فهرست مطالب

فصلنامه اقتصاد کشاورزی
سال دوم شماره 1 (بهار 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/06/12
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سیدصفدر حسینی، حبیب الله سلامی، افسانه نیکوکار صفحه 1
    تجزیه و تحلیل قیمت کالاهای کشاورزی از نظر اقتصادی و سیاسی دارای اهمیت است. انتقال نامتقارن قیمت با افزایش حاشیه ی بازار، سودمندی هایی برای عوامل بازاریابی کالا ایجاد می کند و بر رفاه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان اثر می گذارد. به دلیل اهمیت گوشت مرغ در تامین نیاز غذایی خانوار و شمار قابل توجه تولیدکنندگان این فرآورده در کشور و تاثیر آن از دیدگاه سیاست گذاران و برنامه ریزان بخش کشاورزی، هدف این پژوهش، بررسی چگونگی انتقال قیمت بین سطوح گوناگون بازار گوشت مرغ ایران است. در این پژوهش با استفاده از آمار هفتگی قیمت ها در مرغداری، کشتارگاه و خرده فروشی گوشت مرغ در سال های 84-1381 و به کارگیری الگوی تصحیح خطا، چگونگی انتقال قیمت گوشت مرغ از مرغداری تا کشتارگاه، از کشتارگاه تا خرده فروشی و از مرغداری تا خرده فروشی بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که انتقال قیمت در تمام سطوح بازار گوشت مرغ کشور در بلندمدت متقارن و در کوتاه مدت از مرغداری تا خرده فروشی و از مرغداری تا کشتارگاه نامتقارن است. کشش های انتقال قیمت نشان می دهند که افزایش قیمت مرغ زنده در مرغداری با شدت بیشتری به سطح خرده فروشی منتقل می شوند در حالی که کاهش قیمت، به کندی به سطوح بالاتر بازار انتقال می یابد. در نتیجه ی عدم تقارن در انتقال قیمت در بازار گوشت مرغ، مصرف کنندگان قیمتی بیش از هزینه ی تمام شده ی فرآورده پرداخته و عوامل بازاریابی از نوسانات قیمت، سود بدست می آورند. بنابراین دولت با اجرای سیاست تنظیم بازار و رفتار عوامل بازاریابی می تواند نوسانات قیمت گوشت مرغ را کاهش و رفاه مصرف کنندگان را افزایش دهد. حضور به موقع دستگاه مباشر در بازار خرید مرغ زنده و فروش گوشت مرغ در سراسر کشور، به اجرای بهتر سیاست های تنظیم بازار کمک می کند. گسترش امکانات کشتارگاهی متناسب با میزان جوجه ریزی در مناطق گوناگون کشور نیز از میزان قدرت بازاری کشتارگاه ها که ناشی از ساختار انحصاری بازار خدمات کشتارگاهی است، می کاهد.
    کلیدواژگان: انتقال نامتقارن قیمت، گوشت مرغ، آزمون تصیح خطا
  • جواد ترکمانی، آمنه ذوقی پور صفحه 23
  • سعید یزدانی، محمدرضا ساسولی صفحه 35
    جهت بررسی اثر مصرف نهاده ها بر ریسک تولید محصول برنج در شهرستان شفت استان گیلان در سال 1384 از مدل ارائه شده توسط جاست و پاپ و تابع تولید خطی درجه ی دوم استفاده شد. تابع میانگین تولید نشان دهنده ی بازدهی صعودی نسبت به مقیاس می باشد و تابع ریسک تولید نیز نشان داد که افزیش سطح زیر کشت و مصرف کود شیمیایی باعث افزایش ریسک تولید محصول برنج می گردد.بر این اساس کاهش یارانه ی کود شیمیایی پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: ریسک و عدم حتمیت، تابع میانگین تولید، تابع ریسک تولید، برنج، گیلان
  • وحیده پریزن، عبدالکریم اسماعیلی * صفحه 47

