فهرست مطالب
فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
سال ششم شماره 2 (پیاپی 18، تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1اگر چه غیریتسازی نقش تاثیرگذاری در ایجاد هویت انسانی دارد، اما شکل مفرط آن که «غیرخودی» را بهعنوان «ضدخودی» (دشمن) معرفی میکند، گونهای نظام سلطهمدار را با غلبه گفتمانی خاص بر سایر گفتمانها و یا نظامهای معانی پدید میآورد. با عنایت به این مهم،مقاله حاضر در صدد است منافع مترتب از«دشمن خیالی» را برای نظامهای گفتمانی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.
به اعتقاد نگارندگان، با وجود اینکه ماهیت اخلاقی «دشمن خیالی» همواره مورد تردید است اما منافع آن بهحدی است که کمابیش تمامی نظامهای گفتمانی با بهرهگیری از بازنمایی های زبانی و رسانهای مبادرت به تولید آن میکنند. نتایج تحقیق نشان میدهد که مهمترین کارکردهای دشمن خیالی که در بطن همه آنها سلطه نامحسوس نظامهای گفتمانی نهفته است، عبارتند از: تحریک افکار عمومی علیه «دیگری»، ملتسازی، هویتسازی، احیاء هویتهای فروپاشیده، مشروع جلوه دادن رفتارهای توسعهطلبانه، وجدانزدایی از نیروهای خودی، کسب حمایت افکار عمومی داخلی، استعمار نوین، تحکیم موقعیت و مرزهای سیاسی، تقویت حس قلمروخواهی و وطن پرستی، افزایش تکاپوی ملی، انحراف افکار، ارضاء تمایلات درونی ملت، سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی و تهییج و تقویت روحیه نیروهای خودی.
کلیدواژگان: نظام گفتمانی، تصویرسازی ژئوپلیتیکی، دشمن خیالی -
صفحه 31مهندسی فرهنگی از ضروریات ارتقای موقعیت ژئوکالچر ایران اسلامی است که مبدع نظریه حکومتی در دنیای معاصر یعنی مردم سالاری دینی بر پایه ولایت فقیه است. مهندسی فرهنگی و نقشه فرهنگی کشور میتواند ارائهکننده الگویی بومی و کارآمد برای تهیه نقشه فرهنگی باشد.
کلان شهر تهران بهعنوان امالقرای جهان اسلام از جایگاه ویژهای در زمینه مسائل فرهنگی برخوردار است. در نتیجه تهیه نقشه فرهنگی میتواند بهعنوان نقشه راهنما و مبنای اطلاعاتی و ابزار سنجش، جهتهای کلی توسعه تهران را بهعنوان شهر نمونه اسلامی مشخص و بهعنوان راهنمای عمل مدیریت شهری عمل کند.
روش تحقیق این پژوهش توصیفی و موردی- زمینهای است و امید میرود که با گسترش مقیاس تحقیق از کلانشهر تهران به سطح کشور و تبدیل گزینه شهروندان به هم میهنان، الگوی مذکور بهعنوان الگوی راهبردی تدوین نقشه فرهنگی ایران بر اساس ارزشهای اسلامی بهمنظور ارتقای موقعیت ژئوکالچر کشورمان تبدیل گردد.
در نهایت از مقایسه نتایج آماری آزمونها با مقادیر استاندارد، فرضیه های تحقیق تایید شد و الگوی شبکهای جامعهنگر، مناسب طراحی الگوی نقشه فرهنگی شهر تهران برای ارتقای موقعیت ژئوکالچر کشور قرار گرفت.
کلیدواژگان: فرهنگ، الگوی نقشه فرهنگی، ژئوکالچر، ارزش های اسلامی، تهران -
صفحه 57منطقه گرایی از اواخر دهه 1980 در سیاست جهانی و تئوری های روابط بین الملل نمود بارزی یافت اما ادبیات مطالعات منطقهای و بویژه امنیت منطقهای مدل مورد نیاز را برای تحلیل امنیت منطقه ای ارائه نمینماید. از این منظر هدف مقاله ارائه چارچوب یا مدل تحلیلی امنیت منطقهای است. اصولا در سیستم پیچیده درک امنیت واحدها بدون توجه به شبکه منطقهای امکانپذیر نمیباشد. به این دلیل مقاله بر اساس تئوری شبکه و همچنین پارادیم ژئوپلیتیک، مدلی را طراحی می نماید که درک پیچیدگی های امنیت منطقه ای را امکانپذیر ساخته و چگونگی ارتباط اجزاء متفاوت آن با یکدیگر را نشان میدهد. سرانجام نیز شبکه خاورمیانه به عنوان یک نمونه موردی تجزیه و تحلیل خواهد شد.
