دو ماهنامه سلامت کار ایران
سال سیزدهم شماره 4 (مهر و آبان 1395)

با توجه به تسریع در گسترش مکانیزاسیون عملیات مختلف کشاورزی و کاربرد تراکتور به عنوان یکی از مهم ترین ماشین های کشاورزی ضرورت توجه به وضعیت سلامت و ایمنی کاری و ارگونومی کاربران این وسیله وجود دارد.
در این تحقیق اثر شاخص BMI و زوایای قرارگیری پای کاربران تراکتور بر کاهش آستانه درد عضله گاستروکینیموس آن ها هنگام کلاچ گیری با استفاده از الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها بر روی دو تراکتور MF285 و MF399 به عنوان تراکتور های متداول در ایران و با استفاده از 30 نفر به عنوان راننده انجام شد.
نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در تراکتور MF285 ، افراد با شاخص BMI بیش تر (در محدوده طبیعی)، زاویه قرارگیری زانو و ران پای کم تر، از میزان کاهش آستانه درد کم تری در حین کلاچ گیری برخوردارند. در نتیجه این افراد با فشارهای نامتعارف کم تری در هنگام کلاچ گیری تراکتور MF285 بر روی عضله گاستروکینیموس روبه رو بودند. در تراکتور MF399 شاخص BMI بیش ترین ضرایب رگرسیونی را در تمام فواصل زمانی در حین و پس از کلاچ گیری داشت و تاثیر این متغیر در تمامی فواصل زمانی بر روی کاهش آستانه درد رانندگان، بیش ترین مقدار بود. بطوری که با افزایش یک واحد در شاخص BMI میانگین کاهش آستانه درد در 30 ثانیه و 60 ثانیه کلاچ گیری و پس از 60 ثانیه استراحت به ترتیب 1، 89/0 و 69/0 نیوتن کاهش می یابد. نتایج کاربرد الگوریتم ژنتیک نشان داد که شاخص BMI ، زاویه های زانو، ران و مچ پا به ترتیب 75/24 کیلوگرم بر مترمربع، 101، 76 و 100 درجه، میزان کاهش آستانه درد عضله گاستروکینیموس کاربران تراکتورهای MF285 را به 016/0 نیوتن کاهش می دهد. برای کاربران تراکتور MF399 نیز که شاخص BMI ، زاویه های زانو، ران و مچ پا به ترتیب 86/24 کیلوگرم بر مترمربع، 130، 115 و 95 درجه، کاهش آستانه درد در حدود 316/0 نیوتن می باشد.
در اکثر فواصل زمانی در حین و پس از کلاچ گیری در هر دو تراکتور، شاخص BMI تاثیر منفی بر کاهش آستانه درد داشت. عضله گاستروکینیموس کاربرانی که شاخص BMI (در محدوده طبیعی) بیش تری داشتند، در هنگام کلاچ گیری تحت تنش کم تری قرار گرفت.

تهدید سلامت جوشکاران بعلت مواجهه با دمه های جوشکاری امری جدی می باشد. بنابراین برای اطمینان از رفاه کارکنان در معرض با چنین فرایندهایی، کنترل کارآمد دمه های جوشکاری ضروری می باشد. در این مطالعه، عملکرد یک نمونه آزمایشگاهی از سامانه تهویه مکشی موضعی نصب شده بر روی مشعل جوشکاری به منظور کنترل آلاینده های آن مورد ارزیابی قرار گرفت.
میانگین سرعت کانال با استفاده از روش نقاط فروبری و هواگذر مکشی تامین شده توسط سامانه تهویه بر اساس روش استاندارد ACGIH تعیین گردید. همچنین سرعت ربایش در نزدیک منبع آلاینده (نقطه جوش) با استفاده از آنمومتر حرارتی مورد اندازه گیری قرار گرفت. سپس به منظور تعیین غلظت ذرات کل و راندمان ربایش ایجاد شده توسط این سامانه، روش استاندارد 7200 NIOSH مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج حاصل، میانگین سرعت کانال و در نتیجه هواگذر مکشی تامین شده توسط سامانه مورد بررسی را به ترتیب برابر fpm 5/92±1/6296 و Scfm 5/0±06/34 نشان داد. همچنین سرعت ربایش در نزدیک محل جوش، fpm 140 بدست آمد. نتایج حاصل از نمونه برداری در وضعیت خاموش و روشن بودن سامانه مکشی به ترتیب، میانگین غلظت ذرات کل را mg/m3 7±75 و mg/m3 4±7/16 نشان داد. در نتیجه کارایی حذف 77% توسط این سامانه حاصل شد.
سامانه تهویه مکشی موضعی مورد استفاده در این مطالعه یک نمونه اولیه ساخته شده کم هزینه میباشد و مطابق با نتایج بدست آمده، توانست غلظت ذرات کل در منطقه تنفسی را تقریبا به میزان 22% کاهش دهد.

حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک یکی از اجزاء اصلی چرخه عمر مواد شیمیایی است که می تواند ایمنی افراد و تاسیساتی که در مسیر عبور تانکرهای حامل مواد شیمیایی قرار دارند، را به خطر اندازد. این مطالعه با هدف ارزیابی ریسک حمل و نقل مواد شیمیایی در مسیرهای منتهی به پایانه باربری امیر کبیر شیراز انجام شد.
در این مطالعه مقطعی ریسک حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک با استفاده از شاخص درجه بندی ریسک حمل و نقل (TRRI) در هر کدام از مسیرهای تردد تانکرها محاسبه و مورد تحلیل قرار گرفت. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی برگه های اطلاعات ایمنی مواد و مصاحبه با مسئولین ترمینال گرداآوری گردید.
در 6/56 درصد از طول مسیرهای مورد بررسی ریسک حمل و نقل جاده ای برای تعدادی از مواد شیمیایی در سطح خطرناک و بسیار بالا بود. بیشترین ریسک حمل و نقل مواد خطرناک در فاصله کمتر از 500 متر از مناطق مسکونی مربوط به ماده بوتان بود.
ریسک حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک در بخش هایی از مسیر که داخل شهر شیراز (مناطق مسکونی) واقع شده است در سطح غیر قابل قبول به دست آمد. جهت کاهش سطح ریسک به سطح قابل قبول، ضروری است استراتژی های کنترلی تدوین و اجرا گردد.

امروزه استفاده از تصویربرداری مانند رادیولوژی می تواند نقش مهمی در تشخیص های زود هنگام، مرحله بندی، طراحی درمان و رصد کردن بیماران در طی درمان داشته باشد. پرتوکاران در معرض پرتوگیری شغلی با دوز پایین قرار دارند. بنابراین ، این پژوهش به منظور بررسی اثرات بیولوژیکی پرتوگیری شغلی بر برخی شاخص های خونی پرتوکاران شاغل در یک بیمارستان دولتی در شهر تهران صورت گرفته است.
در این مطالعه موردی شاهدی ، شاخص های خونی در خون 30 نفر از پرتوکاران و30 نفر از غیر پرتوکاران که از نظر متغیرهای مداخله گر همسان سازی شده بودند، مورد مقایسه قرار گرفت . در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزارspss20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
60 نفر از پرسنل که شامل 30 پرتوکار و 30 غیر پرتوکار (10مرد، 50 زن) مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سن 17/36±69/9 و حداقل سابقه کاری 6 ماه و حداکثر 22 سال بود. میانگین شاخص های خونی مورد بررسی از جمله گلبول های قرمز، پلاکت ها ، گلبول های سفید و زیر جمعیت های و هماتوکریت در گروه مورد نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری را نشان نداد.
نتایج این مطالعه نشان داد که شاخص های خونی در دوزهایی از پرتوهای یونساز که پرتوکاران در معرض آن می باشند ممکن است پیشگویی کننده ی میزان دریافت پرتو یا منعکس کننده ی اثرات آن نباشد.

