فهرست مطالب

نشریه کارآگاه
پیاپی 22 (بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • ارسلان اشرافی صفحات 6-38
    آمارهای منتشر شده در خصوص میزان فساد در ایران، چه آمارهای پلیسی یا قضایی و چه آمارهای منتشر شده از سوی سازمان های جهانی بیانگر این واقعیت تلخ است که متاسفانه کشور ما از حیث فساد مالی و به ویژه رشوه، در وضعیت تاسف باری قرار دارد؛ بنابراین همان گونه که در مقدمه کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد مصوب 31 اکتبر 2003 میلادی نیز صراحتا بیان شده اس:. «فساد دیگر یک موضوع داخلی نیست بلکه یک پدیده فراملی است که بر تمامی جوامع و اقتصادها تاثیر می گذارد و همکاری بین المللی را جهت جلوگیری و کنترل آن با اهمیت می نماید و پیشگیری و ریشه کنی فساد، وظیفه تمامی کشورها است.» به همین خاطر در کنوانسیون ها و اسناد چندجانبه نظیر کنوانسیون مبارزه با فساد میان کشورهای آمریکایی مصوب 29 مارس 1996، کنوانسیون حقوق کیفری در مورد فساد مصوب 27 ژانویه 1999 و کنوانسیون حقوق مدنی در مورد فساد مصوب 4 نوامبر 1999 به ضرورت مبارزه با فساد و رشوه اشاره شده است و در کشور ما نیز راهکارهای پیشگیری و مقابله با رشوه یا راهکارهای حقوقی– قانونی است مانند جرم انگاری رشوه در بخش خصوصی، وضع قانون جامع و مانع در خصوص رشاء و ارتشاء، تشکیل شورای عالی نظارت، ارتقاء توان نیروهای قضایی و ضابطین و تشویق اشخاص به ارائه گزارش و شهادت در خصوص اطلاعات خود از روند رشوه خواری؛ و یا راهکارهای اقتصادی- اجتماعی مانند فقر زدایی، اصلاح سیستم پرداخت حقوق و دستمزد، خصوصی سازی، حکمرانی خوب، فرهنگ سازی برای مبارزه با رشوه خواری و شفافیت گسترده.
    کلیدواژگان: پیشگیری، فساد، رشوه، شورای عالی نظارت، خصوصی سازی
  • عبدالله هندیانی، عبدالله دیانتی صفحات 39-67
    با توجه به پیچیدگی و ماهیت جرم قاچاق کالا و وجود برخی مشکلات در فرآیند تحقیقات و کشف آن به خصوص در دسترسی به اسناد و مدارک، نقش علوم جرم یابی در فرآیند کشف جرم قاچاق کالا بسیار مهم و برجسته است. به علاوه ایجاد هرگونه تغییر در مدارک و ادله مادی که از طریق فنون علوم جرم یابی به دست آمده دشوار است؛ از این رو اعتبار و قطعیت ادله و مدارک مادی مذکور به مراتب بیش از سایر ادله و مدارکی است که از دیگر روش ها به دست آمده است. با توجه به چالش ها و موانع موجود در زمینه جمع آوری ادله و مدارک و اثبات جرم قاچاق کالا علوم جرم یابی می تواند علاوه بر رفع این چالش ها و موانع، نقش بسزایی در جریان مبارزه، کشف و رسیدگی به جرم قاچاق کالا داشته باشد. براین اساس پژوهش حاضر که به روش تحلیل اسنادی انجام گرفته، با مراجعه به منابع داخلی اعم از مکتوب و الکترونیکی به بررسی جرم یابی در کشف قاچاق کالا پرداخته است؛ این پژوهش با تاکید بر عمده ترین علل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اجتماعی پدیده قاچاق، زمینه های موثر در نظام های مبارزه و پیامدهای قاچاق در ابعاد فوق را بررسی و برخی از عمده ترین راهکارهای مبارزه در ابعاد مذکور را ارائه می کند. برای پاسخ گویی به سوال های پژوهش، کلیه اسناد و مدارک موجود و مرتبط با موضوع حاضر با استفاده از فرم گردآوری داده ها جمع آوری شده و با شیوه کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش شامل بیان عمده ترین علل ظهور پدیده قاچاق(فرار از پرداخت عوارض گمرکی، پول شویی، سوءمدیریت و انحصارها، مصرف کالاهای خارجی، فساد اداری و بوروکراسی) عمده ترین پیامدهای قاچاق (کاهش سرمایه گذاری مولد، تخریب فرصت های شغلی، اقتصاد زیرزمینی، تهدید امنیت ملی، رانت خواری، قانون گریزی، فرهنگ تجمل و مصرف گرایی) و عمده ترین راهکارهای مبارزه با پدیده قاچاق )توسعه، خصوصی سازی، سرمایه گذاری، حذف مقررات دست و پاگیر، اصلاح الگوی مصرف، معرفی الگوی صحیح، صرفه جویی ارزی و( . . . است و درنهایت با توجه به بهره گیری از فناوری های جدید و بکارگیری شیوه ها و روش های نوین در فعالیت های قاچاق کالا، کارکرد علوم جر میابی در کشف قاچاق کالا )اقدامات اطلاعاتی، عملیاتی، تکمیلی) از جمله یافته های این پژوهش به شمار می روند.
