فهرست مطالب

عصر آدینه - پیاپی 21 (بهار 1396)

فصلنامه عصر آدینه
پیاپی 21 (بهار 1396)

  • 156 صفحه، بهای روی جلد: 50,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1397/04/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سیدرضی موسوی گیلانی، شیرین اسدی کرم صفحه 5
    قرآن به عنوان مهم ترین منبع دینی مسلمانان و به عنوان متن سخنان خداوند، برای تحقیق پیرامون نگرش پیشینی اسلام از هنر و زیبایی، از اهمیت فراوانی برخوردار است و همواره پژوهشگران عرصه هنر نیازمند راهنمای تحقیق در روش شناسی قرآن هستند تا بتوانند روش، موقعیت، خاستگاه و منظومه فکری قرآن را درباره هنرها و زیبایی دنبال کنند. مسئله اساسی در این مقاله بررسی روش شناسی و شیوه جستجو در قرآن برای بیان منظومه فکری قرآن درباره هنرها و زیبایی است، به طوری که محقق با پژوهش پیرامون بعضی از هنرها یا درباره ادبیات قرآن، می تواند منظومه معرفتی قرآن را در عرصه هنر و زیبایی شناسی استخراج کند.
    کلیدواژگان: قرآن، هنر، ادبیات، زیبایی، روش شناسی، تعریف پیشینی
  • مجید احمدی کچایی صفحه 37
    پژوهه حاضر به دنبال بازخوانی گونه های از نماد می باشد که ترجمان باور به امام مهدی در آن نمودار شده است، محدوده زمانی آن از ابتدای غیبت کبری بوده و تا اواسط دولت صفویان مورد کنکاش قرار گرفته است، دوره ای که شیعه امامیه به شدت در تکاپو بوده و توانست در جغرافیای ایران رشد شگفت انگیزی داشته باشد، در این مسیر بازخوانی چند المان مشهور از جمله شعر، سازه، مراسم مورد بررسی قرار گرفته و این مهم دانسته شد که بسیاری از این نمادها سیر تکاملی داشته و با گسترش باور به غیبت امام ثانی عشر و آزادی نسبی متاثر از حاکمان شیعی در نماد سازی نقشی بس چشم گیر داشته است، در ادامه برخی از نشانه های خرافی نیز بررسی شده و تبیین شد که چرا در ادبیات نمادسازی شیعه به وجود آمده در عین حال استقبال چندانی از آن در تاریخ صورت نگرفت.
    کلیدواژگان: امام مهدی، نماد، غیبت کبری، شیعه امامیه، ایران
  • رضا یوسف وند، رضا کرمی صفحه 57
    اعتقاد و باور به موعود و ظهور منجی یکی از با اهمیت ترین مسائلی است که نزد ادیان مختلف از دیرباز مطرح بوده و در حال حاضر نیز پویاست و اذهان را به سوی خود جلب نموده است. در این مقاله سیمای موعود در آیین زرتشت و سیمای مهدی موعود به صورت تطبیقی موردبررسی قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد که باوجود تشابهات و نقاط مشترک بین موعودهای زرتشت و مهدی موعود می توان اثبات نمود که ردپای سیمای منجیان زرتشت را بایستی در اساطیر و افسانه های ایران باستان جستجو نمود. درصورتی که سیمای مهدی موعود در قرآن کریم، احادیث پیامبر و ائمه اطهار قابل روئیت است، به گونه ای که خبر از آمدن منجی و موعود آخرالزمان به وضوح دیده می شود. هدف این مقاله با توجه به بررسی تطبیقی، این نیست که کدام آئین بر دیگری تاثیر گذاشته و یا این که از دیگری متاثر بوده است، بلکه هدف اصلی معرفی و شناخت موعود واقعی بر اساس مستندات معتبر نیز ریشه یابی موعودباوری و موعودگرایی در آیین زرتشت و دین اسلام است. سوال اصلی تحقیق بر این امر استوار است که سیمای کدام موعود متاثر از اوضاع اجتماعی فرهنگی آن دوره بوده و با افسانه و اساطیر درآمیخته است و موعود واقعی را با چه روش و یا روش هایی باید شناخت که هم مقبولیت عمومی داشته باشد و هم استدلال آن بر مبنای منابع و مستندات محکم استوار باشد. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی و از نوع نظری است، به این شیوه که از روش های استدلال و تحلیل عقلانی استفاده شده و بر پایه مطالعات کتابخانه ای استوار است.
