فهرست مطالب

راهبرد فرهنگ - پیاپی 26 (تابستان 1393)

فصلنامه راهبرد فرهنگ
پیاپی 26 (تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/14
  • تعداد عناوین: 7
|
  • علیرضا شجاعی زند* صفحه 7
    اعتماد به نتایج و الگوگیری از پیمایش های دینداری در ایران، مستلزم اطمینان از روایی آنها در سه سطح «مدل»، «سنجه» و «گویه» های آن است. این مقاله با تمرکز بر 12 پیمایش شاخص، به بررسی روایی آنها در سطح سوم پرداخته و آن را نه بر حسب مدعای ایشان در تحصیل روایی؛ بلکه از طریق تامل در فحوای گویه های به کار رفته و میزان انطباق آنها با مقصود سنجش، مورد ارزیابی قرار داده است. نتیجه حاصل از این بررسی نشان می دهد که بخش قابل توجهی از گویه های به کاررفته در پرسشنامه این تحقیقات، مفهوم و مقوله دیگری به جز دینداری و مولفه های ذیل آن را سنجیده اند.
    این مقاله ضمن گسترش دایره مفهومی ما در این حوزه، دقت نظر های لازم در ساخت و پرداخت گویه های مورد استفاده در پیمایش های دینداری را نیز افزایش خواهد داد و بر روی هم، گام کوچکی است در مسیر نیل به یک الگوی استاندارد برای رصد دایمی میزان دینداری در ایران.
    کلیدواژگان: میزان دینداری، مدل دینداری، پیمایش، سنجه، روایی
  • محمدرضا طالبان* صفحه 39
    جامعه شناسی سیاست گذار آن گونه که بوراووی تشریح نموده است به شیوه های گوناگون در سیاست گذاری های اجتماعی جوامع مداخله می کند و در خدمت هدفی است که کارفرمایش تعیین کرده و برای مشکلات سفارش داده شده راه حل هایی ارائه داده یا به راه حل های موجود مشروعیت علمی می بخشد. مروری بر تاریخ جامعه شناسی در کشور های پیشرفته حکایت از آن دارد که جامعه شناسی سیاست گذار سیر نزولی خاصی را از دهه 1980 میلادی تاکنون تجربه نموده است. در حقیقت، تجربه جامعه شناسی در آمریکا (کشوری که واجد جامعه شناسی پیشرفته ای است و از حیث فرهنگی نیز مهد پراگماتیسم و فایده عملی دانش ها می باشد و معمولا تعقیب بی غرضانه دانش، برای اثبات ضرورت وجود یک علم کافی دانسته نمی شود) نشان می دهد که جامعه شناسی سیاست گذار از اواخر دهه 1980 میلادی تاکنون نه تنها رشد نکرده، بلکه در مسیر افول هر چه بیشتر حرکت نموده است. استدلال مقاله حاضر در مقام تبیین این حقیقت تاریخی آن است که خلق دانش توسط جامعه شناسان و شکل دهی سیاست اجتماعی به وسیله سیاستمداران، مدیران و دیوانسالاران اشکال متفاوت و نسبتا ناسازگاری از فعالیت های انسانی هستند و به همین دلیل و دلایل دیگر، افول جامعه شناسی سیاست گذار، حتی در کشور های صاحب علم، امری طبیعی بوده و به احتمال زیاد تداوم خواهد یافت.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی سیاست گذار، مایکل بوراووی، مهندسی اجتماعی، جاناتان ترنر، مدل تحقیق و توسعه، پیش بینی، فایده جامعه شناسی
  • سیدحمیدرضا حسنی*، محمد درگاه زاده صفحه 67
    یکی از مسایل اساسی در تحلیل دیدگاه های مختلف علم دینی، تبیین روش شناسی مناسب تحقق آن است. پژوهش حاضر به تبیین روش شناسی علم دینی (اسلامی) عطاس با توجه به مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی اسلامی وی و تحلیل و بررسی آن پرداخته است. روش شناسی تحقق علم اسلامی عطاس، شامل استفاده از روش ترکیبی (اجتهادی، شهودی، عقلی و تجربی)، اسلامی سازی زبان و به کار گیری روش های تفسیر و تاویل در مطالعه پدیده های طبیعی و انسانی می باشد.در بررسی روش شناسی عطاس، به این نتیجه رسیدیم که روش شناسی ترکیبی وی به نوعی با ابهام مواجه است. نیز اصل اسلامی سازی زبان هر چند نقش موثری در تحقق علوم اسلامی دارد، اما تاکید بیش از اندازه بر آن موجب غلطیدن در دام نسبیت می گردد. بهره گیری از روش های تفسیر و تاویل در مطالعه طبیعت نیز مناسب مباحث فلسفی و عرفانی است و برای تولید معرفت علمی باید روش ها و تکنیک های متناسب با روش شناسی تاویلی استخراج و تبیین شود. در این نوشتار به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و در بررسی آن از روش تحلیل فلسفی استفاده شده است.
