فهرست مطالب

پژوهش های فقه و حقوق اسلامی - سال ششم شماره 1 (پیاپی 17، پاییز 1388)

فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 17، پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/07/15
  • تعداد عناوین: 9
|
  • منوچهر توسلی نایینی، شهین جعفری صفحه 11
    رشد وسایل ارتباطی و میل بشر به استفاده از دستاوردهای ملت های دیگر، باعث شده که آثار مؤلفان به سرعت و بدون ضابطه منتقل و منتشر شود. از همان ابتدا،ناتوانی قوانین داخلی در مقابله با این پدیده، کاملا مشهود و روشن بود. برای رفع این مشکل، دولت ها قراردادها و معاهدات بین المللی منعقد نمودند که کنوانسیون برن1886، کامل ترین و کاربردی ترین آن ها در این زمینه است. مهم ترین نکته درباره ی کنوانسیون برن، آن است که همه ی کشورهایی که خواهان پیوستن به سازمان تجارت جهانیWord Trade Organization (WTO)) هستند، باید اصول برن منعکس شده در ماده ی 9 موافقت نامه ی تریپس(Agreement On Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS)) را بپذیرند و اجرا کنند. کشورما اگرچه تاکنون به WTO ملحق نشده است،اما دیریا زود باید برای حفظ مصالح ومنافع ملی به این سازمان بپیوندد و آن گاه است که قوانین ما در مورد حقوق مؤلفان دستخوش تحولات مبنایی خواهد شد. لذا بهتر است که از هم اکنون با بررسی کارشناسانه و به روز کردن قوانین مربوط به مالکیت فکری وهمچنین با الحاق به کنوانسیون برن، یک گام در سطح جهانی برای عضویت درWTO به جلو برداریم.
    کلیدواژگان: مالکیت فکری، کنوانسیون برن، مالکیت ادبی، کپی رایت، مؤلف
  • وحیدزارعی شریف، ابوالقاسم نقیبی صفحه 39
    این نوشتار به بررسی یکی از احکام وضعی مترتب بر استفاده از رحم جایگزین یعنی حکم امومت و مادری طفل متولد از این روش می پردازد که در این خصوص ضمن بررسی چهار نظریه مادری صاحب تخمک، صاحب رحم، دومادری و نفی امومت و ارائه آراء فقی هان اسلامی و ادله آنها، به استناد آیات و روایات و ضابطه عرفی نسب، نظریه مادربودن صاحب تخمک مورد پذیرش قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: رحم جایگزین، صاحب رحم
  • دکترمحمدجعفری هرندی صفحه 61
    رایزنی در سنت اسلامی جایگاهی دارد و پیامبر اسلام به دستور خدا رایزنی در سنت اسلامی جایگاهی دارد و پیامبر اسلام بدستور خدا می بایست با مردم در امور اجرایی مشورت می نمود. همچنین امامان معصوم در امور مسلمانات طرف مشورت قرار می گرفته و تسلیم نتیجه شورا می شدند و پاره ای از احکام اسلامی مورد اتفاق مسلمانان برخاسته از شورای صحابه پس از رحلت نبی اکرم است. به همین جهت می توان احکام مستنبط را هم از راه مشورت مفتیان بدست آورد و شورای صادر کننده فتوا را مرجع شرعی دانست و این نظر دلیل مخالفی ندارد و هر آنچه لزوم تقلید را می رساند دلیل بر روا بودن افتاء از طریق شورا است.
    کلیدواژگان: شورا، فتوا، حکم، تقلید، حجیت
  • حجت الاسلام حسن قلی پور صفحه 79
    یکی از فضایل اخلاقی تجارت که عمل به آن، محیط بازار و کسب و کار را به محیطی سالم و مطلوب برای کسب و تجارت تبدیل می سازد «اقاله یا تفاسخ قرارداد در صورت ندامت خریدار» و عدم سخت گیری در معامله است. اقاله در لغت به معنای مسامحه و نادیده انگاشتن امری می باشد و در اصطلاح فسخ عقد از طرف معامله کنندگان بعد از پشیمانی یکی از دو طرف معامله و درخواست فسخ از جانب او و قبول این درخواست از طرف دیگر می باشد. بنابراین اگر یکی از طرفین معامله – مثل مشتری – از معامله ای که کرده پشیمان شود و هیچ راهی برای فسخ عقد نداشته باشد از بائع درخواست می کند که معامله فسخ شود و او نیز قبول کند و بیع را فسخ کند معامله فسخ می شود که به این کار اقاله می گویند و به درخواست مشتری استقاله گفته می شود. با توجه به آن چه مطرح شد، سؤال اساسی این است که اقاله چیست و چه تفاوتی با سایر نهادهای مشابه از قبیل فسخ، انفساخ، بطلان و رجوع دارد؟ اقاله به عنوان یکی از فضایل اخلاقی تجارت چه تاثیری در اقتصاد سالم دارد؟ آیا شرط زیاده یا نقصان و هم چنین شرط تاجیل عوضین در اقاله جایز است؟ کدامیک از اعمال حقوقی اقاله پذیر نیستند؟ در این مقاله بعد از بیان مفاهیم به بررسی و نقد نظریات و عقاید فقهای اسلامی علی الخصوص فقهای امامیه راجع به پرسش های مزبور می پردازیم.
