فهرست مطالب

پژوهش های فقهی - سال هفتم شماره 1 (بهار و تابستان 1390)

مجله پژوهش های فقهی
سال هفتم شماره 1 (بهار و تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1391/02/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد امینی فر، سیدهادی هاشمی مجد صفحه 5
    موضوع این مقاله، تحقیق در احکام مهم فقهی «وقف» بر اساس فقه استدلالی و استنباط آن احکام از کلمات اهل بیت عصمت وطهارت(ع) است؛ احکامی که بسیار مورد ابتلاست. «وقف» عبارت است از این که عین مال حبس گردد؛ یعنی از تصرف مالکش و در برخی موارد از تصرف مالکانه دیگران منع شود و منافع آن، در جهتی که واقف تعیین می کند آزاد گذاشته شود. پس، حقیقت وقف، حبس می باشد. مهم ترین قاعده فقهی که در باب وقف استفاده می شود، قاعده «الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها» است. این قاعده بیان می کند که در استفاده از وقف باید از خطوط کلی ای که واقف در انشای وقف یا وقفنامه تعیین کرده است، متابعت شود. در این مقاله به تشریح این قاعده پرداخته شده است. از نتایج مهمی که از این تحقیق حاصل گردیده، عبارت است از جریان معاطات در وقف و صحت آن، عدم اشتراط قصد قربت در وقف، و اشتراط قبض با اذن واقف و احکام و مسایل مهم دیگر که در این مقاله بر اساس فقه استدلالی با استفاده از حدود 40 منبع اصلی فقهی و چندین منبع روایی بررسی و در موارد مهم به نظرات حقوقی نیز اشاره شده است.
    کلیدواژگان: تحبیس، صدقات، وقف، موقوف علیه، متولی
  • سیدجعفر صادقی فدکی صفحه 35
    بخش عمده ای از آیات قرآن کریم به احکام و قوانین شرعی مورد نیاز بشر در موضوعات مختلف، اعم از موضوعات عبادی، سیاسی، اقتصادی، قضایی و کیفری اختصاص دارد که در اصطلاح مفسران و فقی هان اسلامی به «آیات الاحکام» شهرت یافته است. اما در این که این آیات چه تعداد است از دیر باز در میان عالمان اسلامی اختلاف است و هر یک آرای متفاوتی را دراین باره ارایه داده اند که مجموع این دیدگاه ها به پنج نظریه عمده باز می گردد. مشهور عالمان شیعه و اهل سنت شمار این آیات را 500 دانسته و برخی تعداد این آیات را کم تر و عده ای بیش تر از این تعداد عنوان کرده اند. برخی تعداد آیات فقهی قرآن را با توجه به ذوق و قریحه افراد متغیر دانسته و عده ای نیز برآنند که همه آیات قرآن کریم جزء آیات الاحکام است. به نظر می رسد هیچ یک از این نظریات پنج گانه بر اساس تحقیق دقیق و تفحص کامل آیات قرآن ارایه نگردیده و نظریه صحیح در این باره، دیدگاهی به جز دیدگاه های پنج گانه مذکور است. در این تحقیق، ضمن اشاره به دیدگاه های متعدد مطرح در این باره و نقد آن ها، دیدگاه صحیح همراه با دلایل اثبات آن ارایه گردیده است.
    کلیدواژگان: احکام، فقه، تفسیر، _ آیات الاحکام، قرآن کریم
  • سید محمد شفیعی مازندرانی صفحه 67
    کلام معروف پروردگار متعال در قرآن: «الرجال قوامون علی النسا (نساء / 21)؛ به نوبه خود فرهنگ مشخص و مطلوبی در نظام زندگی خانوادگی تصویر می کند که در گفتمان زندگی مشترک خانوادگی طرح جدیدی در افکنده و برای تامین معیشت و پشتوانه نیازمندی زندگی زن تضمین مستحکمی است. آنچه در این تحقیق مورد نظر بوده این است که «قوام» به معنای نان آور و سرپرست و کسی است که مخارج زندگی را عهده دار می باشد. دقت در این واژه، نشان می دهد که زن، برده شوهر خود نیست بلکه همسر، همراز، مونس، وزیر، دوستار و دلنواز شوهر است. همچنین در این تحقیق به این نکته پرداخته شده است که کلمه «ضرب» در «واضربوهن» از کلمات متشابه است و معانی گوناگونی دارد؛ لذا نمی توان آن را به معنای زدن حمل کرد. در این تحقیق به این مسئله توجه شده است که زن وشوهر نسبت به یکدیگر باید بسیار مهربان، صمیمی، با صداقت و همکار باشند و در حقیقت شالوده زندگی خانوادگی بایستی بر این مسائل استوار باشد. توجه به زندگی آینده (زندگی در بهشت) و نوع صمیمیت و انس و محبت حاکم میان زن و شوهر در آن جا، می تواند برای زندگی دنیوی خانوادگی ما الگو باشد. دقت در...
