فهرست مطالب

پژوهش سیاست نظری - پیاپی 21 (بهار و تابستان 1396)

نشریه پژوهش سیاست نظری
پیاپی 21 (بهار و تابستان 1396)

  • 236 صفحه، بهای روی جلد: 60,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1396/06/05
  • تعداد عناوین: 8
|
  • شروین مقیمی زنجانی صفحه 1
    آنچه در فهم زایش اندیشه سیاسی یونانی و بسط و شکوفایی آن در سده چهارم پیش از میلاد ضروری است، تامل در مقوله «پولیس» و جایگاه آن در حیات انضمامی یونانیان باستان است. ما کوشش افلاطون و ارسطو را به عنوان نمونه های اصلی فلسفه سیاسی کلاسیک، در دل بحث از پولیس و مناسبات مرتبط با آن مورد ملاحظه قرار خواهیم داد و درصدد برخواهیم آمد تا استدلالی به سود این مدعا اقامه کنیم که فلسفه سیاسی افلاطون و ارسطو هر چند اختلافاتی از حیث برخی مفردات در اندیشه سیاسی با یکدیگر دارند - اختلافاتی که به تمایزهای مهم میان متافیزیک افلاطونی و ارسطویی بازمی گردد - در تحلیل نهایی در ذیل اصل محوری پولیس اندیشی قابل بررسی محسوب می شود. به عبارت دیگر تامل در این وجه از اندیشه سیاسی یونانی که به نوعی نظر کردن در آن از منظری کلی تر است، پرتویی بر آن می افکند که گاه در شرح و تفصیل های جزیی و خط به خط از دست می رود. شاید بتوان از این عبارت استفاده کرد که جمع رای بین دو حکیم یونانی بیشتر از آنکه از حیث مابعدالطبیعی موضوعیت داشته باشد، از منظر مفردات اندیشه سیاسی یونانی قابل طرح است. ما در این مقاله با بسط این مطالعه به آثار فیلسوفان دوره موسوم به یونانی مآبی، تلاش خواهیم کرد تا نشان دهیم که پولیس اندیشی به عنوان الگوی مسلط بر تامل در باب «امر سیاسی» حتی با از میان رفتن زمینه و بستر عینی زایش اولیه آن در پولیس های یونانی، به حیات خود در جهان ذهنی فیلسوفان یونانی ادامه داده و مبنای تامل آنها در باب سیاست است.
    کلیدواژگان: پولیس، افلاطون، ارسطو، امر سیاسی، دوره یونانی مآبی
  • عبدالرسول حسنی فر صفحه 31
    برخلاف سقراط که در طول عمرش هیچ ننوشت و به تعالیم شفاهی بسنده کرد، افلاطون با نگارش مجموعه آثاری با موضوعات مختلف، جزء بزرگ ترین نویسندگان و ادیبان به شمار می رود. افلاطون در طول حیات خود پیوسته در حال نوشتن بود و تنها مرگ، قلم از دست او گرفت. حاصل این دوران دراز نویسندگی، مجموعه آثاری است با موضوعات و عناوین مختلف از تعریف فضایل اخلاقی چون دین داری و شجاعت و خویشتن داری گرفته تا بحث های فلسفی درباره عالم و نفس و ایده و دیدگاه های سیاسی درباره شهر، قانون و حکومت. درباره هر یک از این موضوعات نیز افلاطون در طول حیات خود چندین اثر را با عناوین مختلف نوشته است که زمان نگارش و ترتیب آنها نیز به طور دقیق مشخص نیست. به طور نمونه او درباره سیاست و اداره شهر هم «جمهور» و هم «سیاست مدار» و «قوانین» را نوشته است. مجموعه این آثار متنوع با موضوعات مختلف، خوانش و فهم آنها را از جهاتی با مشکلات و دشواری هایی روبه رو ساخته است که همین دشواری منجر به سوءبرداشت هایی از تفکر افلاطون شده است. راه پرهیز از چنین سوءفهم هایی در گرو دانستن چگونگی مواجهه با این متون کلاسیک و ملزومات خوانش آن است. با توجه به تفاوتی که در روش خوانش و مواجهه با متن و موضوع در دوره کلاسیک با موضوعات و مسائل امروزی وجود دارد، این مقاله تلاش می نماید تا پیش از بحث در اندیشه و تفکر افلاطون، مسئله چگونگی مواجهه و خوانش آثار او را مورد توجه قرار دهد، تا از این دریچه با بررسی سبک و شیوه نویسندگی افلاطون، پیچیدگی و چندسویگی متن او، فضای نمایشی شهرهای یونان، کاربرد اسطوره و تمثیل و تاثیر فضای سیاسی - اجتماعی، راهی بر خوانش آثار او ارائه نماید. ملزومات چنین خوانشی نشان می دهد که در فهم آثار افلاطون بیش از آنکه پنهان نگاری اشتراوس قابل استفاده باشد، می تواند مواجهه پرسشگرانه و هرمنوتیکی با متن به کار آید.