    کلیدواژگان: آیین زرتشت، اسطوره، سوشیانت، موعودباوری، سیمای موعود، مهدی موعود
  • زرین تاج واردی، فاطمه ایزدی صفحه 77
    ادبیات دینی شاخه ای از ادبیات تعلیمی است که با ابزار واژگان، مسیر تعالی و کمال انسان را هموار می نماید. در این میان یکی از ضروری ترین مسائلی که بذر امید به آینده را در فضای جان پرورش می دهد و هضم مشکلات را آسان می کند، «مهدویت» است و «کودکی» و پس از آن، «نوجوانی»، مستعدترین دوران در شکل گیری این اعتقاد به شمار می آید.
    نوشتار حاضر، نوعی پژوهش توصیفی _ تحلیلی است که با استفاده از ابزار کتابخانه ای و با هدف بررسی 16 کتاب داستان در زمینه مهدویت ویژه گروه سنی «ج» و «د» و برشمردن نقاط قوت و ضعف هریک فراهم آمده است. در این نوشتار، ضمن برشمردن مولفه های ساختاری و محتوایی، به بررسی موارد مذکور در آثار مورد نظر پرداخته و نمونه هایی نیز ارائه شده است. با توجه به یافته های به عمل آمده، مولفه «واژگان ناآشنا برای گروه سنی مورد نظر» بیشترین بسامد و «ترویج فقر و انزوا و خرافات» کم ترین میزان را در کل آثار بررسی شده، به خود اختصاص داده اند.
    کلیدواژگان: مهدویت، ادبیات مذهبی، کودک و نوجوان، بررسی ساختاری و محتوایی
  • مجید محمدی، ایمان قنبری اقدم، بهناز نظری صفحه 99
    مهدویت به عنوان یکی از مهم ترین اصل های اندیشه تشیع جایگاه ممتازی را در عرصه ادبیات متعهد به خود اختصاص داده به طوری که این تلاش ها، شکل گیری باب جدیدی با عنوان ادبیات مهدوی را به دنبال داشته است. سیدمحسن امین از جمله شاعران متعهدی است که اشعار فراوانی را در مدح و منقبت امام عصر(ع) سروده و یکی از قصاید ارزشمند او در این خصوص قصیده رائیه ای است که آن را در رد قصیده بغدادیه در 311 بیت سروده و افزون بر این، محمدجواد بلاغی در رائیه زیبای خود که آن را در 112 بیت سروده، به قصیده بغدادیه پاسخ داده است. نگارندگان در این پژوهش برآنند تا با روش توصیفی _ تحلیلی و با بررسی این دو قصیده، مهم ترین مسئله این پژوهش که جایگاه مهدویت و موضوعات مشترک در رائیه های دو شاعر است، بپردازند. یافته ها نشان می دهد این دو شاعر توانسته اند به شبهاتی چون مسئله تولد مهدی موعود، اعتقاد به برپایی نظام عدالت محور، اثبات وجود حجت، ضرورت وجود پیشوای الهی و مسائلی از این دست پاسخ دهند و از این منظر شبهات وارده در قصیده بغدادیه را پوچ و برآمده از ذهن متوهم سراینده آن دانسته اند.
    کلیدواژگان: مهدویت، شعر عربی، سیدمحسن امین، محمدجواد بلاغی
  • محمدحسن بهنام فر صفحه 123
    شیخ حمزه بن علی اسفراینی از شاعران و نویسندگان قرن نهم هجری قمری است. زمانه وی، مصادف با اوضاع نابه سامان بعد از ایلخانان و قبل از شکل گیری صفویان می باشد. ارتباط با دولت شیعی سربداران و بررسی و تحلیل آثار و اندیشه های وی، نشان از تشیع و اندیشه های مهدویت در آثار و مخصوصا دیوان اشعار شیخ می باشد. از شیخ آذری آثاری به نظم و نثر باقی مانده که مهم ترین آن، دیوان اشعار، ارزش بسیاری در تاریخ و ادبیات قرن نهم دارد. از آن جا که آثار وی هنوز مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته، شناخته شده نیست. در این میان یکی از ویژگی های اصلی قصاید شیخ آذری، جایگاه مدح و منقبت ائمه اطهار و ارادت خاص و ویژه به امام زمان در آنهاست. این پژوهش با تحقیق بر روی نسخه های خطی دیوان شیخ آذری به بررسی و شناسایی مفهوم مهدویت و همچنین اندیشه انتظار در آن پرداخته است. بدون شک تحقیق بر آثار ارزشمند این سرزمین در شناخت و معرفی نویسندگان شیعی که در حوزه مهدویت کار کرده اند، قبل از شکل گیری حکومت صفویه کمک شایانی خواهد کرد.
    کلیدواژگان: شیخ آذری، قرن نهم هجری، دیوان اشعار، مهدی موعود