نشریه کارآگاه
پیاپی 6 (بهار 1388)

در این مقاله روش های الکتروشیمیایی برای مشاهده اثر انگشت معرفی شده اند. این روش ها به دو دسته پایش جریان و پایش پتانسیل قابل دسته بندی هستند. مزیت ویژه روش های الکتروشیمیایی معرفی شده شامل SECM و SKP، رزولوشن بسیار بالا، توانایی در مشاهده اثر انگشت بر روی سطوح خاص که در روش های معمول مساله ساز هستند، مشاهده اثر انگشت بعد از حذف فزیکی ظاهر آن و مشاهده اثر انگشت پس از حرارت دیدن سطح و تبخیر گونه های آلی است.

امروزه مجرمان به اهمیت مدارک فیزیکی مانند اثر انگشت، رد پا، خون و... پی برده و سعی دارند صحنه جنایت را بدون بر جا گذاشتن این گونه مدارک ترک کنند. برخلاف مدارک اشاره شده، الیاف بسیار کوچک بوده و مجرمان قادر به دیدن آنها نیستند یا فرصتی برای جستجو و از بین بردن آنها ندارند. این مدارک علاوه بر تنوع در جنس و رنگ به آسانی بین دو فرد، یک فرد و یک شیء و یا بین دو شیء رد و بدل شده که نحوه این انتقال و تنوع موجود در الیاف میتواند پلیس را در کشف برخی از جرایم مانند قتل، تجاوز جنسی، جرایم خشن، دزدی، فرار پس از تصادف و... یاری کند. در این مقاله از ضرورت بررسی الیاف در تحقیقات جنایی، طبقه بندی الیاف، جستجوی صحنه جرم برای یافتن الیاف و حمل آنها تا آزمایشگاه، آزمایشهای شناسایی و مقایسهای الیاف و ارزش جنایی الیاف و عوامل موثر بر آن بحث خواهیم کرد.

یکی از روش های مناسب جهت شناسایی مایعات بیولوژیک بدن در موارد جنایی (تجاوزات و خشونتهای جنسی)، استفاده ازپردازشگر نور (PL500) با طیفهای نوری مختلف است، بازتابش هر کدام از طول موجهای تابیده شده به مایعات بدن باعث ایجاد فلورسانس می شود و استفاده از این منبع نور و ایجاد خاصیت فلورسانس سبب شناسایی ترشحات بدن در شراط مناسب میشود. مطالعه اخیر در جهت جداسازی مایع منی(انسانی و حیوانی)وبزاق (انسانی)در شراط مختلف و انواع رنگهای پس زمینه ای الیاف مختلف انجام شد. لباسهای آغشته به نمونه های مایع منی و بزاق برای 5-3 هفته نگهداری شدند و برخی از آنها توسط دترجنتهای خانگی وآب با دمای 30 درجه سانتیگراد شستشو شدند، سپس با استفاده ازپردازشگر نوری قابل حمل 500 PL و با طول موجهای nm320 ماورای بنفش تا nm700 نور مرئی و مادون قرمز و عینکهای رنگی و فیلترهای مختلف لکه های مورد نظر بررسی شدند .بهره گیری از طول موج مناسب و فیلتر متناسب سبب آشکار شدن لکهه ای مایع منی و بزاق حتی در محیطی که تاریکی مطلق نیز وجود نداشته باشد ممکن است، تفاوتی از لحاظ شدت فلوئورسانس ایجاد شده میان نمونه های که 3-5 هفته از نگهداری آنها گذشته وجود ندارد و بهترین نتایج برای مایع منی و بزاق، در طول موج بین 415 - 490 نانومتر به دست آمد.ترشحات غدد پروستات در مایع منی و پروتئینهای غدد بزاقی در ترشحات بزاق، سبب ایجاد فلورسانس میشود، برای آشکار سازی تمامی مایعات بدن استفاده از طول موج 350 - 500 نانو متر با استفاده از عینکهای (نارنجی500نانو متر)و یا (قرمز 590 ) مایع منی را میتوان به طور 100% و بزاق را در 60% موارد جدا نمود. شستشوی نمونه ها با دترجنت سبب حذف لکه های بیولوژک در 75% موارد می شود و رنگ مشکی سبب جذب بیشتر سیگنالهای فلورسانس شده، به همین دلیل زمینه ای که بزاق و مایع منی بر روی آن قرار دارد در جداسازی و شناسای آنها موثر است.

