فهرست مطالب

فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک
پیاپی 2 (زمستان 1384)

  • تاریخ انتشار: 1384/11/18
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمدرضا حافظ نیا، محمد قصری، حمید احمدی، حسین حسینی صفحه 5
    بررسی سازماندهی سیاسی فضا بویژه در جوامع متنوع فرهنگی (زبانی- مذهبی) از مباحث قابل توجه در حوزه مطالعات جغرافیای سیاسی به حساب می آید. علیرغم آنکه کارکرد اصلی تقسیمات کشوری، تمرکززدائی در اداره سرزمینی و سهولت در اعمال اراده ملی است، ولی وجود تهدیدات درونی و بیرونی برای هر جامعه و تاثیرگذاری آن بر مولفه های امنیت ملی به عنوان هدف پایدار و دائمی دولتها، به کارکردهای امنیتی در مقابل سایر کارکردهای تقسیمات کشوری، جایگاه خاصی می بخشد.
    آزمون فرضیه «عدم وجود رابطه بین این مولفه ها با چگونگی سازماندهی سیاسی فضا در شمال غرب و غرب کشور ایران»(علیرغم وجود سوابق یا تجارب تاریخی آن)، از مسیر تحلیل آراء خبرگان کشور که دارای سابقه ممتد حضور و مسئولیت در آن مناطق بوده اند، مورد نظر بود که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و آزمونهای مختلف آماری انجام پذیرفت و مشخص گردید که کارکردهای امنیتی سازماندهی سیاسی فضا نه تنها نسبت به گذشته کاهش نیافته است بلکه با توجه به شرایط جدید محیطی و بین المللی افزایش داشته است، لذا می توان گفت که این مولفه ها در استانهای کشور بویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از الگوی حاکم بر تقسیمات کشوری اثرپذیری داشته است. این اثرپذیری در مناطق کردنشین بویژه جنوب آذربایجان غربی و کردستان در راستای استحکام امنیت و پایداری ملی کشور عمل نموده ولی در مناطق آذری نشین و کردنشین کرمانشاه و ایلام بدلیل همبستگی بیشتر مذهبی، از آثار کمتری برخوردار بوده است.
    کلیدواژگان: تقسیمات کشوری، قومیت، مشارکت سیاسی، آذری ها، کردها
  • محمداخباری، محسن یداللهی صفحه 24
    سوابق تاریخی نشان می دهد فرایند تصمیم گیری در رابطه با تقسیمات کشور ایران به طور معمول و آرامی صورت نگرفته و تنش هایی را در بر داشته است، مطالعه فرایند تصمیم گیری های انجام شده و یا در حال انجام در این خصوص و بررسی تدوین نقش های تاثیرگذار و تاثیر پذیر بر آن می تواند زوایایی هر چند کوچک از این مقوله را روشن نماید؛ تقسیم استان خراسان یکی از چالش های جدی مرتبط با تقسیمات کشوری ایران بود که تصمیم گیران کشور را مدتها در تردید ناشی از دیدگاه های متفاوت و بعضا متضاد نخبگان و سیاسیون نگاه داشت. در این مقاله به طرح این دیدگاه ها و تاثیرات آنها در تصمیم گیری و نهایتا وضعیت منطقه تقسیم شده پرداخته می شود.
    کلیدواژگان: استان خراسان، اثرات امنیتی، فرایند تصمیم گیری، تقسیمات کشوری
  • بهادر امینیان صفحه 43
    ناتو پس از فروپاشی شوروی نه تنها دچار فروپاشی نگردید بلکه قدرتمندتر شده و از لحاظ ماموریتی و جغرافیایی گسترش یافت. این مقاله با بررسی تئوری ها و دیدگاه هایی که کوشیده اند این پدیده را تبیین کنند. فرضیه نقش هژمونی آمریکا در این فرایند را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. ناتو به عنوان نهادی ارزشمند برای آمریکا، نقش تعیین کننده ای در تثبیت هژمونی آمریکا و تداوم نفوذ این کشور در اروپا دارد و ابزار لازم برای تاثیرگذاری در تحولات منطقه ای و جهانی را در اختیار آمریکا قرار می دهد. با توجه به این کارویژه های منحصربه فرد ناتو، آمریکا کوشیده است این نهاد فراآتلانتیکی را تقویت کند و با توسل به آن از ظهور و قدرت گیری نهادهای مشابه مستقل اروپایی جلوگیری نماید. ناتو بر این اساس نقش بیشتری در محیط امنیتی اروپای غربی، اروپای شرقی و سایر مناطق همجوار پیدا کرده و در تثبیت هژمونی آمریکا مؤثر واقع شده است.