    کلیدواژگان: افلاطون، پولیس محوری، تمثیل، مواجهه هرمنوتیکی، گادامر
  • حسن آبنیکی صفحه 57
    بررسی ها نشان می دهد که میان مشارکت سیاسی افراد و طبقه اجتماعی که بدان تعلق دارند، ارتباط معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر در میان افراد متعلق به یک طبقه اجتماعی خاص می توان الگوهای رفتاری مشابهی را در زمینه مشارکت سیاسی جست وجو کرد که قابل تعمیم به کل آن طبقه است. در این میان طبقه متوسط شهری، از جمله طبقاتی است که شناخت رفتار سیاسی و نوع مشارکت سیاسی آن به واسطه اهمیت این طبقه در نظام های دموکراتیک مدرن، اهمیتی دوچندان دارد. طبقه متوسط شهری در ایران نیز در فواصل مهم تاریخی و در رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی کشور به ویژه در دوران پس از مشروطه، نقش مهمی ایفا کرده است. در این مقاله با بررسی مشارکت سیاسی طبقه متوسط شهری در ایران مشخص می شود که آگاهی سیاسی بالا در میان اعضای طبقه متوسط در کنار تحصیلات بالا و پایگاه شغلی بالای آنان به کاهش مشارکت سیاسی و شکل گیری نارضایتی سیاسی در میان اعضای طبقه متوسط انجامیده است. در نتایج این تحقیق ملاحظه می شود که در مواجهه با دولت، مسئله اصلی طبقه متوسط، مسئله سیاسی است. در واقع طبقه متوسط جدید در ایران با توجه به وضع اقتصادی نسبتا مناسبی که دارد، بیشترین بی قدرتی را در حوزه سیاست احساس می کند.
  • حمید علی پور، احمد رضایی، علی کریمی (مله) صفحه 85
    منازعه قومی و عوامل مرتبط با آن، یکی از پرسمان های عمده نحله های مختلف علوم اجتماعی، به ویژه در چندین دهه اخیر بوده است. هم زمانی تحولات منازعه قومی و فرآیند گذار به دموکراسی، به ویژه پس از نیمه دوم قرن بیستم، مطالعات جامعه شناسی سیاسی منازعه قومی را به این مسئله متمرکز ساخته است که گذار به دموکراسی، چه شرایط و بسترهایی را برای تحولات منازعه قومی فراهم می کند. مهم تر اینکه گذار به دموکراسی الزاما با منازعه قومی توامان است، یا اینکه فرآیند گذار می تواند به واسطه ترویج مذاکره سیاسی در حکومت های دموکراتیک نوین، فرصتی برای پیشگیری از منازعات قومی مهیا کند؟ با توجه به نبود پژوهش های تئوریک در این زمینه، ما در این مقاله با بهره گیری از تحلیل کیفی، به مطالعه شرایطی پرداخته ایم که طی آن، گذار به دموکراسی هم بستری برای تعدیل منازعات قومی مهیا می کند و هم منجر به تشدید آن می شود. راهبردهای نهادی ممانعت از منازعه قومی، منازعه قومی و نشو ونمای رویه های دموکراتیک و رفتارشناسی رژیم های اقتدارگرا در باب تنوع قومی از دیگر موضوعات مورد مداقه ما در این پژوهش بوده است.