    کلیدواژگان: علم دینی، روش شناسی، سیدمحمد نقیب العطاس، اسلامی سازی زبان، تاویل، تفسیر
  • اکبر علیوردی نیا*، عرفان یونسی صفحه 93
    پژوهش حاضر با تمرکز بر دو جرم معین، به بررسی تاثیر میزان خودکنترلی بر میزان مصرف مواد و الکل در میان دانشجویان پرداخته است. برای دستیابی به این هدف ابتدا با روش نمونه گیری تصادفی ساده، دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی از بین دانشگاه های سراسری شهر تهران انتخاب و در مرحله بعد، تعداد 416 نفر از دانشجویان این دانشگاه ها به صورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه های مورد نظر برای آنها اجرا شد. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزار های اس.پی.اس.اس و لیزرل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مقیاس خودکنترلی از شش عامل اشباع شده است و مدل نظری ساختار عاملی با داده های پژوهش برازش قابل قبولی نشان داده است. نتایج همچنین نشان داد که خودکنترلی دانشجویان در حد متوسط بوده است. شایع ترین مواد مصرفی نیز، میان دانشجویان پسر «سیگار» و بین دختران «قلیان» بوده است. نتایج آزمون تی نشان داد که بین دختران و پسران از حیث مصرف مواد و الکل تفاوت معناداری وجود دارد، به طوری که مصرف مواد و الکل در بین دانشجویان پسر بیشتر از دختران است. در نهایت مدل معادلات ساختاری نشان داد که تمام مولفه های خودکنترلی پایین، به جز مولفه «ابراز خشم»، می توانند تغییرات مصرف مواد و الکل دانشجویان را تبیین کنند؛ بنابراین خودکنترلی یکی از عوامل مهم و موثر، تبیین کننده مسئله مصرف مواد و الکل دانشجویان است.
    کلیدواژگان: نظریه عمومی جرم، خودکنترلی، مصرف الکل، مصرف مواد
  • امید قادرزاده*، سیروان فرجی صفحه 119
    دوشغله بودن معلمان پدیده شایعی است که به عنوان چالشی برای نظام آموزش و پرورش تلقی می شود. اینکه معلمان دوشغله بودن را چگونه درک و تفسیر می کنند و چه شرایطی را در این نوع کنش خود دخیل می دانند جای تامل است. این پژوهش با هدف بررسی معانی ذهنی دوشغله بودن در میان معلمان سنندجی صورت گرفته است. مشارکت کنندگان این پژوهش را 25 نفر از معلمان دوشغله تشکیل می دهند. محققان از رویکرد کیفی، نظریه مبنایی و تکنیک جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته بهره جسته اند. تحلیل داده ها و مدل پارادایمی ساخته شده حاکی است نیازهای برآورد نشده، فضای اجتماعی مخاطره آمیز/فرصت آفرین و تناقض پایگاهی به منزله شرایط علی، مقایسه درون/برون سازمانی و محدودیت های سازمانی به منزله بستر و زمینه و اصالت زدایی از جایگاه معلمی به منزله شرایط مداخله گر در دوشغله بودن تاثیر گذارند. مشارکت کنندگان با قرارگرفتن در شرایط یادشده راهبردهای متناسب سازی نقش ها، ثبات علاقه و حساسیت در گزینش شغل دوم را اتخاذ می کنند. در بعد پیامدی، شغل دوم پیامدهای وسیع و بعضا متناقضی در پی داشته است که در ذیل مقوله هسته دو وجهی توانمندساز فشارآفرین متمرکزند.