کنترل ترافیک هوایی به عنوان یک وظیفه شناختی پیچیده، که نیازمند تمرکز طولانی مدت کنترلر روی وظیفه می باشد، شناخته شده است. بارکاری ذهنی نقش بسیار مهمی در عملکرد کنترلرها دارد. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی بارکاری کنترلر های ترافیک هوایی بر اساس فاکتورهای بار وظیفه می باشد.
مطالعه حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در میان 14 نفر از کنترلرهای ترافیک هوایی صورت گرفت. ابتدا با روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (HTA) وظایف کنترل ترافیک هوایی تعیین گردید و دو سناریوی بارکاری کم و زیاد براساس فاکتورهای بار وظیفه در این شغل طراحی شد. سپس بارکاری کنترلرها در این دو سناریو با استفاده از پرسشنامه NASA-TLX مورد ارزیابی قرار گرفت.
بر اساس نتایج حاصل از HTA، 49 مورد زیر وظیفه اصلی در شغل کنترل ترافیک هوایی وجود دارد. یافته های حاصل از NASA-TLX نشان داد که کنترلرها در شرایط بارکاری بالا، بار ذهنی و فکری با میانگین 71/93 را مهم ترین بعد بارکاری ارزیابی کرده اند. در شرایط بارکاری بالا و پایین بین متغیرهای بار ذهنی وفکری، بار فیزیکی، فشار زمانی، میزان تلاش و کوشش، احساس دلسردی و ناکامی تفاوت معنی دار وجود داشت(0/05>P). اما بین متغیر عملکرد و کارایی در شرایط بارکاری بالا و پایین تفاوت معنی دار حاصل نشد(P>0/05).
نتایج مطالعه بر اهمیت فاکتورهای بار وظیفه در کنترل ترافیک هوایی اشاره دارد. بنابر این انجام سایر روش های ارزیابی بارکاری مانند ارزیابی عملکرد با تاکید بر این اصل، در تمامی سکتورها در مرکز کنترل ترافیک هوایی پیشنهاد می گردد.

طبق برآوردهای WHO سالانه 7/3 میلیون مرگ منتسب به آلودگی هوای آزاد رخ می دهد که نشان می دهد آلاینده ها با میزان بالایی از مرگ و میر مرتبط هستند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف کمی سازی و برآورد اثرات بهداشتی منتسب به دو آلاینده 5/2PM و CO در هشت شهرصنعتی ایران در سال1390 با استفاده ازمدلAirQ انجام شد.
ابتدا داده های موردنیاز از سازمان محیط زیست شهرهای مورد مطالعه اخذ گردید. آنالیزها و محاسبه شاخص های آماری جهت کمی سازی، با برنامه نویسی در اکسل انجام گرفت و اطلاعات به مدل AirQ وارد شد. نتایج کلی بصورت موارد کل مرگ و مرگ ناشی از بیماری های قلبی-عروقی در قالب جداول و گراف ارائه شد.
طبق نتایج، به ازای هر&mug/m3 10 افزایش غلظت 5/2PM و mg/m31 افزایش CO، میزان خطر مرگ بترتیب 5/1% و 7/0% افزایش می یابد. تجمعی کل مرگ منتسب به 5/2 PMدر اصفهان و شیراز بترتیب حدود 585 و 454 مورد برآورد گردید که حدود 42/5% مرگ ها را بخود اختصاص میدهد. تجمعی موارد مرگ قلبی عروقی منتسب به CO نیز برای اصفهان، تهران و شیراز به ترتیب 14 مورد (15/2%)، 24 (86/0%) و 3 مورد (69/0%)برآورد گردید.
مطالعه حاضر، تاکیدی براین موضوع است که 5/2PM و CO نیز همانند سایر آلاینده ها تاثیر نامطلوبی بر سلامت انسان دارند. در بین هشت شهر مورد بررسی اهواز کمترین مقادیر مرگ منتسب به CO و بیشترین موارد مرگ منتسب به 5/2PM را داشته است که این می تواند به دلیل تداوم روزهای با غلظت بالاتر ذرات یا میانگین بالاتر این آلاینده در شهر اهواز باشد.