    کلیدواژگان: زن، انیس، _ همسر، برده، شوهر
  • سید احمد میرحسینی، فاطمه سادات میرحسینی نیری صفحه 89
    «ایفاء» مسئله ای عمومی و انسانی است که در نهج البلاغه نیز به آن اشاره شده است. در فرمان معروف حضرت علی7 به مالک اشتر، (نامه 53 نهج البلاغه) یکی از دستورها این است که مبادا با مردمی عهد وپیمان برقرار کنی و بعد چنان چه دیدی منفعت این است که عهد وپیمان را نقض کنی آن را نقض نمایی.بعد حضرت به جنبه عمومی و بشری عهد و پیمان استناد می کنند که اگر بنا بشود پیمان در میان بشر احترام نداشته باشد، سنگ روی سنگ نمی ایستد.طبق قانون مدنی، دین باید به اشخاص ذیل تادیه شود:متعهدله؛ وکیل؛ کسی که قانونا حق قبض دارد؛ حاکم یا قائم مقام او؛ ماذون ازطرف متعهدله.اگر متعهد دین خود را به شخصی غیر از اشخاص مذکور ادا کند، طبق ماده 272 ق. م پس از رضایت دائن چنین تادیه ای صحیح است. این مقاله در پی بررسی آن است که اثر رضایت داین به چه صورتی است؛ آیا از زمان تسلیم اثر دارد یا از زمان وقوع رضایت داین؛ اگر نمائاتی در بین باشد این نمائات به چه کسی متعلق است؛ آیا داین در صورت خسارت دیدن می تواند درخواست جبران خسارت کند؛...
    کلیدواژگان: قبض دین، داین، حقوق، شخص ثالث، متعهد، متعهد له
  • سید علی محمد یثربی صفحه 113
    جنین آزمایشگاهی از دیدگاه مسئولیت مدنی، گروه درمانی و اشخاص ثالث و تاثیر شروط قرارداد در تغییر مسئولیت مدنی و بالاخره دیه جنین آزمایشگاهی موضوعاتی است که در مقاله پیش رو مطالعه شده است. هر کدام آن ها معرکه الآرای فقهای عظام و حقوقدانان محترم می باشد. از حلیت و حرمت اصل کار تا شیوه ایجاد و انتقال و توصیف فقهی و حقوقی آن ها در این مقاله آرا در حد توان و با استدلال متوسط ملاحظه و احتمالات وارده مورد ایراد و ابرام واقع شده و بدون اظهار نظر نهایی و فتوایی در جهت آشنایی بیش تر با مفاهیم و بررسی علمی آن ها پیش رفته است تا چه در نظر آید.
    کلیدواژگان: مسئولیت مدنی، ضمان، جنین آزمایشگاهی، اذن، اعراض
  • امیرحمزه سالارزایی صفحه 129
    این مقاله به روش توصیفی و تحلیل اسناد (آیات، روایات، آرای فقهاء) در صدد آن است که ثابت نماید، پدیده به اصطلاح نوین پولشویی جرم محسوب نمی شود و تنها موجد مسئولیت مدنی و آثار مترتب بر آن است. در ضرورت تحقیق همین بس که این مقوله از عناوین چالش برانگیز است و بررسی فقهی آن در کیفیت قانونگذاری این عنوان بسیار موثر خواهد بود.
