فصلنامه دامپزشکی ایران
سال پنجم شماره 23 (تابستان 1388)

به منظور تعیین وضعیت آلودگی به گونه های هیپودرما مطالعه ای در چهار فصل سال در کشتارگاه صنعتی ارومیه بر روی نشخوارکنندگان صورت گرفت. در گاو و گاومیش پس از مشاهده اولیه دام قبل از کشتار آن، سطح داخلی مری از ابتدا تا انتهای آن، کانال نخاعی از شروع مهره های گردنی تا انتهای استخوان خاجی و زیر پوست و سطح لاشه پس از کشتار آن مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. در گوسفند و بز تنها زیرپوست و سطح لاشه مورد بررسی قرار گرفت. طبق این بررسی هیپودرما بوویس گونه غالب در گاوهای منطقه بود. آذر ماه، اولین زمانی بود که لاروهای مرحله اول این انگل در کانال نخاعی یافت شدند و تا اسفند ماه این لاروها همچنان در کانال نخاعی قابل جستجو بودند. حداکثر آلودگی حاصل از این انگل در بهمن ماه بود، بطوریکه 47% از گاوهای کشتاری در این ماه در کانال نخاعی خود لارو مرحله اول هیپودرما بوویس را داشتند. لاروها برای اولین بار در اسفند ماه در بافت زیرجلدی ناحیه پشتی گاو یافت شدند و تا تیر ماه حضور لاروها در زیرپوست محرز بود. اوج ابتلا بافت زیرجلدی در فروردین ماه بود، در این ماه 36% از گاوهای کشتاری واجد لارو در پوست و بافت زیرپوستی خود بودند. مقایسه شدت ابتلا و فراوانی نسبی آلودگی و ابتلا در دو رده سنی تا 5/1 ساله و بالاتر از 5/1 ساله نشان داد که در دام های جوان شدت ابتلا و فراوانی نسبی آلودگی و ابتلا بطور معنی داری (P<0.001) بیش از آن در دام های مسن است. در بز، تنها گونه مسبب هیپودرموزیس، پرژوالسکیانا سایلنوس بود. در این نوع دام، برای اولین بار لاروها در مهر ماه در بافت زیرپوستی یافت شدند و حضور آنها تا اسفند ماه در بافت زیرپوستی پشت دام قابل جستجو بود. حداکثر ابتلا در بهمن ماه بود، در این ماه در 44% از بزهای کشتاری وجود لاروهای هیپودرما محرز شد. در گاومیش و گوسفند موارد مثبت بسیار نادر بود و بترتیب معادل 8/0% و 36/0% برآورد گردید. بر اساس یافته های این مطالعه، آلودگی به هیپودرما بوویس و پرژوالسکیانا سایلنوس به ترتیب در گاو و بز در منطقه کاملا شایع است. با توجه به زمان ورود و خروج لاروها به مناطق استراحت زمستانه (کانال نخاعی) و بهاره (بافت زیرپوستی) می توان گفت که جهت کنترل آلودگی، بهترین زمان استفاده از حشره کش های سیستمیک یا داروهای لاروکش در گاو اوایل پاییز است. همچنین، با توجه به اوج آلودگی کانال نخاعی گاو در بهمن ماه، درمان دام های آلوده در چنین زمانی توصیه نمی شود، زیرا مرگ لاروهای مقیم در کانال نخاعی ممکن است عواقبی همچون فلجی را در پی داشته باشد.

