فهرست مطالب

ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 158 (مهر 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/07/13
  • تعداد عناوین: 14
|
  • حجت ربیعی پورسلیمی* صفحات 2-3
  • سعید ساویز* صفحات 6-9
  • مجتبی کریمی * صفحات 10-13
  • غلامرضا اصیلی* صفحات 14-22

    یکی از مهمترین مشکلات منابع انسانی هر سازمان دانش محور نحوه ی تعامل با کارکنان دانشی و پیاده سازی فرآیندهای اصلی منابع انسانی است. هدف این پژوهش آسیب شناسی نظام طبقه بندی مشاغل به عنوان زیربنای طراحی مدل جبران 1 کسکیودا خدمات پژوهشگران از شغل محوری به شاغل محوری با استفاده از تیوری داده بنیاد و استفاده از نرم افزار م میباشد. بر این اساس با 22 نفر از مدیران رده بالا مصاحبه شده است. نظام جاری نقاط ضعف مهمی دارد؛ از جمله عدمانطباقپذیری کافی سیستم با حجم فعالیت کارکنان دانشی به طوری که کارکنان پس از رسمی شدن در مسیر پیشرفت به صورت عمودی رو به باال حرکت کرده و سیستم جبران خدمات خطی موجود به حد کافی برانگیزاننده نبوده که انگیزش الزم را برای ارایهی عملکرد صحیح و در راستای اهداف سازمان ایجاد کند. بهطور کلی محوریت اصلی اغلب سیستم های منابع انسانی نظام جاری مبتنی بر شغل است. به همین دلیل رویکرد نوینی جهت پیادهسازی فرآیندهای اصلی منابع انسانی در مقابل روش سنتی ارایه شده که مبتنی بر شاغل است. این پیشنهاد توجه را از شغل و روش های ارزیابی شغل به شاغل و ارزیابی شاغل قرار میدهد. با قراردادن شاغل در راس همهی امور، نگرش سنتی به شغل از بین رفته و کارکنان پیشرفت خود را هدف اصلی قرار میدهند.

    کلیدواژگان: کارکنان دانشی، طبق هبندی مشاغل، سیستم جبران خدمات، ارزیابی عملکرد، نظریه ی داده بنیاد
  • فریده شعبانی جهرمی*، فرید شعبانی جهرمی صفحات 23-31

    تنظیم شروط حل و فصل اختالفات در موفقیت سازوکار انتخابی بهویژه داوری نقشی اساسی دارد. بدون شرط معتبر و شفاف، داوری تحقق نیافته یا موفقیت آمیز نخواهد بود. با وجود این امر در عمل توجه کمی به تنظیم این شرط میشود. اصوال شروط داوری بدون مذاکره یا درنظر گرفتن نیازهای طرفین در قراردادها گنجانده میشوند. شروط ناقص و مبهم نه تنها در حل و فصل اختالفات کمکی به طرفین نمی‌کنند بلکه منجر به طوالنی شدن اختالفات و روند اجرای آرا میشوند. داوریهای حوزهی نفت و گاز نیز از این قاعده مستثنا نیست. امروزه داوریهای این حوزه در حال گسترش بوده و طرفین این قراردادها با توجه به ماهیت فنی آنها و عرفهای حاکم بر صنعت نفت و گاز تمایل دارند اختالفات احتمالی خود را از طریق داوری حل و فصل کنند. با توجه به پیچیدگی قراردادهای منعقده در نفت و گاز و حجم زیاد اختالفات این حوزه، تنظیم شفاف شرط داوری و توجه به جنبه های مختلف به طرفین این قراردادها در حل و فصل اختالفات قراردادی کمک می‌کند.

    کلیدواژگان: شرط داوری، مصونیت، فرآیند داوری، مقر داوری، قانون ماهوی
  • محمدرضا شکوهی*، حسین براتی صفحات 32-40

