فصلنامه علوم مدیریت ایران
پیاپی 27 (پاییز 1391)

در سال های اخیر موضوع فرصت های کارآفرینی، به عنوانمفهومی که می تواند قلمرو کارآفرینی را از دیگر حوزه های مدیریت متمایز کند و به عنوانحوزه ای مستقل به آن مشروعیت ببخشد، مورد توجه قرار گرفته است. در ادبیات حوزه فرصت هایکارآفرینی، دو جریان نظری شاخص وجود دارد: رویکرد خلق و رویکرد کشف فرصت. با وجود اینکهپژوهش های بسیاری به بررسی هر یک از این دو رویکرد پرداخته اند، مطالعات کافی در جهتبررسی ارتباط بین این دو رویکرد انجام نشده است. تناقضات بین دیدگاه های این دو رویکردباعث پراکندگی ادبیات کارآفرینی شده است و هنوز توافقی درباره پاسخ سوالات اساسی اینحوزه یعنی منشاء و ماهیت فرصت های کارآفرینی (سطح هستی شناسی) و فرایند توسعه فرصت هایکارآفرینی(سطح معرفت شناسی) وجود ندارد. هدف این مقاله مقایسه دیدگاه های مختلف درخصوص منشاء و فرایند شکل گیری فرصت های کارآفرینی و ارایه یک گونه شناسی[i]  از این فرصت ها است. این مقاله تلاش می کند تا بامقایسه و جمع بندی دیدگاه های متفاوت موجود در ادبیات، در رفع مشکل پراکندگی ادبیاتاین حوزه و تناقض رویکردهای حوزه فرصت های کارآفرینی مشارکت داشته باشد.

به گفته پژوهش گران مسایل هیات مدیره، موضوعات رفتاری هیات مدیره ها و به طور خاص رهبری در این تیم ها کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. با توجه به نقش مسایل رفتاری و رهبری هیات مدیره در عملکرد این تیم ها، انجام پژوهش هایی در این زمینه ضرورت می یابد. در این راستا، این مقاله با هدف مطالعه فرآیند رهبری در هیات مدیره، چارچوب نظری جدیدی ارایه می دهد. این چارچوب مبتنی بر مطالعات حوزه رهبری هیات مدیره، کار تیمی، و رهبری در تیم ها توسعه یافته است و می تواند مبنای طراحی مطالعات آتی رهبری در هیات مدیره ها قرار بگیرد. پایه اصلی این چارچوب نظری، مدل ورودی واسطه خروجی ورودی کار تیمی است که ویژگی های خاص - - - تیم های هیات مدیره، مفاهیم پیکربندی رهبری متمرکز و اشتراکی، تاثیر ویژگی های اعضا و رییس هیات مدیره، و همچنین عملکرد هیات مدیره در دو کارکرد کنترل و پشتیبانی را در بر می گیرد. تک تک روابط این چارچوب در مقاله به صورت نظری مورد بحث قرار گرفته و گزاره های نظری مرتبط پیشنهاد می شوند. در انتها نیز به کاربردهای نظری و عملی چارچوب اشاره می شود.

بدون شک فرآیند انتخاب پروژه ها در سازمان ها بدون اتخاذ رویکردی راهبردی از اثربخشی مورد انتظار برخوردار نخواهد بود. امروزه این امر به یک چالش جدی برای سازمانهای پروژه محور تبدیل شده است. در این راستا بهره گیری از رویکرد مدیریت سبد پروژه به عنوان یک ابزار کارآمد مطرح شده و روند بکارگیری آن رو به افزایش است. این رویکرد میتواند سبب همسویی راهبردی بهتر، افزایش نرخ موفقیت پروژه ها و استفاده بهینه از منابع سازمان گردد. تاکنون تحقیقات زیادی در خصوص تشریح مبانی مدیریت سبد پروژه ها ارایه شده است اما در هیچ یک به بررسی مشکلاتی که در صورت عدم استقرار این نظام در سازمان پدید می آید، پرداخته نشده است. لذا تحقیق حاضر که ابزار اصلی آن مصاحبه ساختاریافته با نمونه ای منتخب از خبرگان مدیریت پروژه کشور میباشد، به این موضوع اختصاص یافته و بر مبنای مفاهیم رویکرد پویایی سیستم، ضرورت استقرار این نظام را تبیین می نماید. مهمترین یافته این تحقیق شناسایی 11 مشکل اساسی ناشی از نبود نظام مدیریت سبد پروژه به تفکیک حوزه های عملکردی آن و ذکر تبعات استمرار آنها میباشد. همچنین پویایی های روابط مشکلات و تبعات و تاثیر آنها بر ابعاد عملکرد تجاری سازمان تبیین گردیده است. در نهایت راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع این مشکلات اشاره میشود.

