ماهنامه گستره انرژی
پیاپی 30-31 (آبان 1388)

صنعت نفت به عنوان پیشران توسعه صنعتی کشور با کمبود منابع مالی برای اجرای پروژه های جاری و برنامه ریزی برای انجام پروژه های آتی روبه رو است. به گفته وزیر نفت، برای پروژه های نیمه تمام صنعت نفت 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری موردنیاز است. طبق برآوردها برای تحقق اهداف کمی در صنعت نفت، حدود 196 میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید در بخش های بالادستی نفت، پایین دستی نفت، بالادستی و میان دستی و پایین دستی گاز و پتروشیمی نیاز خواهد بود. تجربیات و تحولات سال های اخیر به خوبی نشان می دهد که نرخ بازگشت سرمایه در این صنعت سریع تر از فعالیت های دیگر اقتصادی و صنعتی است و این مهم باید بتواند اعتماد دولتمردان به دست اندرکاران این صنعت را بیش از پیش بالا برده و کشور را در گذر از مشکلات فعلی اقتصادی به نقطه قابل قبولی برساند.

و سرانجام لایحه پرچالش و مهم یارانه ها از پیچ بهارستان گذشت، بی آنکه دولت و مجلس بر سر آن به اجماع کامل برسند. نه حضور محمود احمدی نژاد در صحن علنی مجلس و نه نشست مشترک دولت و مجلس نتواسنت تا گره ایجاد شده بر سر اینکه منابع ناشی از آزاد سازی یارانه ها در صندوقی ریخته شود یا در حسابی در خزانه را باز کند و هم پاستورنشینان و هم بهارستان نشینان بر نظر خویش باقی ماندند تا آینده چه خواهد شد. وقتی این لایحه به صحن علنی مجلس راه پیدا کرد، آگاهان دریافتند که گذر از پیچ تند مجلس به آسانی نخواهد بود و...

آیا گزارش هشدار دهنده مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی درباره خروج احتمالی ایران از جمع صادر کنندگان نفت در آینده در صورت ادامه روند کنونی سرمایه گذاری در میدان های نفتی، جدی است؟ آیا مجلس هشتم به طرح یک فوریتی بیش از 42 نماینده برای «متوازن سازی بهره برداری از منابع گازی کشور» رای مثبت خواهد داد؟ هشدار نفتی مرکز پژوهش های مجلس تا چه اندازه می تواند جدی باشد؟ پاسخ به این سؤال در گرو آگاهی از تازه ترین گزارش مرکز پژوهش ها است که در آن اذعان شده است در صورت سرمایه گذاری نکردن در بخش توسعه میدان های نفتی، با نگاه بدبینانه صادرات نفت خام ایران تا 8 سال آینده قطع خواهد شد و به صفر می رسد

طی سال های گذشته مصرف داخلی نفت افزایش چشمگیری داشته و این در حالی است که به دلیل روند رو به استهلاک مخازن ایران، این مخازن دچار افت تولید شده اند. این دو موضوع در کنار هم موجب کاهش صادرات نفت ایران خواهد شد و برای جبران کاهش صادرات، صنعت نفت ایران نیاز به یک سرمایه گذاری اساسی و جدی دارد. با توجه به محاسبات انجام شده در این نوشتار، میزان سرمایه گذاری به منظور افزایش تولید و حفظ حجم صادرات، عددی در حدود 5/4 میلیارد دلار در سال خواهد بود که با توجه به رشد منفی سرمایه گذاری خارجی در کشور، تامین این میزان سرمایه بعید به نظر می رسد.

اما پیشنهاد گازی مجلس چه می گوید؟ طراحان هدف از پیشنهاد خود برای متوازن سازی بهره برداری از منابع گازی ایران را ضرورت تدوین و تصویب «سند گاز کشور» عنوان می کنند و می خواهند شورای اقتصاد را موظف کنند تا ظرف مدت چهار ماه پس از تصویب مجلس موازنه تولید و مصرف سالیانه (تراز) گاز کشور را آن هم برای دوره ای 25 ساله تهیه و تصویب برسانند.

انگار روزهای بی پولی مسعود میرکاظمی، وزیر نفت ایران، خیلی زودتر از آنچه که او گمان داشت فرا رسید و پیام نخست حضور اولیه او در جمع نفتی ها این بود که برای تامین منابع مالی پروژه های صنعت نفت و گاز و پتروشیمی چاره ای بیاندیشید. او نخستین ماه های حضور خود را با نداری ها پشت سر گذاشت تا بلکه با تهیه گزارشی از کاستی های مالی بتواند راه نجات را جستجو کند

فصل نخست وزارت مسعود میرکاظمی و نشست و برخاست او در جمع نفتی ها چگونه گذشت؟ او ترجیح داد تا با حضور در دو همایش نشان دهد که با نفت و مسائل آن بیگانه نیست و وقتی از نشست اوپک بازگشت، حتما خبر داشت که برخی رسانه ها از خانه تکانی گسترده در وزارت نفت خبر داده اند، اما او تغییرات را اندکی به تاخیر انداخت و خود زنگ هشدار را به صدا درآورد. میرکاظمی ابتدا اعلام کرد که در حال حاضر 19 میلیارد دلار پروژه نیمه تمام در صنعت گاز وجود دارد که تنها 3 میلیارد دلار بودجه برای تکمیل آنها در نظر گرفته شده است. اما خبر دیگر او...

