نشریه آبزیان زینتی
سال دوم شماره 4 (زمستان 1394)

در دهه های اخیر نانوتکنولوژی، به‏عنوان یک فناوری کاربردی مورد توجه قرار گرفته است. نانو ذرات به ذراتی گفته می شود که حداقل یکی از ابعاد آن ها در محدوده 100-1 نانومتر باشد. ماهیان استخوانی ممکن است اندیکاتور مناسبی از آلودگی برای پایش آلودگی ها باشند چراکه پاسخ های بیوشمیایی آنها کاملا مشابه پاسخ های موجود در پستانداران می باشد. پارامترهای خونی و شکستگی DNA به عنوان یک بیومارکر آلودگی های محیطی در ماهی و دیگر گونه های آبزی از جمله ماهیان زینتی توجه زیادی را به خود جلب کرده است. از آنجا که تکنولوژی نانو در حال رشد است و شمار انواع نانو مواد و کاربردهای آن در حال افزایش است، بنابراین احتمال اینکه این مواد به میزان قابل توجهی به محیط زیست انتشار پیدا کنند یک واقعیت است که با افزایش نگرانی ها از جهت سلامت انسان و محیط زیست همراه است. اگر نانو ذره در سیتوپلاسم مستقر شود حضور برخی مواد درشت دانه می تواند باعث ایجاد آسیب مستقیم یا مرگ سلول در اثر این تعاملات شود و عکس العمل فیزیولوژیکی گونه های ماهی نسبت به نانو ذرات مختلف، متفاوت خواهد بود.

تکثیر و پرورش ماهیان زینتی یکی از بخش های مهم صنعت آبزی پروری تجاری است که در طی دهه اخیر رشد و توسعه چشمگیری داشته است. در کنار این رشد و توسعه، یکی از مهم ترین چالش های پیش روی این صنعت ظهور و بروز بیماری ها می باشد. به دلیل ایجاد مخاطرات زیست محیطی و ظهور باکتری های مقاوم نمی توان جهت حل این معضل به آنتی بیوتیک تکیه کرد. بنابراین استفاده از محرک های ایمنی در جیره غذایی جهت بهبود وضعیت ایمنی در ماهیان مورد توجه قرارگرفته است. ایمنی موکوسی یکی از بخش های مهم سیستم ایمنی در ماهی ها می باشد. با توجه به اینکه بخش زیادی از بیماری های ماهیان زینتی بیماری های پوستی هستند، شناخت اجزاء دخیل در ایمنی موکوس پوست به‏عنوان مهم ترین و اولین خط دفاعی و نیز روش ها بهبود و تقویت آن در ماهیان زینتی حائز اهمیت می باشد. در این مقاله اجزا دخیل در ایمنی موکوس پوست و نیز عوامل موثر بر آن در ماهی های زینتی بررسی شده است، پرداخته شده است.

به طور کلی خطوط خونی (وراثتی) ماهی کوی در نژادهایی معنا دارد که ویژگی های برجسته آن‏ها، طی سالیان متمادی حفظ و به نسل بعد قابل انتقال باشد. این قبیل نژادها از طرفداران بسیاری برخوردار بوده و ارزش اقتصادی بالاتری دارند. پرورش دهندگان با استفاده از روش های خاصی، احتمال انتقال خصوصیات مد نظر مولدین را به نظر فرزندان بیشتر می نمایند. در میان انواع نژادهای ماهی کوی تنها دو نوع نژاد از آن‏هادارای چنین ویژگی هایی می باشند، که عبارتند از کوهاکو (Kohaku) و سانکه (Sanke). این دو جزء نژادهای اصیل و اجدادی ماهی کوی محسوب شده و محبوبیت بیشتری در میان مردم دارند. در تولید اقتصادی تمامی نژادها، تولیدکنندگان از روش کشت متراکم استفاده می کنند که امکان انتقال ویژگی های خاص به نسل بعد، به حداقل می رسد، ولی با استفاده از روش بهگزینی، تولیدکنندگان می توانند خصوصیات ذاتی مطلوب را به طور پیش بینی شده ای از ماهیان مولد به نسل بعد منتقل نمایند. بدیهی است که اجرای صحیح این روش بسیار حائز اهمیت می باشد، ولی انتخاب شایسته مولدین، بسیار پر اهمیت تر از آن است. در این مقاله سعی گردید تا الگوهای رنگ و طرح در نژاد اصیل کوهاکو به طور کامل تشریح و مورد بررسی قرار گیرد.