به منظور تعیین میزان دقت و امکان تعیین جنسیت اسب های نژاد عرب با استفاده از روش PCR-RFLP در ژن های ZFX/ZFY نمونه های خون از 20 راس اسب های نژاد عرب (10 راس ماده و 10 راس نر) از استان خوزستان جمع آوری گردید. استخراج DNA با استفاده از روش تغییر یافته استخراج نمکی صورت پذیرفت. واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) جهت تکثیر قطعه 448 جفت بازی از ناحیه رمز شونده ژن های ZFX/ZFY با استفاده از پرایمرهایی انجام گرفت که بر اساس توالی ZFX/ZFY گاو طراحی شده بودند. قطعه تکثیر شده بوسیله آنزیم محدودالاثر HaeIII تحت برش قرار گرفت. پس از برش محصول PCR ماده ها دو قطعه (bp 403 و 45) و نرها سه قطعه (bp448، 403 و 45) را نشان می دادند. نتایج بدست آمده نشان داد که صحت تعیین جنسیت در این حیوانات 100 درصد می باشد. انجام PCR در اسب توسط آغازگرهای طراحی شده برای گاو تطابق و همسانی بالایی را در توالی ZFX/ZFY اسب با گاو نشان داد و در نتیجه، این ژن ها می توانند ژن هایی مناسب برای تعیین جنسیت اسب باشند.

به منظور شناخت بهتر بیماری زایی سم عقرب همی اسکورپیوس لپتوروس به عنوان یکی از خطرناک ترین عقرب های استان خوزستان، بررسی نقش احتمالی آن در ایجاد صدمات بافتی و همچنین مطالعه اثرات درمانی آنتی ونوم و انسولین به صورت مجزا و یا توام در خرگوش هایی که سم این عقرب را دریافت نموده اند، تحقیق حاضر صورت پذیرفت. در این مطالعه تغییرات آنزیم های سرمی (CPK و LDH)، گلوکز خون و الکترولیت های Ca، Mg، Na و K مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور تعداد 36 سر خرگوش نر سفید آزمایشگاهی به طور تصادفی به 4 گروه A، B، C و D و هر یک از گروه ها به 3 زیرگروه مساوی تقسیم بندی شدند. خرگوش های هر یک از زیر گروه ها در هر گروه به ترتیب دوزهای 1، 2 و 3 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن سم عقرب از طریق زیر جلدی دریافت نمودند. به خرگوش های گروه B و C علاوه بر سم عقرب به ترتیب انسولین (IU/kg، SC 25/0) و آنتی ونوم (ml/rabbit، IM 2) در زمان 20 دقیقه پس از دریافت سم تزریق گردید. خرگوش های گروه D هر دو داروی فوق را به صورت توام دریافت نمودند. خونگیری از حیوانات مورد مطالعه در زمان های صفر (قبل از تزریق) و 180 دقیقه پس از تزریق سم انجام شد. میزان فعالیت آنزیم های CPK و LDH افزایش معنی داری را در گروه A نشان داد. افزایش فعالیت CPK در سایر گروه ها تنها در زیرگروه هایی معنی دار بود که بالاترین دوز سم را دریافت نموده بودند. فعالیت LDH افزایش معنی داری را در تمامی گروه ها نشان داد با این تفاوت که این افزایش در گروه A از شدت بیشتری برخوردار بود (P<0.05). تجویز انسولین توانست از افزایش معنی دار گلوکز و تاحدودی CPK متعاقب تزریق سم جلوگیری نماید (P<0.05). در خصوص الکترولیت ها تغییر معنی داری مشاهده نشد. بر اساس مشاهدات بالینی از یک سو و یافته های آزمایشگاهی از سوی دیگر بنظر می رسد استفاده از انسولین و یا آنتی ونوم بصورت توام و یا به تنهایی می تواند از عوارض سم عقرب همی اسکورپیوس لپتوروس بکاهد.

صداهای سوم و چهارم قلب در برخی از اسب ها همراه با صداهای اول و دوم شنیده می شود. فراوانی این صداها در مطالعات مختلف بصورت متفاوت گزارش شده که بیشتر می تواند به دلیل تعداد کم دام های مورد مطالعه باشد. این بررسی روی 526 راس اسب بظاهر سالم صورت گرفت. در شنود قلب بوسیله گوشی طبی ساده و گوشی سنسور که توسط دو متخصص داخلی به صورت مستقل و همزمان انجام گرفت فراوانی صداهای سوم و چهارم به ترتیب 23% و50% بود. بررسی اثرات سن، جنس و تعداد ضربان قلب نشان داد که تعداد ضربان قلب نقش اصلی را در فراوانی این دو صدا به ویژه در صدای چهارم دارد. بنابراین در زمان شنود قلب بایستی به تعداد ضربان قلب توجه داشت.