    کلیدواژگان: هژمونی آمریکا، ناتو، نظام بین الملل، محیط امنیتی اروپای غربی، واقع گرایان تهاجمی
  • فرهاد قاسمی صفحه 65
    این مقاله مدلهای استراتژی نظامی و امنیتی ایالات متحده آمریکا را در ساختار ژئوپلتیکی سیستم نوین بین المل نشان می دهد. اصولا سیستم مذکور به هشت سیستم تابعه ژئوپلتیک تقسیم شده و ایالات متحده به عنوان هژمون و کارگزار سیستم بایستی سیستم کنترلی را برای آن، طراحی کند؛ مهمترین استراتژی آمریکا در این سیستم کنترل، استراتژی بازدارندگی گسترده و یکجانبه با مدلهای تلافی گسترده، پاسخ انعطاف پذیر، جنگ و همکاری محدود می باشد.
    کلیدواژگان: ژئوپلتیک، استراتژی، بازدارندگی یکجانبه، بازدارندگی گسترده، چرخه استراتژیک
  • رضا سیمبر صفحه 96
    حاضر کنکاشی درباره دیدگاه های مختلف راجع به علل بروز خشونت علیه دنیای غرب می باشد. رخداد 11 سپتامبر به عنوان نقطه عطفی بنیادین دراین موضوع محسوب می شود. در بسیاری از تحلیلها این رخداد ترجمان تقابل جهان اسلام و نظام غرب دانسته می شود که در سالهای اخیر نظام بین الملل را به شدت تحت تاثیر قرارداده است. دنیای غرب و به ویژه ایالات متحده آمریکا با متمسک قراردادن این رخدادها و عمده کردن پدیده تروریسم در موضعی تهاجمی واقع شد و به واکنشی نظامی و خشونت آمیز علیه بسیاری از گروه ها و کشورهای اسلامی دست زد که به نوبه خود عکس العملهایی را به وجود آورد. این کنش و واکنشهای متقابل موجد چرخه ای از خشونت در صحنه جهانی شده است که به نوبه خود صلح و امنیت بین المللی را به مخاطره انداخته است. بسیاری از مسلمانان در کشورهای غربی به همین بهانه مورد تعرض، بازجویی، تعقیب وتهمتهای گوناگون قرار گرفته اند.
    نوشتار حاضر به بررسی پنج دسته از تحلیلها و دیدگاه های گوناگون در این باره می پردازد که عمدتا از جمع بندی نوشته ها و نظرات ارایه شده در مطبوعات و مکتوبات غربی و بعضا غیر غربی حاصل آمده است. این نظرات عبارتند از نظریه امپریالیسم، واکنش معکوس، کاهش نقش دولتها، اسلام گرایی و برخورد تمدنها که پس از توصیف و تشریح هریک، عمده انتقاداتی که بر آنها وارد است نیز مورد بررسی قرار می گیرند. ایده مقاله حاضر این است که تحلیلگران غربی نتوانسته اند به یک رهیافت جامع و کامل درباره علل بروز خشونتها بپردازند. در عین حالیکه هرکدام از آنها می توانند گوشه ای از دلایل مربوط به وقوع این رخدادها باشند. مجموع این دیدگاه ها می تواند توسط دانشگاهیان و صاحبنظران مورد استفاده قرار گیرد تا با ترکیب مناسب متغیرهای مختلف در رشته های گوناگون و مرتبط از آن برای توضیح چرایی وقوع خشونتها استفاده شود.