    هدف از این مطالعه، بررسی عامل های موثر بر تقاضای واردات فرآورده های دامی در ایران شامل گوشت گاو، گوشت مرغ، شیر و پنیر می باشد. بدین منظور داده های مورد نیاز طی دوره ی زمانی 83- 1360 مورد استفاده قرار گرفت و پس از انجام آزمون های گوناگون، توابع تقاضای واردات گوشت گاو و گوشت مرغ به روش حداقل مربعات سه مرحله ای (3SLS)، و توابع تقاضای واردات شیر و پنیر به روش رگرسیون به ظاهر نا مرتبط (SURE) برآورد شد. نتایج بدست آمده از برآورد تابع تقاضای واردات فرآورده های گوناگون نشان داد که رفتار واردات تمامی فرآورده ها در واکنش به تغییرات نرخ تعرفه و همچنین قیمت، درآمد نفتی و حتی تولید داخلی یکسان نیست. در مورد واردات بیشتر فرآورده های مورد بررسی، درآمدهای نفتی تاثیر مثبت و معنی داری داشته است. این در حالی است که تاثیر تولید داخلی بر واردات گوشت مرغ معنی دار، ولی بر واردات گوشت گاو تاثیر معنی داری نداشته است. همچنین در بین فرآورده های دامی مورد بررسی، گوشت مرغ واکنش بیشتری نسبت به تغییرات نرخ تعرفه داشته است. این موضوع می تواند به دلیل رقابتی بودن بازار مرغ و وجود تشکل های غیر دولتی قوی تر در بازار گوشت مرغ باشد.

    کلیدواژگان: تقاضای واردات، نرخ تعرفه، گوشت، شیر، پنیر
  • ولی صفحه 67
    در راستای ایجاد شرایط لازم برای توسعه ی صنعت دامپروری، ضروری است ارتباط متقابل اعم از ارتباط پسین و پیشین متغیرهای تاثیرگذار در سیستم عرضه و تقاضا، درون و بیرون آن مورد توجه قرار گیرد. ارتباط متقابل متغیرهای کارآمد در صنعت دامپروری از راه تصریح سیستم کامل از معادلات در این صنعت قابل دسترسی است که در بیان ارتباط بین متغیرها از روش های گوناگون موجود بهره گرفته می‎شود. این مطالعه به تحلیل سیستمی عرضه و تقاضای گوشت در کشور، در فاصله ی سال های 1350 تا 1380 و بررسی همزمانی یا ناهمزمانی در این سیستم پرداخته است. نتایج بدست آمده بیانگر ناهمزمانی در سیستم معادلات گوشت در ایران می باشد. بر این اساس می توان گفت هرگونه سیاستگزاری براساس نتایج بدست آمده از سیستم معادلات همزمان، می تواند در عمل به نتایج اشتباه بیانجامد.
    کلیدواژگان: تقاضا، عرضه، گوشت، ایران، همزمانی
  • بهاءالدین نجفی، علی اصغر قائمی، محمدحسن طرازکار، داریوش رحمتی صفحه 78
    در این مطالعه سیستم آبیاری قطره ای، به عنوان یکی از کاربردی ترین روش های آبیاری تحت فشار در استان فارس، از بعد اقتصادی بررسی و ارزیابی شده است. آمار و داده های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و از راه تکمیل 140 پرسشنامه از باغداران این استان در سال زراعی 85-84 گردآوری شد. در این بررسی به منظور ارزیابی اقتصادی از روش های ارزیابی پروژه و بودجه بندی جزیی استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که بر اساس معیار ارزش حال خالص 62 درصد از سیستم ها دارای توجیه اقتصادی هستند. نتایج بدست آمده از بودجه بندی جزئی نیز حاکی از تاثیر مثبت نصب این سیستم بر سود باغ ها از راه افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد و کاهش هزینه ها می باشد. مشکلات عمده شامل گرفتگی قطره چکان، کیفیت پایین لوله ها و بالا بودن هزینه اولیه است. بر این اساس نظارت بیشتر بر تولید کنندگان و پیمانکاران و همچنین آموزش کشاورزان از راه گسترش فعالیت های ترویجی از جمله راهکارهای پیشنهادی است.
    کلیدواژگان: ارزیابی اقتصادی، بودجه بندی، آبیاری تحت فشار، استان فارس
  • مریم یاقوتی خراسانی، محمد بخشوده صفحه 103

    در این مطالعه سعی شده که با استفاده از روش برنامه ریزی خطی و منطق فازی جیره ای برای گاوهای شیری شرکت سهامی-زراعی تربت جام در زیرگروه های گوناگون در جهت افزایش سوددهی تهیه شود. اطلاعات از راه تکمیل پرسشنامه و نیز مراجعه به جداول نیازهای غذایی توسط انجمن تحقیقات ملی آمریکا جمع آوری شد. مقایسه هزینه این برنامه با مقدار هزینه شده در هر گروه در واحد مورد مطالعه، نشان داد که در تمامی گروه ها به استثنای گاوهای خشک هزینه ی پیشنهادی این برنامه کم تر بوده است.

