مجله ژئوفیزیک ایران
پیاپی 1 (زمستان 1386)

در این مقاله تاثیر عوارض ساختاری قائم بر انتشار موج تراکمی حاصل از انفجار در ماده بسپاری پلکسی گلاس با استفاده از روش المان مجزا و برنامه رایانه ای UDEC تحلیل شده است. موج ضربه ای ناشی از انفجار به صورت یک تپ (پالس) مثلثی ساده شده که مشخصه انفجاری با فشار حداکثر 11 گیگاپاسکال است به دیواره یک چال انفجاری به قطر 08/5 میلی متر وارد شده است. فشار دینامیکی اعمال شده روی دیواره چال انفجاری به صورت شعاعی و به طور یکنواخت بر آن اعمال شده است. مقادیر بیشینه جابه جایی افقی ذره، بیشینه سرعت ذره، تنش های اعمالی واقع در طرفین عارضه ساختاری، ضرایب عبور، انعکاس و جذب برای رفتار کشسان برآورد، و با نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی فوردیس و همکاران (1993) مقایسه شده است. نتایج، انطباق خوبی را بین مقادیر حاصل از بررسی های آزمایشگاهی و تحلیل عددی نشان می دهد.

داده های VLF اثرات دو بعدی قابل ملاحظه را نشان می دهند. وارون سازی دو بعدی مزایای متعددی را هنگامی که روی داده های پروفیل های VLF اعمال می شوند، بیان می کند. نخست آن که برآوردی کمی از هدایت ویژه های سنگ کف به دور از رساناها فراهم می کند. دوم این که، ارتباط بین قسمت های حقیقی و مجازی بردار تیپر، اطلاعاتی را در مورد عمق رساناها فراهم می کند. در این مقاله، یک مدل مصنوعی از یک همبری عمودی و یک پروفیل داده های VLF هوابرد مورد بحث قرار گرفته است.

در این بررسی، وابستگی بسامدی امواج P و S در قالب و برای ناحیه مشهد محاسبه شده است. داده های محلی مورد استفاده با استفاده از شبکه ایستگاه های لرزه نگاری موقتی که به همین منظور نصب شده بودند، بدست آمده اند و از روش کدای نرمالیزه شده توسعه یافته برای تجزیه و تحلیل و به دست آوردن روابط کاهندگی استفاده شده است. برآوردها نشان دهنده وابستگی بسامدی کاهندگی هر یک از امواج P و S در ناحیه مشهد و بگونه ای است که از 005034/0±012580/0 در 5/1 هرتز تا 000414/0±000863/0 در 0/24 هرتز کاهش می یابد. همچنین از 004359/0±008019/0 در 5/1 هرتز تا 000314/0±000352/0 در 0/24 هرتز کاهش می یابد. با استفاده از روش های رگرسیونی، مقادیر و به صورت زیر و برحسب توابعی از بسامد به دست آمده اند:(وابستگی بسامدی کاهندگی موج P در ناحیه مشهد) (وابستگی بسامدی کاهندگی موج S در ناحیه مشهد)

تحلیل رخساره های لرزه ای، فن قدرتمندی برای تعیین تغییرات خصوصیات لرزه ای تریس ها در محدوده مخزن و مرتبط کردن آنها با تغییرات خصوصیات مخزنی است. تعیین این خصوصیات از مخزن جهت ساخت مدل مخزن و برنامه ریزی عملیات تولید، حیاتی است. در این بررسی سعی در تجمیع داده های لرزه ای سه بعدی و نگاره های تخلخل موثر برای برآورد تغییرات جانبی تخلخل در مخزن میشریف (یکی از مخازن نفتی واقع در خلیج فارس) دارد. تحلیل رخساره های لرزه ای به دو روش با نظارت و بدون نظارت در محدوده مخزن صورت گرفته است. نتایج این دو روش همخوانی خوبی دارند و همچنین با داده های پتروفیزیکی چاه ها و نقشه تخلخل میانگین، که در مطالعات قبلی به دست آمده است، سازگارند. این مطالعه امکان تعریف محدوده هایی با مقادیر تخلخل میانگین زیاد و همچنین تخلخل میانگین کم را فراهم می آورد. تحلیل به روش بدون نظارت نه تنها نتایج روش تحلیل با نظارت را تایید می کند، بلکه جزئیات بیشتری از تغییرات جانبی رخساره های لرزه ای را به دست می دهد. مناطق با تخلخل میانگین کم بیشتر در بخش جنوبی منطقه مورد بررسی و مناطق با تخلخل میانگین زیاد، بیشتر در بخش شمالی و غربی منطقه قرار گرفته اند.

