فهرست مطالب

نشریه کارآگاه
پیاپی 27 (تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/05/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمد باقر مقدسی صفحات 7-22
    اعطای حق بازجویی به کارکنان نظام عدالت کیفری، مانند پلیس، از جمله تدابیری است که نظام های عدالت کیفری برای کشف حقیقت پیش بینی کرده اند. بر اساس این حقوقی، بازجویی عبارتست از: تحقیق از متهم در مورد مشارکت احتمالی وی در ارتکاب جرم. در نظام های مختلف کیفری در کنار اعطای حق بازجویی به پلیس، تدابیری اتخاذ شده که جلوی هرگونه تعدی احتمالی به حقوق و آزادی های متهم گرفته شود. پذیرش حق السکوت، ممنوعیت شکنجه، فریب و اغفال متهم و لزوم ثبت و ضبط بازجویی از مهم ترین این تدابیر است. در مقررات داخلی، به ویژه قانون آیین دادرسی کیفری 1392 ، برخی از این حقوق از جمله حق سکوت، ممنوعیت شکنجه، فریب و اغفال به صراحت و برخی دیگر، از جمله ثبت و ضبط بازجویی به صورت ناقص پذیرفته شده است. این مقاله تلاش دارد تا با رویکردی تطبیقی و با تمرکز بر قانون آیین دادرسی کیفری جدید، مهم ترین معیارهای ناظر بر بازجویی پلیسی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده و راهکارهای مناسب برای ارتقای رعایت موازین دادرسی ارایه کند.
    کلیدواژگان: بازجویی پلیسی، حق سکوت، منع شکنجه، ممنوعیت فریب و اغفال، ثبت و ضبط بازجویی
  • غلامحسین بیابانی صفحات 23-31
    نزدیک به سه دهه است که جرایم سازمان یافته تبدیل به یک نگرانی ملی برای عمده کشورها شده و بخش زیادی از توان سازمان های مقابله کننده را به خود اختصاص داده است؛ به این دلیل که بقا و دوام جرایم سازمان یافته، به دو عنصر فساد و تقاضای عمومی بستگی دارد. به عبارت دیگر عرضه و تقاضا - اگرچه ساختار، انگیزه فردی و همدستی، عناصر مهمی از جرایم سازمان یافته هستند- استمرار گروه های تبهکار سازمان یافته را تضمین می کند. درواقع دستگیری و تعقیب اعضای گروه های مجرم سازمان یافته، سبب حذف این تشکیلات تبهکار نخواهد شد؛ چراکه همیشه افراد و اعضای جاه طلب دیگری آماده اند تا جایگاه روسای دستگیر شده را بگیرند. بنابراین سازمان های جرم آن قدر پویا هستند که تنها با تلاش های نهادهای مجری قانون از بین نمی روند. از این رو مقاله حاضر، به دنبال رفع ابهام ماهیت و وسعت آسیب در ارتباط با جرایم سازمان یافته است. حال براین اساس ما، «؟ نظریه چه کاربردی می تواند در بررسی جرایم سازمان یافته داشته باشد » : سوال اینجا است در حوزه جرایم سازمان یافته، توضیحات نظری را در نظریه های جر م شناسی که مستقیما، جرایم سازمان یافته را توضیح می دهند بررسی می کنیم.
    کلیدواژگان: نظریه، جرایم سازمان یافته، دیدگاه های نظری، جرم شناسی، گروه های تبهکار
  • حسین امیری نژاد، ولی مریدی، علی عنبری، احمد همیالی صفحات 32-45
    این تحقیق به منظور بررسی و شناسایی کانون های جرم خیز در رابطه با سرقت های به عنف در سطح کلانشهر اهواز انجام گرفته است. در واقع هدف اصلی از انجام این تحقیق پهنه بندی جغرافیایی جرایم سرقت به عنف در حوزه استحفاظی 20 کلانتری بوده است. پژوهش انجام شده با استفاده از آمار و داده های مربوط به جرایم به عنف صورت گرفت که در بررسی های موردی نیز بلحاظ دستیابی به شرایط و وضعیت کنونی برای ترسیم نقشه ها از داده های سال 1392 بهره برداری شد. سپس با استفاده از نرم افزار GISو نقشه رقومی شده کلانشهر اهواز کانون های جرم خیز شهرستان اهواز مشخص گردید. لذا به تفکیک جرایم به عنف، فراوانی وقوع هر جرم بر اساس حوزه استحفاظی کلانتری های تابعه و به روش درون یابی مشخص گردید و به منظور برنامه ریزی دقیق نقشه مربوط به هر جرم جداگانه ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت، گردید. نتایج حاصله نشان داد جرایم حوزه کلانتری های حاشیه ای به مراتب بیشتر و در حوزه کلیه کوپ متفاوت و قابل برنامه ریزی می باشد. در پایان، راهکارهای اجرایی بر اساس نتایج حاصله استخراج و جهت بهره برداری ارائه گردید.