کلیدواژگان: شبکه منطقه ای، امنیت منطقه ای، ژئوپلیتیک، مدل ژئوپلیتیکی، خاورمیانه -
صفحه 95با تحول گفتمان ژئواستراتژیک به گفتمان ژئواکونومیک در دهه های اخیر و ایفای نقش برتر اقتصاد در عرصه مناسبات جهانی، ژئوپلیتیک انرژی و امنیت آن ازجایگاه بالاتری در مناسبات بین المللی برخوردار شده است. در این عصر، مقوله انرژی بویژه نفت در امنیت انرژی ایجاد کشمکش های منطقه ای و بین المللی از نقش آفرینی بیشتری برخوردار شده است. از اینرو، مفاهیمی چون امنیت انرژی، ذخایر راهبردی، منابع نفتی، تولید کنندگان و مصرف کنندگان انرژی، خطوط انتقال نفت و گاز و امنیت این خطوط جایگاه خاص یافته است. در این عصر ایران از دو جنبه تولید و انتقال انرژی در کانون توجه و تعاملات بین المللی واقع شده است. ایران از یک طرف در مرکز بیضی استراتژیک انرژی هم از نظر نفت و هم گاز قرار داشته و از طرف دیگر در مسیر انتقال این انرژی به بازارهای بزرگ مصرف انرژی یعنی جنوب و شرق آسیا و اروپا قرار دارد. این ویژگی ها به طور بالقوه موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ویژه ای به ایران داده است که با ید تلاش شود با به فعلیت در آوردن این ظرفیتها نسبت به ارتقای جایگاه کشور در عرصه های منطقهای و جهانی اقدام کرد.
-
صفحه 125جهانی شدن در حال پیشروی و ایجاد تحول و دگرگونسازی فضای جغرافیایی- سیاسی دنیای فراروی ماست. درحالی که ما هر روز شاهد سرزمینزدایی و مرززدائی حوزه های زندگیمان هستیم؛ بهنظر میرسد که جریانهایی فرامرزی به واسطه پیشرفتهای تکنولوژیکی اخیر بیش از پیش ما را به رویای قالیچه پرنده نزدیک کرده است. فشردگی فضا- زمان، دهکده جهانی، لامکانی ها، جهان بدون مرز و بسیاری از مفاهیم دیگر که بیانگر جهانی شدن اقتصاد، فرهنگ، امنیت و البته اطلاعات هست زمانی تحقق می یابد که مرزها و موانع مختلف بیاهمیت و کمرنگ شده باشند. اما بهنظر میرسد که آدمی همیشه شیفته ایجاد گلوگاه های جدید بوده و در این دنیایی که به آلیس در سرزمین عجایب شباهت دارد رویای قالیچه پرنده را به یاس و ناامیدی مبدل ساخته است. این مقاله با رویکردی نو واقعگرایی تلاش دارد تا اثبات نماید که نه تنها موانع و مرزها در مقابل جریانهای فراسرزمینی همانند اطلاعاتی شدن روزافزون فضای جهانی وجود دارد بلکه به دلیل ماهیت ژئوپلیتیکی و امنیتی جریانهای مختلف اجتماعی – انسانی همانند اطلاعات، تبادل افکار، اندیشه و کالا ایجاد مرزها امری ذاتی میباشد. همچنین ذکر این نکته مهم است که منظور از مرز صرفا مرزهای فیزیکی نبوده بلکه وجود محدودیتها و موانع ساختاری در فضای اطلاعات، اینترنت و غیره کلیت مرزها، حاکمیت و کنترل سرزمینی را به ذهن متبادر می سازد.
