فهرست مطالب

مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق - پیاپی 14 (تابستان 1389)

نشریه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق
پیاپی 14 (تابستان 1389)

  • ویژه ی علوم قرآن و حدیث
  • 224 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1389/06/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • حسنعلی اخلاقی امیری صفحه 3
  • سیدعقیل حیدر زیدی صفحه 5
  • آلاء جواهری صفحه 23
    مقدمه بیان مسئله و ضرورت تعریف عملیاتی اجزای مسئله محدودیت پژوهش معنی حوار و موارد آن روش های حوار مقایسه میزان کاربرد شریعت در عهدین و قرآن مقایسه میزان همپوشانی متون دینی مقایسه ساختاری قرآن و کلام بشری نتیجه گیری فهرست مآخذ.
    کلیدواژگان: زبان، زبان گفتاری، حوار، قرآن کریم، عهد قدیم، عهد جدید، روش، شیوه بیان ساختار
  • عبدالاحمد میرزایی صفحه 37
    در این مقاله سعی شده است به مسئله انقطاع وحی«فترت» که رابطه وثیقی با تفسیر، علوم قرآنی، تاریخ وکلام دارد، به طور همه جانبه پرداخته شود، بعد از بیان ضرورت بحث، به بررسی موارد استعمال فترت در قرآن و معانی مقصود از آن در این بحث و بررسی لغوی و اصطلاحی انقطاع، فترت و وحی توجه شده و در ادامه در هفت بخش مطالب تحت عنوان اسباب فترت، چه کسی پیامبر را شماتت و سرزنش کرد، مدت زمانی که قطع وحی طول کشید، حالات پیامبر در این داستان، پیامد های پذیرش فترت و انقطاع وحی. حکمت هایی که برای فترت بیان شده است، آیاتی که درمورد آن ها ادعای فترت شده است مطالب بیان شده است.
    کلیدواژگان: پیامبر، وحی، نزول وحی، انقطاع وحی، فترت
  • محمدعلی فیاضی صفحه 83
    رجعت یکی از باورهای مذهب شیعه است که از دیرباز مورد بحث و نظر قرار داشته است. در این نوشتار تلاش شده تا بر مبنای آموزه های دینی و نیز عقل و خرد، بر امکان و وقوع آن استدلال شود. بعد از بررسی معنای رجعت، پیشیینه تاریخی، پرسش های مساله و با استفاده از قراین و شواهد تاریخی، اصل امکان رجعت اثبات گردد، سپس با اشاره به آیات متعدد قرآن که با توجه به روایات تفسیری خبر از وقوع رجعت داده و نیز روایاتی که به صورت مستقل خبر از آن داده است، محور اصلی مقاله شکل می گیرد. در پایان درصدد پاسخگویی به چند شبهه و اشکالی برآمده که رجعت را برخلاف آموزه های قرآن یا سنت الهی معرفی می کند یا آن را از جعلیات ابن سبا برشمرده است.
    کلیدواژگان: رجعت، کره، دابه الله، ایام الله، مومنان خالصف ظهور حضرت مهدی، تناسخ
  • برات محمد هدایتی صفحه 113
    فطرت آدمی بر زندگی کردن همراه با آرامش و به دور از سختی است؛ اما برخی انسان ها از این فطرت پاک، منحرف شده و آسایش را در امور دیگری جستجو می کنند. غافل از این که آرامش انسان در ایمان به خدا، باور وعده های او، عمل به برنامه های زندگی ساز اسلام و گام برداشتن در راه رضایت الهی است. خصوصا زمانی که عوامل اضطراب را خود انسان به وجود بیاورد و دائم برای حل آن ها دچار تنیدگی و استرس باشد.
    دین مبین اسلام به عنوان یک برنامه جامع و کامل بشری، روش های بنیادینی را برای مقابله با هرگونه استرس و اضطراب پیش روی انسان قرار داده است که عمل به این روش ها مایه آرامش در زندگی و دوری از آن ها سر منشاء تمام اضطراب هاست. مقاله حاضر برخی از این روش های بنیادی را با استدلال به آیات قرآن کریم و احادیث ائمه به روشی جذاب بیان می نماید
