فهرست مطالب

هفت آسمان - پیاپی 72 (بهار و تابستان 1396)

نشریه هفت آسمان
پیاپی 72 (بهار و تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/05/03
  • تعداد عناوین: 6
|
  • ویلفرد مادلونگ، محمد جاودان*، محمد انصاری اصل صفحات 5-23
    مادلونگ در این مقاله مطالعات مستشرقان را در حوزه اسلام شیعی، به اختصار، مرور کرده و باورهای آغازین نادرست آنان را درباره اندیشه های شیعی گوش زد نموده است. او توضیح می دهد که چگونه با آشنایی بعدی محققان غربی با آثار فرقه شناختی مهم تر و آثار اصلی خود شیعیان، آن باورهای آغازین دچار تحول گردیدند. در قلمرو امامیه و حتی زیدیه مادلونگ بر این خطای غربیان شیعه پژوه در اوائل قرن بیستم انگشت نهاده است که به تصور آنان اندیشه شیعی، جز در موضوع امامت، برگرفته از کلام معتزلی است. با وصف این، برپایه تحقیقات تازه تر غربی، کلام زیدی نخستین آشکارا ضد معتزلی بود و با دست یاب شدن متون نحله نگارانه ای مثل مقالات الاسلامیین، اسناد متقنی مبنی بر تعارض جدی میان محققان امامی و معتزلی در مباحث کلامی اولیه قرن دوم فراهم آمد. از نظر مادلونگ، کلام اسماعیلی نیز باید به عنوان یک تحول اصالتا اسلامی از اندیشه دینی امامیه در عصر امام صادق دیده شود. اکنون، روشن شده است که انگیزه اسماعیلیه تماما در تبلیغ و تعلیم قرآن و سنت ریشه داشت، اگرچه از خاستگاه هایش در قرن سوم فاصله گرفته است.
    کلیدواژگان: مستشرقان، شیعه پژوهی، کلام شیعی، امامیه، زیدیه، اسماعیلیه
  • علیرضا ملکی*، سمیه امینی صفحات 23-42
    یکی از موضوعاتی که بسیار به آن توجه شده، فلسفه آفرینش به معنای علت وجودی و اصلی آفرینش عالم است. این مقاله فلسفه آفرینش را از دیدگاه فلسفی می کاود. برای دست یابی به این هدف، نگرش دو تن از فیلسوفان برجسته، طباطبایی و فارابی، به دقت بررسی و تبیین می شود. فلسفه آفرینش در این مقاله با توجه به «انسان» و «جهان» بررسی می شود و موضوعاتی همچون فعل خداوند در خلق عالم، واجب الوجود به عنوان غایت آفرینش، سعادت غایی انسان، رابطه سعادت انسان و فلسفه آفرینش، و غایت جهان مادی را در بر می گیرد. در نهایت، ضمن مقایسه نگاه دقیق این دو فیلسوف، اشتراکات و اختلافات آنها را نشان می دهیم. سازمان واره دیدگاه های فارابی به عنوان فیلسوفی مشایی و نهادسازی طباطبایی در فلسفه صدرایی در موضوع فلسفه آفرینش دور از انتظار نیست. کمااینکه نظر این دو فیلسوف، بدون در نظر گرفتن اختلاف در روش و خط سیر مباحث، به یکدیگر نزدیک است و نتیجه یکسانی دارد.
    کلیدواژگان: آفرینش عالم، فلسفه آفرینش، انسان، جهان، فارابی، طباطبایی
  • نعیمه پورمحمدی *، ویلیام هسکر صفحات 43-58
    مایلم به چیزی بپردازم که گاه صورت «اگزیستانسی» مسئله شر نامیده می شود، مسئله ای که با اعتراض اخلاقی به شرور این جهان و برآشفتگی و انزجار از آنها در خداباوری تردید، و/یا خداباوری را رد می کند. در بخش اول این مقاله، از خوانندگان می خواهم در نوعی تامل فکری بسیار شخصی شرکت کنند و امید دارم مقدمه اگزیستانسی خاصی را که برای استدلال لازم است از دل آن بیرون بکشم. در بخش دوم مقاله، فرضیه ای درباره هویت شخصی مطرح می کنم و به بحث می گذارم و هدفم این است که بین وجود شخص و تاریخ گذشته جهان ارتباط برقرار کنم. در بخش سوم، اصول خاصی را معرفی می کنم که می توان نام «منطق حسرت» یا به صورت کلی تر منطق ترجیح را بر آنها گذاشت و این اصول را با نتایج بخش دوم پیوند می زنم. بخش آخر مقاله، این رشته مطالب را با هم جمع می کند و اهمیت آنها را برای مسئله شر نشان می دهد.
