ماهنامه گستره انرژی
پیاپی 43-44 (آبان و آذر 1389)

در حال حاضر سیاستگذاری علم و فناوری به عنوان راهبرد توسعه کشور ما توسط مسئولان سیاسی کشور از توجه لازم برخوردار بوده تا در نهایت بتوان بر اساس آن جهت دستیابی به چشم انداز 1404 در منطقه و جهان، زیرساخت های لازم را آماده کرد. شایان توجه اینکه تاکید رئیس جمهوری به توسعه فناوری های پیشرفته است. در این مورد رئیس جمهوری باید از مجریان دستگاه ها بخواهد اولویت های فناوری را پیشنهاد داده تا برنامه ریزی لازم برای رسیدن به تکنولوژی های پیشرفته فراهم شود. بنابر این علاوه بر تعیین نیازهای بخش صنعت و کشاورزی، متولیان حوزه انرژی کشور نیز با توجه به تاکید مسئولان باید مشخص کنند که سیاست ایران در ارتباط با توسعه بحث انرژی چیست؟ آیا لازم است سایر انرژی های نو علاوه بر انرژی هسته ای از توجه ویژه برخوردار شوند یا خیر؟ چه مواردی در زمینه دستیابی به نیازهای تکنولوژی پیشرفته در صنایع نفت و گاز باید در اولویت قرار گیرند؟ در زمینه صنایع پایین دستی نظیر پتروشیمی و پالایش چه سیاست هایی باید دنبال شود؟ به نظر می رسد برنامه ریزی جهت تعیین اولویت های فناوری های پیشرفته باید کانون توجه مدیران ارشد و میانی کشور قرار گرفته و امکانات موجود به سوی این اولویت ها معطوف شود.

اجرای سیاست هدفمند کردن یارانه به طور قطع آثار مثبت قابل توجهی بر اقتصاد خواهد گذاشت، دولت تصمیم دارد با آزادسازی یکباره برخی کالاها، یارانه نقدی به مردم دهد که البته این تصمیم آثار تورمی را بیشتر می کند. واقعیت این است که در سه دهه گذشته، اقتصاد ایران به خاطر رشد نقدینگی دائمی و نبود سیستم توزیع کالای مناسب، هر سال با تورم مواجه بوده و نبوداین سیستم توزیع کالای مناسب، دولت را وادار به دخالت و تنظیم بازار کرده است. در شرایط هدفمندی یارانه ها نیز اقدامات دولت و شبکه توزیع و رفتار تولیدکننده، توزیع کننده و مصرف کننده بسیار مهم تر از اثر افزایش قیمت حامل های انرژی است.
همچنین مصرف کننده نیز در مقابل افزایش قیمت واکنش نشان می دهد و فشار بر دولت و شبکه وزارت نیرو، وزارت نفت و... کاهش خواهد یافت و با کاهش مصرف نیز بخش قابل توجهی از هزینه ها مانند اتلاف وقت مردم، ترافیک، آلودگی هوا و... مسائل دیگر هزینه خانوار، تولیدکننده و مصرف کننده را کاهش می دهد. حال باید دیدکه اقدامات دولت و بخش خصوصی باعث خواهد شد که فشار افزایش قیمت ها به اندازه ای که تصور می کنیم افزایش نیابد؟

بیست و هفتمین اجلاس گروه کاری ویژه تدوین کنوانسیون حقوقی دریای خزر در روز 18و 19 آبان ماه سال جاری در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امور خارجه برگزار شد. این کارگروه مسئولیت تهیه دستور کار جلسه سران کشورهای حاشیه خزر را بر عهده داشت. قرار است اجلاس آتی سران کشورهای ساحل دریای خزر هفته آخر آبان ماه در باکو برگزار می شود.

در دنیای امروز زندگی، بشریت تا حد زیادی وابسته به نفت است. نفت به عنوان یک محصول، ارتباط مستقیم با استراتژی ملی، توسعه اقتصادی و سیاسی هر کشور دارد. در حال حاضر، دریای خزر و کشورهای پیرامون آن، توجه بسیاری از کشورها را به خاطر ذخایر غنی هیدروکربنی خود جلب کرده است. منطقه دریای خزر، در واقع تبدیل به یک میدان رویارویی و رقابت چند جانبه بین دولت ها و قدرت های جهان که سعی بر تسلط به این منطقه استراتژیکی مهم جهان دارند شده است. منطقه بهره برداری نفتی و گازی خزر شامل دریای خزر و کشورهای منطقه دریایی خزر، از جمله آذربایجان، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و فدراسیون روسیه است که به اجمال مروری به فعالیت های انجام شده توسط این کشورها با استفاده از منابع به زبان روسی خواهیم داشت.