    کلیدواژگان: اقاله، عدم سختگیری، تجارت، حسن تفاهم
  • مهدی محمدیان امیری صفحه 103
    موضوع زمان حضانت و فرد صالح برای عهده داری، از موضوعات مهمی است که در فقه و حقوق مورد توجه قرارگرفته و دانشمندان در این زمینه تحقیقات فراوانی را به انجام رساندند. اما از آن جهت که نیاز جامعه ی امروز ما می طلبد به این موضوع نگاه تازه تری داشته و به نظر نویی دراین باره دست بیابیم، بر آن شدم تا با کمک از کتاب و سنت و قواعد اصولی راه حل جدیدی برای این معضل بیابم. این پژوهش در بخش های مختلف دیدگاه ها و نظرات علماء پیشین را بررسی کرده با توجه به نیاز زمان و تغییراتی که در اوضاع زندگی امروزی صورت پذیرفته برای این مساله راه جدیدی را ارائه نماید. در این گزارش پژوهشی به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آیا می شود زمان حضانت را برای مادران توسعه بخشید؟ و چه راه عقلایی برای آن وجود دارد؟
    کلیدواژگان: حضانت، کودک، والدین، حق، تکلیف
  • سیدمحمدهادی مهدوی صفحه 149
    با توجه به این که قبض در عقود عینی از ارکان یا شرائط صحت این عقود است و در واقع، قبض در این عقود موضوعیت دارد. برهمین اساس، ضروری است که شرایط اعتبار تحقق قبض در این عقود مورد بررسی قرار گیرد.
    در این رابطه، مباحث ذیل قابل طرح است. اول آن که آیا اهلیت و استمرار آن در تحقق قبض ضروری است یا خیر؟ ثانیا در صورت ضرورت، رابطه آن با اذن و رضایت مالک در قبض چیست؟ و ثالثا آیا فوریت قبض از شرائط تحقق آن است درخصوص هرکدام ازاین شرایط، نظر یا نظرات مختلفی بیان شده است. بعضی وجود اذن و داشتن اهلیت را تا تحقق قبض شرط می دانند و بعضی دیگر معتقدند که استمرار اهلیت لازم نیست؛ بنابراین در صورت عروض فوت و اسباب حجر، عقد عینی باطل نمی شود و قائم مقام وی جایگزین اذن دهنده می شود؛ و از آنجا که قبض، خارج از ماهیت عقد است فوریت آن نیز نیاز نمی باشد. ما با ذکر ادله طرفین، دیدگاه اخیر را مورد تایید قرار داده ایم.
    کلیدواژگان: قبض، شرط، عقود عینی، اهلیت، اذن، فوریت قبض
  • عزت الله یوسفیان ملا، دکترایرج گلدوزیان صفحه 173
    مسلم است قضات دادگاه ها به واسطه انسان بودن مصون از خطا و اشتباه نیستند و در هر دادرسی احتمال سهو و خطا را نمی توان منتفی دانست از اینرو نظارت بر نحوه رسیدگی و صدور حکم ضروری است و از طرف دیگر تسریع در رسیدگی و فصل خصومت مستلزم این است که رسیدگی نظارت ها در یک نقطه به پایان برسد. دقت در دادرسی و نظارت بر نحوه رسیدگی دادگاه ها در مراجع بالاتر اگرچه از اهمیت بسزایی برخوردار است لیکن نباید به گونه ای باشد که مانع از ختم دعاوی گردد از این رو در اغلب کشورهای پس از دو درجه رسیدگی به دعوی فرض می شود که رای صادره مطابق با واقع است و رسیدگی مجدد به آن مساله شدیدا منع شده است.(اعتبار امر مختومه) این قاعده امروزه از اساسی ترین قواعد دادرسی تلقی می گردد که در رسیدگی دو درجه ای در مهلت اعتراض به رای و مدت رسیدگی تجدیدنظر اجرای حکم دادگاه بدوی معلق می گردد. در فقه امامیه در مورد جواز تجدیدنظر در رای قاضی اختلاف نظر وجود دارد درحالی که برخی آن را جایز می دانند برخی شدیدا با آن مخالفند در این مورد همانند سایر مباحث فقهی کمتر بحث فلسفی و عقلانی صورت گرفته است. مقاله حاضر با بررسی آراء فقهای امامیه در این خصوص به تبیین نظر درست پرداخته است.