شدت درد و پاسخ به درمان، بر ضد درد تحت تاثیر جنس حیوان و مرحله سیکل جنسی قرار دارد. از طرفی نقش سیستم گاباارژیک از طریق گیرنده GABAA بر درد مورد بررسی قرار گرفته شده است. از این رو هدف مطالعه حاضر، مطالعه اثر تزریق داخل بطن مغزی داروهای آگونیست گیرنده GABAA (موسیمول) و آنتاگونیست گیرنده GABAA (پیکروتوسین) بر شدت درد در مراحل مختلف سیکل استروس است. موش های صحرایی ماده با وزن 200-180 گرم استفاده شد. حیوانات در شرایط نوری 12 ساعت نور و 12 ساعت تاریکی و درجه حرارت استاندارد 22-18 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. آب و غذا آزادانه در اختیار آنها بود. شدت درد بوسیله تست فرمالین تعیین گردید. تست فرمالین بوسیله تزریق زیر جلدی فرمالین 5/2% در پنجه پای عقبی در تمام مراحل مختلف سیکل استروس انجام شد. حیوانات به 6 گروه تقسیم شدند: 1- گروه کنترل؛ 2- گروه شاهد؛ 3- گروه دریافت کننده 2 میکرولیتر موسیمول بادوزهای 250 و 500 میکروگرم در ازای یک موش صحرایی؛ 4- گروه دریافت کننده 2 میکرولیتر پیکروتوسین با دوزهای 20 و 30 میکروگرم در ازای یک موش صحرایی. تجزیه و تحلیل داده ها بوسیله آنالیز واریانس دوطرفه مکرر و تست تشخیصی توکی انجام گرفت. سطح معنی داری P<0.05 در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که موسیمول در تمام مراحل سیکل استروس بطور معنی داری (P<0.05) باعث کاهش شدت درد شد، اما این بی دردی در مراحل پرو استروس و استروس نسبت به مراحل مت استروس و دی استروس بیشتر بود. پیکروتوسین در تمام مراحل سیکل استروس بطور معنی داری (P<0.05) باعث افزایش شدت درد شد، اما این هیپرآلژزی در مراحل مت استروس و دی استروس نسبت به مراحل پرو استروس و استروس بیشتر بود. بر طبق شواهد موجود سیستم گاباارژیک شدت درد را در ضمن سیکل استروس تنظیم می کند.

به منظور آنالیز فیلوژنی و شناسایی خصوصیات مولکولی ویروس نیوکاسل در طیور استان چهارمحال و بختیاری از گله های مشکوک به بیماری نمونه های بافتی ریه، طحال، نای، مغز و لوزه سکومی اخذ و با روش RT-PCR مورد آزمایش قرار گرفتند. در این روش برای شناسایی عامل بیماری نیوکاسل از قطعه ای بطول bp 356 و جهت تعیین توالی نوکلئوتیدها از قطعه ای بطول bp 1349 از ژن F با استفاده از پرایمرهای اختصاصی تکثیر داده شد. پس از ارزیابی نتایج حاصل از این مطالعه، مشخص گردید که در روش RT-PCR تمام نمونه های بافتی تحت مطالعه از نظر ویروس نیوکاسل مثبت بودند. پس از مقایسه اسیدهای آمینه در منطقه شکاف پروتئین F ویروس های شناسایی شده با سویه های استاندرد حاد و کم حدت ویروس نیوکاسل مشخص گردید که ویروس های موجود در نمونه های تحت مطالعه از سویه های حاد ویروس نیوکاسل می باشند و ترتیب اسیدهای آمینه آنها در منطقه شکاف پروتئین F بصورت (GRRRQRRF) می باشد. آنالیز فیلوژنی سویه های شناسایی شده در استان چهار محال و بختیاری قرابت ژنومی نزدیکی را با سویه های ایتالیایی و روسی نشان می دهد.

