فهرست مطالب

تحقیقات فرهنگی ایران - سال پنجم شماره 3 (پیاپی 19، پاییز 1391)

فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 19، پاییز 1391)

  • 160 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/04/15
  • تعداد عناوین: 6
|
  • تحلیل جامعه شناختی عوامل موثر بر گرایش به حجاب مطالعه موردی: گرایش به حجاب در بین دانشجویان دختر دانشگاه مازندران
    محمود شارع پور، سیده زینب تقوی، مهدی محمدی صفحات 1-29
    از نگاه جامعه شناختی، حجاب در بستری از روابط اجتماعی شکل می گیرد که در آن چهارچوب، مسائل زنان دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و همچنین مولفه های مذهبی، معنوی، منزلتی، شخصیتی و رفتاری است که از پارادایم و منظرهای مختلف قابل بررسی است. هدف از این تحقیق، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش دانشجویان دختر نسبت به حجاب است. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان دختر مشغول به تحصیل در دانشگاه مازندران تشکیل می دهند که تعداد آنها در سال 1390، برابر با 13000 نفر بوده است. پرسش نامه محقق ساخته با پایایی 74/0 به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای در اختیار 560 نفر از آنها قرار داده شد. نتایج تحلیل مسیر و رگرسیون چندمتغیره نشان داد که مهم ترین متغیر موثر بر گرایش به حجاب، متغیر گرایش به فمینیسم بوده است. سایر متغیرهای موثر به ترتیب عبارتند از: عوامل محرک اجتماعی، پایگاه اقتصادی اجتماعی، سبک زندگی و محل سکونت. مدل تحلیلی، تنها 33 درصد عوامل موثر بر حجاب را تبیین کرده است. در ضمن، گرایش به حجاب و فمینیسم به عنوان دو گرایش متعارض، در حد متوسط به بالا و تا حد قوی در بین جامعه آماری مشاهده شده است.
    کلیدواژگان: تحلیل جامعه شناختی، دانشجویان دختر دانشگاه مازندران، گرایش به حجاب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • الزامات همسویی نهادهای سیاست گذار و اجرایی در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی عفاف و حجاب
    شهلا باقری میاب، محمدرضا باقری صفحات 31-45
    تدوین سیاست و خط مشی گذاری از اقدامات مهم در نظام سازی اجتماعی است. سیاست گذاران با تدوین افق و چشم انداز آینده، مسیر پیش رو را مشخص می نمایند و تمرکز اصلی خط مشی گذار، بررسی تعامل دولت با جامعه است که در مراحل شناخت و فهم مسئله، طراحی و شکل گیری، اجرا، ارزیابی، اصلاح و تغییر خط مشی صورت می گیرد. می توان اذعان داشت که سیاست گذاری و تدوین خط مشی از مجموعه حرکات اراده جمعی ملت ها و دولت ها برای نظام سازی و نظام پردازی جامعه است. بعد از انقلاب اسلامی ایران، فرایند نظام سازی با قوت و ضعف هایی در مقاطع مختلف سیاسی اجتماعی همراه بوده است و نظام سازی در حوزه عفاف و اخلاق جنسی، گذشته از آنکه ضرورت مبنایی نظام سازی اسلامی ایرانی است، از هماهنگی و همسویی لازم دستگاه های ذی ربط برخوردار نبوده است. بررسی ها نشان می دهد که غالب برنامه های راهبردی سازمان ها، در عمل با شکست مواجه می شوند و علت اصلی این امر نیز عدم ارتباط میان ساحت نظر و عمل است. بدین معنا که در ساحت نظری، ایده ها و اهداف بیان می شوند و در عرصه عمل، برنامه هایی اجرا می شوند که ارتباط منطقی و قابل سنجشی با آرمان ها و سیاست های تدوین شده ندارند. به بیان دیگر، ریشه این مشکل، در عدم تنظیم و تنسیق مدلی جامع برای ترجمه چشم انداز و سیاست ها به برنامه های عملیاتی نهفته است. این مقاله، ضمن مفروض انگاشتن تمایز عرصه سخت افزاری و نرم افزاری خط مشی گذاری فرهنگ به دلیل افزایش قدرت تحلیل موضوع، سعی بر آن دارد که شکاف موجود را به نمایش گذارد و ناهمسویی موجود را به این عامل منتسب سازد و در نهایت، پیشنهاداتی برای ارتقای سطح همسویی و هماهنگی ارائه دهد. شایسته است نظام خط مشی گذاری، میزان انطباق عملکردهای جاری با سیاست های کلان را ارزیابی کرده و متناسب با آن، اقداماتی برای بهبود در فرآیندها، ایجاد انگیزش و تعلیم افراد و گروه ها و توسعه نظام های اطلاعاتی را پایش کند.