افزودن آنتی اکسیدان به مواد غذایی از موثرترین شیوه های کاهش سرعت اکسیداسیون چربی ها است. این شیوه به طور گسترده ای برای افزایش میزان ماندگاری مواد غذایی و بهبود پایداری لیپیدها و غذاهای لیپیدی و به تبع آن جلوگیری از افت خصوصیات حسی و ارزش تغذیه ای آن ها مورد استفاده قرار می گیرد. در لیپیدها به دلیل این که در مرحله انتشار اکسیداسیون منجر به تشکیل واکنش رادیکال آزاد می شود، استفاده از آنتی اکسیدان ها جهت کاهش سرعت اکسیداسیون معمول است. به طوری که این مواد رادیکال های آزاد را محصور کرده و از پیشرفت اکسیداسیون جلوگیری می نماید. کاربرد آنتی اکسیدان ها در مواد غذایی یکی از موثرترین شیوه های کاهش اکسیداسیون لیپیدها و افزایش عمر نگه داری غذاهای لیپیدی و بنابراین جلوگیری از کاهش کیفیت حسی و تغذیه ای آن هاست. افزودن آنتی اکسیدان ها در مراحل فراوری را می توان استراتژی موفقی برای جلوگیری از فساد در فیله و ماهیان چرخ شده به شمار آورد. از این رو در ا تحقیق حاضر به‏ بررسی برخی از آنتی اکسیدان های طبیعی و مصنوعی و مقایسه اثرات آن ها نسبت به یکدیگر پرداخته شد که در پایان با توجه به عدم انتشار گزارشی مبنی بر اثرات سوء ناشی از استفاده آنتی اکسیدان های طبیعی (عصاره های گیاهی) ، استفاده از این نوع آنتی اکسیدان ها در آبزی پروری و از جمله در پرورش ماهیان زینتی توصیه می گردد.

ماهی ازون برونAcipenser stellatus علاوه بر ارزش اقتصادی، به‏دلیل شکل ظاهری منحصر به فرد در مرحله انگشت قد، می تواند به‏عنوان یکی از آبزیان تزئینی و آکواریومی مطرح باشد. یکی از عوامل موثر در بهبود کیفیت تکثیر ماهیان، کیفیت و کمیت گامت‏های نر می باشد. این مطالعه به منظور بررسی کمی اسپرماتوزوئید در ماهی ازون برون از طریق شمارش عددی با لام هماسیتومتر، درصد اسپرماتوکریت و طیف سنجی در طول موج‏های 370، 400، 450، 500، 550، 600 و 700 نانومتر انجام گرفت. میانگین تراکم اسپرم در این بررسی109×20/2±93/2 اسپرم در میلی لیتر و میزان درصد اسپرماتو کریت22/7± 70/9 درصد اندازه‏گیری شد. در روش طیف سنجی، نتایج نشان داد که با افزایش طول موج میزان جذب کاهش می‏یابد. در تمام طول موج‏های مورد بررسی، بین تراکم اسپرم و میزان جذب، همبستگی بالایی مشاهده شد. همچنین بین درصد اسپرماتوکریت و میزان جذب در طول موج‏های مختلف اختلاف معناداری مشاهده نشد. این یافته نشان داد که بین عوامل اسپرماتوکریت، تراکم و جذب نوری در اسپرم ماهی ازون برون همبستگی معنی داری دیده شده و هر یک از این روش ها می تواند به عنوان روش کاربردی در بررسی تراکم اسپرم در ماهیان مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از غذای مناسب، پایه و اساس برنامه های پرورش ماهیان زینتی محسوب می گردد. امروزه دامنه علم تغذیه ماهیان زینتی وسیع بوده و ناشناخته های زیادی در این زمینه وجود دارد ولی در عین حال مطالعات زیادی بر روی تکثیر و پرورش وتغذیه این دسته از ماهیان صورت پذیرفته است. این مطالعات به گونه ای بوده اند که می توانند دست مایه ای برای تحقیقات بعدی در این خصوص مهیا نماید. مقاله حاضر می تواند خواننده را با انواع ماهیان زینتی متداول و دسترس آشنا سازد. در این مقاله محورهای ذیل مد نظر قرار گرفته است:- بیماری های تغذیه ای ماهیان زینتی
- عملیات غذادهی وکیفیت آب-حداقل نیازهای غذایی ماهی کوی وکپور معمولی
- ارائه پیشنهاد در زمینه رژیم غذادهی ماهیان زینتی
- ارائه برنامه برای تهیه نمودن مواد مغذی مکمل جهت مقابله با بیماری بی اشتهایی ماهیان زینتی
- آموزش خواننده در جهت شیوه آماده سازی غذای ژلاتینه جهت تغذیه ماهیان زینتی