در تشخیص اختلالات تیرویید ا ندازه گیری غلظت های 3T و 4T می بایست با احتیاط تفسیر گردد چرا که تفاوت های قابل توجهی در مقادیر این مواد بسته به سن و نژاد دام ها و درجه حرارت محیط وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر، تعیین و مقایسه غلظت های سرمی دو هورمون 3T و 4T در اسب های نژاد عرب و در دو فصل گرم و سرد در شهرستان اهواز بود. بر این اساس 50 راس اسب مورد مطالعه قرار گرفته و غلظت دو هورمون فوق با روش رادیوایمونواسی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که غلظت متوسط دو هورمون 3T و 4T در مجموع و بدون در نظر گرفتن فصل، سن، و جنس به ترتیب 3/4±9/118 نانوگرم در دسی لیتر و 07/0±86/0 میکروگرم در دسی لیتر بوده است. غلظت سرمی 3T در فصل سرد به صورت معنی داری بیشتر از فصل گرم بود (P<0.05). همچنین سطح سرمی 4T در فصل سرد بیشتر از فصل گرم بوده اما اختلاف بین دو فصل از نظر آماری معنی دار نبود. اگرچه غلظت 3T و 4T در جنس نر بیشتر از جنس ماده تعیین گردید اما اختلاف بین دو جنس از نظر آماری معنی دار نبود. اختلاف بین گروه های سنی مختلف (کمتر از 2 سال، 10-2 سال و بیشتر از 10 سال) نیز غیر معنی دار بود. نتایج این بررسی نشان داد که مقادیر 3T و 4T اسبان عرب منطقه با بعضی از نژادهای دیگر تقریبا هم اندازه و با بعضی دیگر متفاوت می باشد.

به منظور مطالعه کارایی داروی سولفاکلوزاین در کنترل کوکسیدیوز تجربی در جوجه های گوشتی تعداد 630 قطعه جوجه گوشتی یکروزه جنس نر (راس 308) بطور تصادفی به 3 گروه مساوی تقسیم شدند بطوری که هر گروه شامل 6 زیر گروه بود. تمام جوجه ها با جیره غذایی بر پایه ذرت - کنجاله سویا در سه مرحله آغازی، رشد و پایانی (بترتیب 14-1، 28-15 و 42-29 روزگی) تغذیه شدند. جوجه های گروه های دوم و سوم در سن 21 روزگی از راه دهانی با کشت مخلوط حاوی ااسیست های چهار گونه ایمریا (شامل 105× 2 ایمریا آسرولینا، 104× 5/2 ایمریا تنلا، 104× 5/2 ایمریا نکاتریکس و 104 × 5 ایمریا ماگزیما) تلقیح شدند. جوجه های گروه سوم در سنین 26-24 و 32-30 روزگی با میزان 2 گرم در هر لیتر آب آشامیدنی از داروی سولفاکلوزاین (ESB3) درمان شدند. از یک هفته پس از ایجاد عفونت تجربی، نمونه فضولات برای مدت پنج روز جهت شمارش تعداد ااسیست ها در هر گرم از مدفوع جمع آوری گردید. شاخص های تولیدی نیزتعیین گردیدند.
نتایج بدست آمده نشان دادند پرنده های آلوده شده با ااسیست های ایمریا در مقایسه با جوجه های غیرآلوده از افزایش وزن و شاخص بازدهی تولید کمتری برخوردار بوده و ضریب تبدیل غذایی بالاتری داشتند ((P<0.05. تجویز سولفاکلوزاین موجب کاهش تعداد ااسیست ها در مدفوع و بهبود افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و شاخص بازدهی تولید گردید (P<0.05).
از مجموع نتایج حاصل چنین استنتاج می شود که تجویز سولفاکلوزاین می تواند اثرات زیان آور کوکسیدبوز را در جوجه های گوشتی بهبود بخشد.

