فهرست مطالب

دانش سیاسی - سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 24، پاییز و زمستان 1395)

مجله دانش سیاسی
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 24، پاییز و زمستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/12/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • جلال درخشه، سیدمحمدصادق کاظمی* صفحات 5-29
    میرزا محمدحسن حسینی شیرازی از علمای بزرگ و موثر معاصر شیعه محسوب می گردد. وی ازآن رو که در عمل سیاسی نیز وارد شد، اثر شگرفی در تاریخ ایران به جای گذاشت و جایگاه مهمی در سیر اندیشه سیاسی شیعه دارد. بنابراین پرداختن به اندیشه سیاسی ایشان ضروری به نظر می رسد. هر چند نمی توان به شکل شفاف نظریه حکومت خاصی در اندیشه آیت الله شیرازی استخراج کرد ولی با جستجو در اظهارنظرها و برخی نامه ها یا پاسخ به استفتاء هایی که از وی به جای مانده است، می توان به شبه نظریه یا دیدگاه رسید. مقاله حاضر می کوشد با رویکرد توصیفی تحلیلی و بر اساس نظریه بحران اسپریگنز به درک دیدگاه میرزای شیرازی در تحلیل و تجویز نظام مطلوب قدرت بپردازد و طی آن چهار مرحله نظریه بحران به ترتیب: برهم خوردن تعادل سیاسی و خطر نفوذ بیگانگان بحران های اصلی زمانه میرزای شیرازی، نفوذ فرهنگی و سیاسی بیگانگان درک مشکله اصلی توسط میرزا، اصل اغتصاب و حفظ کیان اسلامی نظام مطلوب میرزا برای بازسازی جامعه و در نهایت الگوی دو بخشی احکام شرعی احکام عرفی، در قدرت با تفوق فقها تجویز و توصیف میرزا برای حل بحران زمانه خود بیان می گردد.
    کلیدواژگان: میرزای شیرازی، ولایت فقها، قاجاریه، اندیشه سیاسی شیعه
  • کریم مهری * صفحات 31-57
    مقاله حاضر با استفاده از رویکرد تفسیری و روش شناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی دولت اسلامی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری می پردازد. دولت اسلامی از مباحث مهم سیاسی اجتماعی در بیانات مقام معظم رهبری است. به رغم بحث ها و گفتگوهای فراوانی که در این زمینه میان نظریه پردازان دانشگاهی ، مدیران و رهبران صورت گرفته است، اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی و مدل نظری (تحلیلی) بر اساس بیانات مقام معظم رهبری ارائه نشده است؛ حال آنکه حدود 5 دهه از ظهور دولت اسلامی می گذرد . این مقاله به منظور پر کردن خلا علمی در کشور و با الگو قرار دادن سخنان مقام معظم رهبری به بررسی اندیشه های آن شخصیت درزمینه دولت اسلامی پرداخته است. روش شناسی پژوهش حاضر ، روش شناسی کیفی است و از روش نظریه پردازی داده بنیاد ثانویه برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است . مهم ترین پرسش های تحقیق حاضر این خواهد بود که: چه مدل نظری دولت اسلامی را از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین می کند؟»، چه تغییراتی در ایران باید رخ دهد تا دولت اسلامی محقق گردد ؟ راهبردهای کنشی آن چیست ؟ و پیامدهای این راهبردها چه خواهد بود ؟. در این پژوهش به جای آزمون نظریه و تایید یا رد آن به ارائه نظریه به صورت محدود به واقعیت پرداخته می شود تا بر اساس آن ، مدل نظری ( تحلیلی)[2] در خصوص دولت اسلامی به شیوه نظریه پردازی داده بنیاد ارائه گردد. یافته های به دست آمده شامل چندین مقوله عمده به این شرح می باشد. متعین های سلامت اعتقادی و اخلاقی مسئولان،خدمت به مردم، به عنوان شرایط علی درونی؛ حکمت و خردگرایی در سیاست بین المللی و داخلی به عنوان شرایط علی بیرونی؛ قانون گرایی ، سلامت اقتصادی به عنوان شرایط مداخله گر ، تکیه به ظرفیت درون زای کشور، عدالت گستری به عنوان پیامدهای دولت اسلامی و مقوله هسته ای این بررسی در دولت اسلامی است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد.