    کلیدواژگان: دوشغله بودن، نظریه مبنایی، تناقض پایگاهی، مقایسه درون، برون سازمانی، معلمان
  • انواع دینداری و اخلاق کار / مورد مطالعه: کارمندان دانشگاه زنجان
    ابوالفضل ذوالفقاری*، اکرم محبی صفحه 147
    اخلاق کار یکی از مهم ترین عوامل فرهنگی در توسعه محسوب می گردد. این پژوهش باتوجه به انواع دینداری ها، میزان اخلاق کار را مد نظر قرار داده و درصدد پاسخ به این نکته است که با توجه به شرایط اجتماعی ایران آیا میان انواع دینداری افراد و میزان اخلاق کار آنها رابطه ای وجود دارد. جامعه آماری پژوهش، کارمندان دانشگاه زنجان بوده اند که از میان آنان جمعیت نمونه به صورت نمونه گیری طبقه بندی شده، به تعداد 259 نفر انتخاب شدند. برای توجیه نظری رابطه انواع دینداری و میزان اخلاق کار ازنظریات وبر و شپرد استفاده شده است. یافته ها نشان دادند که به طور کلی میزان اخلاق کار اکثریت کارمندان متوسط و بالا بود. بین انواع دینداری و میزان اخلاق کارمندان رابطه معنادار وجود دارد، از حیث ابعاد چهارگانه اخلاق کار نیز تفاوت عمده میان تجددگرایان و اسلام گرایان رادیکال با انواع دیگر وجود دارد و میزان اخلاق کار این دو گروه دینداران نسبت به دو گروه دیگر بیشتر است. همچنین نتایج تحلیل رگرسیونی نشان دادند که تجدد گرایی اسلامی و اسلام گرایی رادیکال بیشترین تاثیر را بر اخلاق کار داشته اند.
    کلیدواژگان: اخلاق کار، دلبستگی به کار، جدیت در کار، روابط انسانی در کار، مشارکت در کار، انواع دینداری
  • ناصر صنوبر*، صمد رحیمی اقدم صفحه 179
    در ادبیات مدیریت از معنویت محیط کار به عنوان یک دارایی باارزش ناملموس یاد می شود و تاثیر آن بر کارکرد های مهم مدیریت و سازمان در حال بررسی است. هدف این تحقیق، بررسی تاثیر این متغیر مهم بر رضایت مشتریان با لحاظ نقش تعدیل کننده رفتار شهروندی سازمانی است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی/ همبستگی است. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه های استاندارد استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را اعضای هیئت علمی، کارکنان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در سطح 27 دانشکده از دانشگاه های تبریز، صنعتی سهند و هنر اسلامی تبریز تشکیل می دهند. با استفاده از فرمول کوکران، در سطح اطمینان 95 درصد، نمونه آماری برای اعضای هیئت علمی و کارکنان 289 نفر و برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی 359 نفر مشخص و به روش طبقه ای - تصادفی گردآوری شد. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام، بیانگر رابطه معنی دار معنویت محیط کاری و رضایت مشتریان به طور مستقل و عدم تایید نقش تعدیل گری رفتار شهروندی سازمانی است. همچنین نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد معنویت، در سطوح فردی (کار بامعنا) و سازمانی (همسویی ارزش ها) با رفتار شهروندی سازمانی و رضایت مشتریان رابطه مثبت و معنی دار دارد؛ اما در سطح گروهی (احساس همبستگی) با رفتار شهروندی سازمانی و رضایت مشتریان رابطه معنی داری ندارد.
    کلیدواژگان: معنویت محیط کاری، رفتار شهروندی سازمانی، رضایت مشتری