    کلیدواژگان: رژیم های اقتدارگرا، گذار به دموکراسی، منازعه قومی، تخفیف منازعه قومی، تشدید منازعه قومی
  • مرتضی مرتضوی کاخکی، محمدحسین مهدوی عادلی، علی اکبر ناجی میدانی، محمدحسین حسین زاده بحرینی صفحه 117
    نظریه های عدالت به هنگام ترسیم مقتضیات عدالت، ناگزیر نگاهشان به آینده است. دغدغه های بین نسلی که در پی معضلات زیست محیطی و تخلیه منابع طبیعی روزافزون شده است، مسائل جدیدی را طرح کرده که شامل قلمرو، الگو و معیار عدالت بین نسلی است. هر چند «دورکین» مستقلا از عدالت بین نسلی بحث نکرده، نظریه برابری در منابع که تصویری واحد از ارزش های جوامع انسانی از جمله عدالت ارائه می دهد، این قابلیت را دارد تا به این مسائل پاسخ دهد. اصول استقلال و تعبیرپذیری ارزش ها در کنار برداشت خاص از حقوق باعث می شود تا بتوان با استفاده از روش واسازی، نظریه برابری در منابع بین-نسلی را ارائه نمود. این نظریه، فردمحور با نگاه به تمامی نسل های آینده است که در آن حفظ کرامت انسانی همگان مدنظر است. این هدف با رعایت دو اصل اهمیت برابر به سرنوشت انسان ها در تمام اعصار و نیز احترام یکسان به مسئولیت های شخصی شان در قبال زندگی هایشان محقق می شود.
    کلیدواژگان: دورکین، عدالت، برابری در منابع، آزمون رشک، واسازی
  • گارینه کشیشیان، محمد جواد موسی نژاد صفحه 147
    مناسبات متقابل میان مردم و نظام سیاسی و همچنین عوامل، آثار و کارکردهای این کنش متقابل، یکی از عمده ترین مباحث در حوزه جامعه شناسی سیاسی و مشخصا جامعه پذیری سیاسی است. ورود فناوری اطلاعات به دنیای جدید، تمامی ساختارها و جنبه های زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داد. به دنبال این تاثیرات، جریان شکل گیری جامعه پذیری سیاسی و عوامل آن نیز دستخوش تغییراتی شد که به عنوان کانون توجه در مقاله حاضر بررسی شده است. چگونگی عملکرد نهادهایی چون خانواده، گروه همسالان، رسانه های همگانی، آموزش و پرورش و دولت که نقش بازتولیدکنندگی سیاسی را برعهده دارند از یکسو و نحوه تاثیرگذاری فناوری اطلاعات بر الگوی جامعه پذیری سیاسی و تثبیت ارزش ها در رفتارهای سیاسی مردم و پیامدهای آن از سوی دیگر، هدف موضوعی این نوشتار است. یافته های این پژوهش که به واسطه روش اسنادی در قالب مدلی تحلیلی ارائه شده است، نشان می دهد که فناوری اطلاعات از طریق دو مکانیسم افزایش آگاهی سیاسی افراد و درگیرسازی مدنی، آثار سیاسی خود را بر فرایند جامعه پذیری سیاسی و در نهایت چارچوب فرهنگ سیاسی جامعه اعمال می کند.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، جامعه پذیری سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، آگاهی سیاسی، فرهنگ سیاسی
  • حمید نساج، علی علی حسینی، ابوالفضل باقری اژیه صفحه 173
    این مقاله قصد بررسی این پرسش را دارد که چگونه می توان چندفرهنگ گرایی را پاس داشت و در عین حال از حقوق فردی افراد در برابر گروه های فرهنگی و قومی اقلیت دفاع کرد؟ در پاسخ به این پرسش، راه کار «جان رالز» را که در کتاب «لیبرالیسم سیاسی» مطرح کرده، با تاکید بر تفکیک عقلانیت از معقولیت بررسی می کنیم. اما در پایان مشخص می گردد که تعریف رالز از معقولیت به شدت مضیق و محدودکننده است و هر چند اساس تفکیک عقلانیت و معقولیت می تواند مبنای خوبی برای تساهل در جوامع چندفرهنگی باشد، این تعریف به شدت مخل این هدف است. پژوهش پیش رو از رویکرد تفسیری، تحلیل مفهومی و ارزیابی انتقادی به مثابه رهیافت نظری بهره می برد و بر اساس آن به مسئله تنوع فرهنگی به عنوان زمینه شکل گرفتن طرح موضوع و نیز نظریه عدالت رالز، به عنوان بستری که امر معقول و عقلانی در آن متولد می شود و می بالد، می پردازد.