    در برآورد مقد ار ذخایر نفت و گاز کشور، استانداردهای بین المللی بهد رستی رعایت نمیشود که این امر میتواند موجب از بین رفتن فرصتها و بروز چالش ها و ریسک ها گرد د . اما رعایت استاند ارد ها میتواند باعث بهبود بهره وری شود . 2 است استاندارد بین المللی پذیرفته شد ه برای محاسبه و تخمین مقد ار ذخایر، استاند ارد سیستم مد یریت منابع نفتی که توسط انجمن مهند سان نفت تکمیل و ارایه شد ه است. البته مقد ار ذخایر هید روکربوری عدد ی قطعی نیست و باید از طریق برآورد آن با استفاد ه از روش های آماری، عد مقطعیت مقد ار ذخایر محاسبه شود . مطلب مهم د یگر مسالهی نتیجهی جمع جبری ساده ی آنها نیست. د ر این خصوص 3 است؛ بدین معنی که حاصل جمع چند متغیر الزاما تجمع جهت برآورد مجموع مقد ار ذخایر هیدروکربوری کشور بجای جمع جبری ساده باید هنگام جمعگیری با استفاد ه از عم آمار، تعدیل های الزم صورت پذیرد . در این مقاله مسایل مرتبط به تخمین، عدم قطعیت، روش های محاسبه و حاصل جمع گیری ذخایر هید روکربوری با زبانی غیرفنی ارایه شده است. اهمیت اطلاع از آمار صحیح برای تصمیم گیری درست در ابعاد مختلف (به خصوص ابعاد اقتصادی) بر کسی پوشیده نیست.

    کلیدواژگان: عدم قطعیت، ذخایر هیدروکربوری، برآورد، حاصل جمع، نفت و گاز
  • مهدی رضوی فر*، احسان نیکویی، جعفر قاجار صفحات 41-47

    شناخت دقیق تر توزیع حفرات و سیالات درون محیط متخلخل برای تحلیل تولید مخزن و بررسی روش های ازدیاد برداشت نفت ضروری است. برای این منظور از روش های متنوعی هم چون: تزریق جیوه در مغزه، تزریق گاز، تصویربرداری سه بعدی، روش تشدید مغناطیسی هسته و... استفاده می شود. روش تشدید مغناطیسی هسته دارای مزایایی است که استفاده از آن را برای توصیف ویژگی های سنگ و سیال مخزن مورد توجه قرار داده است. از کاربردهای این روش در صنعت نفت تعیین مناطق شیلی(آب محدود در رس ها)، تعیین میزان سیال آزاد و قابل تولید، ترسیم طیف تراوایی سنگ، ترسیم نمودارهای فشار مویینه بر حسب اشباع آب، بررسی توزیع اندازه حفرات، شناسایی و تمایز بین آب و نفت، شناسایی و تمایز بین نفت سبک و سنگین می باشند. در این روش از خصوصیات الکترومغناطیسی اتم ها (به ویژه هیدروژن) استفاده می شود؛ به این ترتیب که پروتون ها تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار می گیرند و سپس دستگاه سیگنال های بازتابی از این پروتون ها را در نمودارهایی رسم می کند. تفسیر این نمودارها منجر به اندازه گیری ویژگی های سنگ و سیالات مخزن می شود. در این مقاله، کاربردهای این روش در صنعت نفت به صورت جامع بررسی و مزایای این روش نسبت به سایر روش ها در صنعت نفت بیان شده است.

    کلیدواژگان: تشدید مغناطیسی هسته، توزیع اندازه ی حفرات، تخلخل سنگ، تراوایی سنگ، اشباع آب در سنگ، سیال آزاد و قابل تولید، توزیع سیالات، منحنی های فشارموئینه، درجه ی اشباع
  • ساقی جلینی*، عبدالرحیم جواهریان صفحات 48-53

    نیاز روز افزون به منابع انرژی و نیز ریسک بالای سرمایه گذاری پروژه های نفت و گاز در زمینه اکتشاف، نیاز به ابداع روش های دقیق جهت یافتن مکان های مستعد تولید را افزایش داده است. یکی از این روش ها که از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است استفاده از خواص فیزیکی محیط، به ویژه مطالعه ضرایب لامه است که از جمله ضرایب کشسان محیط هستند و به جهت تشخیص خواص سنگ شناختی و نیز سیالات محیط اهمیت زیادی دارند. از جمله روش های تخمین این ضرایب می توان به استفاده از نمودارهای صوتی دوقطبی برشی اشاره کرد. کندی حاصل از این نمودارها در کنار داده های نگار چگالی می توانند برای تخمین ضرایب لامه به کار گرفته شده و اطلاعات مخزنی قابل توجهی را در اختیار بگذارند. در این مقاله سعی شده است که از این روش برای تخمین ضرایب لامه و نیز مقایسه اطلاعات سنگ شناختی و سیال حاصل از آن ها با شرایط واقعی و در نتیجه بررسی صحت این اطلاعات در یکی از چاه های مخزن پارس جنوبی استفاده شود. نتایج به دست آمده از این مطالعه تا حد بسیار زیادی با واقعیات مخزن و نیز مدل های پتروفیزیکی موجود حاصل از ارزیابی نمودارهای آن مطابقت دارد و بنابراین می توان استفاده از این ضرایب به عنوان نشان گرهای سنگ و سیال مخزن را در فهرست روش های مناسب برای توصیف ویژگی های مخزن قرار داد.