    کلیدواژگان: تنظیم جیره، برنامه ریزی خطی، گاوهای شیری، برنامه ریزی فازی
  • عبدالکریم اسماعیلی، داریوش رحمتی صفحه 119

    هدف از این پژوهش بررسی اثر جهانی شدن اقتصاد بر ارزش افزوده ی بخش کشاورزی می باشد. به منظور دست یابی به هدف بالا از شاخص های متداول بیانگر جهانی شدن شامل شاخص ادغام تجاری (IIT)، شاخص سطح تجارت جهانی (LIT) و همچنین، شاخص نسبت صادرات به ارزش افزوده (EXG) استفاده شد. دوره ی مورد بررسی سا ل های (1383-1360) بوده است. لازم به ذکر است با توجه به نتایج پایایی متغیرهای این پژوهش، از رهیافت اقتصاد سنجی حداقل مربعات معمولی OLS استفاده شد. نتایج نشان داد که اقتصاد کشاورزی ایران در بر هم کنش مثبت با اقتصاد جهانی است زیرا ضرایب همه ی شاخص های یاد شده مثبت و شاخص های IIT و XG از لحاظ آماری معنی دار بوده اند. این امر نشان دهنده ی هم سو بودن این بخش از اقتصاد ایران با آزادسازی تجاری و اثرپذیری مثبت آن از این فرآیند جهانی است

    کلیدواژگان: جهانی شدن، بخش کشاورزی، آزادسازی تجاری، ارزش افزوده
  • ابوالفضل محمودی، بهزاد ثانی صفحه 129

    در ایران، دولت ها به منظور حمایت از تولیدکنندگان کشاورزی بیش از حمایت های بودجه ای بر حمایتهای قیمتی شامل قیمت تضمینی و پرداخت یارانه به نهاده ها تاکید دارند. ارزیابی اثرهای این حمایت های قیمتی، در بخش کشاورزی بسیار مهم است. در این مقاله با استفاده از روش پم شاخص های حمایتی برای محصولات زراعی درسطح ملی برای سال زراعی83-1382 محاسبه و با کشورهای پیشرفته مقایسه شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شاخص درصد یارانه به تولید کننده(SRP) برای محصولات گندم،آفتابگردان، دانه روغنی سویا، شلتوک دانه کوتاه، چغندر قند، مثبت و برای سایر محصولات منفی است. همچنین، شاخص حمایت اسمی محصول (NPC) برای محصولات مورد مطالعه (به استثنای آفتابگردان و شلتوک دانه کوتاه) نشان می دهد که قیمت بازاری محصول کمتراز قیمت مرزی تعدیل شده آن است. به بیان دیگر سیاست های دولت باعث شده که قیمت این محصولات در داخل کشور کمتر از قیمت مرزی آن باشد. نتایج شاخص حمایت اسمی نهاده ها(NPI) حاکی ازآن است که زارعین درخصوص نهاده های قابل تجارت موردحمایت قرار گرفته و کشاورزان این نهاده ها را به صورت یارانه ای و ارزان تر از قیمت مرزی تعدیل شده آنها خریداری و در تولید محصول مورد استفاده قرار داده اند. شاخصEPC یا ضریب حمایت موثر نیز در مورد محصولات گوناگون متفاوت بوده است. درحالی که نرخ حمایت اسمی از محصولات زراعی مورد مطالعه درکشورهای OECD همگی مثبت و در مقایسه با کشورایران بسیار بالا بوده و همچنین میانگین شاخص حمایت از تولید کننده (PSE) برای محصولات کشاورزی 37درصد است. نتایج پژوهش نشان می دهد قیمت تضمینی که از مهمترین سیاست های حمایتی در ایران بوده از کارایی مناسبی برخوردار نبوده و استفاده از بسته های حمایتی و ابزارهای متنوع مورد نیاز می باشد که در این رابطه استفاده ابزارهایی مانند قیمت اعتباری، قیمت هدف، شناسنامه دارشدن کشاورزان و جهت گیری اعتبارات و یارانه ها به سمت اقدام های زیر بنایی توصیه شده است.