    کلیدواژگان: جان رالز، خرده فرهنگ ها، تنوع فرهنگی، تساهل و معقولیت، عقلانیت
  • رضا نجف زاده صفحه 201
    در منظومه نظری اسپینوزایی، بر پایه نظریه طبیعت، گونه ای نظریه حق و قانون نیز تدوین می شود که مبنایی برای عقل باوری و انسان باوری خاص این فلسفه سیاسی جمهوری خواهانه تمهید می کند. این فلسفه حق و قانون بر متافیزیک قدرت تکیه دارد و ناظر به «انبوه خلق» و «امر مشترک» است. این فلسفه حق و قانون، یکی از وجوه منحصربه فرد فلسفه عملی او است. نظریه حق «اسپینوزا» که در رساله سیاسی او به روشنی تقریر شده، چنین است: هرچه قدرت افزایش یابد، حق هم افزایش می یابد و از آنجا که اجتماع یا امر مشترک موجد قدرت بیشتر است، موجد حق بیشتر هم است. این وجه منحصربه فرد فلسفه عملی اسپینوزا البته از جهاتی بر برخی جنبه های نظریه های قدیم حق و قانون تکیه دارد. به عبارتی نظریه حق و قانون اسپینوزایی، یکی از پیوندگاه های اسپینوزا با سنت های قدمایی است. نظریه اسپینوزایی حق و قانون بر «قدرت» تکیه دارد و ناظر به «انبوه خلق» و «امر مشترک» است.
    کلیدواژگان: حق، میل، طبیعت، قانون طبیعی، الهیات سیاسی رحمت
|
  • Page 1
    What is necessary to understand the procreation of Greek political thought and it's flourishing and development in the fourth century BC, is contemplating on "polis" category and its place in the concrete life of ancient Greeks. We will take into account, Plato and Aristotle’s attempts as prototypes of the classical political philosophy in the course of discussing polis and its implications, and thereby try to articulate arguments in favor of principal thesis in which Plato's political philosophy and Aristotle's one, in spite of some individual inconsistencies in political thought-those related to their distinct metaphysics- but at the end of the day, they should be considered as a polis-oriented thinking. In the other words, by analyzing Greek political philosophy from a general point of view, sometimes we can grasp some insights that sometimes diminished under the haphazard and detailed commentaries. Perhaps we can exploit this phrase so that "agreement between the ideas of the two philosophers" is more plausible from Greek political thought’s individual elements point of view than metaphysical one. In this article through the extension of this study to the philosophers’ works of Greek period, We attempt to show that polis-based thinking as a dominant pattern in the contemplating on "the political" affairs, have been survived in the mental world of the Greek philosophers, even at the period of Hellenism in which the actual context of its premier procreation had been perished.
