ماهنامه نفت، گاز و انرژی
سال ششم شماره 28 (اردیبهشت 1394)

مطالعات اخیر اهمیت نقش جغرافیا، سیاست و فناوری در تکامل بازارهای گاز طبیعی را به خوبی نشان داده است. بازار گاز طبیعی به دلیل سهم بالا در حمل ونقل و هزینه های زیرساختاری، خود را از دیگر بازارها متمایز ساخته است. به دلیل اینکه در سرمایه گذاری، موقعیت و محل سرمایه گذاری در اولویت قرار دارد، پس جنبه های سوق الجیشی را نیز به عنوان عواقب خود در برمی گیرد. جنبه مهم دیگری که بازار آینده گاز را شکل می دهد، همسان نبودن سهمیه های تولید ذخایر در میان کشورهای تولیدکننده گاز است که این مسئله سرانجام منجر به ظهور یک کارتل گازی از سوی چندین کشور که بیشترین ذخایر را دارند می شود، کشورهایی نظیر: روسیه، ایران و قطر. حال در اینجا سوالی که مطرح می شود این است که آینده بازار گاز طبیعی به چه سمت و سویی کشیده خواهد شد؟ استدلال ما براساس روش تحلیلی-تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و آماری مختلف بر این منوال است که در طی قرن 21، یک قدرت انحصاری وجود خواهد داشت که تنها از سه دارنده مهم ذخایر گازی تشکیل شده است: روسیه (9/ 23 درصد)، ایران (8/ 15 درصد) و قطر (5/ 13 درصد). این کشورها با تقاضاهای سه خریدار مهم یعنی: اروپا، آمریکا و آسیای مرکزی مواجه خواهند بود. جغرافیا، سیاست و فن آوری بر روی انتخاب های استراتژیکی این بازیگران محدودیت هایی را ایجاد خواهند کرد.

نانوفناوری امروزه سهم قابل توجهی را در پیشرفت های فناوری در بسیاری از صنایع نظیر برق، محیط زیست، پزشکی، داروسازی، فضانوردی، فیلمبرداری و به تازگی صنایع وابسته به انرژی، به خود اختصاص داده است. طبق بررسی های پژوهشگران در نیم قرن آینده میزان تقاضای جهانی انرژی دو برابر خواهد شد. بنابراین نیاز به استفاده از فناوری های های جدید و نوعی بازنگری در نوع تولید و مصرف منابع انرژی به وفور احساس می شود. اما آنچه امروزه فناوری نانو را در صدر اخبار علمی کاربردی قرار داده است، شناخت ابعاد پنهان آن در فیزیک اجسام و علم مواد است که با اختراع میکروسکوپ های اتمی به اوج خود رسیده است. افزون بر این، صنعت نفت و به ویژه بخش بالادستی آن، صنعتی راهبردی برای ایران است و برای کاربردهای تحقیقاتی فناوری نانو در این صنعت، افق روشنی متصور است. با این همه، از آنجا که نمونه ای از تحقیقات علمی درباره تعیین اولویت های فناوری نانو در صنایع مختلف کشور و به ویژه در صنعت نفت یافت نشده، موضوع این پژوهش به یافتن اولویت های کاربرد فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت و نقش اقتصادی آن، اختصاص یافته است. بدیهی است که راهکارهای ارائه شده در این مقاله، نسخه توسعه و درمان کلیه مشکلات صنعت نفت ایران نیست و از این حیث تصمیم کاربرد این فناوری در هر عملیاتی باید با درنظر گرفتن شرایط فنی و مهندسی اتخاذ شود.