    کلیدواژگان: ضرایب کشسان، ضرایب لامه، نمودار صوتی دوقطبی برشی، سنگ شناختی، تشخیص سیال
  • حمیدرضا همتی نیک* صفحات 54-62

    در این مطالعه، با انتخاب سیمان های رایج کلاس A و D و نیز سیمان کلاس G اثر افزودنی های سبک کننده سیمان با درصدهای وزنی مختلف و در حضور سایر افزودنیهای مورد نیاز برای سازگاری دوغاب با شرایط طراحی چاه های نفت و گاز ایران،آزمایشاتی برای سبک سازی دوغاب و اندازه گیری مقاومت فشاری 24 ساعته و زمان نیم بندش و آب آزاد دوغاب سیمان انجام شد. با به کارگیری بنتونایت، گیلسونایت، میکروبلاک، میکروسیلیکا،LW6  و D124 علاوه بر امکان ساخت دوغاب در محدوده وزنی 90 - 110 Pcf به عنوان سیمان های سبک، ساخت دوغاب های سبکتر در محدوده 70 - 90 Pcf نیز در شرایط دما و فشار چاه های ایران قابل انجام است. دوغاب فوق العاده سبک (70 Pcf) با استفاده از میکروبلاک و سیمان کلاس G در دمای 32 0C و فشار 225 Psi و مقاومت فشاری 566 Psi را کسب کرده است که با استفاده از میکروسیلیکا تا  650 Psiهم قابل افزایش است. همچنین جهت بهبود مقاومت سنگ سیمان، روش بهینه سازی دانه بندی مواد جامد به صورت غیرمستقیم با استفاده از میکروسیلیکا به عنوان مواد افزودنی سبک کننده ریزدانه انجام شد.این ترکیب ضمن ایجاد مقاومت بالاتر، باکاهش نفوذپذیری، دست یابی به مقاومت در برابر خوردگی بیشتری را نیز امکان پذیر می نماید. هدف از این مطالعه، بررسی خواص مواد سبک کننده و تاثیر آن بر روی رفتار دوغاب با اندازه گیری مقاومت و زمان بندش و استفاده از موادی برای کاهش نسبت آب به سیمان در دوغاب می باشد. لذا در این مطالعه شناسایی مواد اولیه و تاثیر آنها بر رفتار دوغاب و سنگ سیمان بدست آمده از سیمان های سبک مورد نظر می باشد.

    کلیدواژگان: مقاومت سنگ سیمان، افزودنی های سبک، بنتونایت، میکروب الک، گیلسونایت
  • امیرحسام ترابی*، کاوه آهنگری صفحات 63-69