    کلیدواژگان: پهنه بندی جغرافیایی، کلانشهر اهواز، جرم، کانون جرم، GIS، سرقت های به عنف
  • رضا قربانی، ابراهیم سمیحی صفحات 46-64
    یکی از جرایمی که وقوع آن در دهه های اخیر فزونی یافته و هر روز شکل فنی و پیچیده تری به خود گرفته است، جرم جعل است. در میان رشته های دانشگاهی، رشته حقوق بررسی در زمینه این جرم را که مربوط به اسناد، مدارک و نوشته ها می باشد، عهده دار شده است؛ که با استفاده از لوازم علمی مرتبط و بررسی عادات ثابت نویسنده، اصالت یا مجعولیت خطوط و امضاهای مشکوک به جعل را تعیین می نماید، تا بتواند کارشناسان دستخط و امضا و نیز پلیس علمی را مدد رساند تا ایشان نیز بر میزان علم قاضی در دادرسی کمک نمایند. از سوی دیگر تجربی بودن، گاهی غیرعلمی بودن، تخصصی بودن و گستردگی موضوع کارشناسی خط و امضا، باعث می شود، صرف مطالعات در حد کارشناسی رشته حقوق برای اینکه بتواند در تعیین اصالت یا مجعولیت خط و امضا بر میزان علم قاضی در دادرسی کمک کند، کافی نباشد و علاوه بر آن نیاز به مطالعات ویژه ای نیز داشته باشد. همچنین به دلیل فراوانی مصادیق جعل و متعدد بودن راه های کشف، ممکن است کار بررسی اسناد دچار پیچیدگی هایی شود. در این مقاله، در میان شاخه های متعدد کشف علمی جرایم، بررسی اصالت اسناد که مبتنی بر بررسی به روش شیمیایی، فیزیکی، مقایسه ای، روان شناسی خط، توزین خط و حتی شخصیت شناسی از روی دست نوشته می باشد، بخاطر روشمند کردن پژوهش بیشتر به روش مقایسه ای پرداخته شده است. در این بررسی به ابعاد مختلف خط، اعم از قوانین، قواعد، آرایه ها، سبک ها و عادات ثابت تحریری اشخاص، پرداخته شده است؛ آنگاه اسنادی معرفی شده که مبنای مقایسه اند. مقایسه بین اسناد مورد ادعا و اساس تطبیق اعم از خطوط و امضاهای مسلم الصدور و متعارفی و استکتابی متعلق به نویسنده صورت گرفته و با یک مقایسه علمی، عملی به جمع بندی نهایی منتهی شده است.
    کلیدواژگان: دست نوشته، امضا، اصیل و غیر اصیل، سند مورد ادعا، اساس تطبیق
  • حسین طالبیان، امین الیاسوند صفحات 65-80
    پدیده قاچاق کالا و ارز در کشور ما، واقعیتی کتمان ناپذیر است که به دلایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و گاهی سیاسی، به ویژه در سالهای اخیر، شکل گرفته و به تبع آن عواقبی نیز برای دولت در پی داشته که مهمترین آنها را میتوان کاهش حقوق و عوارض دولتی، عدم تعادل در بازار رقابتی، تقویت توان شبکه های مجرمانه و به پیروی از آن گسترش فساد مالی و اداری از طریق تبانی و ارتشا و نهایتا اختلال در بخش تولید و توزیع کشور نام برد. افزون بر اینها تاثیرات منفی زیادی را بر کارکرد سیاست های تجاری و اقتصادی کشور تحمیل و موضوعی است که هم اکنون ذهن بسیاری از مدیران دستگاه ها و سازمان های دولتی را به خود مشغول نموده است. هرچند مقابله با آن نیز به لحاظ گستردگی مرزهای جغرافیایی ایران در کنار همسایگان تقریبا بی ثبات و نیز وجود مبادی مختلف و شیوه های متنوع قاچاق، بیش از پیش دشوارتر گردیده است. در این مقاله تلاش شده تا با توجه به علوم جرم شناسی و روش های پیشگیری از جرم (پیشگیری کیفری و غیرکیفری که پیشگیری غیرکیفری را به دو حالت وضعی و اجتماعی تقسیم کرده)، نقش پیشگیری اجتماعی را در کاهش قاچاق کالا و ارز مورد بررسی قرار داده و تشریح نماید. در این رابطه 9 راهکار اجتماعی پیشگیرانه احصا و تبیین گردیده که مهمترین آن، ارتقای سطح فرهنگ جامعه در راستای مصرف کالاهای داخلی و اجتناب از تجمل گرایی است. مسلما در یک برنامه ریزی صحیح و مناسب برای پیشگیری، فرهنگ و عرف حاکم بر جامعه، از جمله مهمترین اجزای آن محسوب میگردد.