به لحاظ فعالیت های گسترده دانشی که در دانشگاه ها صورت می گیرد، اجرای مدیریت دانش پیشرفت قابل توجهی را در دانشگاه ها ایجاد می نماید. در این مقاله سعی گردیده است تا مدلی جهت بررسی تاثیر راهبردهای مختلف مدیریت دانش بر عملکرد دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ارایه گردد. به دلیل کمبود مدل هایی مشخص درباره مدیریت دانش در آموزش عالی، از مدل های پیشنهاد شده برای محیط های غیر آموزشی به عنوان راهنمایی جهت ارایه مدلی جدید که عناصر مختلف مدیریت دانش را در نظر می گیرد استفاده شده است. راهبردها، عوامل حیاتی موفقیت، اقدامات مدیریت دانش و عملکرد سازمانی به عنوان عناصر مشترک در مدل های مختلف شناسایی شدند. امکان تعمیم و تفسیر هر عنصر به تنهایی و ارتباط آن ها در موضوع آموزش عالی از طریق تحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه ها بررسی شد. مصاحبه ها با 3 نفر از مدیران دانشگاه های دولتی برتر که دارای حداقل پست مدیریتی رییس دانشکده می باشند، صورت گرفت. نتایج تحلیل داده های کیفی وجود مولفه های اصلی و زیر مولفه های موجود در مدل را پشتیبانی کردند. تاثیر مستقیم راهبرد های مدیریت دانش بر عملکرد دانشگاه ها تایید نشد و این تاثیر از طریق عوامل حیاتی موفقیت و اقدامات مدیریت دانش است. همچنین مشخص شد که تاثیر راهبرد های مدیریت دانش بر اقدامات مدیریت دانش در دانشگاه تنها از طریق عوامل حیاتی موفقیت است. این مدل می تواند به درک مولفه های مدیریت دانش کمک نماید و راهنمای عملی جهت استقرار موفق مدیریت دانش در بخش آموزش عالی ایران را پیشنهاد دهد.

پژوهش حاضر معطوف به بررسی مسئله گزینش شرکادر ایتلاف های استراتژیک است. پرسش اصلی مورد نظر در این پژوهش، تبیین چیستی معیارهای گزینش شرکای استراتژیک و سپس تشریح رابطه میان معیارهای مورد نظر با گونه های مختلف ایتلاف های استراتژیک است.بدین منظور، معیارهای گزینش شرکا در قالب یک مدل عمومی و سه مدل اختصاصی بر حسب تمایز میان اهداف حاصل از اقدام به ایتلاف های استراتژیک مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز برای این پژوهش پیمایشی با توجه به اهمیت صدور محصولات نرم افزاری در برنامه توسعه صادرات غیر نفتی کشور، به وسیله پرسشنامه از مدیران عامل و مدیران ارشد بازرگانی بین الملل شرکت های ثبت شده در اتحادیه صادرکنندگان نرم افزار ایران گردآوری شده است و مدل معادلات رگرسیونی برای تحلیل داده های گردآوری شده مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل های آماری ضمن تاکیدبر وجود تمایز و تبیین افتراق میان معیارهای گزینش شرکا بر حسب هدف از اقدام به ایتلاف استراتژیک، بر نقش ویژه سه مولفه محتوایی شامل قابلیت های مدیریتی، توانمندی های مکمل و تجربه شریک در اقدام به ایتلاف به عنوان معیارهای عمومی گزینش شرکا در ایتلاف های استراتژیک اشاره دارد. چارچوب ارایه شده در این پژوهش می تواند به عنوان الگوی مدیران در جهت بهینه سازی تصمیمات مرتبط باگزینش شرکا درایتلاف های استراتژیک قلمداد شود.