    کلیدواژگان: تروریسم، جهان اسلام، امپریالیسم، واکنش معکوس، کاهش نقش دولتها، اسلام گرایی، برخورد تمدنها
|
  • M. R. Hafeznia , Mohammad Ghasri, Hamid Ahmadi , Hoseinhoseini Page 5
    Considering different functions of organized atmosphere political,specifically in multi cultural communities(linguistic-religious) is regarded as one of the most important subjects in political geography studies.However main functions of the country divisions, is titled as decentralization of governing country and easing of conducting national intention, but existing internal and external threats for each community especially state the elements of national security which are stable and unchangeable goals of government, as dependent variable from functions of country divisions in form of a question and related hypothesis.Evaluation of hypothesis "lack of relationship between these elements with kind of organizing atmosphere political in west and north – west of iran" (in spite of evidence with its historical experiences) is based on analyzing the votes of countries experts Which have the long record of presence and responsibility at that areas that by implementing of descriptive-analytic method and different statistical tests. The results of these tests indicate that not only these functions of organized atmosphere political in compare with past have not decreased but also increased with regarded to new environmental and international conditions. so we can say that These elements in different states after the Islamic revolution have had effectiveness from the framework of country divisions. These effects on stability of kordish areas of west specifically in south of west Azerbayjan and Kurdistan but have the low effects on torkish and kordish areas in Kermanshah and Eelam cities because of more religious correlation.
  • Dr. Mohammad Akhbari, Mohsen Yadollahi Page 24
    The historical records and precedence show that the decision - making process in connection with the administrative division o the country has not taken in a usual and peaceful way but rather involved some unwanted tensions. In this connection, the study of decision - making process, being executed or under execution, and examining the gathering and compilation of impacting and influencing roles on the decision-making process can bring to light some of these angles, however they might be small. The division of khorasan province is one of the grave challenges facing the administrative division of the country that kept the decision - makers of the country for a long time in an uncertainty resulting from different and even some contradictory viewpoints among the elites and politicians of the country. In these articles, by presenting such viewpoints and their impacts on decision - making, we will ultimately discuss the situation and state of affairs of the divided region.
  • Dr. Bahador Aminian Page 43
    After the collapse of the U.S.S.R, NATO not only didn’t collapse but extended in it’s mission and geography. This article through the survey ot theorize and approaches which have tried to describe this phenomena, is analyzing the role of American hegemony, NATO as a valuable asset for the U.S, has a considerable role in the consolidation of American hegemony, and continuity of American influence in Europe. it gives America necessary means to impact on the regional and World events and Trends. The U.S has tried to strength this transatlantic organization and through which it prevents the rise of similar, but independent organizations in the Europe. Accordingly NATO has found further role in the security environment of West Europe, Est Europe and other neiboring regions and is becoming effective in the consolidation of American hegemony.
  • Dr.Farhad Ghasemi Page 65
    This article present the models of u.s security and military strategy in the geopolitic structure of new internation system after1989. principally this system is divided to eight subsystem or geopolitice subsystem and u.s is hegemon and agent of systemic order. Thus it should design control system for that. The main strategy of U.S in this control system is unilateral and extended deterrence strategy with models of massive retaliation, flexible respose, limited war and limited cooperation.
  • Dr. R. Simbar Page 96
    This paper argues different viewpoints about the outbreak of violence against Western countries.Terrorist action on September 11, 2001 against the American State supposed to be a vocal point. Many Western analysts believe that there is a serious confrontation between the West and Islam. The Western countries, specially the US, with reference to these terrorist attacks, have executed violent and military responses against many Islamic groups and Islamic countries. In turn, these operations created counter-attacks against the US and some other Western allies.This article presents five different perspectives which want to explain the incidents. These perspectives which are mainly collected from Western sources, include Imperialism, counter- response, decreasing the role of States, Islamism and the clash of civilizations. All of them would be explained and criticized. The paper argues that the West has failed to reach a comprehensive and conclusive theory; but each prespective provide some explanation for the violent incidents.