    کلیدواژگان: قاچاق، علل، پیامدها، راهکارها مبارزه، کشف، جرم یابی
  • عادل سجودی صفحات 68-94
    زندگی اجتماعی انسان با قواعد یا هنجارهای اجتماعی تنظیم می شود. به عبارتی، آنچه همکاری و وابستگی متقابل بشری یا نظم اجتماعی را امکان پذیر می کند، نظامی از الگوهای رفتاری است که همه ی افراد متعلق به یک فرهنگ در آن سهیم هستند؛ یعنی جامعه تا زمانی می تواند به سان واحدی پویا به حیات خود ادامه دهد که هم نوایی با الگوهای مشخص صورت پذیرد. نگرش به سرقت نیز به عنوان جزیی از انحرافات اجتماعی، در زمانی که ابزار لازم برای رسیدن به خواسته های مادی و مالی وجود ندارد، مد نظر قرار می گیرد. روش اجرای تحقیق: این پژوهش به روش پیمایشی ( کمی ) و با استفاده از ابزار پرسشنامه در سال 1391 در میان شهروندان شهر رشت صورت گرفته است. حجم نمونه پژوهش حاضر 320 نفر بوده است که به طور تصادفی از میان شهروندان شهر رشت انتخاب شده اند.
    یافته ها
    در این تحقیق بین جنیست ، میزان درآمد خانواده ، کنترل درونی و کنترل بیرونی و نگرش به سرقت رابطه معناداری وجود داشته است. ولیکن بین میزان درآمد خانوداه و نگرش به سرقت رابطه مستقیم و ضعیف وجود دارد. بین کنترل درونی (متغیر مستقل) و نگرش به سرقت رابطه معکوس و متوسط وجود دارد؛ رابطه بین کنترل بیرونی و نگرش به سرقت نیز معکوس و ضعیف می باشد.
    کلیدواژگان: سرقت، جرم، کنترل درونی، کنترل بیرونی، ناهنجاری و امنیت اجتماعی
  • حسین طالبیان صفحات 95-111
    مسائل اقتصادی از جدی ترین چالش های امروز جهان است. به همین دلیل است که از سال 2000 تاکنون در سطح سازمان ملل متحد دو کنوانسیون پالرمو و مریدا با موضوع جرایم اقتصادی و مالی به تصویب رسیده است. جرم اقتصادی قادر خواهد بود در طیف های گسترده و به روش ها و شیوه های متفاوتی، حتی در خارج از مرزهای یک کشور برای اقتصاد آن شکل بگیرد؛ از آن جمله می توان به تبلیغات غیرمستقیم برای مصرف کالاهایی خاص از طریق کشورهای ثالث، دستکاری و کنترل حساب های بانکی افراد در خارج از کشور، تحصیل وجوه غیرقانونی و نامشروع از طریق معاملات ناصواب و یا تقلب در اظهارنامه های ارائه شده به دولت و فریب سازمان های دولتی از طریق فرار از عوارض گمرکی و یا عدم پرداخت مالیات بر کالاهای وارده به کشور و به طور کلی قاچاق کالا و ارز اشاره کرد. این ها مواردی هستند که جرم اقتصادی در نهان و ورای آنها نهفته است. در تسهیل بسیاری از این جرایم پنهان که به صورت سازمان یافته انجام می شوند، فناوری ارتباطات و اطلاعات، سیستم های بانکداری و حمل ونقل مدرن، نقشی اساسی و تاثیر فراوانی دارند و درنهایت هم از طریق پول شویی و ضعف قوانین اداری و قضایی، پاک کردن پول های کثیف حاصله، به سهولت صورت می گیرد. این در حالی است که در اکثر موارد، جرم اقتصادی برخلاف جرایم معمول است که در آنها مجرم و قربانی در یک مکان و یا در یک زمان رودرروی هم قرار می گیرند؛ در جرم اقتصادی ممکن است قربانی هیچ گاه مجرم را ندیده باشد و نبیند و جرم در هر نقطه ای از جهان روی دهد؛ بنابراین بیشتر جرایم اقتصادی، به نوعی جنبه فراملی دارند. در مقاله پیش رو به بررسی اقسام سازمان یافتگی جرم اقتصادی، نقش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و تکنولوژی های نوین در شکل گیری آنها و راهکارهای مقابله ای با آن پرداخته است.