    کلیدواژگان: جاب و عفاف، خط مشی گذاری فرهنگی، سیاست گذاری اجتماعی، نظام سازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • جامعه اطلاعاتی، هویت فرهنگی و رسالت دانشگاه ها
    زهرا کریمیان، علی محمد احمدوند صفحات 47-76
    در افق چشم انداز بیست ساله «ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل...» (سند چشم انداز بیست ساله) در مهم ترین سند توسعه ملی کشور بر تقویت فرهنگ ایرانی اسلامی، ضرورت برخورداری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطات سازنده بین المللی به عنوان شاخصه های قدرت و توان ملی به وضوح تاکید شده است. به ویژه آنکه تحولات پرشتاب فناوری های اطلاعاتی در عصر جدید، علاوه بر ابعاد فنی و دانشی آن، تاثیرات فرهنگی اجتماعی عمیقی را در جامعه اطلاعاتی امروز به دنبال داشته و زمینه ارتباطات وسیع بین فرهنگی جوامع را فراهم کرده است. ظهور فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات، ازسویی امکان بروز هویت های واگرای منطقه ای را فراهم کرده و از سوی دیگر، نوعی هم گرایی جهانی را در عرصه فرهنگ و هویت در پی داشته است. در این میان، دانشگاه ها به لحاظ نقش های متنوع علمی، فناوری و فرهنگی خود در هدایت و تربیت مهم ترین سرمایه های انسانی و آینده ساز جامعه، از جایگاه ویژه ای در تحقق اهداف چشم انداز توسعه برخوردارند. در این مطالعه، به روش نظری تحلیلی، با واکاوی دیدگاه های موجود در زمینه هویت فرهنگی و جامعه اطلاعاتی، ضمن مروری بر روند تشکیل هویت های بنیادین در گذار از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی، به بررسی تغییر هویت های برخاسته در شبکه ها و نقش دانشگاه ها در این باره پرداخته شده و چارچوب مفهومی حاصل از ارتباط سه مقوله هویت فرهنگی، جامعه اطلاعاتی و دانشگاه ارائه شده است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، جامعه اطلاعاتی، دانشگاه، رسالت، هویت فرهنگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • معناداری در جهان ارتباطات
    علی آدمی، حاجیه صباغ کلجاهی صفحات 77-102
    آنچه در این مقاله مدنظر است، بررسی وضعیت ارتباطات در جهان امروز و به طور اخص رسانه ها و ارتباط آن با دین است. اندیشمندان مختلفی در حوزه ارتباطات و اطلاعات، رابطه ارتباطات و اطلاعات با مقوله دین را بررسی کرده اند. در این تحقیق سعی شده است که مهم ترین نظریات بعضی از آنها موردتامل قرار گیرد. چگونگی ارتباط رسانه ها با عامل فرهنگ و همچنین، نقش آنها در شکل دهی به شخصیت انسان ها و نحوه ارتباط انسان ها با یکدیگر از خلال رسانه ها از جمله عواملی بودند که این مقاله دغدغه بررسی آنها را داشت. از آنجایی که جهانی شدن یا به تعبیر بعضی از اندیشمندان، جهانی سازی، خصوصا در حوزه اقتصاد، مهم ترین ویژگی و مشخصه جهان امروز است، عامل رسانه ارتباط تنگاتنگی در گسترش این مقوله بازی می کند و ازآنجاکه دین به طور قابل توجهی چه به صورت ایجابی و چه به صورت سلبی از جهانی شدن که رسانه نقش کاتالیزور را در آن دارند، تاثیر می گیرد، این مقاله ارتباط بین دین، رسانه و وضعیت معناداری در جهان ارتباطات را بررسی می کند.