-
صفحه 153مناطق آزاد، علیرغم داشتن گستره جغرافیایی محدود، با توجه به فلسفه وجودی متمایز و نوع مدیریت ویژه، در صورت بهکارگیری سیاست های کارآمد و اصولی می توانند به عنوان کانون هایی کوچک، اما با نقش آفرینی های اقتصادی کلان در عرصه معادلات ژئواکونومیکی ظاهر شوند. البته، نقش آفرینی اقتصادی کلان این مناطق در معادلات ژئواکونومیکی، تا حد زیادی تحت تاثیر موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه می باشد. در همین راستا، در این مقاله، سعی شده است، نقش منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس در شمال غرب ایران، با توجه به واقعیت-های ژئوپلیتیکی منطقه (پیوستگی ها و وحدت فضایی، زبانی، فرهنگی و بهعبارتی پیوستگی های ژئوپلیتیکی منطقه آذربایجان ایران با حوزه های ژئوپلیتیکی قفقاز، آسیای مرکزی و آناتولی) به عنوان دروازه ورودی و ارتباطی ایران با کشورهای CIS و نقش و پتانسیل های ژئواکونومیکی آن در بطن این منطقه به عنوان گره گاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. بنابراین، سئوال اصلی این مقاله، این است که نقش منطقه آزاد ارس، به لحاظ ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی در عرصه مبادلات تجارتی ایران چگونه است؟
-
بررسی اثرات ژئوپلیتیکی توسعه گردشگری منطقه ای با بهره گیری از رهیافت برنامه ریزی راهبردی / منطقه گردشگری چادگان، کهسوار طرارصفحه 182صنعت گردشگری بهعنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر در سالهای اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته و به این علت سعی می شود که حتیالامکان از عوامل مؤثر در کاهش جریان گردشگری جلوگیری به عمل آمده و امکانات لازم جهت رشد و گسترش صنعت گردشگری فراهم گردد. با توجه به اینکه ژئوپلیتیک در مقیاس خرد، به معنای «رقابت» بین دولت های محلی یا ایالت های مختلف یک مملکت برای برتری و قدرت است و از آنجا که این برتری یابی و قدرت با استفاده از امکاناتی که محیط جغرافیایی دراختیار می گذارد و یا امکاناتی که می توان از محیط جغرافیایی اخذ نمود امکانپذیر می شود، استفاده از فرصت های گردشگری موجود در یک منطقه جغرافیایی می تواند دستیابی به قدرت را تقویت نماید.
برنامه ریزی راهبردی و مفاهیمی چون «راهبرد» و«تاکتیک» در کوششی که برای ارائه رهیافت های عملی در مدیریت و تصمیمسازی، به صورتی که قادر به رویارویی با محیطهای خیلی پیچیده، نامعلوم و پیش بینی ناپذیر باشند، شکل گرفت. برنامه ریزی راهبردی گردشگری قابلیت آن را دارد تا با گنجانیدن زمینه های تصمیم گیری، بیان دلایل پشتوانه تصمیمات و مطرح کردن تصمیمات به صورت خط مشی (پیشنهادات اجرایی)، بهعنوان یک فرآیند مؤثر در زمینه گردشگری عمل نماید.
بر این اساس هدف این مقاله تعیین نحوه بهکارگیری فرآیند برنامه ریزی راهبردی در برنامه ریزی گردشگری در مقیاس فرامحلی و منطقهای است. با توجه به اهمیت گردشگری در اقتصاد جهانی و در نظر گرفتن تاثیر آن بر توسعه منطقه ای، در این مقاله ابتدا تعاریف خاص مرتبط با موضوع و مبانی نظری فرآیند برنامه ریزی راهبردی مورد بررسی قرارگرفته است، در ادامه با تکیه بر فرآیند برنامه ریزی راهبردی و فنون مرتبط با آن در فعالیت های گردشگری شهرستان چادگان و فریدون شهر (محدوده برنامه ریزی که سوار طرار) واقع در استان اصفهان یک مطالعه موردی صورت گرفته است. در نهایت، تعیین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری از نتایج کاربردی این نوشتار می باشد.
-
Page 1Although otherization plays an important role in influencing the creation of human identity, its extreme form in which outsider is transformed into anti-insider (enemy) creates a sort of domineering system with the supremacy of a special discourse over other discourses or systems of meaning. The present paper is an attempt to discuss the benefits incurring from perceived enemy for the discursive systems. Although the ethical nature of the perceived enemy is always doubtful, its benefits are so great that the discursive systems more or less through its verbal and media presentation try to reproduce it. The findings of the present study indicate that the most important function of perceived enemy in which invisible domination of discursive systems is inherent include: provocation of the public opinion against the other, nation-building, identification, reconstruction of the collapsed identities, legitimization of expansionist behaviors, winning the support of public opinion, neocolonization, consolidation of political positions and borders, strengthening of the sense of territoriality and patriotism, increasing national activities, diversion of public opinion, satisfaction of inner feelings of the nation, covering up the domestic problems and excitement and consolidation of the morale of insiders.