    کلیدواژگان: سیاست های حمایتی، حمایت از تولید کننده، حمایت اسمی از محصول، حمایت موثر، شاخص درصد یارانه به تولید کننده
  • زکریا فرج زاده، ارکیده شاه ولی صفحه 153

    این مطالعه با هدف تعیین نقش عوامل موثر بر صادرات محصولات باغی شامل بادام، خرما و سیب صورت گرفت. بدین منظور با استفاده از تحلیل هم جمعی موسوم به ARDL نقش عوامل یادشده در بلندمدت و کوتاه مدت ارزیابی شد. دوره ی مورد مطالعه سال های 83-1362 می باشد. بر اساس نتایج، در بلندمدت متغیر تولید داخلی و نسبت قیمت جهانی به قیمت داخلی اثر مثبت و معنی داری بر عرضه صادرات بادام دارند. در حالی که نرخ ارز در درازمدت اثر منفی، اما فاقد اهمیت آماری بر روند صادرات بادام دارد. در کوتاه مدت نیز تنها متغیر تولید داخلی می تواند صادرات بادام را تحت تاثیر قرار دهد. صادرات محصول خرما در کوتاه و بلندمدت تحت تاثیر نسبت قیمت جهانی به قیمت داخلی و نرخ ارز می باشد که متغیر قیمت اثر مثبت و نرخ ارز اثر منفی دارد، اما تولید داخلی اثر معنی داری بر صادرات آن ندارد. صادرات سیب در بلندمدت تنها متاثر از تولید داخلی بوده ولی اثر متغیرهای مورد استفاده در کوتاه مدت بر صادرات این محصول معنی دار نمی باشد. در مورد همه ی محصولات مورد مطالعه در بلندمدت نرخ ارز اثر معنی داری بر صادرات نداشته است.

    کلیدواژگان: بادام، خرما، سیب، صادرات، ایران
|
  • S. Hosseini, H. Salami, A. Nikoukar Page 1
    Analysis of agricultural commodities prices is important both from economical and political aspects. Asymmetrical price transmission will cause increase in marketing margin and profit for marketing agents. This study aims to consider price transmission in Iranian chicken Industry. By, using weekly data of farm, slaughter-house and retail prices during 1381-1384, price transmission model is estimated for chicken. Results show that price transmission in all chicken marketing levels is symmetry in the long run. From farm to slaughter-house and from farm to retail level is asymmetry in the short run. Elasticity of price transmission showed that increase in farm price transmits to retail level with stronger effects. For those reason consumers pay higher price and marketing agents get profit due to price fluctuation. Thus government could decrease price fluctuations and increase consumer’s welfare by regulating the market. A government body by buying chicken and selling them in the market could improve the situation. Developing the slaughter facilities through out the country could decrease slaughter-house market power.
  • J. Torkamani, A. Zoghipour Page 23
    The main purpose of this study was to investigate factors affecting food industries export supply for the period of 1981-2004. Export supply function was estimated using Auto-Regressive Distributed Lag (ARDL). Time series data were collected from various sources such as balance sheet of the Central Bank of Iran as well as statistical yearbooks. The ARDL model consists of variables such as quantity of food industries exports, investment in food processing industries, price index of exported goods, price index of food, real exchange rate, gross national product (GNP) and the dummy variable of war. Results indicated that the variables are co integrated. So, there is a long run relationship between food industries exports supply and the other variables. Also, investment in food processing industries and price index of food directly affect processed food export, but GNP and dummy variable of war had inverse effect. The error correction model (ECM) is indicative of a relatively rapid adjustment of short run disequilibrium toward the long run equilibrium.
  • S. Yazdanee, Sasouli, M.R Page 35
    For determining the effects of new inputs on risk of rice production in Shaft region of Gilan province, model of Just and Pope quadratic function was applied. Average production function showed increasing return to scale and risk production function showed that increase in cultivated land and chemical fertilizer caused increase in production risk of rice. Therefore, reform of chemical fertilizer policy has been recommended.
  • Vahideh Parizan, Abdulkarim Esmaeili Page 47

    The aim of this study was investigating of import demand factors of cattle products such as cow meat, poultry meat, milk and cheese. The data for this reason were used for the period of 1981-2004 and following different tests import demand functions of cow and poultry meat estimated by using 3SLS method and for estimating milk and cheese import functions SURE method was used. The results showed that import behavior of all of the commodities in response to the tariff, price, income and production changes are not the same. The poultry meat import more responded to tariff change compare to the cow meat and milk. This finding may be due to more competitive and institutional activities in poultry meat production market.