در این مقاله، ضمن معرفی اساس فیزیکی ریاضی جواب های مودونی برای معادله تاوایی پتانسیلی زمین گردوار در شاره های ژئوفیزیکی، ارتباط آنها با بلاکینگ بررسی می شود. برای این کار، ابتدا یک رویداد بلاکینگ که در بازه زمانی هشتم تا دوازدهم آذر ماه 1383 اتفاق افتاده است و ساختاری دوقطبی شبیه به مودون فشارورد هم ارز دارد، انتخاب شد. سپس، نقشه های هم دیدی مربوطه در سطوح فشاری متفاوت بررسی و تاوایی پتانسیلی زمین گردوار (q) و تابع جریان (ψ) در سطح 300 هکتوپاسکال محاسبه شده است.
مشاهده می شود که این بلاکینگ با ظهور یک مرکز بریده از مقادیر کم q در نقشه های تاوایی پتانسیلی زمین گردوار در سطح 300 هکتوپاسکال همراه است. این مرکز بریده درست در منطقه پرارتفاع بلاکینگ قرار دارد. به علاوه، نمودارq برحسب ψ برای نواحی بلاک شده و بلاک نشده، ساختار دینامیکی متفاوت و مجزای ناحیه بلاکینگ از محیط اطرافش را نشان می دهد. مقایسه این نمودار مشاهداتی با نمودار نظری آن، حاکی از شباهت ساختار این بلاکینگ با یک مودون فشارورد هم ارز در یک جریان غربی است.

گرانی سنجی روش موثر و نسبتا ارزانی برای برآورد ضخامت حوزه رسوبی و عمق سنگ بستر است. در این پژوهش با استفاده از داده های گرانی موجود در جنوب زاگرس و روش وارون تکراری صفحه نامحدود (Jachens، et al.، 1990) ضخامت حوزه رسوبی که روی یک ناودیس که خود مابین دو تاقدیس قرار گرفته برآورد شده است. برای آزمایش صحت و کارآمدی روش داده های مصنوعی در حالت دوبعدی و سه بعدی مورد آزمایش قرار گرفته است. برای برآورد چگالی و ناحیه بندی منطقه به لحاظ چگالی از تحلیل مقاطع نتلتون استفاده شده است. عمق برآورد شده با این روش به لحاظ زمین شناسی و ژئومورفولوژی تا حدی مورد تایید است.

مکانیابی لرزه ای با برگردان خطی یا غیر خطی زمان های رسید، پارامترهای زمین لرزه را محاسبه می کند. مکان یافته شده، اغلب راه حلی است که بیشترین همخوانی بین داده های محاسباتی و داده های اندازه گیری شده را ایجاد می کند. بیراهی در مکانیابی لرزه ای را بیشتر می توان ناشی از: بیراهی در خواندن موج های لرزه ای، تشخیص نادرست موجهای لرزه ای و بیراهی در مدل محاسبه زمان رسید دانست. مکان نادرست محاسبه شده تحت تاثیر این عامل ها، خود تحت تاثیر تعداد و پراکندگی مکانی (پیکربندی) ایستگاه های نگارنده قرار دارد. در این مقاله با به دست آوردن رابطه هایی، بیراهی مورد انتظار برای شبکه لرزه نگاری تهران با دو مدل سرعت متفاوت، شبیه سازی شده است. محاسبه ها نشان می دهند که کارآیی شبکه در امتداد طول آن بهتر از عرض و بیراهی مورد انتظار فاصله رومرکزی زیاد به نظر می رسد. با مقایسه دو مدل به کار رفته به نظر می رسد که در داخل شبکه دو مدل تقریبا معادل اما برای رویدادهای خارج از شبکه، مدل دوم اندکی بهتر عمل می کند. بنابراین پیشنهاد می شود تا در هنگام تجدید نظرهای آتی در پیکربندی شبکه لرزه نگاری تهران یا سایر شبکه های موجود و در دست راه اندازی، این روش و نتیجه های ناشی از آن مورد توجه قرار گیرد.

روش رادار (GPR) یکی از روش های الکترومغناطیسی برای اکتشاف لایه های کم عمق زیرزمینی است. منطقه سراب قنبر واقع در جنوب شهر کرمانشاه یکی از مناطق زاگرس رورانده است که آهک ها با سنین متفاوت در مجاورت تشکیلات رسوبی رادیولاریت ها واقع شده اند. با توجه به شکستگی آهک ها و نفوذ ناپذیری رادیولاریت ها، مطالعه رادیولاریت ها از نظر ساختاری با اهمیت است زیرا رادیولاریت ها مانند سدی در مقابل جریان آب ناشی از آهک ها عمل می کنند. با استفاده از آنتن رادار غیر پوششی 100 مگاهرتز ناحیه کوچکی از رادیولاریت ها که دارای شکستگی اند مورد کاوش قرار گرفت. عمق نفوذ امواج 5/1 متر و سرعت آنها 069/0 متر بر نانو ثانیه به دست آمد. رادار نگاشت ها ابتدای شکستگی را در فاصله افقی 8 متری از اول پروفیل نشان می دهند. تغییر شکل لایه ها در فاصله های متفاوت تا عمق 1 متر دیده می شود. وجود یک تاقدیس در فاصله 22 متری از اول پروفیل ها در بعضی از رادار نگاشت ها مشاهده شد که با مشاهدات صحرایی انطباق دارد.