    کلیدواژگان: ارتباطات، اطلاعات، زیست جهان، فضای سایبر، معناداری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ترویج فرهنگ «ایثار و شهادت» به کمک برنامه درسی در دوره ابتدایی
    نعمت الله موسی پور صفحات 103-126
    پرسش اصلی در این مقاله آن است که چگونه می توان از طریق برنامه درسی به ترویج و اعتلای فرهنگ ایثار و شهادت در مدارس ابتدایی اقدام کرد؟ در این ارتباط، نظریات متفاوتی مطرح است و اقدامات آموزشی مرسوم مدارس بر آنها استوار شده اند؛ که در میان آنها نظریات تحولی نگر دارای جایگاه برجسته ای هستند. این نظریات بر این باور تاکید می کنند که آموزش امور انتزاعی در دوره کودکی مقدور و موثر نیست. مدعای اصلی مقاله آن است که امور ارزشی را با آنکه اموری انتزاعی هستند، می توان با رویکرد فرهنگی به شکلی موثر در دوره کودکی آموزش داد. این ادعا با تمرکز بر ظرفیت تخیلی کودکان و ظرفیت انتقال مفاهیم توسط اسطوره و داستان در دوره کودکی بنا شده است. برهمین اساس، تلاش می شود بر بنیادی نظری و در تلاشی نظرورزانه، شواهد و طریقی برای این موضوع در حوزه برنامه درسی و آموزش ایثار ارائه گردد. ایثار در ارتباط با برنامه درسی از دو بعد قابل طرح است: 1) دستاورد و 2) فرایند. ایثار به عنوان دستاورد، واقعه و رخدادی را نشان می دهد که در جهان بیرون عینیت یافته است و البته می توان انتظار وقوع آن را در آینده نیز داشت. ایثار به عنوان فرایند، عملی را نشان می دهد که مقدمات، مراحل و دستاوردی دارد. این فرایند، نحوه ای از زیستن را نشان می دهد که درآمیخته ای از آگاهی دردسترس و آگاهی قابل حصول است. چنین گونه ای از عمل، فرهنگ نامیده شده و دارای ویژگی هایی است که متاثر از برنامه های درسی و آموزش مدرسه ای است.
    کلیدواژگان: ایثار، آموزش ارزش ها، آموزش کودکی، برنامه درسی، آموزش مدرسه ای
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • پارادایم شناسی تعامل اندیشه سیاسی و فرهنگ
    سیدمحسن علوی پور صفحات 127-151
    اندیشه سیاسی به مثابه معرفتی هنجارین، به دنبال ترسیم سامان نیک سیاسی است. هر پارادایم فکری نیز گونه ای وضعیت مطلوب اجتماعی و فردی را تجویز می کند که شکوفایی فرهنگی را متاثر می سازد. رابطه ای مستقیم و دوسویه وجود دارد میان مولفه های اندیشه سیاسی در پارادایم های مختلف و فرهنگی که در جامعه در جریان است و هر پارادایم فکری، مولفه های خاصی را به فرهنگ مستقر در جامعه تزریق می کند و هر بازخورد نیز از آن فرهنگ بازمی ستاند. پژوهش حاضر، با تفحص در آثار متفکران برجسته در پارادایم های مختلف اندیشه سیاسی در طول تاریخ، نقش آنها در تولید و شکوفایی فرهنگ را بررسی می کند. مطالعه این پارادایم ها نشان می دهد که آنها را می توان در یک خط سیر بررسی کرد که طی آن، هر پارادایم فرهنگ خاصی را به ویژه در بعد فرهنگ سیاسی، مورد اهتمام قرار داده اند. طی این خط سیر، اندیشه سیاسی به صورت پارادایمی، از شهروند دانستن انسان آغاز می کند و سپس با روی آوری به آموزه فردگرایی، تحولی در نسبت اندیشه سیاسی و شکوفایی فرهنگی ایجاد می شود. در دوران معاصر نیز پارادایم های موازی مانند مدرن انتقادی، پسامدرن و اجتماع گرا هریک به گونه ای بر فضای شکوفایی فرهنگی اجتماعات را اثر می گذارند.