-
Page 31Cultural engineering is among the necessities of promotion of geo-cultural position of Islamic Iran which is the creator of the most superior theory of government, that is, religious democracy. Cultural engineering and preparation of the cultural map of the world can offer an indigenous and effective model for the cultural map. The metropolitan city of Tehran as the metropolis of the Islamic world enjoys a special place in the field of cultural issues. As a result, the preparation of the cultural map can offer as a guide map and a database and measurement tool for major directions of development of the city of Tehran as a model of Islamic city as well as practical guide for urban management.The present study tries to offer a model for the preparation of the cultural map of the country on the basis of Islamic values to promote the geo-cultural position of the country. The findings of the research substantiated the hypotheses of the research indicating that societal network model is a suitable model for the preparation of the cultural map of Tehran in order to promote the geo-cultural position of the country.
-
Page 57Regionalism has become very prominent in the global politics and theories of international relations since 1980, but the literature of regional studies, particularly model of regional security, do not offer the needed model for the analysis of regional security. Hence, the objective of the present paper is to offer a framework or an analytical model for the analysis of regional security. In fact, in the complicated system of analysis of security, the understanding of the security of units is not possible without understanding the regional network. Attempts have been made to offer a model based on network theory and geopolitical paradigm to make the understanding of the regional security and connection of different components possible. The Middle East network has been studies as a case.
-
Page 95With the transfer of the discourse of geo-strategy to geo-economics in recent decades and the superior role of economy in the international relations, the geopolitics of energy and its security has enjoyed a special place in international relations. In our era, energy, particularly oil, has played a significant role in security and regional and international skirmishes. Hence, such concepts as security of energy, strategic reserves, oil resources, consumers and producers of oil, oil and gas pipelines and their security has become very crucial. Today Iran is internationally important with regard to the production and transfer of energy. On the one hand Iran is in the center of the strategic energy circle and on the other it is located at the center of transfer of energy to the world’s great energy markets, that is, Europe and South and Southeast Asia. These features have potentially endowed Iran with special geoeconomic and geopolitical characteristics. Attempts should be made to actualize those potential charactersitics to promote Iran’s status in regional and international arena.
-
Page 125Globalization is progressing and is creating changes in geographical-political spaces of our world. While we are witnessing de-territorialization and removal of borders in our life, it seems that trans-border currents due to the recent developments have brought us closer to the flying carpet. The condensation of space-time, global village, borderless world and many other universal concepts, expressing globalization of economy, culture, security and information, will materialize when borders and other obstacles become immaterial. Through a neo-realisitic approach, the present paper is an attempt to prove that not only obstacles and borders exist in front of extra-territorial currents such as informationization of global space, but also due to the geopolitical and security nature of different social-humane currents such as information, exchange of information and goods, borders are natural issues. It is pertinent to mention that by borders we do not mean mere physical borders but the existence of structural limitations and obstacles in the information space, Internet, etc. which constitute the borders, sovereignty and territorial control.
-
Page 153Despite their limited geographical areas, free zones, in the light of their existential philosophy and different management systems, can be turned into small centers with great roles in macroeconomic systems in the arena of geoeconomic equations. However the economic role of these regions in geoeconomic equations is to a great extent under the influence of geopolitical position of the region. Attempts have been made in the present article to study the role of Aras Free Commercial-Industrial Zone in northwest Iran as an entry gate and connection with the CIS countries. Also attempts have been made to study the role of Aras Free Commercial-Industrial Zone in Iran’s trade exchanges.
-
Page 182Despite their limited geographical areas, free zones, in the light of their existential philosophy and different management systems, can be turned into small centers with great roles in macroeconomic systems in the arena of geoeconomic equations. However the economic role of these regions in geoeconomic equations is to a great extent under the influence of geopolitical position of the region. Attempts have been made in the present article to study the role of Aras Free Commercial-Industrial Zone in northwest Iran as an entry gate and connection with the CIS countries. Also attempts have been made to study the role of Aras Free Commercial-Industrial Zone in Iran’s trade exchanges.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.