    Keywords: Polis, Plato, Aristotle, Political Affair, Hellenistic Period
  • Page 31
    Although Socrates did not write a word and just sufficed to oral instruction during his life, Plato is considered among the best authors and literarians… through writings his different pieces of works. Plato spent most of his life on writing continuously and death was the only thing that stopped him. The result of this long period of writing is a collection of works with various topics and titles including defining moral virtues like Religiousness and courage and self-control to philosophical arguments about the universe, law and the government. Even though his works’ chronological order is not clear, Plato has written a lot of works about all these various topics. For instance, with regard to politics and governing, he also has written 'Republic", 'statesman', and 'Laws'. This collection with such a variety has made its understanding a bit complicated from some respects that this complicacy has led to some misunderstandings of Plato's thoughts. To avoid such misunderstandings requires one how to read and deal with them. Due to differences in the method of interpretation and dealing with text and subject of the classic period with the contemporary issues and problems, before discussing Plato's thoughts, this paper tries to focus on reading and dealing of Plato's works. Meanwhile, this study seeks a way to read Plato's works through investigating his writing style, complicacy and multi-dimensionality of his texts, viewing the artistic atmosphere of cities in Greece, using myth and allegory and showing the effects of socio-political status. The requirements of such interpretation shows in understanding Plato’s works, Questionable and hermeneutic dealing with texts can works, rather than having Strauss's esotericism.
    Keywords: Plato, Polis-centric, Allegory, Hermeneutics Exposure, Gadamer
  • Page 57
    Studies show that there is a significant relationship between political participation of individuals and their social class. In other words, a similar behavior pattern can be seen regarding political participation among individuals belonging to a special social class that can be extended to all of this class. Here in urban middle class, knowing political behavior and the kind of its political participation based on this class’ significance in urban democratic class is very important, because of the importance of this class in modern democratic systems. Iranian urban middle class has played an important role in important historical intervals and in political and social events especially after constitution revolution. In this essay, it is cleared through the political participation of middle class that high political consciousness among the middle class along with high education and their high job position has been led to reducing political participation and shaping political discontent among the members of the middle class. The findings of this research show that the main problem of middle class is the political problem. In fact, Iranian new middle class feels the most inability and incapacity in the politics due to its fairly appropriate economic status.
    Keywords: Political participation, Social divisions, Social class, Middle class, Iran
  • Page 85
    Ethnic conflict and its related factors is one of the social sciences’ main research areas, especially in the recent decades. Ethnic conflict revolutions’ parallelism with transition process to democratization, especially after 2th half of 20th century, make political sociology of ethnic conflicts focus on this scientific scope that what requirements and circumstances can be provided by transition of democracy for revolution of ethical conflicts. The main question is, whether democratization transition and its process, inevitably is concomitant with ethnical conflicts or transition process can provide an opportunity that prevents ethnical conflicts through the promotion of political negotiations in innovative democratic governments? Regarding lack of theoretical researches in this scope, using qualitative analysis, we studied the conditions through which, democratization transition provides a background both for ethnical conflicts’ moderation and also exacerbation. Institutional strategies that prevent ethnical conflicts, ethnic conflicts and democratic processes’ flourishing and authoritarian regimes’ typology across ethnic variation are the present study’s other interesting areas that have been investigated.
    Keywords: Authoritarian Regimes, Transition to Democratization, Ethnic Conflict, Mitigation (moderation) of Ethnic Conflict, Exacerbation of Ethnic Conflict
  • Page 117
    Theories of justice are bound to look at the future when it comes to outline the requirements of justice. Intergenerational concerns that have been aggravated by environmental problems and natural resource depletion have brought out new issues including the realm, pattern, and criterion of intergenerational justice. Although Dworkin has not discussed independently about intergenerational justice, the theory of equality in resources, providing uniform images of values of human societies such as justice, has the capability to respond to these issues. The principles of independence and Interpretation of values, together with the specific interpretation of rights, make it possible provide the theory of intergenerational equality of resources using the deconstruction method. This theory is individualistic considering all future generations along with preserving the human dignity of everyone. This goal is achieved by observing the two principles: first, it must show equal concern for the fate of every person throughout the ages. Second, it must respect equally the personal responsibilities of each person towards their lives.
    Keywords: Dworkin, justice, equality of recourses, envy, deconstruction test