مجله آموزش عالی ایران
سال نهم شماره 1 (پیاپی 33، زمستان 1395 و بهار 1396)

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی انجام گرفت. این پژوهش از نوع آمیخته بود. در بخش کیفی جامعه ی آماری پژوهش، اساتید دانشگاه علوم پزشکی و محقق اردبیلی بودند. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد و با کدگذاری باز، محوری و انتخابی موانع تعیین گردیدند. در بخش کمی نیز با استفاده از پرسشنامه ی ماحصل کار کیفی وضعیت موانع تجاری سازی تحقیقات از نظر 120 دانشجوی تحصیلات تکمیلی تعیین شد. نتایج 66 گزاره مفهومی اولیه با 23 مقوله فرعی و 6 گزاره مقوله ای اصلی را به عنوان موانع تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی نشان داد و روابط بین آن ها در قالب الگوی ساختاری ارائه شد. همچنین نتایج آزمون کای اسکوئر و فریدمن نشان داد که عامل های سرمایه و زیرساخت ها، ساختاری و اطلاعاتی، جو و فرهنگ دانشگاهی، دانشی و بلوغ حرفه ای، قانونی و اقتصادی و بودجه ای به ترتیب اولویت به عنوان موانع تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی شناسایی شده است. موانع پیش روی تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی دانشگاه های علوم پزشکی و محقق اردبیلی دارای ابعاد چندگانه اند و مرتفع نمودن این موانع نیازمند راهکارهای تخصصی می باشد.

مسئله و هدف پژوهش بررسی انتظارات دانشجویان از دانشگاه و سنجش میزان برآورده شده آن است. روش کار پژوهش حاضر از نوع پژوهش ها زمینه یابی با طرح مقطعی است. جامعه آماری، دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه علامه طباطبائی ورودی های 1390 و 1393 بوده اند. با توجه به جامعه آماری پژوهش که به دانشکده ها، رشته ها و ورودی های مختلف تقسیم شده بودند، محقق از روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای استفاده کرده است و با استفاده از جدول مورگان تعداد 600 نفر نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته به صورت دوسویه با شش خرده مقیاس شامل فرایند آموزش و خط سیر یادگیری، تعاملات و تجارب بیرونی با استاد، جو و محیط دانشگاهی، مدیریت و سازمان دانشگاه، امکانات و جلوه های ملموس، رفتار دانشگاهی استفاده شد که روایی ابزار مورداستفاده در حد بسیار مطلوب گزارش شده است. یافته ها بیانگر آن است که در وضع موجود میانگین مولفه تعاملات و تجارب بیرونی با استاد (43/48) بالا ترین و مولفه مدیریت و سازمان دانشگاه (25/39) پایین ترین بوده است؛ اما در وضع مطلوب میانگین مولفه رفتار دانشگاهی (39/83) بالا ترین و میانگین مولفه تعاملات و تجارب بیرونی با استاد (68/81) از سایر مولفه ها پایین تر بوده است. در وضعیت شکاف میان واقعیت های موجود با انتظارات مطلوب نیز مولفه سازمان و مدیریت دانشگاه دارای بالاترین شکاف (84/26) و تعاملات و تجارب بیرونی با استاد دارای پائین ترین شکاف (43/17) هستند. در نتیجه لازم است، سیاست گذاران در اتخاذ سیاست ها و تصمیمات با شناخت از وضعیت مولفه های تشکیل دهنده انتظارات دانشجویان از دانشگاه و برنامه ریزان و مدیران در برنامه ریزی و اجرا متناسب با انتظارات دانشجویان از دانشگاه عمل نمایند.

تقلب امتحانی پدیده ای عالم گیر است که محدود به مرز جغرافیایی و یا دانشگاه و مدرسه خاصی نمی شود. مسئله اصلی در این مقاله بررسی و پاسخ به 9 سوال درباره پدیده تقلب با توجه به مضامین چند وجهی آن از زوایای متفاوت است که توسط استادان دانشگاه و کارشناسان مسئول آموزش در سطح دانشگاه های شهر رشت صورت پذیرفت و تکمیل گردید. این پژوهش از نوع مقطعی و با هدف توصیفی- تبیینی است. از آن جا که این تحقیق به دنبال درک وشرح واژه تقلب از دیدگاه استادان و کارشناسان مسئول آموزش موسسات عالی شهر رشت و نوع تفسیر آنان از جهان اجتماعی بوده است، جمع آوری داده ها با رویکرد کیفی و تکنیک مصاحبه نیمه ساختار مند با 20 نفر از استادان و کارشناسان مسئول آموزش که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، صورت گرفت. با نگاهی به تحلیل یافته های تحقیق بر اساس کد گذاری موضوعی داده ها می توان متوجه این موضوع شد که هر یک از افراد نمونه، نظرات متفاوتی در خصوص مضامین مورد نظر ارائه نموده اند. نتایج این پژوهش نشان دادند که مواردی نظیر: عدم تسلط بر موضوع درسی، کوتاهی در انجام تکالیف دانشجوئی، عدم آمادگی برای امتحان، عدم اجرای قوانین و مقررات، نداشتن انگیزه کافی، فضای جلسه امتحان، نبودن بلوغ اجتماعی کافی در دانشجویان، مدرک گرائی، بزرگ نمایی کاذب نمرات امتحانی، می توانند عوامل تاثیر گذار بر گرایش به تقلب در میان دانشجویان باشند.

