشت کرده اند که همه افراد مرتد باید کشته شوند، ولی در این تحقیق اثبات خواهد شد که مرتد دارای انواعی است و کیفر آنها نیز متفاوت است. هم چنین به اثبات خواهد رسید که کیفر مرتد فطری مرد، اعدام است، که در صورت توبه، آزاد می شود. اما مرتد زن، در صورتی که دعوت به توبه را نپذیرد به زندان محکوم می گردد تا توبه کند، در غیر این صورت حبس وی ادامه می یابد. هم چنین در این تحقیق، به علل و اسباب مهم پیدایش ارتداد و پیامدهای مهم آن در سرنوشت انسان، پرداخته می شود.
کلیدواژگان: ارتداد، فطری، توبه، فقه، امامیه -
صفحه 53فقه اسلامی بویژه فقه امامیه، حاوی مسایلی است که اجرای احکام آنها نیازمند به حکومت مقتدر و حاکم معتقد و آگاه نسبت به تعالیم الهی آن است. بر این اساس، باید توجه داشت که میان فقه اسلامی و مسئله دیانت با مسئله حکومت پیوندی ناگسستنی برقرار است. در این مقاله، به برخی از تجلیات این پیوند، اشاره شده است.
از جمله:الف) سیری در متون فقهی برای تبیین پیوند فقه و حکومت.
ب) سیره و عملکرد رسول خدا در باب حکومت اسلامی.
ج) سیره و عملکرد ائمه معصومین و نیز دیدگاه های صاحب نظران فقهی و دینی در باب حکومت و لزوم برپایی آن در جامعه.
در این مقاله اثبات خواهد شد که هرگز نمی توان فقه را از سیاست جدا دانست. و قهرا باید گفت که: دیانت ما عین سیاست ماست و دین و حکومت خداپسند دو روی یک سکه اند.
کلیدواژگان: فقه، حکومت، نظام، ضرورت، اسلام -
صفحه 85با توجه به این که سوره حمد به عنوان سرآغاز نماز «لا صلوه الا بفاتحه الکتاب» حداقل «ده بار» در نماز های پنج گانه تکرار می شود، بحث فقهی جزئیت بسمله در سوره حمد و در بقیه سوره ها با توجه به اختلافی که پدید آمده است، بحثی است کاربردی، لذا باید دید جزئیت آن ریشه در سنت نبوی6 دارد و در نتیجه انکار آن «اجتهاد در مقابل نص» است و یا اجتهادی محض؟
در این مقاله پس از بیان تاریخچه بحث، و بیان نظریه ها با «ادله یازدگانه» روشن شده است که: پیامبر6 به عنوان جزء در هر نماز جهر به «بسمله» داشته، صحابه هم شهادت جهر به «بسمله» پیامبر6 داده اند، روش خلفا هم در نمازها جهر به «بسمله» بوده است، شهادت اصحاب قرائت نیز «جهر بسمله» و جزئیت آن بوده است، تواتر روایات، سیره مسلمانان و مصاحف صحابه و تابعان نیز همه موید جزئیت است، لذا شیعیان بر اساس احادیث اهل بیت: اتفاق نظر در این باره دارند. نقد و بررسی «ادله چهارگانه» منکران جزئیت و بیان نتایج پایان بخش مقاله است.
کلیدواژگان: حمد، بسمله، جزئیت، سنت، اجماع -
صفحه 107در فقه و حقوق اسلامی مالک شدن مالی به اسباب شناخته شده مثل تجارت، اجاره، جعاله، صلح، هبه، ارث و... مربوط می شود به اینکه شخصی مالی را به دیگری بدهد تا به نفع او قضاوت کند و یا به اعتبار سمت و منصبی که دارد حقی را باطل جلوه دهد و باطلی را حق بنماید و به ناحق اعطاکننده را بر صاحب حقی مقدم دارد، کاری نامشروع انجام داده، و گیرنده آن هم مالک نمی شود. در مقاله حاضر ضمن بیان تفاوت بین رشوه و هدیه و اینکه ماهیت بعضی هدایای ادعایی گاهی همان رشوه است به ادله حرمت این عملکرد با استناد به کتاب و سنت پرداخته شده و با ذکر نمونه ای از موارد در صدر اسلام ممنوعیت آن مشخص گردیده است.