زمینه، هدف و سازمان هایی که در زمینه های کاری پرخطر نظیر صنایع استخراج نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، صنایع هسته ایی و صنایع هوافضا فعالیت دارند، علاوه بر استفاده از فناوری پیشرفته ، از وجوه پیچیده ی اجتماعی نیز برخوردارند. مطالعات جدید نشان داده، از ترکیب فناوری پیشرفته و قواعد مبهم اجتماعی، سیستم های پیچیده ای شکل می گیرد که با نوع جدیدی از ریسک مواجه هستند؛ نوعی از ریسک که دور از دسترس روش های واکاوی ریسک متداول قرار دارد؛ لذا در این مقاله با مروری جامع بر نتایج پژوهش های اخیر، به اثبات ناکارآمدی روش های آنالیز ریسک مرسوم در تحلیل ریسک این گونه سیستم های پیچیده ی فنی-اجتماعی و ریشه یابی دلایل آن پرداخته خواهد شد.
یافته ها و ناکارآمدی روش های مرسوم واکاوی ریسک در تحلیل ریسک سیستم های پیچیده ی فنی-اجتماعی، ریشه در ناکارآمدی مدل های حادثه ی منسوخ شده ای دارد که زمینه های نظری این روش ها را شکل داده اند؛ چراکه شرایط درونی سیستم های پیچیده و مکانیسم شکل گرفتن حادثه در آنها، با آنچه مدل های مرسوم حادثه فرض می کنند بسیار متفاوت است.

اتاق عمل جایگاه حساسی برای بروز حادثه است. از جمله حوادثی که احتمال وقوع آن وجود دارد، آتش سوزی در حین عمل جراحی است. علیرغم این واقعیت که این حوادث کمیاب هستند اما موقعی که به وقوع می پیوندند منجر به آسیب جدی به بیماران و یا حتی مرگ آن ها می شوند. بنابراین هدف این مطالعه بررسی میزان عملکرد و آگاهی پرسنل اتاق عمل(پرستار اتاق عمل و بیهوشی) نسبت به پیشگیری از حریق در اتاق عمل و بررسی عوامل مرتبط با آن ها در اتاق عمل بیمارستان های استان خوزستان می باشد.
این مطالعه توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی در سال 1393 در اتاق عمل بیمارستان های استان خوزستان انجام شد. نمونه شامل 253نفر پرسنل(31%بیهوشی و 69%پرستار اتاق عمل) می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند . برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد و میزان آگاهی و عملکرد پرسنل اتاق عمل نسبت به روش های پیشگیری از حریق ، همچنین ارتباط این دو فاکتور با سن، سابقه کار و تاثیر آموزش، تحصسلات، جنسیت و عنوان شغلی مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی ارتباط میان متغیرها از آزمون آماری کندال و برای مقایسه گروه ها از آزمون مقایسه ای من ویتنی استفاده شد.
نتایج نشان داد که 15% اگاهی بالا25% آگاهی متوسط،4/48%آگاهی ضعیف و 1/11% نیز فاقد اگاهی بودند، همچنین 2/87% عملکرد بالا،2/14%عملکرد متوسط،7/6%عملکردضعیف، 8/0درصد نیز عملکرد خیلی ضعیفی داشتند. آزمون همبستگی کندال رابطه ی معنی داری بین سن و سابقه کاری با عملکرد و آگاهی نشان نداد(P>0/05)،آزمون مقایسه ای من وینتی در این مطالعه نشان داد که آموزش بر عملکرد و آگاهی اثر مثبتی دارد(P<0/05)، اما بین آقایان و خانم ها در میزان عملکرد و آگاهی اختلاف معنی داری پیدا نشد P>0/05))، همچنین مقایسه میانگین نمرات آگاهی بین سطوح تحصیلی(کاردان و کارشناس) دارای اختلاف معنی دار (P<0/05)می با شد. اما بین نوع شغل (پرسنل اتاق عمل و تکنیسین بیهوشی) اختلاف معنی دار نمی باشد P>0/05)). این مطالعه همچنین نشان داد که سطح عملکرد پرسنل اتاق عمل نسبت به تکنیسن بیهوشی بیشتر می باشد و دارای اختلاف معنی دار می باشد(P<0/05).
نتایج به دست آمده از این مطالعه و مطالعات گذشته نشان می دهد که میزان آگاهی نسبت به روش های پیشگیری از حریق در پرسنل اتاق عمل پایین بوده و وضعیت ایمنی اتاق های عمل راضی کننده نیست. به منظور افزایش آگاهی نسبت به روش های پیشگیری از حریق در اتاق عمل، برگزاری دوره های آموزش ایمنی برای سطوح مختلف، آگاه کردن کارکنان نسبت به خطرات بالقوه و ایجاد یک نظام گزارش دهی مناسب و موثر برای حوادثی که در محیط کار اتفاق می افتد را می توان پیشنهاد داد.