انکوباتورها در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، ابزار مهمی برای توسعه کارآفرینی و نوآوری فناورانه، خصوصا در سطح شرکت های کوچک و متوسط، به شمار می روند. یکی از خروجی های انکوباتورها ایجاد فرصت های شغلی است. یک دانشگاه اگر به فعالیت های کارآفرینی بپردازد به عنوان یک منبع توسعه فناوری شناخته می شود. امروزه با پیشرفت فناوری، دانشگاه ها تغییر ماهیت داده اند. در این دانشگاه ها آموزش، پژوهش و فناوری باهم همراه است. شرکت های زایشی صنعتی که با یک دانشگاه کارآفرین در ارتباط هستند از مزایای فناوری آن نیز بهره می جویند، به این جهت فرایندهای علمی و صنعتی دانشگاه ها تکمیل شده و ایجاد این شرکت ها از دل پژوهش های دانشگاهی رخ می دهد. لذا این پژوهش به ارائه الگو جهت شناسایی مولفه های اثرگذار در خروجی های انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه ها پرداخت. روش پژوهش از نوع کیفی و کمی بود. 13 نفر در بخش کیفی (مصاحبه) و 170 نفر در بخش کمی به عنوان نمونه در این پژوهش مشارکت داشتند. یافته ها در بخش کیفی بیانگر آن بود که در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی، 13 مولفه در بعد خروجی شناسایی شد. در بخش کمی پژوهش، یافته ها نشان داد که در بعد خروجی، مولفه مشارکت با جامعه محلی با بار عاملی (92/0) بیشترین و مولفه هماهنگ نمودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار با بار عاملی (42/0) کمترین میزان تاثیرگذاری را در تبیین بعد خروجی های موجود در انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه دارند.

اهمیت علوم انسانی در پیشرفت و ارتقای سطح کیفی جامعه از یک سو و رشد نایافتگی و بی توجهی به این علوم از سوی دیگر موجب آسیب جدی به بعد انسانی و اجتماعی جامعه شده است. این آسیب تا حد زیادی پیامد ناکارآمدی نیروی انسانی متخصص در این حوزه از علوم است. مهم ترین راهکار برای رویارویی چنین وضعیتی اصلاح و بهبود آموزش دانشگاهی است. در این پژوهش به طراحی الگوی آموزش دانشگاهی در حوزه علوم انسانی پرداخته شد. به این منظور از پژوهش کیفی، روش نظریه پردازی داده بنیاد و مصاحبه عمیق استفاده شد. مشارکت کنندگان 22 نفر از خبرگان علمی در زمینه آموزش و یادگیری، طراحان آموزشی و مدیران و برنامه ریزان آموزش عالی بودند. متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی با استفاده از کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی تحلیل شد. نتایج تحلیل داده ها قالب مدل پارادایمی عبارت اند از: شرایط زمینه ای (بررسی بنیاد نظری، بافت و یادگیرندگان)، شرایط علی (تغییر رویکرد از آموزش سنتی به آموزش مبتنی بر شایستگی)، شرایط مداخله گر (درونی سازی فرهنگ دانشگاهی برای سهولت در تغییر)، راهبردها (شناسایی شایستگی های سه گانه، طراحی برنامه آموزشی مبتنی بر شایستگی، کاربست برنامه آموزشی، ارزشیابی، بازنگری و اصلاح برنامه آموزشی)، پیامدها (دستیابی به شایستگی شناختی، اجتماعی و عاطفی).در کدگذاری گزینشی نیز «الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر شایستگی» به عنوان مقوله هسته ای در نظر گرفته شد. در نهایت الگوی طراحی شده با استفاده از تکنیک توافق محور دلفی و پرسشنامه محقق ساخته اعتباریابی شد.

هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی شایستگی های کارآفرینانه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها بود. برای دستیابی به هدف فوق از طرح پژوهش کیفی با ماهیت اکتشافی استفاده شد که در چهار مرحله به انجام رسید. در مرحله اول، با 17 نفر از اعضای هیئت علمی کارآفرین در دانشگاه شهید بهشتی، مصاحبه های وقایع رفتاری صورت گرفت. پس از تحلیل داده ها با روش تحلیل مضمون، 69 خرده شایستگی کارآفرینانه به دست آمد که با کمک روش گروه کانونی در نه شایستگی کارآفرینانه ی اصلی جای گرفتند. این مقوله ها شامل شایستگی فرصت، شایستگی تعهد، شایستگی ارتباطات، شایستگی مدیریت، شایستگی مصالحه و پیشبرد دو نقش هیئت علمی و کارآفرین، شایستگی رشد و یادگیری، شایستگی کسب وکار، شایستگی راهبردی و شایستگی فنی تخصصی بودند. در مرحله ی سوم با هدف پالایش و اعتبار یابی یافته های حاصل از بخش مصاحبه ، از روش دلفی در دو مرحله استفاده گردید. سپس روابط متقابل بین هر یک از مولفه های اصلی شایستگی های کارآفرینانه ، با استفاده از روش الگوسازی ساختاری تفسیری تعیین شد. نتایج نشان داد که شایستگی راهبردی بانفوذ ترین شایستگی کارآفرینانه است که روی 8 شایستگی دیگر، اثر مستقیم و یا غیرمستقیم دارد. این یافته ها می توانند مبنای طراحی برنامه های توسعه ی شایستگی های کارآفرینانه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و کمک به رشد تحقیقات آتی در این زمینه باشند.