    کلیدواژگان: دولت اسلامی، حکمت و خردگرایی، نظریه پردازی داده بنیاد، عدالت گستری
  • یدالله دهقان*، محمود کتابی، مسعود جعفری نژاد صفحات 59-90
    در حال حاضر قریب به 5 سال از آغاز بحران در کشور سوریه می گذرد و در تمام این سال ها نظریات و تئوری های مختلفی در خصوص علل آغاز بحران در این کشور مطرح شده است. یکی از مسائلی که در زمینه علل وقوع بحران در سوریه می بایستی مد نظر قرار گیرد بحث شکاف های اجتماعی است که مهم ترین این شکاف ها عبارتند از شکاف های قومی و مذهبی که در قالب تعارضات درون گروهی شیعه سنی و برون گروهی کردی عربی قابل بحث و بررسی است.
    سوال اصلی مقاله عبارت است از اینکه شکاف های اجتماعی موجود در کشور سوریه به خصوص شکاف های قومی و مذهبی چه تاثیری در شکل گیری و رشد رادیکالیسم در این کشور داشته است؟ فرض مقاله نیز این است که به نظر می رسد وجود دو شکاف عمده قومی و مذهبی در کشور سوریه و عدم توانایی دولت در مدیریت آن ها و دخالت های گسترده خارجی باعث بالارفتن شدید سطح تعارضات و نارضایتی های اجتماعی در این کشور شد. لذا با آغاز بحران در سال 2011 ، شکاف های قومی و مذهبی نیز به شدت فعال شده و بر رشد و قدرت گیری گروه های رادیکال تاثیر زیادی گذاشت. برای اثبات فرضیه نیز تلاش شده تا از نظریه شکاف های اجتماعی منزا و بروکز بهره گرفته شود. همچنین روش مورد استفاده در این تحقیق با توجه به ماهیت نظری آن، مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی است.
    یافته های تحقیق حاکی از این است که شکاف های قومی و مذهبی موجود در کشور سوریه، ریشه در تاریخ این کشور دارد. این شکاف ها بعد از کسب استقلال سوریه از فرانسه در سال 1946 و در ادامه روی کار آمدن حزب بعث در سال 1963 و درنهایت تسلط علویان بر حکومت سوریه در سال 1970 بیشتر و عمیق تر گردید و به رغم اینکه بخش عمده ای از این تعارضات و نارضایتی ها در تقابل با دولت علوی عربی سوریه بود، اما با پاسخ مناسبی از سوی دولتمردان این کشور روبه رو نشد که این موضوع درنهایت منجر به حرکت شکاف های اجتماعی به سمت تخاصم و شکل گیری و رشد گروه های رادیکال ضد دولت در سوریه گردید.
    کلیدواژگان: شکاف اجتماعی، شکاف قومی و مذهبی، رادیکالیسم، سوریه، درون گروهی، برون گروهی
  • مهدی بهمنی* صفحات 91-116
    دایاسپوراها گونه ای خاص از بازیگران غیردولتی به شمار می آیند که در زمره جوامع دور از وطن دسته بندی می شوند. در دوره معاصر این بازیگران نقش بسزایی در سیاست و اقتصاد بین الملل ایفا کرده اند؛ اگرچه نقش آفرینی آن ها صرفا محدود به این دو حوزه نمی شود. از طرف دیگر این پدیده و تفاوت های آن با دیگر گروه های مهاجر هنوز به درستی در میان محققان، دولتمردان و رسانه های ایران شناخته شده نیست. با این پیش فرض ها سوال اصلی این مقاله عبارت است از اینکه مفهوم دایاسپورا چه تعریف و مصادیقی دارد و رابطه آن با منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در عصر جهانی شدن چیست؟ در پاسخ باید گفت نوع این ارتباط بیش از هر چیز در تعامل با یکسری عوامل تعیین خواهد شد که در صدر آن ها داشتن فهمی درست از این پدیده و بعد اتخاذ راهبردی حساب شده در تعامل با آن است. بر این اساس و در سطح تحلیل نخست این مقاله ارائه دهنده تبیین مفهومی مصداقی از دایاسپورا در فضای جهانی شدن است و بعد به تحلیل اهمیت و جایگاه این جوامع در ارتباط با منافع ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد پرداخت.