    کلیدواژگان: قاچاق کالا و ارز، عوامل اقتصادی، پیشگیری اجتماعی و مصرف گرایی
  • سمانه نبوی فرد صفحات 81-93
    از زمان نخستین اتصال سیستم نمونه برداری لیزری متصل به پلاسمای جفت شده القایی به طیف سنج جرمی(LA-ICP-MS)در سال 1985 ، کاربردهای گوناگونی از این روش تجزیه ای در زمینه های مختلف علمی توسعه یافته است LA-ICP-MSیک روش تجزیه ای عنصری و ایزوتوپی است که با توجه به توان بالای تمایز قائل شدن بین نمونه ها و ظرفیت آنالیز شواهد جامد در اندازه های کوچک، به طور فزآینده ای برای آنالیز معمول درآزمایشگاه های جنایی در سراسر جهان استفاده می شود. کاربردهای اصلی جنایی LA-ICP-MS برای بررسی نمونه های شیشه و رنگ، توسعه یافته است. اما، کاربرد آن در مورد نمونه های دیگری مانند اسناد، الیاف، شاهدانه، جواهرات، خاک، سنگ و آجر، طلا و نقره نیز گزارش شده است. در حوزه علوم جنایی، تنظیم پارامترهای تجزیه دستگاهی، مطالعه مزاحمت های ناشی از فرآیندهای جزء به جزء شدن و تشکیل یون های چند اتمی و تحلیل آماری داده ها از اهمیت زیادی برخوردار است. این مقاله قصد دارد به عنوان یک راهنمای عملی و مفید برای کمک به شیمیدان های جنایی، زمینه استفاده از این روش جذاب و قدرتمند را در آزمایشگاه فراهم آورد.
    کلیدواژگان: آنالیز شیمیایی، آنالیز عنصری، آنالیز جنایی، شواهد جنایی، پلاسمای جفت شده القایی، متصل به طیف سنج جرمی مبتنی بر سیستم نمونه برداری لیزریLA، ICP، M)
  • شیرین جلیلی، مریم محمودی صفحات 94-105
    طی چند دهه اخیر علوم جنایی شاهد رشد گسترده و چشم گیری هم در زمینه های پژوهشی و هم در زمینه های کاربردی بوده است. کشف روش های جدید، تکنیک های تحلیل و مطالعه عمیق این روش ها، رشته ها و گرایش های جدیدی را در این حیطه وارد کرده و بررسی مسائل و معماهای جنایی را تا حدودی تسهیل کرده است. یکی از این گرایش های جدید که از علوم پایه گیاهی مشتق شده است، گسترش سریع علوم گیاهی و کلیه مواد و بقایای گیاهی موجود در صحنه جرم و نقش آن ها در حل مسائل جنایی یا به عبارت دیگر گیاه شناسی جنایی می باشد. گیاه شناسی جنایی می تواند نقش مهمی در بررسی های جنایی ایفا کند. اما تاکنون به دلیل فقدان دانش در این زمینه بین اغلب افراد درگیر در موضوع بررسی های جنایی، چندان مورد استفاده قرار نگرفته است. برای اولین بار در سال 1932 بود که برای حل موضوع کود کربایی در لیندبرگ، شواهد گیاه شناسی در مسائل جنایی مورد توجه قرار گرفت و موضوع کودک ربایی بر اساس شواهد گیاه شناسی حل وفصل شد. از اینجا بود که گیاهان به عنوان سرنخ های مهمی در جهت بررسی مسائل و پرونده های جنایی مورد استفاده قرار گرفتند. این مورد در حقیقت نقطه تولد علم گیاه شناسی جنایی بود. اما نقش گیاهان به عنوان شواهدی به منظور حل موارد جنایی به طور گسترده موضوع نسبتا جدیدی است و محققان و دانشمندان کاردان و بااستعداد و مبتکر در حال ایجاد تغییر در این زمینه هستند.
    کلیدواژگان: گیاه شناسی جنایی، جرم شناسی، شواهد گیاهی، گرده شناسی
  • سمیه خانجانی صفحات 106-120
    تا چندی پیش، علوم جنایی عمدتا در تشخیص اثر انگشت متمرکز شده بود. با پیشرفت علوم و فن آوری، علوم جنایی به طور فزاینده ای عرصه های علمی جالبی را به خود اختصاص داده است و در این بین «طلا »نقش مهمی را در این عرصه های جدید داشته است. ترکیبات طلا و نانوذرات طلا در تشخیص اثر انگشت و آزمایش مواد مخدر کمک شایانی کرده اند. پس از پوشش دادن اثر انگشت با فلز طلا و پس از آن به کمک فلزات دیگری مانند روی تحت خلاء، می توان اثر انگشت روی اجسام مختلف را شناسایی کرد. مزیت مهم استفاده از طلا در علوم جنایی، ذخیره سازی طولانی مدت اثر انگشت توسعه یافته به علت ماهیت بی اثر طلاست. علاوه بر این نانوذرات طلا به طور بسیار انتخابی و با حساسیت بالا عمل می کنند.
    کلیدواژگان: علوم جنایی، اثر انگشت، نانوذرات طلا، متابولیت دارو