امروزه پرونده های مربوط به جنایات و قتلها توسط کارگروهی از تیم تحقیقات جنایی و تیم بررسی صحنه جرم، با استفاده توام از فنون مطابق با فناوری روز و روش های که جهت مشخص نمودن مدارک و شواهد فیزیکی به کار میروند، بررسی و رسیدگی میشوند. از این رو، مد رت بر چگونگی پیشرفت و نحوه اجرای مراحل مختلف بررسی های که در حال انجام هستند، میتواند نقش تعیین کننده ای بر نتیجه تحقیقات داشته و بسیار مهم باشد. بطور کلی مدیریت صحنه جرم را میتوان به بخشهای جزییتری تقسیم بندی کرد. مدیریت اطلاعات، مدیریت نیروی انسانی، مدیریت فناوری و مدیریت استنتاج، اجزایی هستند که کنترل آنها تضمین کننده انجام موفقیت آمیز پرونده و اجرای عدالت خواهد بود.

هدف اصلی ان پژوهش شناخت و نقش فناوری DNA در کشف علمی جرام است که بران اساس برای انجام آن با طرح سه فرضیه وچهار سوال از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای بامتن خوانی و فیش برداری انجام گرفت.همچنین از روش میدانی به منظور گردآوری اطلاعات از ابزار شمارش پرونده های DNA Typingدرسالهای 85-81 به همراه نمونه های مورد آزماش قرارگرفته استفاده شده است.دراین تحقیق برای تجزیه وتحلیل داده های آماری از روش میانگین ودرصدگیری استفاده شد.این پژوهش از زمستان سال 1386 شروع ودر بهار1387 به پایان رسید. پس از اطمینان ازروای تحقیق بامراجعه به تعداد پرونده های DNA Typing وتعداد ی نمونه های بیولوژک انجام شده در سالهای 85-81، باتوجه به تمام شمار بودن ان تحقیق که براساس اسناد ومدارک موجود در آزمایشگاه بیولوژی جنایی است،اطلاعات آن دقیق ودارای پا یایی لازم هستند.پس از تجزیه و تحلیل داده ها نهاتا سه فرضیه تحقیق مورد تایید قرار گرفت.نتاج عمده تحقیق حکایت از آن دارد که جمع آوری صحیح نمونه های بیولوژیک باعث افزاش میزان بهره برداری از آزماشDNA خواهد شدومیزان درخواست انجام آزماش DNA برروی پرونده های جنایی افزاش یافته است، همچنین ازمیان نمونه های بیولوژیک موجوددرصحنه جرم،خون به راحتی قابل رویت بوده وبیشتر افت میشود.

عکس وسیله ای برای بهتر دیدن است و زبانی است که نیاز به مترجم ندارد. دdدن واقعیتهاست و قادر است زمان را منجمد کند. عکاسی یکی از فنون اولیه در تحقیقات جنایی است که در اثبات ارتکاب یک جرم و پیگیری آن کمک میکند. مشاهده عکس توسط کارشناس، کارآگاه و قاضی در حقیقت نگریستن به صحنه جرم از زوایای متفاوت است. مهمترین هدف عکاسی از صحنه جرم، ضبط و ثبت دائمی صحنه است. تصاویری که بلافاصله و با رعایت فنون متناسب برای بازسازی کامل صحنه جرم گرفته میشوند، مدارکی حقیقی و کاملا قابل استناد هستند. بنا به اظهارات وکسلر: «عکسهای صحنه جرم سندی بصری و دائم از صحنه دست نخورده و اولیه جرم است و آنچه را که توسط ماموران تحقیق دیده ی و جمعآوری شده، به تصور میکشد. عکسها عناصر کلیدی در تحقیقات بعدی و جلسات دادگاه به شمار میروند.» نگارنده در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف عکس در صحنه جرم و تاثیر آن در مراحل پی جوی و قضای میپردازد.