و ناگهان مجید نامجو به جای علی ذبیحی به عنوان وزیر نیرو به مجلس شورای اسلامی معرفی شد تا اتفاق وزارت نفت درباره وزارت نیرو تکرار نشود و گزینه رئیس جمهور برای نشستن بر صندلی صدارت وزارت نیرو از خارج مجموعه نباشد. شاید فرصت دو ماهه سرپرستی وزارت نیرو برای مجید نامجو، خوش یمن بود تا محمود احمدی نژاد، ریاست جمهوری، دریابد علی ذبیحی گزینه دوم او پس از محمد علی آبادی، شانس چندانی برای اخذ رای اعتماد از مجلس ندارد.

امروزه محدودیت های جدی مالی کی از ویژگی های بارز صنعت برق ایران به حساب می آید. ضرورت اصلاح تعرفه های برق به عنوان تنها راه حل اساسی برای برقراری تعادل بین منابع و مصارف صنعت برق خود را نشان می دهد. با توجه به ساختار دولتی شرکت های برق، تاکنون تجهیز منابع مالی- ریالی برای اجرا یطرح های توسعه، متکی به استفاده از منابع داخلی، اعتبارات بودجه عمومی، وام یا تسهیلات داخلی و یا فروش اوراق مشارکت به عنوان بخشی از منابه اجرای طرح ها بوده است. با شرایط موجود بین المللی ارائه تسهیلات خارجی عملا متوقف است. مسئله نگران کننده تر اینکه ورود نقدینگی در سال جاری به حوزه برق وزارت نیرو کاهش چشمگیری داشته است که در صورت عدم جبران آن و با توجه به مطالبات معوق و جاری سازندگان و پیمانکاران این بخش، ممکن است باعث ضربه به فعالان و پیمانکاران صنعت برق علی الخصوص بخش خصوصی گردد.

رفتار هیئت ترکمنستان در جلسه با هیئت ایرانی ایده آل نبود! این اظهار نظر مدیر عامل شرکت پتروپارس ایران آن هم در شرایطی که معاون رئیس جمهور ترکمنستان از ایران دیدن و با مقامات ایرانی مذاکره و گفت و گو کرد، البته تلخ بود که در حاشیه تعارف های دیپلماتیک کم رنگ شد. داستان چه بود و مقامات ارشد نفتی چه توجیهی بر این مسئله دارند؟

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، به همراه برخی از وزرای اقتصادی خود از جمله تانر ییلدیز، وزیر جدید انرژی این کشور در راس هیئتی 200 نفره به تهران آمد تا مقدمه گسترش و تعمیق روابط ایران و ترکیه به ویژه در حوزه راهبردی انرژی را فراهم کند، اما چاشنی اصلی مذاکرات دو کشور طعم گازی داشت و تهران و آنکارا تمایل خود را برای همکاری در زمینه ترانزیت گاز به اروپا نشان دادند و در نهایت اینکه مهلت رو به اتمام ترک ها در دادن پاسخ نهایی برای سرمایه گذاری در پارس جنوبی سه ماه دیگر تمدید شد. آیا مهلت زمانی ترکیه پس از گذشت سه ماه بار دیگر تمدید خواهد شد یا خیر؟

حتما پتروشیمی ها در پوست خود نمی گنجند، چرا که نه تنها وزیر نفت با واگذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی به وزارت صنایع و معادن موافق نیست بلکه حتی مصوبه قبلی هیئت عالی واگذاری درباره واگذاری سهام این شرکت وتو شد تا دست کم، شرکت بورس در گزارش تازه خود نام شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران را از شرکت های متقاضی ورود به بورس را حذف کند و اعلام کند که پذیرش شرکت یاد شده به استناد مصوبه هیئت دولت منتفی شده است. داستان چیست؟

دست کم پرونده شش پالایشگاه در دست ساخت ایران به دلیل تنگنای سرمایه گذاری به بایگانی سپرده خواهد شد و فعلا ایده خود کفایی ایران در تولید بنزین آن هم تا سال 1390 تا 1392 محدود به شش طرح بنزین سازی در پالایشگاه های موجود و البته تکمیل طرح احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس در بندر عباس خواهد بود. البته دشواری پیش روی مسئولان وزارت نفت اینجاست که خبر رسیده است اجرای طرح های بنزین سازی در پنج پالایشگاه موجود نفت کشور با ظرفیت تولید 7/14 میلیون لیتر بنزین در روز امسال پایان نخواهد یافت و در بهترین شرایط، این طرح های در سال آینده می تواند به نتیجه برسد. آیا وزارت نفت راهی برای برون رفت از بن بست در نظر گرفته است؟

افزایش بهای نفت در ماه های اخیر، بسیاری را امیدوار کرد. پرسش اصلی این است که آیا بالا رفتن قیمت نفت به نزدیک 80 دلار پس از سقوط ناگهانی سال گذشته از مرز 140 دلار به کمتر از 40 دلار نشان از آب شدن یخ های ناشی از رکود سنگین اقتصادی دارد؟ آیا بازار نفت به روزهای تاریخی فوران قیمت ها بازمی گردد؟ اصلا کسی می تواند حدس بزند تا پنج سال آینده هر بشکه نفت خام چند دلار قیمت خواهد خورد؟ گزارش این ماه گستره انرژی نگاهی دارد به ارزیابی ها و تحلیل ها و پیش بینی های کارشناسان و نهادهای معتبر بین المللی.

قصد آن دارم تا در پاسخ به نیاز شما مخاطبان همراه، از این شماره گزارشی از بورس محصولات پتروشیمی در بازار بورس کالا تقدیم شما کنیم...

برآوردهای جدید بیزینس مانیتور از چشم انداز صنعت نفت و گاز ایران چه پیامی دارد؟ این گزارش می گوید: تولید 5 میلیون بشکه ای نفت ایران تا سال 2018 محقق نخواهد شد. آیا با این پیش بینی باید گفت ایران صندلی دوم اوپک را ترک می کند؟ گزارش بیزینس مانیتور را بخوانید...