-وقوع حوادث منجر به خسارات جانی و مالی در صنایع نفت و گاز طی ماه های اخیر لزوم بررسی و ریشه یابی جهت جلوگیری و به حداقل رساندن این حوادث را ایجاب می کند. در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه، ایمنی تجهیزات و محیط کار به لحاظ سیستمی از توجه بیشتری برخوردار بوده است، اما بهداشت کار و حفظ محیط زیست از مقولاتی است که در یکی دو دهه اخیر مورد توجه خاص در صنایع نفت و گاز جهان قرار گرفته است. برای بررسی مسائل مطرح در HSE)) گفت وگویی با دکتر بهرام طاهری، استاد دانشگاه ترتیب دادیم. وی با استقبال از موضوع تحریریه ماهنامه در خصوص HSE))، با دقت و حوصله به پرسش های ما پاسخ گفت.

درآمدهای سرشار صادرات نفتی و مالیات های تولید نفت و گاز اکنون در حال واریز به صندوق ذخیره دولت روسیه هستند و قرار است برای پوشش دادن کسری بودجه این کشور ناشی از بحران اقتصادی هزینه شود؛ در این میان، درآمدهای فروش نفت همزمان با افزایش تقاضا، افزایش می یابد و روسیه در نظر دارد از این درآمدها برای اهداف دیگر به ویژه نوسازی، توسعه طرح های نوین از جمله احداث پارک صنعتی اسکولکوفو در حومه روسیه استفاده کند.

-طی چند هفته گذشته فرانسه شاهد اعتصابات و اعتراضات گسترده ای بوده است. محرک اصلی این اعتراضات، ارائه لایحه اصلاح بازنشستگی از سوی دولت به پارلمان می باشد. دولت فرانسه با هدف جبران کاهش کسری بودجه این کشور، تدابیر و اصلاحاتی را اتخاذ و ارائه کرده است که کاهش هزینه های دولتی، اصلاح نظام بازنشستگی و پایین آوردن هزینه های بخش درمان از جمله این تدابیر است. اما اقدامات دولت در این رویکردها موجب شده فرانسویان با صدای بلند و خشم گسترده اعتراض و ناخرسندی خود را با برگزاری تظاهرات و اعتصاب اعلام کنند.

در این گزارش، ضمن مقایسه دو راهبرد (قیمتی مقداری) و (قیمتی) در مورد هدفمند کردن یارانه گاز طبیعی خانگی مورد بررسی قرار گرفته است. این گزارش تاکید می کند در چهار محور عدالت در مصرف یارانه گاز، کاهش مصرف، انتظارات تورمی و تورم و افزایش خالص درآمد دولت راهبرد مقداری- قیمتی کاملا بر راهبرد صرفا قیمتی برتری دارد.

با تحریم آمریکا و سایر شرکت های بین المللی صنایع نفت و گاز ایران به خصوص در بخش بالادستی با مشکلاتی رو به رو شدند اما سازندگان داخلی نیز با همت خود سعی در تامین قطعات و لوازم حساس مورد نیاز صنعت نفت با استفاده از آخرین تکنولوژی های روز دارند. به دلیل اهمیت و ضرورت تولید این قطعات در کشور برای رفع نیاز های این صنعت توسط صنعتگران و شرکت های داخلی و ضرورت حمایت دولت از آنها مصاحبه ای را با مهندس رشید معموری که موفق به تولید دستگاه های پمپ گل حفاری (Mud Pump) و یونیت های نمودارگیری از گل حفاری (Mud Logging) در صنعت بالادستی (حفاری) انجام داده ایم.

همان طورکه در شماره قبل ملاحظه کردید، مرکز مطالعات پژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی با موضوع سهم مصرف یارانه های انرژی طی سال های 85 تا 87 در ارزیابی دریافت یارانه های انرژی در دهک های مختلف جامعه پرداخته است. اهمیت این تحقیق این است که با داده های آماری و مقایسه آنها فرضیه تحقیق را دنبال کند. در ادامه دنباله این مطلب را پی می گیریم.

طرح توسعه آزادگان شمالی از حدود سه سال پیش در دستور کار شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) جهت نهایی شدن قرار گرفت. این شرکت، بنا دارد در فاز نخست، پس از گذشت 48 ماه، به تولید 75 هزار بشکه در روز و طی 25 سال به 330 میلیون بشکه نفت برسد. برای آشنایی با کم و کیف اجرایی طرح توسعه آزادگان شمالی گفت و گویی با مهندس کرامت بهبهانی مجری طرح آزادگان شمالی ترتیب دادیم. وی از سال 1363 در شرکت ملی نفت به کار اشتغال داشته و دارای فوق لیسانس مهندسی گاز و کنترل با گرایش تولید نفت از دانشگاه ایالتی تگزاس می باشند و از سال 1379 در شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) با طرح آماک کار خود را شروع کرده است.