    کلیدواژگان: اجتماع، اندیشه سیاسی، پارادایم، فرد، فرهنگ، هنجار
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • A Sociological Analysis on the Effective Factors in Tends to Hijab: Case Study: Tends to Hijab Among Girl Students of Mazandaran University
    Pages 1-29
    From a sociological perspective, Hijab is formed in the context of social relations in which the framework, women's issues with cultural, social, political, economic and religious factors, spiritual, personality and behavior that is different from the paradigms and perspectives is worthy. The purpose of this study is social factors associated with the tendency of female students to wear veil. The statistical population of female students studying at the University make up the number in 1390 was equal to 13,000. 560 of whom have a multi-stage cluster sampling method was selected to the questionnaire with reliability 0.74 responded. Results of multivariable regression analysis showed that the most important variable influencing the direction and tends to veil has been the attitudes to feminism variable. Other variables affecting the order of the driving factors of social, economic status, lifestyle and location. Analytical model explained only 33% of the factors affecting women's tendency to veil. Additionally, women and feminism tends to be as two conflicting tendencies, as a moderate to strong in university student
    Keywords: Tends to Hijab, Sociological Analysis, Girl students of Mazandaran University
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Cultural Requirements of Policy Making System for Hijab and Dignity
    Pages 31-45
    Policy making and policy measures is important in the social system.occurs. Policy maker aimed to achieve cultural requirements of policy making system by interaction state and society.After the Islamic Revolution of Iran, the strengths and weaknesses of the different levels of the system politically - has been accompanied in the field of moral and sexual dignity and chastity, aside from the basic necessity of building systems - Iranian, coordination and harmony of the system was not relevant. That is in the realm of theoretical ideas and goals are expressed in practice, the relationship between logical and measurable programs are executed with the goals and policies have been developed. measures to improve processes, motivate and educate individuals and groups, and to monitor the development of information systems
    Keywords: social policy making, cultural policy making, Hijab, dignity(chastity), system building
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Information Society, Cultural Identity & Missions of Universities
    Pages 47-76
    Based on Horizon perspective of twenty years: “Iran Is developed country with the first position in Economy, science & technology in the level of area, with Islamic Identity in world and constructive interaction & influence in the International relationship…”. In the most important document of national development of Iran, has been emphasized on strengthening of Iran- Islam culture & needs to enjoy of Information technology & good international communication as an index of national power. Specially, fast changing of Information technology in new ages caused to deep social- cultural influence in the today informative society in addition to knowledge & technology dimension of it. Emerge of new communication & information technology has provided possibility in appearing the area divergent identity & also it lead to world divergent in the field of culture & identity. In this way, universities has special position in achievement to the aims of development view because of having different role in fields of science, technology & culture in guidance & training of the most important human capital. Regard to this, we attempt to present the conceptual framework based on analytical study and some theories about cultural identity & information society and describe the tasks of universities about it
    Keywords: Information Society, Higher Education, Cultural Identity, Mission, University
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Significance in the World of Communications
    Pages 77-102
    The focus of this paper is to review the status of communications in today's world and media specially and also its relationship with religion. Many scholars in the field of communications and information, examined their relation to the religion. This study is struggled to deliberate the most important of this idea. How the relation between media and culture and their role to formation the human responsibility and the relation between humans through media is the factors that this paper is investigated. As the globalization, in the interpretation of some scholars, particularly in the economic spheres, is the most important features of the today's world that the media factor played significant role to expand this. In the today's world, the religion affect and is affected from globalization, hence this paper investigated the relation between religion and media and the significanceness in the communication world
    Keywords: information, communications, syberspace, Significanceness, life world
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Promotion of the Culture of Self-sacrifice and Martyrdom through Elementary School Curriculum
    Pages 103-126
    The main question of the present article is, how can the culture of self-sacrifice and martyrdom (isar and shahadah) be promoted through elementary school curriculum? The current educational programs of schools are based on different theories, among which the developmental theories are of greater importance. According to these theories, subjective issues cannot be taught in the childhood. However, the main claim of the article is that value issues, although subjective, can be taught effectively in the elementary school years through a cultural approach. This claim is founded on the imaginative capacity of the children and the capacity of myths and stories to popularize concepts in the childhood. Therefore, attempt is made to present some evidences and methods for promoting self-sacrifice, through elementary school curriculum, based on a theoretical foundation. With regard to curriculum, self-sacrifice can be addressed from two aspects: as an achievement, and as a process. As an achievement, self-sacrifice is an event which is already actualized in the outside world, and can be expected to be actualized in the future. As a process, self-sacrifice has some preliminaries, stages and an achievement. This process is a way of life which is a combination of accessible knowledge and attainable knowledge. Such an action is called culture, with characteristics which are influenced by the school curriculum and education
    Keywords: curriculum, teaching values, teaching self, sacrifice, childhood, childhood education, curriculum planning
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Paradigms of Interaction between Culture and Politics
    Pages 127-151
    Political thought as a normative knowledge seeks a good society and the means for its realization. Accordingly, every intellectual paradigm introduces us a social and individual situation which is the best. This model, itself requires a dramatic change in the culture and flourishes it. In another words, there is a necessary relationship between the elements of political thought and the culture in every society. This relationship is twofold, so it is impossible to indicate whether which aspect is the first. So every paradigm feeds some special elements into the current culture of society, while there is it feedback. It is important that political thought goes in search of condition for cultural flourishing which is according whit the criteria of good society. This paper focuses on most important paradigm in political thought history and shows the trend in which indicates the relationships between political thought and culture. This trend looks at human beings as “citizen”, then “the individual”; and in the modern era, paradigms of “critical modern”, “postmodern”, and “communitarian” has a key role in prospering the realm of culture
    Keywords: political thought, the normative, paradigm, the Individual, culture, society
    Abstract View Paper Original: Persian