فهرست مطالب

نشریه کارآگاه
پیاپی 28 (پاییز 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/08/23
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مصطفی نصیری صفحات 7-24
    جرایم یقه سفیدی در مقایسه با دیگر جرایم به مراتب زیان بارتر و آسیب زننده تر می باشد. زیان های ناشی از این جرایم در سه دسته زیان های اقتصادی، علیه تمامیت جسمانی و اجتماعی اخلاقی تقسیم بندی می شود. در این میان صدماتی که این جرایم به حس اعتماد افراد در سطح جامعه وارد می آورد، مهم ترین نوع آسیب می باشد. این درحالی است که با توجه به روند جهانی شدن به ویژه در عرصه تجارت جهانی و توسعه اینترنت به عنوان ابزاری با کاربری ارتباطی و تجاری فرصت های جدیدی برای ارتکاب جرایم یقه سفیدی درحال شکل گیری است. در این پژوهش تلاش شده با مراجعه به منابع مختلف، به ویژه منابعی که بازگوکننده تجربه کشورهای گوناگون در زمینه کنترل جرایم یقه سفید می باشند، راهکارهای مختلفی که تاکنون برای کنترل جرایم مذکور پیشنهاد شده اند، از جمله الگوی کیفری، مدنی، نظارتی و الگوی کنترل اجتماعی غیررسمی مطالعه و بررسی شوند. هر چند پاسخ دقیق در مورد سازوکارهای مناسب برای کنترل جرایم یقه سفید در کشور، مستلزم مطالعات میدانی و با در نظرگرفتن بسترهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داخلی می باشد، از مجموع مطالعات نظری صورت گرفته در این پژوهش چنین برمی آید که ترکیبی از الگوهای مختلف پیشنهادی برای کنترل موثر جرایم یقه سفید ضروری می باشد.
    کلیدواژگان: جرایم یقه سفید، الگوی بازدارندگی کیفری، کنترل اجتماعی غیررسمی
  • غلامحسین بیابانی صفحات 25-32
    مجرمین در حرکت؛ اصطلاحی با سابقه ای طولانی در پلیس آگاهی است و به مجرمینی اطلاق می شود که معمولا برای ارتکاب جرم از یک نقطه به نقطه دیگر دایما در حال حرکت هستند و سپس اجناس، مال یا کالای مسروقه را در مکانی دیگر یا در شهری دیگر به فروش می رسانند و یا تبدیل به کالای دیگری می نمایند. این دسته از مجرمین معمولا در دو حوزه ملی و بین المللی فعالیت می کنند؛ آنهایی که در حوزه ملی فعالیت می کنند حرفه ای و آنهایی که در حوزه بین المللی فعالیت می کنند سازمان یافته هستند. آنها دایما در حال جابجایی و نقل مکان از یک شهر یا استان به شهر یا استان دیگر هستند و یا حتی شکل سازمان یافته آنها در خارج از کشور مرتکب جرم می شوند و چنانچه - بر اساس نظریه بعد مسافت - برای ارتکاب جرم مسافت طولانی تری طی کنند اصولا به دنبال سود بیشتر و جرم سنگین تری می باشند. از آنجایی که نوع جرمی که توسط این دسته از مجرمین صورت می گیرد بیشتر جنبه کیفی دارد تا کمی، به احتمال زیاد این جرایم کمتر از آنچه که رخ می دهند، برآورد می شوند. بطور کلی می توان پیش بینی کرد که 25 درصد جرم توسط این دسته از مجرمین صورت می گیرد. نگارنده در این مقاله به دنبال این است تا آشکار سازد که این دسته از مجرمان دارای چه ویژگی هایی هستند و خصوصیات آنها چگونه است و بر اساس نظریه های جدید آنها را چگونه می توان تعریف کرد.
    کلیدواژگان: مجرمین در حرکت، مجرمین ساکن، بعد مسافت، جرم، مکان جرم، ویژگی مجرمان
  • محمد میرزایی صفحات 33-52
    پیشرفت علوم در زمینه های مختلف و سوءاستفاده مجرمان از این امر در انجام جرایم، نوع خاص و جدیدی از پدیده مجرمانه را با عنوان جرایم فراملی در سطح بین المللی مطرح کرده است که هم اکنون به دلیل داشتن رشد سریع، جامعه جهانی را با چالش های مختلفی در ابعاد اجتماعی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی روبه رو کرده است. ویژگی های خاص حاکم بر این نوع جرایم، به خصوص از نوع سازمان یافته آن، و آثار مخربی که از ارتکاب این جرایم حاصل می شود، جامعه جهانی را بر آن داشت تا همکاری های خود را در برابر این نوع از جرایم در ابعاد فراملی افزایش دهد. لازمه مقابله و پیشگیری از این نوع جرایم آشنایی با ویژگی های خاص آن، از جمله سازمان یافتگی و جمعی و فراملی بودن و مصادیقشان از جمله قاچاق و پول شویی می باشد؛ در این نوشته سعی در آشنایی با این ویژگی ها با تاکید بر اسناد بین المللی شده است.