    کلیدواژگان: جرم اقتصادی، جرایم سازمان یافته، فناوری های نوین، شبکه های رایانه ای، پلیس
  • سامان غنی زاده، اکبر علیزاده صفحات 112-131
    حیات از حقوق مسلم شناخته شده برای بشر است و در صورتی که بدون مجوز قانونی سلب شود بایستی در اسرع وقت و با امکانات کافی نسبت به کشف جنایت و رساندن عامل یا عاملین قتل به سزای جنایت اقدام شود. یکی از راه های کشف جرم، اقدامات دقیق پزشکان قانونی است. کارشناسی پزشکی قانونی در اجرای عدالت دارای ارزش فوق العاده زیاد است به طوری که با عنایت به قانون آئین دادرسی کیفری، قاضی دادگاه جهت دادن رای صحیح و منطبق با عدالت نیازمند استفاده از نظرات کارشناسان خبره شده است. کارشناسان پزشکی قانونی به عنوان یکی از این خبرگان در مواردی که دادرسی در خصوص جسم و جان انسان هاست، با دادن اطلاعات تخصصی قاضی را جهت دادرسی عادلانه یاری م یکنند. علاوه بر وجود رابطه قانونی بین قاضی و کارشناس پزشکی قانونی، در این بین ضابطین دادگستری و در راس آنها کاراگاهان پلیس آگاهی که وظیفه تحقیقات مقدماتی در خصوص جرایم جنایی و مرتبط با نفس و. . . را بر عهده دارند نیز باید با کارشناسان پزشکی قانونی همکاری داشته باشند و از تجهیزات و امکانات و مساعدت هایی که این سازمان می تواند در بخش های مختلف در جهت کشف حقیقت داشته باشد سود ببرند. در مقاله حاضر به بخش مهمی از تجهیزات و توانایی های بخش های مختلف پزشکی قانونی اشاره خواهد شد که کارآگاهان با بهره مندی از آنها می توانند با اطلاعات کافی به دنبال کشف جرم باشند. با اطلاعات کافی به دنبال کشف جرم باشند.
    کلیدواژگان: دادرسی عادلانه، پزشکی قانونی، کارآگاه، معاینه اجساد، کالبدشکافی، تشریح، علت فوت، زمان فوت
  • سهراب بهرامی صفحات 132-145
    فساد یک پدیده ی ناهنجار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که در همه ی جوامع بشری به اندازه های متفاوت وجود داشته و رشد می کند. فساد با تباه کردن حقوق مالکیت، قوانین و انگیزه های مالی و سرمایه گذاری، حیات و توسعه اقتصادی و سیاسی را فلج می سازد. به نظر می رسد در کشور ما فرصت های بی شماری برای دستیابی به سودهای کلان و ثروت های بادآورده با توجه به نامناسب بودن ساختارها و چارچوب نهادی موجود در فرآیند برگزاری مناقصات دولتی ایجاد شده است. دولتی بودن اقتصاد، ضعیف بودن عوامل و مدیران کارفرما از نظر علم و تجربه، تغییرات سریع و غیر اصولی تشکیلات کارفرمایی، عدم سلامت کاری مدیران، شفافیت پایین نظام اقتصادی، نظام قیمت گذاری نامناسب مناقصات، نبود نظام شایسته سالاری و واگذاری تصمیم گیری ها به افراد فاقد تخصص از بسترهای بروز تبانی و فساد در مناقصات هستند؛ از شیوه های وقوع تبانی و فساد در مناقصات دولتی می توان به عدم انطباق نرخ کار واقعی با شرح کار مندرج در اسناد مناقصه به گونه ای که پیمانکار متقلب از وضعیت واقعی آگاهی دارد؛ تعیین لیست کوتاه توسط کارفرمای ناسالم بدون نظارت دستگاه بالادستی مانند سازمان مدیریت سابق؛ ورود بعضی دستگاه های غیرمرتبط اما صاحب قدرت در کشور به صورت غیررسمی به مناقصه و توصیه های نامناسب جهت تایید پیمانکاران خاص اشاره کرد. برخی راهکارها پیشگیری از تبانی و فساد: کم کردن نقش دولت در اقتصاد، انحصارزدایی، گسترش فضای رقابتی و ایجاد سازوکارهای مناسب در تخصیص منابع، ایجاد ترتیبات نهادی مناسب جهت شفاف سازی مناقصات از طریق مستند سازی و اطلاع رسانی دقیق، تجمیع تمام مناقصات در یک سازمان و درج اطلاعات مربوط در پایگاه اطلاع رسانی مناقصه، احیای مجدد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و. . .