    کلیدواژگان: تجدید نظر، قاضی، آراء، فقه امامیه، جواز، حرمت
  • صفحه 217
|
  • Dr Manouchehr Tavassoli Naeini, Shahin Jafari Page 11
    The growth of mass media and man's proclivity to using the achievements of other nations led to the unsystematic expedited transfer and publication of author's works. Additionally, the impotence of the domestic laws to cope with such phenomena was perfectly evident. Consequently, contracts and international treaties, of which Bern's Convention was the most comprehensive and practical, were created. The paramount aspect of Bern's Convention is that all countries seeking to join the World Trade Organization must accept and comply with the principles stated under Article 9 of the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights. Although, our country has not yet joined the WTO, sooner or later it must do so to protect its national interests. Then will it be the time for our laws on the copyright to undergo substantial changes. Hence, it is advisable to presently reconsider and update the Intellectual Property Laws and take one global step toward WTO by Joining Bern's Convention.
  • Vahid Zarei Sharif Page 39
    This writing assesses the enacted judgment related to the utilization of hyster-surrogate, that is, the Omoumat Judgment and the mother of a child who is born by this method. In this case, we assess four comments, that are mother who owns the ovum, the owner of the womb, bimaternity and rejecting the Omoumat and offering the comments of Islamic jurisprudents and their reasons based on the verses and traditions and the conventional regulations of relationship, the comment about this case that the owner of the ovum is the mother, have been accepted.
  • Dr, Muhammad Jafari Harandi Page 61
    In the Islamic traditions, consultation has a high status and the prophet of Islam had to consult with people about executive affairs due to God’s commandments. Vulnerable religious leaders were also asked to consult with Muslims about their affairs and they submitted to the council’s results. And some religious commandments agreeable to Muslims are raised from the prophet’s companions council after his departure. Therefore, inferenced religious commandments can also be obtained by consulting those pronounce judgments, and the council pronouncing judgments can be a religious authority.This viewpoint doesn’t face any opposition and whatever indicates the necessity of imitation is itself a reason for lawfulness of pronouncing judgment through the council.
  • Hassan Gholipour Page 79
    Eqaleh or accord in dissolution of contract, if the buyer remorse, is one of the business moral virtue. Eqaleh has different meanings. It Literally means neglect and technically means dissolution of contract if one of the parties remorse and ask the other party to dissolve it and he accept. But our basic questions are: 1-What is Eqaleh and what is the difference between it and other subjects such as dissolution?2-What is the effect of Eqaleh in economics?3-Which of the lawful actions are not related to Eqaleh?In this paper, the author studies and criticizes Islamic jurisprudence's viewpoints about the mentioned subject.
  • Mehdi Muhammadin Amiri Page 103
    Patronage time and competent person who would be responsible for it are important subjects. Scientists study it from different viewpoints. The author tires to show different viewpoints about this subject and present a new way. In this article there are two main questions as follows:1-Can we increase time of patronage for the mothers?2-What are rational ways to acquire it?
  • Dr, Muhammad Hadi Mahdavi Page 149
    In regard to the fact that "taking possession" in real contracts is considered a building block or a condition for validity of such contracts. Thus it seems essential to investigate conditions of validity of formation of "taking possession" in such contracts.In this regard, the following questions can be raised. First, is capacity and its continuation essential in the formation of "taking possession"? Second, if essential what is the relationship between that and satisfaction of the owner in "taking possession"? Third, is the emergency of "taking possession" one of the conditions for its formation?For each of these conditions, different views have been raised. Some regard permission a condition for the existence of "taking possession" Some other believe that the continuation of capacity is necessary. So in case of death, causes incapacity, the real contract is not nullified and his alternative.
  • Ezatollah Yousefian, Dr, Iraj Goldouzian Page 173
    It is generally accepted that judges of the courts like every other human beings are subject to make mistakes and since there would be some mistakes and errors at any legal procedure, It is necessary to control and supervise the method of trial and making of award; on the other hand, speeding up the trial and settling the disputes make it necessary to finish the trial at a stage and a point. Although to be careful at trail and monitoring on method of the trial of the courts at higher courts is very important, it should not be a matter to stop terminating the actions; therefore, in most cases, after the claim has been verified at two stages, it is assumed that the made award is according to the fact and it is absolutely forbidden to reopen the case. This principle is considered as the most fundamental rules of the trial which the verdict of the courts stops while the case is reviewed at the legal time of objection at two stage trial. At Shiite, there are different opinions about the permission of review at judge’s opinion; some will consider it permissible and the others will object to it. There has been little philosophical and rational discussion about it like other jurisprudence discussions. The present article clarifies the true opinion about this subject dealing with opinions of Shiite jurists.