ممکن است از رایانه به عنوان وسیله ای جهت ارتکاب جرم استفاده شود و یا حاوی ادله های مربوط به جرم باشد و یا حتی به عنوان اهداف ارتکاب به جرم قلمداد شوند. در هر صورت این تجهزات معمولا حاوی ادله های بسیار خوبی جهت کشف جرم میباشند که درک نقش و ماهیت این ادله و چگونگی برخورد و مواجهه با صحنه های جرم حاوی این نوع از ادله به نحوی که بدون کمترین آسیب بتوان به آنها دست یافت و همچنین نحوه پاسخگوی به مراجع قانونی از اهداف این مقاله میباشد.

پیشرفتهای اخیر دانشمندان در علوم و فناوری های مختلف باعث توسعه روش های جدید در جهت مبارزه با وقوع جرایم شده است. فناوری نانو با توجه به قابلیتهای فراوان آن در تشخیص و آشکارسازی سریع و دقیق، نوید آن را داده است که در آینده نزدیک با کمک ان فناوری گامهای موثرتری در راستای جلوگیری از وقوع جرم و شناسایی متخلفان برداشته شود. استفاده از این فناوری در انگشت نگاری میتواند راه حلهای جدید و علمی برای آشکارسازی و بهبود آثار پنهان انگشت ارائه نماید که در غیر اینصورت کشف نشده باقی خواهند ماند. در این مقاله سعی شده است با مروری بر فعالیتهای انجام شده توسط محققان دانشگاه فناوری سیدنی استرالیا، کینگز کالج لندن و دانشگاه آنگیلا شرقی، نتایج جمع آوری و جهت معرفی کارای فناوری نانو در آشکارسازی جرام ارائه شود.

هرساله در سراسر جهان حوادث و بلایای طبیعی مانند زمین لرزه ، سیل ، آتشفشان ، سونامی ، آتش سوزی های طبیعی و همچنین بلایای غیر طبیعی مانند انفجارها ، سقوط هواپیما و جنگها ، خواسته یا ناخواسته باعث کشته و مفقود شدن تعدادی از افراد می شود که بر اثر سوختگی و شدت حوادث ، شناسایی بسیاری از این افراد با مشکل مواجه می شود . یکی از دقیقترین روش های شناسایی این گونه افراد بررسی مولکولی نواحی تکراری پشت سر هم یا (STRs) بر روی ژنوم است . پس از سقوط هواپیمای بوئینگ747 شرکت هواپمایی آسمان که در اجاره شرکت هواپمایی ایرتک کشور قرقزستان بود( در تاریخ 24 اوت 2008 مصادف با 3 شهریور 1387) یک گروه از متخصصان صحنه جرم مرکز تشخص هویت( تیم DVI ) به محل حادثه اعزام شدند و پس از نمونه یی گیری از قربانیان(46 ارانی و 11 نفر اتباع سار کشور ها)و بستگان نسبی آنها (پدر مادر ا فرزند همسر) اجساد شناسایی و جهت تدفین به خانواده هایشان تحویل شد.

پس مانده اثر انگشت مخلوط پیچیده ای از مواد مختلف است و عرق استخراج شده از غدد مترشحه اصلی، روی سطحی که با دستها لمس شود باقی میماند. پودرهای انگشت نگاری، نین ها درن، بخار و کرسیتال ید، نیترات نقره، سیانواکرلات از مواد شیمیایی رایج برای ظهور آثار پنهان انگشتان هستند. این روش های معمول در کشف آثار پنهان در بسیاری از شراط عادی، بسیار موثر و کارامد هستند. آثار پنهان ممکن است بر روی مواد یا سطوح مختلفی مانند: سطوح مرطوب، سطوحی که به خون یا دیگر سیالات بدن آغشته شده باشد، سطوح مومی و چرب، چوبهای نرم وسفت، مصنوعی یا کارخانه ای، سطوح لعاب داده شده، پوست انسان، سطوح دارای زمینه های چند رنگ، جعبه های مقوای و دیگر سطوح غیر جاذب یا خلل و فرج دارن قشب ستهب اشند. استفاده مناسب از روش های مختلف(روش های شیمیای، روش های فیزیکی و روش های نورافشان) در موقعیتها و مکانها و سطوح متفاوت منجر به کشف آثار پنهان و در نتیجه کشف حقیقت خواهد شد. در این مقاله چگونگی استفاده از روش ها و مواد مختلف شیمیای در ظهور آثار پنهان بر روی سطوح مختلف بررسی میشود.