فهرست مطالب

پژوهش های جغرافیایی - پیاپی 37 (اسفند 1378)

فصلنامه پژوهش های جغرافیایی
پیاپی 37 (اسفند 1378)

  • 110 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1378/12/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • تحلیل های هزینه - فایده و اثر گلخانه ای سوختهای فسیلی
    ایران غازی صفحات 1-10
    اکنون ثابت شده است که رسیدن به توسعه پایدار، مستلزم هماهنگ شدن اقتصاد با سیاستهای محیطی بویژه از طریق کاربرد تکنیکهای اقتصادی در ارزیابی پروژه ها و سیاستها می باشد (ا.ای.سی.دی، 1995، ص3). کنترل اثر گلخانه ای یکی از سیاستهای محیطی به منظور جلوگیری از تغییر اقلیم و گرم شدن جهان بشمار می رود؛ ولی این کار هزینه های قابل توجهی را می طلبد و فوایدی را هم به همراه دارد که بررسی آنها مستلزم کاربرد تکنیکهایی چند می باشد. در این مقاله با استفاده از اسناد علمی معتبر، به تحلیل چند مدل هزینه- فایده پرداخته و به این نتیجه می رسیم که مدلهای مورد بحث در برآورد هزینه های کنترل اثر گلخانه ای دارای کارائی کافی نمی باشند، اما برآورد فواید، بنا به مسائلی که برشمرده می شود، کار بسیار مشکلی است. نتیجه دیگر آن است که گرچه تحلیلهای هزینه فایده، اثر هزینه ها بر کنترل گازهای گلخانه ای را مشخص می نماید، اما هنوز مسائل مهم دیگری در رابطه با اثر گلخانه ای سوختهای فسیلی بر محیط بجای می ماند که بعنوان زمینه های تحقیقاتی پیشنهاد خواهد شد.
    کلیدواژگان: اثر گلخانه ای، کلروفلوروکربن ها، اوزون استراتوسفر، سناریو تولید ناخالص داخلی، نرخ استهلاک، حفاظت انرژی
  • دیدگاه های توسعه جهانگردی در نظام جمهوری اسلامی ایران
    احمد پوراحمد صفحات 11-17
    طی سالهای اخیر، توسعه جهانگردی با تکیه بر پتانسیلهای تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی کشور، مورد توجه مسئولان قرار گرفته است؛ لیکن مشکلات فراوانی در این راه بچشم می خورد. بنظر می رسد قبل از هر موضوع دیگر، روشن نبودن اهداف و استراتژی جهانگردی کشور بطور شفاف و عدم دیدگاه واحد و مورد اتفاق همگان در این زمینه، سبب عدم تمرکز فعالیتها و عدم هماهنگی در توسعه این بخش گردیده است. در این مقاله، اهم دیدگاه های موجود درباره توسعه...
    کلیدواژگان: ایران، توسعه اقتصادی، توسعه پایدار، توسعه جهانگردی، توسعه فرهنگی
  • اثر حرکات آب دریای عمان در تشکیل و تکامل تالابهای جزر و مدی
    مجتبی یمانی صفحات 19-34
    بدیهی است هر قدر شیب پسکرانه کمتر و دامنه جزر و مد بیشتر باشد، میزان پیشروی آب دریا در خشکی بیشتر و وسعت تالابهای جزر و مدی نیز بیشتر خواهد بود. منطقه مورد مطالعه، ساحل شرقی تنگه هرمز می باشد. در این منطقه، تالابهای جزر و مدی با مساحت بیش از 556 کیلومتر مربع تماما در قاعده دلتاهای رودخانه ای قرار گرفته اند. از آنجا که بافت رسوب رودخانه های منطقه بسیار ریزدانه است، بنابراین شیب دلتاهای منطقه عموما کمتر از 1/0 تا 1 0/0 درصد می باشد. در شرایط حداکثر مد ماهانه که بعضا دامنه آن به بیش از 4 متر می رسد، میزان پیشروی آب در خشکی و در راستای عمود بر ساحل، در پاره ای نقاط به بیش از 5 کیلومتر می رسد. مقایسه عکسهای هوایی دو دوره (1334 تا 1374) با فاصله 40 ساله نشان می دهند که رسوب وارد شده توسط رودخانه ها به خط ساحلی، تحت تاثیر حرکات آب دریا و بخصوص امواج مایل با راستای جنوبشرقی، در امتداد خط ساحلی و بسوی مغرب جریان می یابند و تراکم آنها در قاعده دلتاها موجب تشکیل سدهای ساحلی می شود. این سدها در نهایت باعث تشکیل تالابهای جزر و مدی می گردند. تغییر دوره ای دامنه جزر و مد، سطوح متفاوتی از تالابهای جزر و مدی را در منطقه ایجاد کرده است. این سطوح و اشکال مرفولوژی ویژه سطح آنها، این نمونه را نسبت به نمونه های مشابه متمایز می سازد.
    کلیدواژگان: جزر و مد، امواج، حرکات آب دریا، ساحل، فرسایش، تالاب، دریای عمان، ژئومرفولوژی ساحلی
  • روند مهاجرت در توسعه شهرکهای قشقایی نشین در اطراف شهرهای استان فارس و اصفهان
    مهدی قرخلو صفحات 35-48