یکی از حوزه های پر کاربرد و مرتبط با روانشناسی سلامت در محیط کار، فرسودگی شغلی است. تفاوت های فردی افراد می تواند به عنوان تعدیل کننده این فرسودگی را بیشتر یا کمتر کند. هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه ای تنظیم هیجانی در ارتباط بین فرسودگی شغلی و سلامت روان کارکنان دانشگاه بود.
در یک طرح پژوهش مقطعی، 234 نفر از کارمندان شاغل در معاونت های 5 گانه دانشگاه با استفاده از نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای در این پژوهش شرکت کردند. این افراد پرسشنامه های سلامت عمومی (GHQ-28)، فرسودگی شغلی مسلش (MBI)، و پرسشنامه مشکل در نظم بخشی هیجانی (DERS) را تکمیل کردند.
یافته ها نشان داد که بین فرسودگی شغلی و سلامت روان، و نیز فرسودگی شغلی و تنظیم هیجان رابطه معنادار وجود دارد. فرسودگی شغلی هم به طور مستقیم و هم از طریق مشکل در نظم بخشی هیجانی بر سلامت روان کارکنان تاثیر غیرمستقیم دارد. در نهایت مشکل در نظم بخشی هیجانی نیز تاثیر مستقل اندکی بر سلامت روان دارد.
با توجه به یافته های به دست آمده می توان گفت که همه افراد شاغل حتی در شرایط کاری نسبتا یکسان به یک میزان از عوارض روانی-اجتماعی شغل خود آسیب نمی بینند. نتایج پژوهش حاضر در مورد میانجی بودن تنظیم هیجانی نشان از اهمیت این موضوع چه از لحاظ نظری و چه از جنبه کاربردی است.

مدیریت نامناسب پسماندهای صنعتی در سال های اخیر مخاطرات زیادی را ایجاد کرده است. در نتیجه آن، بهداشت، ایمنی و محیط زیست انسان ها را در معرض خطر قرار داده است. هدف از این مطالعه، بررسی مدیریت پسماندهای صنعتی 10 واحد بزرگ از صنایع غذایی شهر تهران در سال 1393 می باشد.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی-مقطعی است که براساس بازدیدهای میدانی، تکمیل پرسشنامه، تهیه بانک اطلاعاتی و آنالیز نتایج انجام گردید. در نهایت واحدهای منتخب براساس شاخص ISWMI رتبه بندی شدند. پرسشنامه شامل 47 سوال در خصوص عناصر موظف مدیریت جامع مواد زائد جامد صنعتی، در قالب 10 حیطه مجزا بود. 10 واحد بزرگ از صنایع غذایی شهر تهران به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید.
مقدار شاخص ISWMI (بر مبنای 100) در واحدهای صنعتی منتخب عبارت است از: شرکت J با مقدار 96 در رده خیلی خوب و شرکت A با مقدار 49 در رده ضعیف قرار گرفت. دو شرکت H و I نیز با 85 امتیاز در طبقه خیلی خوب جدول ارزیابی شدند. سه شرکت E، F، G به ترتیب با 72، 77 و 80 امتیاز در طبقه خوب و سه شرکت B، C، D به ترتیب با 57، 63 و 64 امتیاز در طبقه متوسط قرار گرفتند.
با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه، وضعیت مدیریت پسماند صنعتی در بیشتر واحدهای منتخب متوسط به بالا می باشد. با این حال به نظر می رسد عواملی از قبیل عدم تعهد و باور مدیریت ارشد نسبت به اجرای سیستم مدیریت پسماند، عدم الزام صنایع به استخدام کارشناس محیط زیست یا بهداشت محیط و نیز فقدان برنامه ای جامع در سطح ملی برای مدیریت پسماند از موثرترین عوامل در تعیین مقادیر ISWMI صنایع می باشند.