کلیدواژگان: رشوه، هدیه، رشوه دهنده، رشوه گیرنده، حکم -
صفحه 121یکی از مباحث مهم در علم فقه و اصول، مسئله راه های تعدی از نصوص شرعی است که به موازات آن، بحث راه های کشف علت نیز مطرح می شود. به نظر می رسد که این مسئله هنوز جایگاه شایسته خود را در فقه شیعه، به دست نیاورده است. نوع فقهای شیعه برای تعدی حکم از مورد نص، علاوه بر استفاده از قیاس منصوص العله و قیاس اولویت، به تنقیح مناط، الغاء خصوصیت و مناسبت حکم و موضوع، استناد می کنند. در مقابل، قیاس، استحسان و مصالح مرسله، مستند اهل سنت برای انجام این کار است. تنقیح مناط خود به دو نوع تقسیم می شود: تنقیح مناط قطعی و تنقیح مناط ظنی. هرجا فقها به تنقیح استناد می کنند، مرادشان تنقیح مناط قطعی است و اساسا تنقیح مناط ظنی را قیاس باطل، به شمار می آورند. اما آیا واقعا همه موارد تمسک فقها به تنقیح مناط، قطع آور است. در این صورت، چرا در برخی موارد، یک فقیه دلیلی را تنقیح مناط دانسته و بدان استناد کرده، ولی فقیه دیگر آن را قیاس باطل و مردود شمرده است؟ نظر به ابهام هایی که در تعاریف این اصطلاحات وجود دارد و نیز به علت وجود شبهاتی در مصادیق تنقیح مناط و الغاء خصوصیت و تشکیک در قطعی بودن آنها، به نظر می رسد مطالعه موارد تعمیم حکم توسط فقها برای درک بهتر مقصود آنان می تواند گام موثری باشد. در این تحقیق، تلاش شده است تا نمونه هایی از تعمیم حکم در آثار امام خمینی; به منظور آشنایی بیش تر با اندیشه های فقهی ایشان مورد بحث قرار گیرد.
کلیدواژگان: تنقیح مناط، الغاء خصوصیت، مناسبت حکم و موضوع، منصوص العله، قیاس -
صفحه 147شکی نیست که سلامت و تعادل جامعه در رشد فکری، عملی، تکنیکی، سیاسی و اخلاقی آن تاثیر بسزایی دارد. جوانان با روان آرام و سالم می توانند بیندیشند، بخوانند و رشد کنند. اگر جامعه مبتلا به ناامنی و انحراف و اضطراب باشد و دغدغه های روحی به جای روان سالم بر جوانان حاکم گردد، دیگر از نسل جوان انتظار درست اندیشیدن و پیش برد علمی نباید داشت. بنابراین، هر عاملی که ثبات و امنیت بیاورد و به سلامت و تعادل جامعه کمک کند، می تواند در رشد فکری، عملی و اخلاقی جامعه سهیم باشد و بی شک حجاب اسلامی یکی از این عوامل تاثیرگذار در سلامت و سعادت و رشد فکری و علمی جامعه است. بر این اساس فقه اسلامی بر اعمال حجاب تاکید می ورزد و این نوشتار اثبات می کند که حجاب اسلامی یک مسئله شخصی، و از مسایل فرعی کم رنگ در زندگی اجتماعی نیست، بلکه از مسایل مهم فقهی، اساسی و بنیادی جامعه اسلامی است که در به کارگیری آن، دولت و ملت را به یاری می طلبد و اعمال آن را به پنج دلیل بر دولت و ملت واجب و لازم می شمرد.
کلیدواژگان: حجاب اسلامی، شعایر، منکر، معروف، حکومت
-
Page 5According to the free will principle, man is responsible for his actions and will be punished accordingly. Therefore, acting against the law of shari’a in Islam leads to punishment and in Islamic jurisprudence there are prefixed punishments for many crimes called “hadd”. But there are some elements like repentance that extinguish “hadd”, so that the criminal will be forgiven and excused. Concentrating in verses of Quran and ahadith and also comments of jurists, it turns that the repentance is a reason of extinguishment of punishments, in order that muslim jurists approve that repentance, before demonstrating the crime by confess or testimony, when the crime is of that kind that breaches God’s right, leads to extinguishment of punishment. Here, we study the repentance and its role in extinguishment of hudud.