    کلیدواژگان: جرم فراملی، جرم سازمان یافته، قاچاق، پول شویی
  • فاطمه علیزاده، الهه قلعه کار صفحات 53-62
    در راستای ارتقای سطح امنیت در جامعه با جلب مشارکت مردمی در جهت گسترش امنیت عمومی و تبیین برنامه سوم توسعه اقتصادی در قالب اصل 44 قانون اساسی و واگذاری بخشی از وظایف نیروی انتظامی به بخش خصوصی واجد صلاحیت و مجرب، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران اقدام به اجرای طرح نگهبان محله کرد و با تاسیس دو مجموعه موسسه انتظام و مرکز انتظام، مقدمات پیدایش موسسات خدمات حفاظتی - مراقبتی را فراهم آورد. تعریف نگهبانان محله، بررسی اهم وظایف ایشان و تحلیل جرم شناختی نقش آنها در راستای پیشگیری از جرم، عمده مباحث نوشتار حاضر را تشکیل می دهد. نگهبان محله به فردی اطلاق می شود که برابر با مقررات و ضوابط تعیین شده، پس از طی دوره های آموزشی، بر اساس قراردادی که با شرکت خدمات حفاظتی - مراقبتی منعقد می شود، در زمان مقرر از مکان معین محافظت می کند و از کلیه حقوق کارگری برخوردار می باشد. در تبیین وظایف نگهبانان محله در راستای پیشگیری از جرم، باید گفت که مهمترین وظایف ایشان در قالب پیشگیری وضعی گنجانده می شود؛ هرچند تحلیل نقش ایشان در مواردی حکایت از نقض حریم خصوصی افراد و اصل برائت دارد که در زمینه اهمیت حفظ حقوق بشر چالش برانگیز است.مواردی چون معرفی افراد مظنون به کلانتری ها، تحت نظر قراردادن افراد ناشناس بدون تعیین معیار نوعی و یا شخصی و جلوگیری از تعرضات افراد شرور بدون ارایه تعریف مشخصی از شرارت، صراحتاحریم خصوصی افراد و آزادی رفت و آمد ایشان را در عین ناشناخته باقی ماندن نقض می کنند.
    کلیدواژگان: نگهبانان محله، موسسه خدمات حفاظتی، مراقبتی، موسسه انتظام، پیشگیری
  • ولی الله صادقی صفحات 63-78
    دوره کنونی نظام ادله اثباتی را می توان «دوره علمی نظام دلایل معنوی»نامید که در آن ادله علمی (کارشناسی) ملکه دلایل محسوب شده و در آن ادله علمی، پلیس علمی، علوم جرم یابی و در سطحی امروزی و به تبع آن تاسیس نهادهای مرتبط جایگاه ویژه ای دارد. سیر علمی شدن تحقیقات جنایی در « علوم قانونی » ایران و قوانین و مقررات مرتبط در این زمینه، آهنگ توسعه علوم قانونی و ادله علمی در دادرسی های کیفری را آهسته، محدود و نامتوازن نشان می دهد؛ به گونه ای که با صرف نظر از تشتت نهادهای مرتبط و نبود مدیریت یکپارچه و هماهنگ، از یک سو در قوانین آیین دادرسی کیفری 1378 و 1392 ، عموما به کارشناسی های مرتبط با جرایم علیه تمامیت جسمانی و با محوریت پزشکی قانونی توجه شده و از سوی دیگر، اصول و قواعد حاکم بر ادله علمی، نظام مند نیست و از تحولات جهانی بازمانده است. در این راستا، پیش بینی یک طرحی یکپارچه در زمینه ادله علمی و به طور کلی علوم قانونی، در چارچوب قانونی خاص و یا در ضمن قانون آیین دادرسی به منظور اعمال مدیریت یکپارچه « بنیان علوم قانونی » کیفری راهگشاست؛ طرحی که در آن می توان تشکیل بر نحوه سازوکارهای مربوط به کارشناسان قانونی رشته های مرتبط با نظام عدالت، تعیین ضوابط مشخص کیفیت مشروعیت بخشی و ورود ادله علمی نوین به دستگاه قضا و همچنین تعیین اصول و قواعد حاکم بر ادله علمی و میزان ارزشمندی هریک از این ادله در جرایم گوناگون را پیش بینی کرد.