    کلیدواژگان: تنیدگی، اضطراب، آرامش، ایمان، توکل، آرزو، رزاقیت الهی، زهد، صبر، واقعیت های دنیا، روابط اجتماعی
  • شیخ دیدار علی اکبر سندی صفحه 153
  • ابراهیم حسن زاده صفحه 181
    چرا خمس در فقه شیعه بر خلاف نص قرآن به بنی هاشم اختصاص داده شده، و مستحقان امروزین آن سادات علوی است؟ درحالی تحفظ برعموم قرآنی با غرض شارع و عقلانیت نیز موافق است. ازآن سو نیز تخصیص آیه به روایات ضعیف السند برخلاف غرض شارع مقدس و از دیگرسو مخالف عقل است، و معارض نیزدارد.
    از دیگر سو، چگونه قابل تصور است، با تاکید قرآن، برحسن صدقات، صدقه بر پیامبر حرام باشد، که دادن صدقه نشانه ایمان راستین است وگیرنده ی صدقه پروردگار می باشد؛ لیکن اجماع تمام امت اسلامی و خبر متواتر دلالت می کند، که صدقه بر پیامبرحرام است، پس حکمت و وجه عقلانی آن چیست؟ و چراباید صدقه بر بنی هاشم حرام باشد؟
    آیا این فتوای فقهای شیعه باروح تشیع در تعارض نیست؟
    در این مقاله نصوص قرآن و روایات را با توجه به سیر تاریخی آن در فقه اهل تسنن و تشیع مورد کنکاش قرار داده ایم و باجمع بندی ادله به این نتیجه رسیده ایم که با استفاده از اسلوب قرآن، قرینه ی سیاق و تایید روایات صحیح السند، خمس اختصاص به غنیمت ندارد، بلکه شامل تمام منافع که صدق فایده نماید، می شود. بنابراین شامل ارباح مکاسب است؛ سیاق آیه و مقام بیان آیه، مانع از تخصیص به غنایم است؛ و به اتفاق جمیع فقها مورد، مخصص نیست واسلوب و سیاق آیه مانع از تخصیص سهم بیچارگان، یتیمان، و در راه ماندگان از مستحق های سادات است بلکه شامل تمام مستحق های آن اعم از سادات و غیر سادات می شود. اصل عمل به عموم قرآن است، مگر اینکه عموم قرآن مخالف حکم قطعی عقل باشد؛ تخصیص عموم آیه ی خمس به سادات مستحق، مخالف حکم قطعی عقل است و مستندات مشهور، روایات ضعیف السند می باشد.
    وقتی موضوع حرمت صدقه برای پیامبر تحقق یافته، حلال خدا بر پیامبراکرم حرام شده است و هرگاه حلال منصوص بر پیامبر اکرم حرام گردد، فضیلت نیست، بلکه موجب نقص بر پیامبر می شود، زیرا می دانیم پیامبراکرم غنی بود و بر هر غنی صدقه حرام است یا به عبارت دیگر موضوع استحقاق صدقه فقر است؛ از این رو صدقات بریه بر پیامبر حرام است، چون صدق احتیاج می کند و عنوان احتیاج کسر شان و ایجاد نقص به پیامبر می باشد حتی تصور محتاج بودن پیامبر اکرم حرام است، پس چه رسد که انسان خوراکی را به عنوان محتاج بودن پیامبر اکرم به ایشان پیشکش کند، ولی اگر چیزی به عنوان هدیه به آن حضرت تقدیم می شد، پیامبر اکرم هدیه را می پذیرفت. اما در قرآن آیه ای بر حرمت صدقه بر سادات وجود ندارد، بنابراین صدقه برای سادات فقیر جایز است، و روایات حرمت صدقه بر مطلق بنی هاشم را می رساند، از نظر دلالت اجمال دارد چون روایات دیگر حرمت صدقه را به معصومان اختصاص می دهد، این اختصاص با قرینه ی قطعی عقلی تقویت می شود و علی رغم آن با سایر روایات معارض است. در تعارض، روایت موافق قرآن و موافق با اصل مقدم می شود و روایات مخالف قرآن و مخالف اصل و معارض عقل دور انداخته می شود، بنابراین صدقه برای مستحقان سادات جایز است و آنان مثل سایر مسلمانان در یک رتبه اند. و در هیچ حکم خدا، کسی بر کسی امتیاز ندارد، خون و مال و فروج مسلمانان در یک رتبه احترام دارد.
    کلیدواژگان: خمس، مورد مصرف، مستحقان، صدقه، حرمت صدقه، پیامبر، سادات
  • محمدهادی رضایی صفحه 203