  • Vali Borimnejad, Ashan Shooshtarian Page 67
    Regarding livestock industry development, it is necessary to focus on the backward and forward linkages of effective variables in a demand and supply system. In this way, policy makers can help the industry to continue their activities in appropriate development path. So, specification of a complete system in such an industry will help to state the interactions and linkages between the important variables. This study deals with the supply and demand of meat for the period of 1971-2001, in which simultaneous and unsimultaneous equation systems have been analyzed. The results show that the unsimultaneous equations have been performed on meat equation system in Iran. So, making policy based on simulaneous equation system results can cause wrong payoffs.
  • B. Najafia., Ghaemi, M. Tarazkar, D. Rahmati Page 78
    Iranian government persuades farmers to modernize their irrigation system by granting credit and subsidies. The objective of this research was to study economic aspects of accepting drip irrigation by farmers in Fars province. The data were collected from a sample of 140 orchard owners in three selected townships in 2005.Partial budgeting and project analysis methods were used. The finding of the study revealed that 62 percent of orchards had positive net present value. The results of partial budgeting analysis showed the positive impact of the new technology on cultivated area, yields and decreasing costs. Major problems of the system were pipe congestion, lower quality of pipes and initial investment Burdon. Finally, some recommendations are made to improve the situation through more emphasis on supervision and extension services.
  • M. Yaghooti Khorasani, M. Bakhshoodeh Page 103

    Determining an optimum ration for dairy cattle in Torbat-Jam's farm corporation is the main purpose of this research. Data were collected by filling up questionnaires and interview with animal husbandry specialists and also by referring to nutrient requirements of dairy cattle published by US National Research Council. Then, the optimum combinations of rations were determined applying fuzzy programming approach to these data. The results indicated that preparing rations based on fuzzy programming could feed costs reduction in all groups with exception of dry cows.

  • A. Esmaeili, D. Rahmati Page 119

    Objective of this study is to investigate impact of globalization of economy on agricultural value added. To get the objective conventional indices, including Integration of International Trade (IIT), Level of International Trade (LIT) as well as Export – GDP (EXG) ratio were used. Study horizon covers (1981- 2004). Regarding the variables with stationary characteristics, Ordinary Least Square was applied. The results showed that Iranian agriculture economy is positively related with global economy, since the coefficient of all indices were obtained positive, being statistically significant in the case of IIT and EXG. The results indicated that Iranian agriculture sector is in line with trade liberalization and is affected positively by global process.

  • A.Mahmoodi, B.Sani Page 129

    Iranian government relies on price-based measures (including guaranteed purchased price and subsidies on inputs and outputs) more than on budgetary payments to achieve agricultural policy objectives. Assessing the effects of these price-based measures is important to evaluating the degree of agricultural support. The policy Matrix Analysis was used to evaluate government support for selected farm products. The results were compared with OECD countries. NPCI values indicate that the government policies are reducing input costs for all crop producers. The effective protection coefficients (EPC) showed that there was a big difference in the degree of policy transfer across commodities. Meanwhile, the nominal protection coefficients (NPC) for developed countries in comparison with Iran were greater. In Iran the most important agricultural support policy was guaranteed purchase price and it was used as a single protection policy which did not work efficiently. Finally, some necessary changes in support policies are recommended.

  • Z. Farajzadeh, O. Shahvali Page 153

    The objective of this study was to identify role of factors affecting export of horticultural products including almonds, date and apple in Iran. The co-integration analysis known as ARDL approach was applied in both of long- and short-run to time series of 1983-2004. It was found that domestic production and world-domestic prices ratio have positive and statistically significant impacts on almond export in the long-run. In the short-run, almond export is affected only by domestic production. Changes in export of date in both long and short-run could be explained by changes in world-domestic price ratio and exchange rate and the former affected positively and the latter had negative effect on date export. Domestic production had no significant contribution to date export. Export of apple is affected only by its domestic production in the long run while in the short-run any of selected variables did not have significant effect on its export. In the case of selected products, exchange rate did not have significant effect on their export in the long-run.