ماهی بنی از خانواده کپور ماهیان و از ماهیان بومی استان خوزستان می باشد که سازمان شیلات ایران سالانه 5-2 میلیون بچه ماهی 5-1 گرمی را برای بازسازی ذخائر تالاب شادگان و هورالعظیم تولید می کند. تکثیر مصنوعی این ماهی با استفاده از عصاره غده هیپوفیز ماهی کپور انجام می شود. هدف از این مطالعه ارزیابی تاثیر هورمون GnRH همراه با دامپریدون (آنتی دوپامین) (ova-fact) بر روی میزان موفقیت، دوره پنهان، وزن تخمک استحصالی به وزن مولدین، درصد لقاح و دیگر شاخص های تولید مثلی در ماهی بنی است. هفتاد و دو قطعه ماهی در دوازده گروه 6 تایی و در دو گروه 950 وزن >950 گرم، تقسیم شدند. تزریق عصاره هیپوفیز با غلظت 5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن ماهی به عنوان تیمار شاهد و GnRH (واجد دامپریدون) نیز با غلظت 30 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن ماهی جهت انجام تکثیر مصنوعی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در درصد لقاح در گروه های وزنی 950 در روش لینپه 43/3 19/85 و در روش هیپوفیزاسیون 1/2 85/64 و در گروه وزنی 950< در روش لینپه 2 84 و در روش هیپوفیزاسیون 1/3 33/63 و نرخ تخم ریزی در گروه های وزنی 950 در روش لینپه 0 50% و در روش هیپوفیزاسیون3/7 3/73% و در گروه وزنی 950< در روش لینپه 5/9 6/49% و در روش هیپوفیزاسیون 11 72% و میزان تخم استحصالی به وزن بدن مولد در گروه های وزنی 950 در روش لینپه 42/1 86/11 و در روش هیپوفیزاسیون 39/0 41/8 و در گروه وزنی 950< در روش لینپه 8/2 68/12 و در روش هیپوفیزاسیون 52/0 65/5 و دوره پنهان در گروه های وزنی 950 در روش لینپه 1/0 1/22 و در روش هیپوفیزاسیون 1/0 1/24 و در گروه وزنی 950< در روش لینپه 53/0 4/22 و در روش هیپوفیزاسیون 53/0 4/24 اختلاف معنی داری در سطح اطمینان 95% (p<0.05)مشاهده گردید. نتایج حاکی از آن بود که GnRH همراه با انتی دوپامین (دامپریدون) (Ova-Fact) به عنوان یک القاء کننده مناسب برای تکثیر مصنوعی ماهی بنی محسوب می شود.

دیروفیلاریوزیس ناشی از نماتد دیروفیلاریا ایمیتیس یکی از انگل های مهم سیستم گردش خون سگ بوده که عوارض قلبی ریوی شدیدی را در حیوان سبب می شود، با توجه به زئونوز بودن انگل، بررسی وضعیت آلودگی مناطق مختلف از نظر حضور آلودگی انگلی ضروری می باشد. شهر اهواز با وجود محیط های مناسب برای زیست پشه های میزبان واسط نظیر کولکس و آنوفل نظیر آبگیرها، آب های راکد و تغییرات وضعیت اکولوژیک در اثر کشت نیشکر می تواند بعنوان یکی از کانون های این بیماری در کشور باشد. در بررسی حاضر از تعداد 120 قلاده سگ های گله و نگهبان در روستاها پس از ثبت مشخصات شامل سن، جنس، نژاد و نحوه نگهداری از ورید سافن و یا سفالیک آنها خون گیری بعمل آمده و قسمتی از نمونه در لوله های بدون ماده ضد انعقاد و قسمتی در مجاورت ماده ضد انعقاد سیترات سدیم به آزمایشگاه انگل شناسی منتقل و با افزودن 9 سانتی متر مکعب فرمالین 2 درصد به 1 میلی لیتر نمونه خون با دور 1700 به مدت 5 دقیقه سانتریفوژ گردید. رسوب باقیمانده بوسیله رنگ متیلن بلو 1 درصد رنگ آمیزی (روش نات تغییر یافته) و سپس از نظر حضور میکروفیلر دیروفیلاریا ایمیتیس مورد بررسی قرار گرفتند. ضمنا بوسیله کیت ایمونوکروماتوگرافیک حضور آنتی ژن انگل در خون بررسی شد. در مجموع با استفاده از روش نات 10 درصد و با روش کروماتوگرافی 7/11 درصد از سگ های روستایی مورد مطالعه، آلوده به دیروفیلاریا ایمیتیس بودند. در بررسی های آماری رابطه معنی داری بین آلودگی و جنسیت، نژاد و نحوه نگهداری سگ دیده نشد، ولی با افزایش سن میزان آلودگی نیز بیشتر دیده شد. بنابراین با توجه به وجود آلودگی در سگ های شهر اهواز و نواحی اطراف و زمینه مناسب برای انتشار آلودگی در بین سگ ها و اهمیت آن به عنوان بیماری زئونوز باید ضمن درمان سگ های آلوده، معدوم سازی سگ های ولگرد را جهت کنترل انگل مذکور مد نظر قرار داد.