    ناپایداری در هر مرحله از عمر چاه می‏تواند باعث تاخیر در حفاری، تکمیل و بهره‏برداری شود به‏ خصوص در حفاری‏ افقی که دسترسی و کنترل به ‏نسبت کمتر است. ناپایداری، هزینه‏ های بسیاری را ایجاد می‏کند، هزینه ‏هایی‏ که ‏می‏توان با بکارگیری مدل‏ های جامع ژیومکانیکی و بررسی پارامترهای موثر در ناپایداری چاه کاهش داد و پایداری چاه و قطعیت نتایج تحلیل پایداری را به بیشینه رساند. مسیر حفر چاه، جهت و بزرگی تنشهای برجا، خصوصیات مکانیک سنگی، مدول‏ یانگ، نسبت پواسون، چسبندگی و زاویه اصطکاک از جمله پارامترهایی می‏باشند که بررسی عدم‏ قطعیت و تحلیل حساسیت آنها به ‏دلیل ثابت نبودن و ذات غیرهمگن محیط سنگی می‏تواند به درک صحیح وضعیت پایداری بی‏انجامد. تاثیر رژیم های‏ گسلش بر پایداری چاه ‏های نفت و گاز، حایز اهمیت ویژه بوده و علاوه ‏‏بر چاه‏ های قایم که در رژیم‏ های گسلش مختلف دارای رفتارهای متفاوت ژیومکانیکی هستند، چاه ‏های افقی وضعیت بحرانی‏تری نسبت به تغییر در رژیم ‏های گسلش مختلف دارند. در این مطالعه، چاه افقی در محدوده عمقی مشخص، با در نظر گرفتن رژیم گسلش نرمال، حالت پوروالاستوپلاستیک با تنش های افقی آنیزوتروپ، مورد تحلیل قرار گرفت. آنالیز به ‏صورت استاتیکی در محدوده زمانی صفر تا 2 ثانیه(گام ژیواستاتیک و حفاری) بررسی شده و تحلیل پایداری با استفاده از مدلسازی عددی سه‏بعدی در یکی از چاه‏های میدان پارس ‏‏جنوبی و با در نظر گرفتن عدم ‏قطعیت پارامترهای مختلف ژیومکانیکی و خواص متفاوت انجام گرفته شد. تغییر داده ها در محدوده‏ محتمل نشان‏ می‏دهد که نتایج تحلیل تا چه میزان به تغییرات هر یک از پارامترها حساس است. در این مطالعه سعی ‏شده با‏ تلفیق و کمی‏سازی داده‏ های ‏ژیومکانیکی، پتروفیزیکی و زمین ‏شناسی‏‏ به‏‏ طور گسترده ‏تری روی پارامترهای موثر مطالعه شود. در انتها به کمک نرم‏افزار عددی المان محدود آباکوس به نحوه تاثیر تغییرات پرداخته شد و مشاهده گردید برخلاف نسبت پواسون افزایش مدول یانگ، چسبندگی و زاویه اصطکاک باعث بزرگتر شدن بازه پنجره گل ایمنی می‏شود، ضمن اینکه تغییرات مدول یانگ بیشترین تاثیر را در فشار سیال ایمن دارد. از نتایج تغییرات، برای تعیین آسان و قابل اطمینان پنجره بحرانی گل می‏توان استفاده کرد.

    کلیدواژگان: تحلیل پایداری، مدلسازی عددی، نرم افزار آباکوس، چاه افقی، میدان پارس جنوبی
  • امیرمسعود فولادگر*، امیرحسین محمدی الموتی صفحات 70-74

    از دیدگاه مهندسی بهره برداری و مخازن، اندازه گیری یا محاسبه دقیق دبی جریان چند فازی از چاه های تولیدی اهمیت ویژه ای در مدیریت بهینه تولید از یک میدان برخوردار است. لیکن با توجه به هزینه بالا و دشواری عملیاتی اندازه گیری مستمر نرخ تولید همه چاه های یک میدان، از 7 دهه پیش، محققان مختلف برای توسعه رابطه ای دقیق برای محاسبه نرخ تولید چاه با استفاده از فشار سرچاهی و اندازه کاهنده، در تلاش بوده اند. لیکن از آنجایی که هریک این روابط بر اساس مشخصات سیال یک میدان مشخص توسعه داده شده اند استفاده از آن ها برای میادین دیگر، در اکثر موارد نتایج رضایت بخشی بلحاظ میزان خطا ارایه نمی دهد.  لذا توسعه رابطه اختصاصی محاسبه نرخ تولید چاه ها، برای میادین کشور با استفاده از اطلاعات همان میدان می تواند نقش بسزایی در افزایش دقت محاسبات داشته باشد.
    میدان مورد مطالعه، از میادین جنوب غربی ایران می باشد که نفت چهار مخزن مختلف در آن استحصال می گردد.  با توجه به اینکه تاکنون هیچ رابطه پیش بینی کننده دبی اختصاصی برای این میدان توسعه داده نشده، ابهامات و خطاهای زیادی در تاریخچه آمار تولید چاه های میدان بروز یافته است.
    در این مطالعه پس از جمع آوری و کنترل کیفیت تمامی اطلاعات آزمایش های اندازه گیری نرخ تولید چاه ها و با استفاده از روش خطی سازی و برازش خطی ، رابطه ای جدید برای محاسبه نرخ تولید چاه ها با ساختاری نسبتا متفاوت از روابط شناخته شده قبلی توسعه داده شد که بر مبنای ارزیابی های بعمل آمده، خطای مطلق متوسط و انحراف معیار آن نسبت به نرخ تولید اندازه گیری شده، بطور قابل توجهی کمتر از سایر روابط شناخته شده قبلی می باشد.