    کلیدواژگان: مساله اگزیستانسی شر، مساله شر، ویلیام هسکر
  • مجید طامه * صفحات 59-66
    درباره نام زردشت و معنی آن از دیرباز اختلاف نظر وجود داشته است. ازجمله کهن ترین ریشه شناسی های عامیانه در این باره آرای برخی از یونانیان دوران باستان است که نام زردشت را با کلمه «ستاره» مرتبط دانسته و معنی ای چون «ستاره پرست» را برای آن پیشنهاد داده اند. در چند سده اخیر نیز که مطالعات زبان های ایرانی و دین زردشتی کانون توجه قرار گرفت دانشمندان نظرهای متفاوتی درباره این نام ارائه کرده اند. نویسنده که از بزرگان ایران شناسی و متخصص زبان های ایرانی باستان است در این نوشته سعی کرده با مراجعه به متون کهن دست اول مانند اوستا و دیگر زبان های ایرانی مانند فارسی میانه و سغدی و آثار نویسندگان یونانی و ارمنی در دوران باستان و ذکر آرای متفاوت دانشمندان متاخر درباره این نام و تحلیل و نقد برخی از آنها محتمل ترین معنی را برای نام زردشت ارائه دهد.
    کلیدواژگان: اوستا، زرثوشتره، زردشت، زرتشت، ریشه شناسی
  • علیرضا شجاعی *، سید سعیدرضا منتظری صفحات 67-98
    سنت تنتریک پیچیده و چندشکلی است و در نگاه ناظران ترکیب پیچیده ای است از خدایان، اعمال، و نمادهایی که با آیین بودا اولیه تفاوت چشمگیری دارد. تا آنجا که بوداپژوهان غربی قدیم در مقام داوری درباره آیین بودای تنره یانه آن را آیینی تباه می دانستند. نگرش های غیرعالمانه هم، خصوصا در غرب معاصر، غالبا سکسی اند، یعنی آیین بودای تنتریک را سکسی می دانند، غافل از آن که عناصر سکسی در اواخر تحول این سنت پیدا شده اند. با پیداشدن اصطلاح «وجره یانه» در قرن هفتم، در تاریخ آیین بودای تنتریک اتفاق مهمی افتاد. برخی «آیین بودای وجره یانه» را با «آیین بودای تنتریک» یکی می گیرند که خطای آشکار است. زیرا این دو تفاوت چشمگیری با هم دارند مثلا یافت سریع بوداگی مقصد آیین بودای وجره یانه است حال آنکه آیین بودای تنتریک در چهارصد سال اول تحولش چنین مقصدی ندارد.
    کلیدواژگان: آیین بودای تبتی، آیین بودای تنتریک، تنتره، منتره، آیین بودای وجره یانه
  • محمد شکری فومشی*، سونیا میرزایی صفحات 99-116
    کیش مانوی که آن را مانی در قرن سوم میلادی در بابل و در عصر امپراتوران ساسانی بنیان نهاد، یکی از دین های رایج در تاریخ دوران میانه چین بود. همه آنچه تا چندی پیش از این کیش در چین می دانستیم، محدود به مدارکی بود که در آستانه قرن بیستم در تورفان چین کشف شده بود. اما در چند دهه اخیر در استان فوجیان، در جنوب شرقی چین، بقایای دیگری از پیروان این دین کشف شد که جلوه های دیگری از آن را نشان داده است. مقاله حاضر، که نخستین نوشته فارسی در این زمینه است، می کوشد ابتدا نشان دهد که کیش مانوی در چه زمانی به فوجیان وارد شد و چگونه توانست به بقا و گسترش خود در این منطقه ادامه دهد. آنگاه به مهم ترین میراث مانویان در این نقطه از چین می پردازیم. این میراث مشتمل بر معابد، نقش برجسته ها، متون، و اشیای دیگر است. جستار حاضر، بر اساس این مدارک اصیل، نشان می دهد که مانویت چینی چگونه خود را در دوره های دشوار تفتیش عقاید زیر پوست آیین های دیگر جای داد و با جذب عناصر متنوعی از آیین های بودایی و دائویی خود را در بطن مذهب مردم چین حفظ کرد.
    کلیدواژگان: مانویت چینی، چین، فوجیان، مدارک نویافته مانوی