    این مقاله به بررسی عوامل مهاجرت در توسعه شهرکهای قشقائی نشین در اطراف شهرهای استان فارس و اصفهان می پردازد. روش تحقیق در این مطالعه از طریق تنظیم پرسشنامه در چارچوب تئوری لی می باشد که اطلاعات مورد نیاز از طریق روش فوق تهیه و سپس تجزیه و تحلیل شده است. عوامل دافعه مهاجرت غالبا به محیط زندگی عشایر ارتباط دارد: مانند شرایط سخت اقلیمی، تخریب مراتع و کمبود آب. همچنین رشد جمعیت، کمبود خدمات عمومی و عوامل اقتصادی از فاکتورهای اصلی و عمده دافعه هستند. فاکتورهای جاذبه ای که مردم قشقائی را به این شهرها می کشاند، غالبا حول و حوش خدمات عمومی مانند تحلیل، شغل، حمل و نقل و بازار دور می زند که معمولا در شهرها متمرکز هستند. از طرف دیگر، شهرهائی که برای مقصد مهاجرت انتخاب می شوند، عموما شهرهائی هستند که مهاجر از سالها قبل با آن شهر به نوعی ارتباط و پیوند داشته است.
    کلیدواژگان: مهاجرت، روند، توسعه، عوامل دافعه، عوامل جاذبه، قشقائی، شهرک
  • بررسی کارکردهای شهرهای کوچک درتوسعه منطقه ای (مورد: خوزستان)
    زهره فنی صفحات 49-55
    در برنامه ریزی توسعه ای یک کشور که همه مناطق جدا از متروپل اصلی را شامل گردد، بگونه ای که علاوه بر نقاط شهری، تمامی نواحی روستایی را در برگیرد، یکی از مهمترین و مؤثرترین تلاشها، عطف توجهات و مطالعات بر کانونهای کوچک شهری و به نوعی تعیین و ارزیابی نقش و کارکردهای آنها در توسعه منطقه ای است. در تحقیق حاضر، با توجه به برخی فرضیات و دیدگاه های مطرح در این زمینه، به ارائه و بررسی چند پرسش پرداخته شده است. همچنین با استفاده از انواع مدلها و روش های آماری و اقتصادی سنجی، به تجزیه و تحلیل یافته ها و در نهایت حصول نتایج، نائل آمده است. برخی از این نتایج عبارتند از: 1- بین نقاط و کانونهای شهری و روستایی منطقه خوزستان، بدون در نظر گرفتن مادر شهر اهواز، ارتباط و همگونی شبکه ای برقرار است. بعبارت دیگر در شبکه شهری – روستایی منطقه،سکونتگاه ها از حیث اداری، جمعیتی و کارکردی دارای ارتباط و تعاملات سلسله مراتبی و نظم نسبی فضایی هستند. 2- شهرهای کوچک در منطقه مورد مطالعه می توانند به توزیع ارائه کارکردهای اقتصادی (خدماتی، کشاورزی و صنعتی) متناسب با ساختار شهری و جمعیتی خود اقدام کنند و لذا در بهبود و توسعه کل منطقه از یکطرف و حوزه نفوذ روستایی خود از طرف دیگر، تاثیر گذار باشند. 3- شهرهای کوچک می توانند در جذب و اسکان سرریز جمعیتی و از اینرو در بسامان سازی و تعادل نظام استقرار جمعیت مؤثر واقع گردند.
    کلیدواژگان: کارکرد، شهر کوچک، توسعه منطقه ای، سکونتگاه، شبکه شهری
  • طبقه بندی اقلیمی ایران با استفاده از تکنیک های آماری چند متغیره
    حسن حیدری، بهلول علیجانی صفحات 57-74
    یک دسته 9 متغیره آب و هوایی در 43 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در ایران با تحلیل عاملی و تجزیه خوشه ایمورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحلیل عاملی، 3 عامل مهم را نشان داد: یکی عامل رطوبت، دیگری دما و سومی عامل جهت گیری باد. تغییرپذیری فضایی امتیازات عاملی توصیف و تفسیر گردید و سپس گروه بندی امتیازات عاملی با تکنیک گروه بندی فاصله ای، ایران را به 6 ناحیه اقلیمی همگن اصلی تقسیم نمود؛ ضمن آنکه در مرحله بعدی 12 زیر ناحیه اقلیمی نیز شناسایی شد.
    کلیدواژگان: ایران، اقلیم، طبقه بندی، چند متغیره
  • مطالعه تطبیقی تغییرات اقلیمی با تغییرات ژئومرفولوژی معاصر «مورد ایران»
    ابراهیم مقیمی صفحات 75-87
    در این مقاله تغییرات اقلیمی با تغییرات ژئومرفولوژی معاصر ایران و با استناد به مطالعات تاریخی و عناصر اقلیمی و بررسی های کمی به عمل آمده در زاینده رود، حوضه چهل گزی، رود خوانسار، جازموریان، بم و اردستان و با تحلیل هم زمانی و هم مکانی جریانها و طرح چند سوال بطور اختصار مورد بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: مطالعات تطبیقی، تغییرات ژئومرفیکی، تغییرات اقلیمی، تحقیقات میدانی، جریان آب، بالادست و پایین دست آبراهه، شکل زمین، سیلاب
  • پژوهش در توسعه و مشارکت در روستاهای برگزیده استان آذربایجان شرقی
    علی شکوری صفحات 89-104
    مشارکت دادن اقشار گوناگون مردم روستایی در پیشبرد برنامه ها و فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و عمرانی، یکی از سیاستهای محوری توسعه روستایی بعد از انقلاب بوده است. در این مقاله سعی شده تا نحوه مشارکت روستاییان در روند توسعه روستایی بر اثراجرای برنامه های توسعه روستایی بعد از انقلاب، در گروهی از روستاهای برگزیده در استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی روستاهای برگزیده، این مطالعه نتیجه می گیرد، نخست اینکه، روستاهایی که بیشترین فعالیت توسعه ای را...
    کلیدواژگان: مشارکت، توسعه، توسعه روستایی، تغییر اجتماعی، توسعه برون زا، سازمان های توسعه، جهاد سازندگی