    کلیدواژگان: رابطه ی محاسبه ی نرخ جریان، کاهنده ی سرچاهی، جریان بحرانی، گیلبرت، بکسندال
  • علی اصغر جولاپور* صفحات 75-83

    تولید سالیانه گاز از مخازن زغالسنگ و شیل گازی در ایالات متحده بیش از 7/2 میلیارد فوت مکعب می باشد که 15 درصد از کل تولید سالیانه این کشور را تشکیل می دهد. از این مقدار حدود 7/1 میلیارد فوت مکعب از بیش از 40 هزار چاه گازی در زغالسنگ های 20 حوضه مختلف به دست می آید و 1 میلیارد فوت مکعب باقی مانده نیز حاصل بیش از 40 هزار چاه حفاری شده در شیل های گازی 5 حوضه دیگر است. علی رغم این که تعداد حفاری ها در زغالسنگ های گازی در حال کاهش است اما شیل های گازی هم اکنون از جمله جذاب ترین اهداف اکتشافی در ایالات متحده بوده و حفاری آنها به ویژه در نواحی مرکزی جنوب این کشور (شیل بارنت و معادل های آن) ، حوضه آپالاچینو حوضه های متعددی در کوه های راکی به سرعت رو به افزایش است.
    به غیر از ایالات متحده در بیش از 40 کشور دیگر توان زغالسنگ های گازی مورد مطالعه قرار گرفته و حاصل آن پروژه های تجاری در استرالیا، کانادا، چین و هند بوده است. کوشش ها برای شناخت ذخایر جدید و همچنین تولید بیشتر از منابع موجود ادامه دارد . با توجه به اینکه منابع زغالسنگ و شیل گازی در جهان به ترتیب  بالغ بر 9000 و 16000 تریلیون فوت مکعب تخمین زده می شود ، واضح است که پتانسیل عظیمی برای رشد این صنعت در آینده وجود دارد.

    کلیدواژگان: زغال سنگ، مخازن زغال سنگ گازی، حفاری و تکمیل چاه، آب زدایی، ارزیابی مخزن
  • سحر شریفی*، سیدعلی جوزی، سحر رضایان صفحات 84-88

    با توجه به اینکه نیروی انسانی مهمترین عامل در بهبود بهره وری سازمان می باشد که با بهبود روابط بین مدیر و کارکنان و همچنین نوآوری و خلاقیت می تواند زمینه ساز ارتقای بهره وری گردد لذا هدف از این پژوهش، ضرورت ارزیابی وضعیت سلامت روان: نگاهی روان شناختی بر بهره وری منابع انسانی می باشد.
    جهت سنجش متغیرهای تحقیق، پرسشنامه استاندارد شده SCL-90-R با 90 سوال تدوین گردید. در این تحقیق، جامعه آماری کارکنان ستادی شرکت نفت فلات قاره ایران است که 100 نفر از کارکنان به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و از آنها به طور انفرادی آزمون گرفته شد و علایم اختلالات نه گانه روانی تعیین گردید.

    یافته ها

    نتایج پژوهش نشان داد، 1/20 % افراد دست کم از علایم یک اختلال روانی رنج می برند که بیشترین میزان مربوط به تصورات پارانوییدی و وسواس به ترتیب با 39 % و 5/24 % فراوانی و کمترین میزان مربوط  به ترس مرضی و روان پریشی  با فراوانی به ترتیب  8 % و 13% بود.

    نتایج:

    مطالعه حاضر شیوع قابل توجهی از علایم اختلالات روانی را نشان می دهد که جهت ارتقای بهره وری در سازمان توسط مدیران باید مدنظر قرار گیرد، مداخله از طریق مشاوره و روان درمانی یکی از استراتژی هایی است که میتواند جهت کاهش فراوانی و شدت این علایم استفاده گردد. همچنین اجرای الزامات استاندارد ایزو 9001 می تواند در صورت اجرای صحیح به بهره وری سازمان و بهبود روند کارها اثرگذار باشد.

    کلیدواژگان: ضرایب کشسان، ضرایت لامه، نمودار صوتی دوقطبی برشی، سنگ شناختی، تشخیص سیال