    کلیدواژگان: پولشویی، آرای فقها، وصف مجرمانه، _ مسئولیت مدنی، تطهیر مال
  • محمد ادیبی مهر صفحه 155
    یکی از مهم ترین ویژگی های شریعت جاودانه،سازگاری احکام آن با تغییرات زندگی بشر در گذر زمان است. از این رو، بررسی احکام «ثانویه» به عنوان یکی از اشکال قابل تصور برای انعطاف پذیری احکام، ضروری به نظر می رسد؛ زیرا در مقام تمییز احکام ثابت از متغیر و با توجه به عوامل تغییر بعضی از احکام، تغییر عنوان موضوع حکم، موجب تبدیل حکم اولیه به حکم ثانویه می شود. از آن جا که درمواردی احکام، تابع عناوین خاصی هستند، درصورت عروض عنوان جدید برموضوع حکم، ولو در موضوع هیچ گونه تغییری حاضل نشود، تغییر حکم اولیه تحت شرایط خاصی که برای مکلف پیش می آید، الزامی است. این گونه تغییر حکم، از سوی شارع مقدس جعل گردیده و ادله حجیت آن، احکام ثانویه را به منزله احکام واقعی قرار می دهد. در این جا نکته مهم، ملاک مقدم داشتن حکم ثانوی برحکم اولی است. در آن بخش از احکام که ادله احکام، ادله لفظی هستند، وجه تقدم حکم ثانوی، حکومت ادله آن بر ادله حکم اولی است؛ ودر جایی که ادله، عقلی باشند، حکم تابع ملاک اقواست و به لسان دلیل کاری ندارد و ضوابط تزاحم بین احکام، مورد نظر قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: موضوع حکم، دلیل، احکام ثابت ومتغیر، شریعت، احکام ثانوی
|
  • Mohammad Aminfar, Seyyed Hadi Hashemi Majd Page 5
    This article studies the important jurisprudential rulings of “Wagf” (endowment) in jurisprudence based on reasoning and deduction provisions from the words of Ahlul-bayt A.S. - sentences that are very important and practical. Wagf refers to the imprisonment of property - namely prohibited from the owner seizing, and in some cases seizing ownership of others - and its benefits are made available in the direction that Wagif determines; so the reality of Wagf, is Habs. The most important jurisprudence rule about Wagf is: “Woguf depends on what their owners determine", and states that the use of Wagf must be followed according to the dedicated lines that Wagif has determined in composing the Wagf, and this rule has been described in the article. Of the important results of this study, the following can be stated: Moatat flowing in Wagf and its accuracy, absence of stipulation Qurbt in Wagf, and stipulation of Qabz with the permission of Wagif, and provisions and other important issues in this paper based on the rational jurisprudence by using about fourty main sources of jurisprudence and several narrative sources, and some legal opinions bave been indicated in important cases.
  • Seyyed Jafar Sadeghi Fadaki Page 35
    The major part of the Quranic verses is devoted to the human needed religious commandments including political, economic, judicial, penal instructions which are known among Islamic jurists and commentators as “the Ayat al-Ahkam”. But about the exact number of these verses, there is a long dispute among Islamic scholars which their viewpoints are categorized into five main theories. Most Shia and Sunni scholars consider the number of these verses as five hundred, whereas some have announced them fewer and some have recognized more than this number, and also a group of Islamic scholars have considered the number of these verses changeable according to the changing tastes and talents of individuals, and some believe that all of the Quran verses are the Ayat al-Ahkam. But none of these theories appear to be based on careful research and investigation and the correct theory is a different one. In this article, these five views and their criticisms in addition to the correct view beside the reasons to justify it are presented.
  • Seyed Mohammad Shafiei Mazandarani Page 67
    The well-known saying of Allah in Koran “Men are responsible for the life costs (Nesa, 2)” describes an explicit and ideal culture in the family life system which has created a new plan for the mutual family conversation and provides a strong warranty for livelihood and supports wife’s life. What has been said in this research is that, the Ghavvam, meaning breadwinner is the supporter and the one who bears the costs of the life. Considering this word, shows that one’s wife is not a slave of her husband, but she is the consort and confidant, the companion, the secretary and the lover and soother to him. Furthermore, the researcher has kept this in mind that the word “Hit”, in Vaazrabohonna, literally meaning hit those women, is one of the confusing words and has different meanings, so it cannot be attributed to the meaning of hitting. In this research, it has been observed that husband and wife must be truly affable, intimate, honest and supportive to each other and the foundation of the family life is strengthened by these issues; assuming the afterlife....
  • Seyyed Ali Mohammad Yasrebi Page 113
    In this paper pre-implantation embryo from the viewpoint of civil liability of the medical group, third parties, effect of conditions of contract on change of civil liability and blood money will be discussed. The Islamic jurists and lawyers have investigated all of them from the viewpoint of lawfulness and unlawfulness of this case itself, the method of creation and transfer and its jurisprudential-legal description. The different opinions have been studied as possible then, the author analyzed the relative contingencies in question. In this article, the concepts and scientific examination regarding pre-implantation embryo, without final comment, will be discussed.
  • Amir Hamzeh Salarzaii Page 129
    The aim of this paper is to demonstrate that money laundering is not a crime according to the Islamic jurisprudence (verses, traditions, judgments of jurisprudents) and Iran’s legal system through descriptive research method and analysis of documents. Money laundering only creates civil responsibility and its following social effects. This subject seems as one of the challenging issues, so investigating jurisprudentially is an effective step regarding legislation.
  • Mohammad Adibymehr Page 155
    One of the most important characteristics of the eternal religion is the adaptation of its decrees with the changes of the human’s life in the transition of time. So, it is necessary for us to review the second decrees as the flexible dimensions of the decrees. According to the causes of some decrees’ change, altering the decree’s subject leads to the change of the primitive decrees into the second decrees. As the decrees sometimes are dependent on certain topics, when a new subject appears for a decree, the change of the primitive decree under specific circumstances which happen to the Muslim seems necessary, even though the subject has not changed at all. The Islamic law-maker sentences this decree adaptation and its evidence of authority gives credit to the second decrees as the primitive ones.