    کلیدواژگان: علوم قانونی، ادله علمی، کارشناسی، علم دادرس
  • سمیه خانجانی، سمانه نبوی فرد صفحات 79-88
    تشخیص اثر انگشت در یک صحنه جرم و موارد مربوط به آن، از علایق اولیه محققان علوم جنایی می باشد و تاثیر عمده ای در شناسایی مجرم دارد. بسیاری از آثار انگشت نامرئی بوده و با چشم غیر مسلح قابل شناسایی نیستند. بنابراین روش های تشخیصی برای ایجاد تضاد بصری بین باقی مانده ترشحات انگشت، نیازمند زمینه های خاصی است. در این مقاله انواع روش های کلاسیک تشخیص و کاربرد نانو ذرات در ظهور اثر انگشت معرفی شده است که شامل کوانتوم دات ها، فن آوری های رسوبی تک فلزی و چند فلزی، معرف ذرات کوچک و نانو پودرها و نانو ذرات سیلیکای عامل دار شده می باشد.
    کلیدواژگان: اثر انگشت، نانو ذرات، کوانتوم دات، معرف ذرات کوچک(SPR)، نانو ذرات سیلیکای عامل دار شده
  • نسرین سادات مرادی، یونس معروفی صفحات 89-96
    نانوتکنولوژی امروزه نقش بسزایی در فن آوری مدرن ایفا می کند و تاثیر آن در فن آوری امروز با نقش پروفایلDNA در بیوفن آوری در 50 سال اخیر برابری می کند. اما امروزه علوم جنایی نیز از مزایای دنیای نانو فن آوری بهره می برد و فن آوری نانو در علوم جنایی نیز، همانند دیگر زمینه های علمی، وارد شده است و از شناسایی گرفته تا منحصرسازی و ارزیابی اسناد و ادله جمع آوری شده در صحنه جرم کاربرد فراوان پیدا کرده است. از میان فن آوری های مختلف نانو، نانو تجزیه و تحلیل با دستگاه های نظیر میکروسکوپ الکترونی روبشی(TEM)،میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) میکروسکوپ نیروی اتمی(AFM)و میکروسکوپ رامان در علوم جنایی، جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند که با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله به صورت مروری به معرفی و کاربرد نانوتکنولوژی در علوم جنایی خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: نانوتکنولوژی، علوم جنایی، میکروسکوپ الکترونی روبشی(TEM)، میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)میکروسکوپ نیروی اتمی(AFM)، میکروسکوپ رامان
  • شیرین جلیلی، زینب تکلو صفحات 97-100
    پیشرفت هایی روز افزونی که در علوم مرتبط با زمینه های جنایی و پزشکی قانونی شاهد آن هستیم و همچنین روند رو به رشدی که در دانش و فناوری های مربوط به آنها بوجود آمده است، این امکان را به کارآگاهان جنایی داده است تا آمار کشف جرایم را بالا ببرند و در رمزگشایی پرونده های راکد به موفقی تهای چشمگیری نائل شوند. یکی از روش های علمی مفیدی که امروزه در حل معماهای جنایی کمک شایانی به کارشناسان این علوم کرده است، دانش حشره شناسی جنایی می باشد. حشره شناسی جنایی شاخه ای از علم جرم شناسی و پزشکی قانونی است که در خصوص چگونگی کاربرد حشرات و بندپایان در تحقیقات جنایی بحث می کند. از همان مراحل اولیه [مرگ]، حشرات به سمت اجساد در حال تجزیه جذب شده و قادر به تخم گذاری بر روی آن هستند. با مطالعه جمعیت حشرات و بررسی مراحل رشد و نمو لاروهای آنها، محققین علوم جنایی قادر به تخمین شاخص پس از مرگ و هرگونه تغییری در موقعیت جسد و یا حتی علت مرگ خواهند بود. همچنین امروزه شاهد استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیکی مدرن برای پاسخ دهی به برخی سوالات مطرح شده در علوم حشره شناسی پزشکی قانونی که امکان پاسخ یابی آنها توسط تجزیه و تحلیل های سنتی امکان پذیر نمی باشد، می باشیم. به عبارتی استفاده از محاسبات مدرن در تجزیه و تحلیل شواهد DNAای حشرات در راستای حل پرونده های جنایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از این رو لازم است که کارشناسان علوم جنایی با این علم آشنایی لازم را داشته باشند. پس می توان با تحقیقات بیشتر و آشنا کردن افراد مرتبط با مسایل جرم شناسی جای این علم را در حل پرونده های جنایی باز کرد و امید است که در آیندهای نزدیک شاهد استفاده هرچه بیشتر آن در تعیین زمان سپری شده از مرگ باشیم که می توان از آن بعنوان یکی از مهمترین ابزارها برای پی بردن به راز یک قتل یاد کرد.
    کلیدواژگان: حشرات، لارو، شاخص پس از مرگ، ابزارهای بیوانفورماتیکی، جرم شناسی