خدمات امور مشترکین در صنعت برق به دو بخش فنی و اداری تقسیم می گردد که بخش فنی مرتبط با شبکه های توزیع برق و بخش اداری شامل تمامی امور اداری مرتبط با درخواست مشترک و یا متقاضی برق می باشد.
این مقاله به بخشی از خدمات پس از فروش انشعاب امور مشترکین می پردازد و قصد دارد با توجه به سیاست دولت محترم و وزارت نیرو برای برون سپاری و استفاده از فن آوری اطلاعات (IT)، چگونگی واگذاری برخی از خدمات برق نظیر درخواست تغییر نام انشعاب، پاسخ به استعلام انشعاب، صدور صورتحساب المثنی، صدور مفاصاحساب مالک و مستاجر که از جمله خدماتی هستند که بیشترین تراکم مراجعه کننده را دارند، از شرکت های توزیع به دفاتر خدمات دهنده در سطح شهر که قرار است با تابلوی پیشخوان دولت فعالیت نمایند، را نشان دهد. بطوریکه این خدمات که باعث افزایش سفرهای غیرضرور شهری، صرف زمان و هزینه زیاد و... گردیده به نحو مناسب تری به مردم ارائه شود تا علاوه بر حل معضل کمبود پرسنل واحدهای مشترکین و جلوگیری از فرسایش نیروهای موجود، ساعات کار ارائه خدمات و سرعت دسترسی مردم به خدمات برق افزایش یافته، کاهش ترددها، صرفه جویی در سوخت، جلوگیری از آلودگی هوا،... و افزایش رضایتمندی مردم با استفاده از فن آوری های روز، در راستای دولت الکترونیک و پرورش شهروند الکترونیک را در پی داشته باشد. همچنین واحدهای خدمات مشترکین فرصتی جهت احیاء و رسیدگی به اموری که فلسفه وجودی شرکت های توزیع بر آن اساس تعریف گردیده، خواهند داشت. این مقاله تلاش دارد که چگونگی نیل به عرضه خدمات الکترونیکی امور مشترکین صنعت برق در ذیل اصل 44 قانون اساسی توسط بخش خصوصی را نشان دهد.

در جهان مدرن امروز مسئله حفاظت از محیط زیست به امری بسیار مهم به خصوص در بخش صنعت تبدیل شده است. بخش های مختلف صنعتی خصوصا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تلاش های بسیاری را برای حفظ هرچه بیشتر انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست و ایجاد ایمنی برای کارکنان خود انجام داده اند. از این جمله می توان به سیستم فلر اشاره کرد. وظیفه این واحد ایمن سازی میادین نفتی و مناطق عملیاتی پالایش و فراوری در برابر خطرات انفجار و آتش سوزی و کاهش ورود آلاینده های گازی صنعتی به محیط بود؛ اما رفته رفته توجه کارشناسان و مهندسین به بهبود عملکرد این سیستم جلب شد تا با انجام تغییراتی بتوانند اتلاف انرژی بسیار زیاد و ضعف این سیستم در حذف برخی آلودگی ها کاهش دهند.
در این مقاله پس از معرفی سیستم فلر و توضیحاتی جامع پیرامون آن، آماری از میزان گاز سوزانده شده در این واحد در دنیا ارائه شده که با بررسی میزان آلودگی عملیات فلرینگ، نویسندگان را بر آن داشت تا با ارائه راهکارهایی برای کاهش گازهای ارسالی به این واحد و همچنین بازیابی گازهای ارسالی به فلر، در راه بهبود عملکرد واحدهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی گام بردارند.

هیدروکربن های نفتی جزء آلاینده های معمول خاک بوده که می توانند حاوی ترکیبات سمی باشند. زیست پالایی روشی پذیرفته شده برای پاکسازی خاک های آغشته به ترکیبات نفتی می باشد که یکی از انواع آن، گیاه پالایی است. نکته مهم برای موفقیت آمیزبودن پالایش خاک های آلوده به ترکیبات نفتی با روش گیاه پالایی، انتخاب گیاهان مناسب با قابلیت رشد و سازگارشدن با محیط آلوده است. جنس Festuca، گیاهی علفی می باشد که به دلیل داشتن ریشه گسترده، با طبیعت فیبری، موجب ایجاد محیط مناسب برای افزایش تجزیه آلاینده های نفتی می گردد. در این مطالعه ابتدا بذرهای F.arundinacea درون گلدانهای حاوی خاک آلوده به ترکیبات نفتی و گلدانهای شاهد کاشته شدند. با شمارش هفتگی تعداد بذرهای جوانهزده، درصد جوانهزنی بذرها محاسبه گردید. نتایج نشان میدهند که در شرایط آلوده، درصد جوانهزنی بذرها کاهش می یابد، اما این درصد به صفر نمی رسد. به عبارتی به دلیل مقاومت بذرهای فستوکا با وجود آلودگی نفتی در خاک، بذرها همچنان قادر به جوانه زنی هستند. نتیجه گرفته می شود که فستوکا شرایط آلوگی نفتی را تحمل کرده و می تواند به عنوان گزینه ای مناسب برای انجام گیاه پالایی مورد آزمون قرار گیرد.