    کلیدواژگان: روابط بین الملل، بازیگران غیردولتی، دایاسپورا، فراملی گرایی، مهاجرت
  • محمودرضا رهبرقاضی*، حسین مسعودنیا، حمید نساج صفحات 117-138
    این پژوهش، به بررسی تاثیر انواع مختلف رسانه ها بر روی تصمیم گیری افراد در مورد احتمال شرکت یا عدم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 در اصفهان پرداخته است. در این رستا، درحالی که تاثیر رسانه ها بر روابط سیاسی بسیار مورد توجه بوده است، تحقیقات تجربی بسیار ناچیزی به منظور بررسی تاثیرات انواع مختلف رسانه ها بویژه در ارتباط با عرصه انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. بنابراین، مطالعه حاضر، با تقسیم رسانه ها به پنج نوع روزنامه ها و مطبوعات، تلویزیون، اخبار ماهواره ای، سایت های خبری اینترنتی و بحث های سیاسی درون شبکه های اجتماعی مجازی قصد دارد به پیش بینی تاثیرات این رسانه ها بر تصمیم گیری افراد در مورد احتمال شرکت یا شرکت نکردن در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 بپردازد. جامعه آماری این پژوهش شهروندان شهر اصفهان در فروردین و اردیبهشت سال 1395 می باشد که فرضیات پژوهش با حجم نمونه 350 نفری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد که تنها سه رسانه شبکه های خبری ماهواره ای، سایت های خبری اینترنتی و بحث های سیاسی درون شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان متغیرهای پیش بین بر روی تمایل به مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 تاثیر داشتند و دو متغیر مطبوعات و اخبار تلویزیونی تاثیر معنی داری برای شرکت در انتخابات نداشتند. از سوی دیگر نتایج نشان می دهد در حالی که ماهواره ها باعث کاهش احتمال شرکت شهروندان در انتخابات می شوند، اما سایت های خبری اینترنتی و شبکه های اجتماعی مجازی باعث افزایش احتمال مشارکت مردم در انتخابات می شوند.
    کلیدواژگان: مطبوعات، اخبار تلویزیونی، اخبار ماهواره ای، سایت های خبری اینترنتی، شبکه های اجتماعی مجازی و انتخابات ریاست جمهوری سال 1396
  • میثم قهرمان *، هادی کشاورز صفحات 139-162
    در تحلیل سیر اندیشه امام خمینی (;) کتاب ولایت فقیه از جایگاه منحصربه فردی برخوردار است. تحلیل و فهم کتاب ولایت فقیه به دلیل محتوای خاصش که در آن مولفه ها و مقولات متعددی در حال گفتگو و ارتباط می باشند، نیازمند به کارگیری روش شناسی های مناسب می باشد. در این نوشتار، بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی در پی فهم کتاب ولایت فقیه می باشیم. روش تحلیل محتوای کیفی علاوه بر اینکه می تواند تفسیری خاص را از این کتاب ارائه دهد، از آن جهت که روشی پایه ای است، نتایج آن می تواند راهگشای محققین برای تحلیل گفتمان و دیگر روش های کیفی جهت تحلیل کتاب ولایت فقیه باشد. تحلیل محتوای کیفی را با مشخص نمودن وجوه معنایی متن و سپس برچسب زدن به آن ها در قالب کدها آغاز می نمائیم و در ادامه با مقوله بندی کدها و قرار دادن مقولات در ذیل تم های مناسب، ارتباطات و پیوندهای بین مقوله ها را کشف می کنیم تا از این طریق بتوانیم تفسیری خاص از الگوی نظام سیاسی در کتاب ولایت فقیه را ارائه نمائیم. نهایتا، نتیجه به دست آمده از تحلیل محتوای کیفی و روح حاکم بر کتاب ولایت فقیه از یک سووجود مبانی «حکومت مطلوب در اسلام» و از سوی دیگر، «لزوم انقلاب» را تشکیل می دهد.