کنترل بیماری های منتقل شونده توسط کنه در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر جهان مورد توجه مسئولین بهداشتی دام می باشد. بدین منظور تلاش های مستمر جهت تولید انواع واکسن های تک یاخته ای و کنه ای در اولویت پژوهش های جهانی قرار دارد (4، 5 و 11). این مطالعه با هدف ارزیابی مقایسه ای اثربخشی میدانی کاربرد دو سم پایروتروئید برعلیه کنه هیالومای گاو در تابستان سال 1385 در حومه قزوین انجام پذیرفت. هفتاد و چهار راس گاو آلوده به یک گروه شاهد (22 راس) و دو گروه درمانی سایپرمترین (35 راس) و سای هالوترین (17 راس) تقسیم و سپس با جستجوی کامل بدن گاوها، کنه ها شمارش و تعیین گونه گردیدند. درمان بر اساس توصیه کارخانجات سازنده از طریق اسپری انجام پذیرفت. سپس در روزهای 1، 7، 14 و 21 بعد از سمپاشی، کنه های هر حیوان شمارش گردید. نتایج نشان می دهد که مقایسه تعداد کنه ها بین هر یک از گروه های مورد درمان سای هالوترین، سایبرمترین و گروه کنترل اختلاف معنی داری را در روزهای 1، 7 و 14 بیان می نماید (P<0.05). اثر بخشی سم سای هالوترین به مراتب بیشتر از سم سایپرمترین بوده و حداکثر تاثیرگذاری آن یک روز پس از درمان به میزان 99 درصد اعلام می گردد. تاثیرگذاری این سم بر روی کنه ها در یک روند نزولی در طی بیست و یک روز پس از درمان به میزان 5/53 درصد تقلیل یافت. نرخ اثر بخشی سم سایپرمترین یک روز پس از درمان به میزان 7/94 درصد بود که در یک روند نزولی در روز بیست و یکم پس از درمان به میزان 3/25 درصد کاهش یافت.

در این تحقیق از تعداد 20 راس گوسفند بالغ نر و ماده نژاد شال و20 راس بز بالغ نر و ماده نژاد عرب استفاده شد. پس از جدا کردن وترها و ماهیچه ها، مورفومتری و مورفولوژی استخوان ها مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این پژوهش پیدا کردن تفاوت های موجود بین استخوان های اتوپودیوم اندام خلفی گوسفندان نژاد شال و بزان نژاد عرب بود. نتایج مورفومتری استخوان های به روش آزمون (t-student) مورد بررسی قرار گرفت و اختلافات معنی داری را بین استخوان های گوسفندان نژاد شال و بزان نژاد عرب نشان داد (p<0.05). در بررسی های مورفولوژی نیز اختلافات چشمگیری بین استخوان های گوسفند نژاد شال و بز نژاد عرب مشاهده گردید.