-
Page 29Misgiving people about religious beliefs sometimes drives Muslims to become apostate. Apostasy has many meanings, one of the most known is “refusal of Islam”.According to a famous saying of prophet (kill anyone who changes his religion), some jurists believe that all the apostates must be killed, but we demonstrate that there are different kinds of apostasy with different punishments. Also we prove that the punishment of male fitri apostate (one who was born of Muslim parents, or at least one parent, and then rejects Islam) is death, but in case of repentance, will be released. However a female apostate, in the case of rejecting the penitence, will be imprisoned until regretting and repenting. In addition, in this essay, we will study the causes of apostasy and its important consequences on the human’s destiny.
-
Page 53Islamic fiqh especially Imami fiqh, contains subjects that their application need a powerful government and a ruler that must be aware of divine teachings. Accordingly, it should be noted that there is a strong connection between the fiqh of Islam and the issue of government. Here, we study some expressions of this connection, including:a) Review of fiqhi texts to make the connection of fiqh and government clearb) The lifestyle of prophet (sīra al-nabawi) and his operation about Islamic governmentc) The lifestyle of prophet and Imams and their actions and also viewpoints of religious experts about government and the necessity of its establishment in societyIn this essay, we demonstrate that it is not possible to separate fiqh and politics, so we conclude that: our religiousness is just our exercise of politics, in this way religion and governing piously are two sides of the same coin.
-
Page 85Knowing that Suratul-Fatihah, is the opener of Salat (daily prayers), and is repeated 10 times at least, in daily prayers, the fiqhi commandment of assignment of “Bismillahir-Rahmanir-Rahim” as a component of Suratul-Fatihah, is a functional and useful discussion. In this regard, we have to search to know if it has been part of prophet’s tradition or not and its denial is Ijtihad against Nass (verified text) or just a simple Ijtihad.Referring to the history of discussion and expressing theories with “eleven arguments”, we will conclude that the prophet in all his prayers, seriously considered it as a part of prayer, and his companions approved that. Also Khalifas did so and there are more evidences of early Islam, confirmed this procedure. according to Ahadith of prophet and imams, there is a consensus of opinions among Shi’a Imami Muslims in this regard. In the last part of the essay we will review and criticize “four reasons” of deniers of this assignment, and then we will conclude.
-
Page 107In Islamic jurisprudence and law, right possession comes from trades such as Ijara, Jualla, Sulh, Hiba, and Irth and etc. accordingly, if someone gives money to others to judge in his favor, or expects grantee to express something wrong as a right, or unlawfully prefer endower to the others, has done something wrong that is not a right reason of possession. Stating the difference between bribe and gift in this essay and the fact that some claimed gifts are bribe in nature, we will review the arguments of prohibition of bribery, invoking Quran and tradition of Prophet and Imams with studying an early Islam case.
-
Page 121One of the important discussions in Islamic Fiqh and Usul (jurisprudence), is the issue of going farther verified religious text (Nass), as well as the ways of discovering the reason of a commandment. It seems that this subject has not yet reached its proper place in Shi’i Fiqh. While Imami jurists use some methods to go farther the commandment of the Nass, including one named “discovering the basis of commandment” or Tanghihe manaat, Sunni jurists apply different ones to reach the same goal. Considering the vague definitions of these concepts, studying some cases of universalization of commandment by jurists, would be helpful to understand what they exactly meant. In this essay we try to discuss some examples in the works of Imam Khomeini, getting more familiar with his opinions in Fiqh.
-
Page 147There is no doubt that just a healthy and balanced society could reach intellectual, technical, political and moral developments. There are some important and effective elements that wellbeing of society refers to them. No doubt that one of them is Islamic Hijab. Accordingly, Fiqh of Islam insists on operation of Hijab and we try to demonstrate that Islamic Hijab is not a personal or unimportant issue. Also we express the necessity of operation of Hijab for wellbeing of society. Reaching this goal needs the help of people and government. There are five reasons that make this effort as necessary.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.