    کلیدواژگان: مناقصه، تبانی، تقلب، فساد، معاملات، رانت خواری، مناقصه محدود، مناقصه عمومی
  • علی یار ارشدی، وحید ملکی، حمیده سعیدی روشن صفحات 146-169
    مهم ترین زمینه های گرایش به خشونت در جامعه ما زمینه های اجتماعی و زمینه های فرهنگی می باشند. در بعد اجتماعی، محرومیت های ساختاری عمده ترین نقش را در گرایش افراد به خشونت های فردی و به ویژه خشونت های گروهی و شورش های اجتماعی دارد. در بعد فرهنگی، تحقیقات فراوانی بر روی تاثیر رسانه های جمعی بر گسترش خشونت در سرتاسر جهان انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان از وجود همبستگی مثبت میان میزان استفاده از رسانه های جمعی و گسترش خشونت دارد. زمینه های روانی در میان زمینه های گرایش به خشونت به طور عمده دارای نقش واسطه ای بوده و در مواقع بسیاری معلول زمینه های اجتماعی است. مهم ترین راهکارهای مقابله با زمینه های گرایش به خشونت در جامعه در بعد اجتماعی،راهکارهایی هستند که هدف آنها کاهش سطح محرومیت های ساختاری است. این راهکارها به طور عمده در دو شاخه ی سیاسی و اقتصادی جای می گیرند. در زمینه ی مقابله با اثرات منفی رسانه های جمعی راهکارها عمدتا بر پیشگیری وضعی استوار است. افزون بر این موارد، آموزش مهارت های زندگی به خصوص آموزش مهارت های خاص کنترل و مقابله با خشم نقشی اساسی در زمینه مقابله با خشونت ایفا می کند. در نهایت عمل به آموزه های دینی و شعائر اسلامی می تواند به افراد کمک کند تا به شیوه ی موثرتری با موقعیت های تنش زا مواجه شوند. هدف این مقاله ضمن استفاده از اسناد کتابخانه ای و استفاده از مطالعات میدانی؛ شناخت زمینه های موثر در شکل گیری و گسترش خشونت و به تبع آن پیش بینی راهکارهایی به منظور مقابله با این زمینه ها است.
    کلیدواژگان: خشونت، زمینه، محرومیت، فرهنگ، رسانه، پیشگیری
  • شهناز حسینی خواه، رضا محمدظاهری صفحات 170-177
    هدف
    بررسی میزان همبستگی غلظت اتانول موجود در هوای تنفسی که به وسیله دستگاه الکل سنج تنفسی و نیز اتانول موجود در خون که به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی اندازه گیری شده است. بر روی افرادی که سابقه مصرف الکل را به صورت تفننی یا به صورت اعتیاد به الکل داشته اند، بیان شده است.
    روش بررسی
    این مطالعه از نوع توصیفی، تحلیلی و مقطعی است به این ترتیب که افرادی که از اردیبهشت 1389 تا شهریور 1391 مشکوک به مصرف الکل بوده اند، به آزمایشگاه معرفی، و وارد مطالعه شدند. بدین ترتیب بعد از نمونه گیری و آزمایش، نتایج به دست آمده از دستگاه گاز کروماتوگرافی و الکل سنج تنفسی، به نرم افزارSPSSداده شده و سپس با در نظر گرفتن سطح معناداری .0.05 < P غلظت اتانول در هر دو روش با استفاده از روش های test- T و ANOVA با یکدیگر مقایسه و میزان همبستگی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است به طور همزمان و براساس داده های خام مندرج در پرسشنامه، اطلاعات حاصل از پرونده و عوامل زمینه ای تاثیر اعتیاد الکل بررسی شد.
    یافته ها
    از مجموع 100 نفری که اتانول مصرف کرده بودند، غلظت اتانول حدود(12 ± 6)ساعت پس از مصرف با دو روش کروماتوگرافی گازی و الکل سنج تنفسی مقایسه صورت گرفت اگر چه به طور کلی با در نظر گرفتن سطح معنی دار0.05 > P همبستگی بسیار خوبی 0 .889 بین نتایج حاصل از مقایسه بین دو روش آنالیز، در افرادی که به صورت تفننی الکل مصرف می کردند وجود داشت، لیکن در مقایسه غلظت اتانول در افرادی که سابقه اعتیاد الکل داشتند اختلاف معنی داری یافت شد 05 .0> P
    نتیجه گیری
    به نظر می رسد اعتیاد الکل قادر است توجیه کننده اختلاف معنی دار مقایسه اتانول در دو روش کروماتوگرافی گازی و الکل سنج تنفسی باشد. بدین منظور توصیه می شود برای افراد معتاد به الکل علاوه برآزمایش هوای تنفسی، نمونه خون جداگانه تا تفسیر صحیحی از میزان غلظت اتانول داشته باشیم.
    کلیدواژگان: اعتیاد الکل، الکل سنج تنفسی، کروماتوگرافی گازی