    کلیدواژگان: تحلیل محتوای کیفی، الگوی نظام سیاسی، کتاب ولایت فقیه، امام خمینی، حکومت اسلامی
  • محمدرضا ارام*، کاووس سیدامامی صفحات 163-194
    در پاسخ به این سوال که مسئولیت فقرزدایی با چه کسانی است، نخستین جوابی که به ذهن متبادر می شود «دولت» است. اما ناتوانی و ناکارآمدی نهادهای دولتی در بیشتر کشورهای در حال توسعه سبب می شود که مشکل فقر به قوت خود باقی بماند و در بسیاری موارد شکاف میان فقیر و غنی بیشتر شود. این پژوهش در مقام پاسخ به این پرسش است که آیا می توان با اتکا به برخی نهادهای دینی به مبارزه با فقر پرداخت و به شیوه ای موثر در مسیر فقرزدایی گام برداشت؟ در این مقاله با تمسک به قرآن و عترت و با روش کارکردگرایی و مبنا قراردادن نظریه نیازهای انسان نشان می دهیم که تکافل و نهادهای سنتی و اصیل موجود در جوامع اسلامی، که در ورای شکاف متعارف میان مردم و دولت قرار می گیرند، می توانند به نحو مطلوبی به کاهش فقر در جامعه کمک کنند. نهادهای موضوع تکافل، ازجمله خانواده، خویشاوندان، عشیره، همسایه، برادری دینی، که به مثابه لایه های حمایتی و تامینی پیش از دولت عمل می کنند، به نحوی موثر می توانند در تحقق جامعه ای فقرزدایی شده یاری رسان باشند. در سیاست گذاری های توسعه، به جای اینکه تنها بر نقش رفاهی دولت و راه حل های مبتنی توانمندسازی افراد اتکا کنیم، باید بر لایه های حمایتی حفاظتی ای که فرد به طور طبیعی عضو آن هاست سرمایه گذاری نماییم.
    کلیدواژگان: سیاست گذاری، فقر، فقرزدایی، تکافل، دولت رفاهی، اسلام
|
  • Jalal Dorakhshah, Mohsmadsadiq Kazemi * Pages 5-29
    Mirza Mohammed Hassan Husseini Shirazi is one of the prominent Muslim scholars whose views consider to be very effective in formation of contemporary Islamic Political Thought. Due to his practical role and involvement in Political affairs his role is of a great influence in this regard. Therefore, it is necessary to deal with his political thought. Although there is no specific work or theory attributed to his political though, yet according to what he left behind in form of decrees, fatwas, notes and letters one can talk about a semi-theory as far as his political views are concerned. The article argues that responding to cultural and political influence by foreign powers, guaranteeing the survival of Islamic Entity, and finding a proper system for rebuilding the society are the main components of his views.
    Keywords: Mirza Mohammed Hassan Husseini Shirazi, Shia Political Thought, Velaayate Fuqaha, Iran, Qajar
  • Karim Mehri * Pages 31-57
    This article is an attempt to explain the views of the Iranian Supreme leader according to the grounded Theory in order to develop a theoretical model for Islamic Government. The main question of this article is which Theoretical Model will explain the Islamic Government model from Supreme leader’s point of view? And which changes should happen in order to this kind of government can take place? What kind of strategic actions are needed? And that would be the consequences? In this process, all statements of leadership since 1379 has been analyzed, emphasizing and discussing the subject of the goals of the Islamic Revolution. A conceptual model illustrating the grounded theory of developing an Islamic state has been also presented. The findings of this articles include the ideological and moral health of officials, serving the people, wisdom and rationality in international and domestic policies, rule of law, good economic policies, special attention to domestic capacity and self-sufficiency, economic health, and finally promoting justice are among the most important parameters in this regard.
    Keywords: Ayatollah Khamenhei: Islamic Government, Grounded Theory
  • Yadollah Dehghan *, Mahmood Ketabi, Masood Jafarinejad Pages 59-90
    Now almost five years have passed since the beginning of the crisis in Syria And in all these years different ideas and theories about the causes of the crisis in this country have been raised. This article argues that among other things one main factor is the social polarization and ethnic-religious Gap in the Syrian society which is manifested in the conflict between Shiite - Sunni and also Kurds and Arabs.
    The main question is that how this social gaps in Syria Especially ethnic and religious gaps affected the formation and growth of radicalism in this country? And the assumption of this article is that the State's inability to manage gap, and then the extensive involvement of foreign factors contributed to a sharp rise in the country's level of conflict and social unrest. So the existence of the gap on one hand and the massive influx of foreign insurgents into the country on other hand can be seen as two main reasons for escalation of conflict in Syria.
    Keywords: Syria, Syrian Conflict, Social Polarization. Ethnic-Religious Gap, Foreign Intervention
  • Mahdi Bahmani * Pages 91-116
    Diasporas are a unique type among non-governmental actors in global politics and international relations. They have become a focal point for research centers, power clubs and media across the world in the last two decades. Given these points, this paper explores the relationship between these emerging actors and national interests of the Islamic Republic of Iran in the context of globalization. The paper argues that their influence depends on a number of factors including a proper understanding of diasporas in the current era and then deliberating an efficient strategy to deal with them. On this basis and in the first level of analysis, this paper presents conceptual and applicable explanations of diaspora as a scientific term. On the second level, an appropriate analysis will be presented to explain the increasing influence of these new-emerged actors in relation to national interests of Iran.
    Keywords: International Relations, non-governmental actors, diasporas, transnationalism, migration, Iran
  • Mahmoodreza Rahbar Ghazi *, Hosein Masoodnai, Hamid Nasaj Pages 117-138
    This study examines the impact of different types of media on people's decisions about the possibility of participating or not participating in the presidential election of 96's. There have been very little empirical research to evaluate the effectiveness of different types of media on the participations rates. The present study is an attempt to examine this effect, and to do so it divides the media into five categories namely newspapers and printed media, TV news, satellite news, online news sites and social networks. The results show that only three of the above namely satellite news channels, online news sites and social networks are going to have a decisive impact of the people’s mind regarding participating or not participating in the 1396 presidential election. The results also show that while satellites have a negative impact on the election, the online news sites and social networks increases the likelihood of turnout in the election.
    Keywords: Media, Press, TV news, satellite news, online news sites, social networks, Iranian presidential elections
  • Meisam Ghahreman *, Hadi Keshavarz Pages 139-162
    Velayat-e faqih written by Imam Khomeini has gained a unique position in the analysis of Imam Khomeini's thinking pattern. Due to its special contents with a variety of components and categories being connected to one another, the analysis and understanding of the book Velayat-e faqih requires an application of an appropriate methodological approach. In this article, an attempt has been made to understand the book based on the qualitative content analysis. The qualitative content analysis not only provides a distinctive interpretation of the book, but also, due to the fact that it is a basic method, the results of this study may work as a guidance for other investigators in discourse analysis and other content analyses in the analysis of the book Velayat-e faqih. The qualitative content analysis is achieved by first determining the meaning dimensions of the text and labeling them in the form of codes and then discovering the connections and links between them by categorizing the codes and placing them under a proper theme. By doing so, we will be able to present a special interpretation of political system pattern in the book Velayat-e faqih of Imam Khomeini. Ultimately, the findings of the articles shows the principle of "good governance in Islam" and the "necessity for revolution" as the two main messages of the book.
    Keywords: Velayat-e faqih, Imam Khomeini, Islamic Governance, qualitative content analysis, political system pattern
  • Mohammad-Reza Aram*, Kavous Seyed-Emami Pages 163-194
    Poverty with its far-reaching ramifications for the society is a fundamental social problem, especially in the developing countries. In response to the question that who is responsible for eradicating poverty, ‘the government’ is the first answer that comes to mind. Yet, state institutions in most developing countries are too weak and inefficient to properly address the issue of poverty and, hence, we are witnessing a growing rift between the rich and the poor in these countries. In this article, the authors examine the possibilities for poverty eradication through traditional institutions capable of such task and argue that, in the context of Islamic societies, the principle of takaful (in-group mutual aid) and the institutions to which it applies could positively be used to combat various forms of poverty. These traditional institutions all go beyond the customary people-government dichotomy and actually predate the state. Drawing from the holy Qur’an and Itra, we come to realize that institutions of takaful, including the family, kinship, circles of friendship, and the community of co-religionists, that function as supportive-protective layers around individuals, could effectively serve to achieve a society devoid of the scourge of poverty. Instead of pursuing development policies that rely primarily on the welfare capacities of the state and other solutions that basically seek to empower individuals, we could invest in the traditional institutions to which people naturally belong and from which they customarily derive support and protection in times of need and hardship.
    Keywords: toleration, Ikhwan-al Safa, social thought, Islamic mysticism